همیشه پیرامون تشعشعات الکترومغناطیس، دکل‌ها مخابراتی، آنتن‌های موبایل و امواج رادیویی اطلاعات نادرست و سوءبرداشت‌هایی اشتباه در میان مردم وجود داشته است.

تصور می‌کنند پرتوهای الکترومغناطیس می‌توانند وارد سلول‌های بدن شوند و عاملی برای تحریک DNA، تومور مغزی و سرطان باشند.

همین‌طور، مشکلات اعصاب و روان، قلبی و ده‌ها بیماری دیگر را به تشعشعات الکترومغناطیس نسبت می‌دهند. در نتیجه، دنبال یافتن راهی برای فرار و دور شدن از این امواج و آنتن‌ها هستند.

این باورها و شایعات تقریباً در همه اقشار مردم و حتی تحصیل‌کرده‌ها و نخبه‌ترین افراد جامعه هم مشاهده می‌شوند. گاهاً این افراد کمترین اطلاعاتی درباره امواج الکترومغناطیس، نحوه کار آنتن‌های BTS و اثرات آن‌ها ندارند ولی طوری با اطمینان بسیار بالا و اعتماد به نفسی مثال‌‌زدنی صحبت می‌کنند که تصور می‌شود یک فیزیک‌دان یا کارشناس مخابرات و فرکانس‌های رادیویی هستند.

در حالی که پاسخ‌گویی و شفاف‌سازی درباره همه باورهای اشتباه و سوءبرداشت‌های غلط درباره آنتن‌های موبایل و تشعشعات الکترومغناطیس در یک مطلب ناممکن است؛ در ادامه سعی می‌کنیم چهار باور اشتباه رایج‌تر را بیشتر بررسی و موشکافی کنیم.

اشتباه اول: امواج رادیویی تشعشعات رادیواکتیو دارند

برخی افراد جامعه تصور می‌کنند تشعشعات الکترومغناطیس حاوی دوز کمی از مواد رادیواکتیو نیز هستند. همه می‌دانیم که این مواد چه تاثیرات مرگ‌باری بر بدن انسان دارند.

بنابراین؛ حتی وجود دوز (تعریفِ Dose تشعشعی با دوز دارویی متفاوت است، دوز تشعشعی یک واحد اندازه‌گیری نسبتاً پیچیده‌ای است و کمیتی برای بیان جذب، اثرگذاری و پرتوگیری است و با میلی گرِی mGy برای دوز جذبی، و میلی زیوِرت mSv برای دوز مؤثر و دوز معادل نشان داده می‌شود) بسیار کم مواد رادیواکتیو در تشعشعات الکترومغناطیس و امواج رادیویی موبایل‌ها سلامت تمام افراد را به خطر می‌اندازد.

در شهر تهران، به تنهایی حدود ۱۲ هزار دکل مخابراتی نصب شده است که نیمی از آن‌ها دکل‌های BTS و نیمی دیگر آنتن‌های مخابراتی برای شبکه اینترنت، وای‌فای، رادیو و تلویزیون، شبکه‌های بی‌سیم مراکزی مانند هواپیمایی، شهرداری، آتش‌نشانی، آمبولانس، نیروی انتظامی و ده‌ها سازمان و مرکز دیگر است.

پیش‌بینی می‌شود در آینده تعداد این دکل‌های موبایل و مخابراتی بیشتر هم بشود چون کاربران موبایل روز به روز بیشتر شده و از سوی دیگر پل‌ها، ساختمان‌های بلند و برج‌ها مانع دریافت امواج رادیویی با دید مستقیم می‌شوند که این کار، کیفیت دریافت و ارسال را به شدت پایین می‌آورد.

اگر باور کنیم که این آنتن‌ها و دکل‌ها تشعشعات رادیواکتیو دارند؛ پس باید بپذیریم که همه چند میلیون شهروند تهرانی به طور دایم در معرض تابش رادیواکتیو هستند.

در صورتی که اصولاً ماهیت امواج الکترومغناطیس متفاوت از تشعشعات رادیواکتیو است. واقعیت این است که در آنتن‌ها و دکل‌های موبایل نه خبری از موادی مانند رادون، اورانیوم، رادیوم و پلونیوم هست و نه اشعه‌ منتشر شده از آن‌ها یونیزان هستند که خاصیت‌ یونیزه کردن و تخریبِ بافت‌های زنده را داشته باشند.

