ستاره‌شناسان نزدیکترین سیاه چاله به زمین را کشف کردند. این سیاه چاله در فاصله ۱۰۰۰ سال نوری از ما قرار داشته و در صورت فلکی تلسکوپ (Telescopium) مخفی بود. این جرم شگفت‌انگیز، متعلق به یک سیستم دوستاره‌ای به نام HR 6819 است و ستاره‌شناسان معتقدند که تعداد این‌گونه سیاه چاله‌های مخفی ممکن است بسیار زیاد باشد.

توماس ریوینوس (Thomas Rivinius) ستاره‌شناس از رصدخانه ESO و سرپرست گروه تحقیق، به NPR گفت: احتمالا باید صدها میلیون تا از این سیاه چاله‌ها در کیهان وجود داشته باشد، اما ما درباره آن‌ها خیلی کم می‌دانیم.

محققان در سال 2004 تلسکوپ ۲.۲ متری MPG/ESO در رصدخانه La Silla شیلی را به سمت سیستم ستاره‌ای HR 6819 نشانه رفتند. این سیستم ستاره‌ای میزبان دو ستاره است که به دور هم می‌چرخند: یک ستاره بیرونی و یک ستاره داخلی. اما بعد از چهار ماه رصد کردن، مشخص شد که این یک سیستم ستاره‌ای دوگانه معمولی نیست. ستاره‌شناسان متوجه شدند که ستاره داخلی با سرعت بسیار بالایی هر ۴۰ روز یکبار به دور چیزی نامعلوم می‌چرخد.

محاسبات آن‌ها نشان می‌داد که جرم مذکور بسیار پرجرم بوده و چهار برابر سنگین‌تر از خورشید است و اندازه‌ای برابر ستاره داخلی دارد. دانشمندان شروع به محدود کردن گزینه‌های خود کردند. در صورت وجود ستاره‌ای با همان جرم در مرکز مدار ستاره داخلی، تلسکوب‌ به‌راحتی می‌توانست آن را مشاهده کند. اما متهم اصلی در این بین، سیاه چاله‌ای با جرم ستاره‌ای بود.

اما سوالی که ذهن دانشمندان را به خود مشغول کرده این است که اگر این سیاه چاله این‌ اندازه به ما نزدیک بوده، پس چرا کشف آن‌ این‌همه طول کشیده است.

سیاه چاله‌ها اغلب بقایای ستارگان مرده‌ای که تبدیل به سوپرنوا شده‌اند هستند و به‌خاطر گرانش بسیار زیادشان هر چیزی را در خود می‌بلعند، بطوریکه حتی نور هم نمی‌تواند از آن‌ها فرار کند. این بدین معنی است که کشف این اجرام کار بسیار دشواری است.

اما گاهی اوقات نشانه‌هایی از سیاه چاله‌ها ممکن است بر جای بماند. زمانی که این اجرام سنگین مواد اطراف خود را می‌بلعند، تابش‌هایی از خود ساطع می‌کنند که می‌توانند توسط تلسکوپ‌ها ردیابی شوند. در برخی موارد، سیاه چاله‌ها می‌توانند مدار چرخش اجرام اطراف را تحت‌تاثیر قرار دهند و ستاره‌شناسان را متوجه حضور خود کنند.

حالا با کشف سیاه چاله جدید، رکورد قبلی نزدیکترین سیاه چاله به ما که در فاصله ۳۰۰۰ سال نوری از زمین قرار داشت شکسته می‌شود.

اکثر سیاه چاله‌هایی که ما می‌شناسیم اغلب در فاصله بسیار دورتری از ما قرار دارند. برای مثال سیاه چاله Sagittarius A* در مرکز کهکشان راه شیری، فاصله‌ای حدود ۲۵۰۰۰ سال نوری با ما دارد. همچنین سیاه چاله موجود در مرکز کهکشان M87، در فاصله ۵۵ میلیون سال نوری از ما قرار دارد.

ستاره‌شناسان فکر می‌کنند که سیاه چاله‌های زیادی مانند HR 6819 در کیهان وجود دارد. برخی از آن‌ها معتقدند که تعداد این‌گونه اجرام مخفی، فقط در کهکشان راه شیری ممکن است بیش از ۱۰۰ میلیون باشد.

نوشته ستاره‌شناسان موفق به کشف نزدیکترین سیاه چاله به ما شدند اولین بار در اخبار تکنولوژی و فناوری پدیدار شد.

