تحقیقات نشان می دهند ربات های ویکیپدیا، در یک جنگ خاموش و بی پایان با یکدیگر درگیر هستند؛ فناوری هم می تواند بی رحم باشد.
گویا آی تی – ویکیپدیا، پنجمین وبسایت محبوب اینترنت است. به گفته مسئولان این وبسایت، از زمان راه اندازی آن در سال ۲۰۰۱، بیش از ۴۰ میلیون بازدید از آن صورت گرفته که رقمی شگفت انگیز است. اما در زیرپوست این منبع اطلاعاتی آزاد، یک جنگ سایبری سرد در جریان است.
اخیرا روی ۱۰ ساله ی اول فعالیت وبسایت ویکیپدیا تجزیه و تحلیل هایی صورت گرفته که نشان می دهند تعداد بسیار زیادی نرم افزار خودکار، یعنی ربات، که الگوریتم ها را با استفاده از هوش مصنوعی ویرایش می کنند، در اختلافاتی که بر سر مقالات مختلف پیش می آید، درگیر هستند. آنها به طور مستمر باید سایر ویرایش های صورت گرفته برای مقالات را برگردانند و مدام بر سر اینکه کدام یک “حرف آخر” را بزند، رقابت می کنند.
طاها یاسری، یکی از محققان دانشگاه آکسفورد انگلستان است که در مصاحبه با نشریه گاردین می گوید “جنگ میان ربات ها به مراتب مداوم تر از جنگ هایی است که میان انسانها می بینیم”.
“انسان ها معمولا بعد از چند روز سرد می شوند، اما ربات ها تا چندین سال باید یکسره به جنگ خود ادامه دهند”.
یاسری و همکارانش در تحقیقات خود، ویرایش های صورت گرفته روی مقالات ویکیپدیا را از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۰ دنبال کردند.
فعالیت این ربات ها در اولین سالهای راه اندازی ویکیپدیا بسیار کم بود، اما با توسعه فناوری به کار رفته در این ربات، آمار فعالیت آنها نیز سر به فلک کشید. در سال ۲۰۱۴، ربات ها مسئول حدود ۱۵ درصد از کل ویریش های صورت گرفته در تمام زبان های این دانشنامه بوده اند. این نکته را هم در نظر بگیرید که ربات ها، فقط ۰٫۱ درصد از مجموعه ویراستاران سایت ویکیپدیا را تشکیل می دهند.
در سایت ویکیپدیا، ربات های ویراستار، چندین نقش دارند؛ از جمله از بین بردن خرابکاری ها، اجرای ممنوعیت ها، چک کردن املای کلمات، ایجاد لینک، و وارد کردن محتوای جدید به صورت خودکار.
این رباتها به گونه ای طراحی شده اند که خیرخواهانه به کاربران ویکیپدیا کمک کنند و با آنها همکاری داشته باشند. اما این خیرخواهی را نسبت به همنوعانشان ندارند.
خصوصا دو ربات به نامهای Xqbot و Darknessbot، که تاکنون در مورد ۳۶۰۰ مقاله با موضوعات مختلف، از الکساندر یونان گرفته تا باشگاه فوتبال استون ویلا، با یکدیگر درگیری پیدا کرده اند.
در سالهای ۲۰۰۹ و ۲۰۱۰، Xqbot بیش از ۲۰۰۰ مورد ویرایش شده توسط Darknessbot را برگشت زد. Darknessbot هم در حدود ۱۷۰۰ مورد از موارد ویرایش شده توسط Xqbot، به دلخواه خودش تغییراتی ایجاد کرد.
یکی دیگر از درگیری های شدید، بین رباتهای Tachikoma و Russbot جریان دارد. هر یک از آنها، بیش از ۱۰۰۰ مورد از موارد ویرایش شده توسط دیگری را تغییری داده است.
این درگیری های شدید، واقعا باعث بهت و حیرت محققان شد. مسئله وقتی عجیب تر می شود که بدانیم این رباتها به هیچ وجه قصد درگیری با یکدیگر را ندارند، بلکه برنامه نویسی آنها باعث شده بین آنها مبارزه بر سر ویرایش متون سر بگیرد و به طور تصادفی در این حلقه گرفتار شوند.
یاسری در مصاحبه با نشریه گاردین به یان سمپل (Ian Sample) گفت: “ما اصلا انتظار نداشتیم چیز جالب توجهی در این تحقیق پیدا کنیم. وقتی به ظاهر ماجرا نگاه می کنید، کاملا کسل کننده به نظر می رسد”.
“اما دیدن این واقعیت که درگیری های بسیار زیادی میان ربات ها در جریان است، برای ما واقعا شگفت انگیز بود. آنها رباتهای خوبی هستند و بر اساس مقاصد و نیات خوبی هم ساخته شده اند. همه آنها مبتنی بر یک فناوری منبع باز هستند”.
شگفتی دیگری که در این تحقیق مشخص شد، نحوه درگیری رباتهایی بود که در نسخه های مربوط به زبانهای مختلف وبسایت ویکیپدیا کار می کنند.
در نسخه آلمانی ویکیپدیا کمترین درگیری بین رباتها دیده می شود. در این نسخه، در بازه ۱۰ ساله مورد مطالعه، هر ربات به طور میانگین ۲۴ برگشت داشته است. ویکیپدیای پرتغالی شاهد بیشترین درگیری هاست. در این نسخه هر ربات به طور میانگین ۱۸۵ برگشت داشته؛ در حالی که صفحه انگلیسی زبان ویکیپدیا در میانه این طیف قرار دارد. رباتهای این صفحه در طی ده سال مذکور، ویرایش های یکدیگر را به طور میانگین ۱۰۵ بار تغییر داده اند.
یکی از اعضای این تیم تحقیقاتی، ملینا توتکووا (Tsvetkova) در یک مصاحبه مطبوعاتی گفت “ما به این نتیجه رسیدیم که ربات ها در فرهنگ های مختلف رفتار متفاوتی دارند و درگیری میان آنها، با آنچه میان ویراستاران انسان جریان دارد کاملا متفاوت است”.
“این امر، نه تنها بر شیوه طراحی این عوامل مصنوعی تاثیر دارد، بلکه بر نحوه مطالعه و بررسی آنها نیز اثرگذار است. ما باید مطالعات بیشتری روی جامعه شناسی رباتها انجام دهیم”.
هر چه هوش مصنوعی خودکار فراگیرتر و قدرتمندتر میشود، به بررسی تمایلات فرهنگی (و احتمالا مبارزاتی) دخیل در برنامه نویسی آنها نیز باید بیشتر توجه کرد.
یافته های این تحقیق، در PLOS ONE منتشر شده است.
