نیروهای انسانی دارایی‌های اصلی و گران‌قیمت یک کسب‌وکار هستند؛ دارایی‌هایی که به سادگی و یک شبه به دست نمی‌آیند؛ با پول و سرمایه‌گذاری پرورش نمی‌یابند و مهم نیست شما به یک کسب و کار بزرگ نگاه می‌کنید یا بیزینس کوچکی را مدنظرتان قرار دارید.
در شرایط امروز، آنچه ارزش کسب‌وکارها را تعریف می‌کند نه فقط ارزش سهام، بازار، فروش و سود، بلکه شخصیت، فرهنگ و سرمایه انسانی است. دیجی‌کالا در زمستان ۹۹ از اولین گزارش منابع انسانی خود رونمایی کرد و به عنوان کسب‌وکاری که با گذشت ۱۴ سال از تأسیس خود از یک گروه کوچک به یک تیم بزرگ ۶ هزار نفری رسیده‌است می‌تواند درس‌آموخته‌های ارزشمندی برای اکوسیستم استارتاپی ایران داشته باشد.
بیایید با هم نگاهی به درون دیجی‌کالا بیندازیم و ببینیم در دل این بزرگ‌ترین کسب‌وکار آنلاین ایران چه خبر است؟ البته پیش از هرچیز می‌توانید ویدئو اختصاصی ما را در این زمینه ببینید:
خانواده ۶ هزار نفری
دیجی‌کالا در سال‌های اخیر، فقط از نظر حجم فروش و افزایش و تنوع کالاها رشد نداشته است؛ بلکه همواره با استخدام‌های جدید به مجموعه همکاران خود افزوده است؛ به‌طوری‌که تعداد همکاران دیجی‌کالا در ۷ سال اخیر 30 برابر رشد داشتند. سال ۱۳۸۵ دیجی‌کالا با ۷ کارمند متولد می‌شود؛ سال ۹۱ فقط ۴۱ کارمند دارد و همین‌طور هر سال بر تعداد این همکاران افزوده می‌شود به طوری که تا سال ۱۳۹۹ بیش از ۶ هزار نفر عضو خانواده دیجی‌کالا هستند و پیش‌بینی می‌شود در پایان امسال این تعداد به 8 هزار همکار برسد.
البته، همه این افراد در زیر مجموعه‌های گروه دیجی‌کالا توزیع شده‌اند: به طور مثال ۱۲۸ نفر در دیجی‌پی، ۵۲ نفر در فیدیبو، ۱۱ نفر در دیجی‌نکست و ۵۹۴۴ نفر در بخش‌های ستادی و عملیات دیجی‌کالا همکاری می‌کنند.
همانطور که در گزارش سرمایه‌های انسانی دیجی‌کالا آمده است، بیش از 486 نوع شغل در دیجی‌کالا وجود دارد. اگر بخواهیم این تنوع شغلی را تشریح کنیم باید گفت بیش از ۷۷ درصد همکاران در بخش عملیات هستند که شامل کارهای مانند انبارداری، پخش و توزیع، امور مشتریان، تولید محتوا و غیره می‌شود.
۱۸ درصد کل همکاران در بخش غیر عملیات شامل بازاریابی، بازرگانی، مالی، منابع انسانی، حقوقی، توسعه کسب‌وکار، تجربه مشتریان و ریسک مشغول به همکاری هستند. بخش فناوری یا تکنولوژی دیجی‌کالا که جزو مهمترین بخش‌ها و به نوعی قلب کل این مجموعه است ۵ درصد نیروهای انسانی را در خود جای داده است.
نیروهای انسانی بخش فناوری کارهایی مانند برنامه‌نویسی، طراحی و توسعه نرم‌افزار و وب و همه امور مرتبط با فناوریهای به کار گرفته شده در دیجی‌کالا را برعهده دارند. همین ۵ درصد نیروی انسانی بخش فناوری حدود ۳۰۰ نفر می‌شود که نشان می‌دهد دیجی‌کالا چه جایگاهی مهمی برای نقش فناوریهای به‌روز و پیشگام در توسعه کسب‌وکارش متصور است.