یک ستاره مغناطیسی یا مگنتار (magnetar) به نام SGR 1935+2154 در کهکشان راه شیری وجود دارد که ممکن است به حل راز سیگنال‌های رادیویی ساطع‌شده از اعماق فضا که سال‌هاست فکر ستاره‌شناسان را به خود مشغول کرده است کمک کند.

ستاره SGR 1935+2154 که در حدود ۳۰ هزار سال نوری با ما فاصله دارد در تاریخ 28 آوریل امسال سیگنال‌هایی با زمان تناوب چند میلی‌ثانیه از خود ساطع کرد که فقط توسط ستاره‌های خارج کهکشانی منتشر می‌شوند. اما موضوع جالب‌تر اینکه رصدخانه‌های سراسر دنیا و تلکسوب فضایی X-ray، در کنار این سیگنال‌ها، تابش‌های اشعه ایکس را نیز ثبت کردند.

در حال‌حاضر، کار روی این سیگنال‌ها در مراحل ابتدایی قرار دارد و ستاره‌شناسان سخت در تلاشند تا داده‌های به دست آمده را آنالیز کنند. اما خیلی از آن‌ها معتقدند که منبع این سیگنال‌ها ممکن است انفجارهای رادیویی سریع (FRBs) باشد.

شیرینواس کولکارنی (Shrinivas Kulkarni)، ستاره‌شناس از دانشگاه کالیفرنیا و یکی از اعضای تیم تحقیق در این‌باره گفت: این نوع سیگنال‌ها به احتمال زیاد دارای منبعی از نوع انفجارهای رادیویی سریع هستند.

انفجارهای رادیویی سریع یکی از هیجان‌انگیزترین رازهای کیهان هستند. آن‌ها نوعی سیگنال‌های رادیویی بسیار قدرتمند از اعماق فضا و از کهکشان‌هایی هستند که میلیون‌ها سال نوری با ما فاصله دارند. انرژی برخی از این کهکشان‌ها ۵۰۰ میلیون بار بیشتر از انرژی خورشید است. با این‌حال، این سیگنال‌ها فقط در حد چند میلی‌ثانیه دوام می‌آورند و اکثر آن‌ها تکرار نمی‌شوند که همین موضوع، شناسایی و مطالعه آن‌‌ها را بسیار دشوار می‌کند.

توضیحات زیادی برای منشا این سیگنال‌ها پیشنهاد شده که از آن جمله می‌توان به سوپرنواها و موجودات فضایی (البته احتمال این خیلی کم است) اشاره کرد. اما یک فرضیه که طرفداران زیادی در بین ستاره‌شناسان دارد انفجارهای رادیویی سریع است که توسط مگنتارها تولید می‌شوند.

مگنتارها نوع عجیبی از ستاره‌های نوترونی هستند که بعد از تبدیل شدن ستاره‌های غول‌پیکر به سوپرنوا، به‌صورت یک هسته بسیار سنگین باقی می‌مانند. اما مگنتارها دارای میدان‌های مغناطیسی بسیار قدرتمندتری نسبت به ستاره‌های نوترونی عادی هستند (حدود ۱۰۰۰ بار قوی‌تر). اینکه چرا میدان‌ مغناطیسی این ستاره‌ها این اندازه قدرتمند است هنوز برای دانشمندان مشخص نیست، اما اثرات آن‌ها بر روی خود ستاره بسیار جالب‌توجه است.

در حالیکه نیروی گرانشی ستاره برای نگه داشتن آن تلاش می‌کند، میدان مغناطیسی قوی در اطراف ستاره، شکل آن را منحرف می‌کند و این اتفاق منجر به تنش شدید بین دو نیرو می‌شود که گاهی‌اوقات لرزه‌های ستاره‌ای بسیار بزرگی ایجاد می‌کند و باعث درخشندگی بسیار زیاد مگنتار می‌شود.

سیگنال‌های ستاره SGR 1935+2154 در تاریخ 27 آوریل امسال شناسایی شدند و فعالیت آن توسط چندین تلکسوپ از جمله تلسکوپ‌های Swift Burst Alert ،AGILE و NICER ISS ثبت گردید. رفتار این ستاره عجیب در ابتدا نسبتا عادی بود و با رفتار مشاهده‌شده از سایر مگنتارها سازگاری داشت.

اما سپس در تاریخ 28 آوریل، تلسکوپ CHIME که برای رصد آسمان برای رویدادهای لحظه‌ای طراحی شده است، یک سیگنال بسیار قدرتمندی را شناسایی کرد که نتوانست آن را به‌طور کامل ثبت کند.