اشعه‌هایی مانند اشعه‌های فرابنفش، اشعه ایکس، اشعه آلفا، گاما و بتا قابلیت یونیزه کردن اتم اجسام و سلول بدن انسان را دارند و جزو اشعه‌های خطرناک رده‌بندی می‌شوند.

تشعشعات الکترومغناطیس از نوع اشعه‌های غیریونیزان هستند و قدرت تخریب اتم یا ساختار DNA موجود در سلول‌های بدن انسان را ندارند. این اشعه‌ها، تنها تاثیراتی حرارتی حداکثر تا نیم درجه سانتیگراد روی بدن انسان دارند که آن هم با برطرف شدن پرتوگیری از بین می‌رود و این اشعه‌ها عاری از ذرات یا پرتوهای رادیواکتیو هستند.

بنابراین، باور داشتن وجود دوز کمی از پرتوهای رادیواکتیو در تشعشعات الکترومغناطیس از اساس اشتباه و نادرست است.

اشتباه دوم: با دور شدن از آنتن‌های BTS در معرض تابش کمتری هستیم

این حرف و باور به گونه‌ای در ذهن غالب مردم حتی افراد تحصیل‌کرده و متخصص نشسته که رد یا انکار آن بسیار سخت شده است.

در یک مقاله به نام «آیا باید نگران فاصله محل زندگی‌مان با آنتن‌های BTS باشیم؟» به طور مفصل و کامل درباره این باور اشتباه صحبت کردیم.

خلاصه این مقاله می‌گوید تنها روش یقین یافتن از قدرت یک تشعشع الکترومغناطیس، اندازه‌گیری چگالی توان این تشعشعات با دستگاه‌های مخصوص و پیشرفته است و هرگونه اظهارنظر درباره قدرت این تشعشعات براساس فاصله از پایه دکل موبایل، ارتفاع از سطح زمین، فاصله بیشتر با آنتن‌های نصب شده در بالای ساختمان‌ها و مشابه این‌ها در شرایط محیط انتشار شهری که از نظر جمعیت و ساختمان و تأسیسات شهری دارای تراکم بالا و نامتقارن است، غیرعلمی و غیرکارشناسی است.

میزان پرتوگیری از امواج تابشی از آنتن‌های نصب شده روی دکل‌ها به پارامترهای مختلفی مانند فاصله از دکل، قدرت سیگنال موبایل که به آنتن داده می‌شود، نوع آنتن، ارتفاع آنتن از سطح زمین، موانع و منعکس‌کننده‌های امواج رادیویی، محل قرار گرفتن شما و عوامل دیگر وابسته است.

دور شدن از یک دکل مخابراتی یا آنتن BTS به تنهایی متضمن امنیت شما نیست. ممکن است تحت شرایطی شما دورتر از یک آنتن BTS باشید ولی پرتوهایی با چگالی توان بیشتری نسبت به افراد نزدیک‌تر به آنتن BTS دریافت کنید.

سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی با کمک اپراتورها و دستگاه‌های دیگر، وب‌سایتی برای اندازه‌گیری و مشاهده آنلاین میزان تشعشعات امواج الکترومغناطیسی در شهر تهران و شیراز راه‌اندازی کرده است که بهترین مرجع و منبع برای تصمیم‌گیری درباره وضعیت تشعشعات الکترومغناطیس در منطقه و محل سکونت شما است.

اشتباه سوم: تشعشعات رادیویی باعث ناباروری مردان و ناقص‌زایی زنان می‌شوند

در این زمینه تحقیقات زیادی هم در ایران و هم توسط مؤسسات و دانشگاه‌های بین‌المللی انجام شده است. عمده این تحقیقات و آزمایش‌ها هم روی موش‌ها و خرگوش ها صورت گرفته و بعد نتایج تحقیقات به انسان‌ها و مردان تعمیم یافته است.

در باور عمومی مردم، نزدیک بودن گوشی‌های موبایل، تبلت و لپ‌تاپ به اندام تناسلی، می‌تواند به اسپرم‌ها آسیب وارد ساخته و فعالیت‌شان را کند کند.

همین‌طور، قرارگیری در معرض تشعشعات الکترومغناطیس می‌تواند باروری مردان را کاهش دهد و حتی به جنین زنان باردار آسیب وارد سازد.