دیجی‌کالای جوان و پرشور
بیایید به نیروهای انسانی دیجی‌کالا از زاویه‌های دیگری نگاه کنیم و به بررسی آمارهای داده شده مشغول شویم. قطعا همه انتظار داریم سن همکاران دیجی‌کالا پایین و جوان باشد ولی به نظر شما میانگین سن در این شرکت چقدر است یا بیشتر همکاران از متولدین کدام دهه هستند؟
در حال حاضر، میانگین سن همکاران دیجی‌کالا ۳۰.۳ سال است. همواره میانگین سن نیروها در دیجی‌کالا پایین و بین ۲۸ تا ۳۲ سال بوده است. بیشتر همکاران از متولدین دهه ۶۰ و ۷۰ هجری شمسی هستند و بیش از ۹۸.۸ درصد همه همکاران اصطلاحا از نسل هزاره هستند. جالب‌تر اینکه ۲۵ درصد مدیران دیجی‌کالا کمتر از ۳۲ سال سن دارند و یک همکار این شرکت فقط ۱۸ سالش است.
این آمار سنی از این جهت اهمیت دارند که در دنیای فناوری همیشه نوعی رقابت میان شرکت‌های بزرگ در داشتن میانگین سنی پایین‌تر وجود دارد. کسب‌وکارهایی که جوان‌تر باشد؛ قاعدتا به‌روزتر، چابک‌تر، پیشروتر و دارای پویایی و ایده و خلاقیت بالایی هستند.
مثلا میانگین سنی کارمندان فیسبوک فقط ۲۸ سال است یا میانگین سنی کارمندان خودروسازی تسلا به ۳۰ سال می‌رسد. دیجی‌کالا نیز با میانگین سنی ۳/۳۰ سال وضعیت مشابه و نزدیکی با بسیاری از شرکت‌های شناخته شده دنیای فناوری دارد. البته، دیجی‌کالا با استخدام افراد باتجربه‌تر و همین‌طور پرورش نیروهای جایگزین مدیران، سعی می‌کند پختگی و تجربه را هم در کنار نیروی جوانی داشته باشد.
وضعیت ترکیب جنسیتی دیجی‌کالا در مقایسه با شرکت‌های برتر دنیا چگونه است؟
دیجی‌کالا در بخش فناوری و لایه مدیریتی وضعیت نسبتا خوب و مناسبی داشته است که نشان‌دهنده زمینه رشد و ارتقای زنان در این شرکت است. خانم‌ها در تیم فناوری دیجی‌کالا با ۲۹ درصد سهم، بالاتر از فیسبوک با ۲۴ درصد و مایکروسافت با ۲۰ درصد قرار دارند.
همین‌طور، در لایه مدیریتی زنان ۲۶ درصد جایگاه‌ها را به خود اختصاص دادند که بالاتر از گوگل و مایکروسافت است و از شرکت‌هایی مانند اسپاتیفای، علی‌بابا و آمازون پایین‌تر است. این آمار نشان می‌دهد زنان جایگاه رضایت‌بخش و قابل قبولی در شرکت دیجی‌کالا داشته و در مقایسه با شرکت‌های برتر فناوری، وضعیتی رقابتی دارند.
نقش پررنگ زنان
یکی دیگر از مباحثی که در بحث بررسی نیروهای انسانی شرکت‌های فناوری داغ است؛ درصد حضور خانم‌ها در موقعیت‌های شغلی و چارت‌های مختلف سازمانی است. دیجی‌کالا می‌گوید هیچ محدودیتی در به‌کارگیری خانم‌ها در کلیه تیم‌ها و حتی بخش‌های عملیاتی ندارد.
در مقایسه با کل نیروهای انسانی دیجی‌کالا، ۱۶ درصد آن‌ها را خانم‌ها تشکیل می‌دهند ولی در مدیران، سهم خانم‌ها بیشتر و به ۲۶ درصد می‌رسد که نشان‌دهنده نقش و کیفیت پررنگ آن‌ها در بهره‌وری و عملکرد سراسری این مجموعه است.
بخواهیم جزئی‌تر به مقایسه نیروهای انسانی زن و مرد در هر بخش بپردازیم؛ باید گفت در تیم‌های فناوری نزدیک به ۲۹ درصد خانم‌ها هستند که بیش از ۳۰۰ نفر می‌شوند. در بخش عملیات به خاطر شرایط کاری خاصی که دارد فقط ۹ درصد خانم‌ها هستند که همین سهم شامل ۴۷۰۰ نیروی زن می‌شود. در تیم‌های غیرعملیات هم بیش از ۱۰۰۰ زن همکاری می‌کنند که ۳۸ درصد کل کارمندان را تشکیل می‌دهند.
دانشگاه‌ها و مدارک
شاید سوال اساسی که در ذهن شما و بسیاری از خواننده‌های عزیز باشد؛ استخدام دیجی‌کالا براساس مدرک و تحصیلات و دانشگاه است یا براساس مهارت و تخصص؟
این روزها بسیاری از کسب‌وکارها ابتدا به نیازهای شغلی و تخصصی خود اولویت داده و در قید استخدام نیروی انسانی با مدرک یا از دانشگاه نیستند. اما این اصل لزوما به معنای حذف تحصیلات یا اهمیت نداشتن تحصیلات آکادمیک نیست. در دیجی‌کالا هم اولویت با تخصص و مهارت‌های نرم است ولی در مجموع ۶۹ درصد همکاران در تیم‌های غیرعملیات و فناوری مدرک تحصیلی کارشناسی و بالاتر دارند.
طبیعی است که در تیم‌های تکنولوژی و غیرعملیات، افراد دارای مدرک تحصیلی بیشتری به کار گرفته شوند و برعکس در تیم‌های عملیاتی افراد با مدرک زیر کارشناسی مشغول باشند.
نگاهی به توزیع مدرک افراد در تیم فناوری نشان می‌دهد ۵۱ درصد مدرک کارشناسی و ۳۳ درصد مدرک کارشناسی ارشد و بالاتر دارند و فقط ۱۶ درصد افراد کاردانی و دیپلم یا زیر دیپلم هستند. اینجا افراد دارای تحصیلات دانشگاهی بیشتری به کار گرفته شدند که قابل انتظار است.
در تیم‌های عملیاتی درصد افراد دارای مدرک دیپلم و زیردیپلم بیشتر و ۶۱ درصد است. گروه بعدی افراد دارای مدرک کارشناسی هستند که ۲۳ درصد کل نیروها را تشکیل می‌دهند و ۱۱ درصد افراد هم مدرک کاردانی دارند.
در بخش غیرعملیات باز ۴۵ درصد افراد مدرک کارشناسی دارند و پس از آن افراد دیپلم و زیر دیپلم با ۲۹ درصد قرار گرفتند. ۲۰ درصد همکاران هم مدرک کارشناسی ارشد و بالاتر دارند.
ترکیب کلی سطح تحصیلات همکاران دیجی‌کالا نشان می‌دهد براساس نیازهای و اولویت‌های شرکت از افراد با مدارک تحصیلی مختلف استفاده شده است و هر فردی در صورتی که یک مهارت خاص و قابل ارائه داشته باشد؛ می‌تواند وارد این کسب‌وکار شود.
ما همین وضعیت را در دانشگاه‌های محل تحصیل همکاران دیجی‌کالا شاهد هستیم. شما در میان نیروی انسانی این شرکت دانش‌آموختگانی از دانشگاه‌های غیرانتفاعی، پیام نور، دانشگاه آزاد، علمی و کاربردی می‌بینید و از آن سو فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌هایی مانند امیرکبیر، دانشگاه تهران، صنعتی شریف، شهید بهشتی، علم و صنعت، خواجه نصیر، دانشگاه‌های دولتی دیگر و حتی خارج از کشور می‌بینید. این آمار نشان می‌دهد که ترکیبی از شایسته‌سالاری و برخوداری از مهارت در فرایند جذب و استخدام دیجی‌کالا تعیین کننده است.
همکارانی از سراسر کشور
مشابه این رویکرد را می‌تواند در محل تولد و سکونت همکاران دیجی‌کالا نیز شاهد بود. حدود ۵۰ درصد همکاران این شرکت در شهری غیر از تهران به دنیا آمدند. بیشترین همکاران از استان تهران، البرز، گیلان، آذربایجان شرقی، همدان و لرستان هستند. نقش زیر نشان می‌دهد از هر استان و نقطه‌ای از کشور چندین همکار در دیجی‌کالا گردهم آمده و یک تیم کاری تشکیل دادند.
در پایان باید گفت شاید یک شرکت تجاری طی چندین سال بزرگ‌تر و بزرگ‌تر شود و سهم بیشتری از بازار را بگیرد اما منابع انسانی آن کوچک و محدود باقی بمانند؛ هیچ فرهنگ و شخصیتی شکل نگیرد و هیچ تجربه‌ای از نسلی به نسل دیگر منتقل نشود یا هیچ ایده و خلاقیت جدید و جوانی در مجموعه پا نگیرد. هیچ فردی در بستر سازمانی این شرکت رشد نکند و فقط کار به ازای دریافت حقوق باشد.
نوشته آمارها و داده‌ها درباره همکاران دیجی‌کالا چه می‌گویند؟ اولین بار در اخبار فناوری و موبایل پدیدار شد.