تمام این تحقیقات و آزمایش‌ها به یک نتیجه کلی ختم شدند: قرارگیری طولانی مدت در معرض یک دستگاه با نرخ جذب ویژه (SAR) بسیار بالا در حد ۳۰ وات بر کیلوگرم باعث گرم شدن بیضه‌ها و اسپرم‌ها و در نتیجه کاهش فعالیت‌شان می‌شود.

فیزیولوژی بدنی انسان به گونه‌ای است که می‌تواند دمای بدن را همیشه تنظیم کند و از آسیب رسیدن به بخش یا اندامی جلوگیری شود ولی مثلا در موش‌هایی که خواب هستند یا قدرت تنظیم دمایی بدن پایینی دارند؛ آسیب‌پذیری بالاتر می‌رود.

بنابراین؛ نه تشعشعات الکترومغناطیس چنین SAR بالایی دارند (SAR گوشی‌های موبایل استاندارد حداکثر 1.6 وات بر کیلوگرم است) و نه دستگاه‌های اسمارت‌فون، تبلت و لپ‌تاپی که روزانه استفاده می‌کنیم؛ می‌توانند SAR بالا و غیراستانداردی داشته باشند.

هیچ فردی برای طولانی‌مدت در معرض پرتوهای رادیویی نیست که خطری باروری یا جنین او را تهدید کند. انسان‌ها دایم در حال حرکت و جابه‌جایی هستند و SAR مؤثر ناشی از پرتوها و دستگاه‌ها به طور مرتب تغییر می‌کند.

تا کنون، هیچ تحقیق و گزارش به طور یقین درباره سقط جنین یا آسیب‌دیدگی جنین بر اثر تابش‌های الکترومغناطیس منتشر نشده است و اگرچه متخصصان زنان و زایمان، موسسه‌های بهداشت جهانی و مقالات علمی زیادی توصیه می‌کنند زنان باردار برخی اصول را رعایت کنند ولی هیچ‌یک درباره تاثیرات قطعی آنتن‌های BTS و دکل‌های مخابراتی روی جنین صحبت نمی‌کنند.

اشتباه چهارم: بهتر است در خانه‌ها از برچسب‌ها، رنگ، کاغذ دیواری، پرده‌ها و وسایل ضد امواج استفاده کنید

گاها دیده می‌شود در بازار انواع وسایل ضد امواج الکترومغناطیس به مردم فروخته می‌شود.

از شیشه و رنگ و برچسب شیشه بگیرید تا کاغذ دیواری، پنجره، انواع عایق‌ها و دستگاه‌هایی که تبلیغ می‌شود ضد امواج هستند و خانه‌ای امن بدون هیچ‌گونه نفوذ پرتویی برای شما خواهند ساخت. حتی در برخی از تبلیغات لباس بارداری، لباس نوزاد و کلاوه، ضد امواج رادیویی نیز مشاهده می‌شود.

غالب این تجهیزات و وسایل فقط برای جیب مردم دام گسترده و کارایی واقعی و عملی ندارند یا آنکه فقط از یک طیف فرکانسی خاص ممانعت به عمل می‌آورند.

به علاوه، نمی‌توانند تمام فضای یک خانه یا محیط را در برابر امواج الکترومغناطیس محافظت کنند. ضمناً منشا بسیاری از امواج الکترومغناطیس در داخل خود خانه‌ها قرار دارد. اجاق مایکروویو، تلویزیون، رادیو، روتر بی‌سیم، تلفن‌های ثابت بی‌سیم و بسیاری از دستگاه‌های دیگر در داخل خانه با امواج الکترومغناطیس کار می‌کنند و اگر قرار است این تشعشع‌ها به انسان آسیب وارد سازند؛ باید تمام این دستگاه‌ها هم از خانه خارج شوند.

نحوه انتشار و تکثیر تشعشعات رادیویی خطی و در یک جهت نیست که بشود از تماس با آن جلوگیری کرد. تشعشات می‌توانند از سقف، کف، درب‌ها، پنجره‌ها و هر گوشه‌ای وارد خانه شوند.

در ضمن، به محض اینکه از خانه پا بیرون بگذارید؛ در معرض ده‌ها تشعشع الکترومغناطیس قرار می‌گیرید. بنابراین، این تجهیزات و تبلیغات عملا درآمدزایی بر پایه ترویج یک باور ناقص و یک تصور بزرگنمایی شده هستند.

نوشته چهار باور اشتباه درباره آنتن‌های موبایل و تشعشعات رادیویی اولین بار در وب‌سایت فناوری پدیدار شد.