اما آشکارساز دیگری به نام STARE2 که توسط دانشگاه کالیفرنیا برای شناسایی انفجارهای رادیویی سریع محلی، که توسط فعالیت‌های انسانی ایجاد می‌شوند، طراحی شده، سیگنال‌های مذکور را بسیار قوی و واضح دریافت کرد که شامل بیش از یک میلیون سیگنال میلی‌ثانیه می‌شد. ستاره‌شناسان معمولا انفجارهای رادیویی سریع خارج کهکشانی را در تعداد چند ده موج میلی‌ثانیه دریافت می‌کنند.

اما دانشمندان چیز دیگری را نیز در انفجار ستاره SGR 1935+2154 مشاهده کردند که قبلا هرگز در یک انفجار رادیویی سریع خارج کهکشانی مشاهده نشده است. آن‌ها در کنار این سیگنال‌ها یک سیگنال اشعه ایکس نیز شناسایی کردند. البته سیگنال‌های اشعه ایکس معمولا در انفجارهای مگنتار دیده می‌شوند، اما اینکه یک مگنتار، در کنار امواج رایویی، اشعه ایکس یا تابش گاما ساطع کند بسیار غیرعادی است.

ساندرو مرگتی (Sandro Mereghetti) ستاره‌شناس از انستیتو ملی اخترفیزیک ایتالیا می‌گوید: اشعه ایکس انفجار SGR 1935+2154 چندان قوی یا غیرعادی نبود، اما این اشعه می‌تواند نشانه وجود انفجارهای رادیویی سریع بیشتری در مقایسه با آنچه که در حال‌حاضر شناسایی شده، باشد. او گفت: شناسایی این سیگنال بسیار هیجان‌انگیز است و رابطه بین انفجارهای رادیویی سریع و مگنتارها را تایید می‌کند. FRB کشف‌شده از نوع خارج کهکشانی است. ما هرگز در کنار چنین سیگنال‌هایی اشعه‌های ایکس/گاما شناسایی نکرده بودیم. انفجارهای اشعه ایکسی شبیه به SGR1935، در صورتی که از منابع خارج کهکشانی باشند معمولا غیر قابل شناسایی هستند.

به گفته کوالکارنی، یک مگنتار حتی می‌تواند انفجارهای بزرگتری تولید کند. یک مگنتار برای تولید انفجاری در اندازه انفجار  SGR 1935+2154 به انرژی زیادی نیاز ندارد و چنین ستاره‌هایی حتی قادر به ایجاد انفجارهایی با قدرت ۱۰۰۰ برابر بزرگتر از آن نیز هستند.

مورد SGR 1935+2154 واقعا هیجان‌انگیز هستند و دانشمندان هنوز در مراحل اولیه مطالعه آن هستند. ستاره‌شناسان برای بررسی بیشتر سیگنال‌های آن هم‌اکنون از قدرتمندترین ابزارها استفاده می‌کنند. آن‌ها هنوز طیف انفجار آن را آنالیز نکرده‌اند تا مشخص شود آیا سیگنال‌های آن مشابهت‌هایی با طیف انفجارهای رادیویی سریع خارج کهکشانی دارد یا نه.

البته حتی اگر انفجار SGR 1935+2154، تایید کند که منشا انفجارهای رادیویی سریع مگنتارها هستند، این به معنای آن نخواهد که مگنتار، تنها منبع واقعی این نوع انفجارهاست. دلیل آن هم این است که برخی از سیگنال‌های آن‌ها خیلی متفاوت رفتار می‌کنند و به‌طور پیش‌بینی‌ناپذری تکرار می‌شوند. اخیرا منبعی کشف شده بود که سیگنال‌هایی با دوره ۱۶ روزه ساطع می‌کرد.

انفجار SGR 1935+2154 هر چه که باشد، ما هنوز فاصله زیادی با حل راز بزرگی که انفجارهای رادیویی سریع در دل خود دارند داریم، اما به‌هرحال کشف جدید، یک گام هیجان‌انگیز روبه‌جلو برای دانشمندان محسوب می‌شود.

نوشته اولین انفجار رادیویی سریع در کهکشان راه شیری شناسایی شد! اولین بار در اخبار تکنولوژی و فناوری پدیدار شد.

ابرنواخترهای فوق‌درخشان (Super-luminous supernovae)، درخشنده‌ترین انفجارهایی هستند که در کل کیهان رخ می‌دهد. یک ابرنواختر فوق‌درخشان می‌تواند در عرض چند ماه، انرژی‌ معادل کل انرژی خورشید در طول حیات‌اش تولید کند. این نوع ابرنواخترها در اوج درخشندگی‌شان، به اندازه یک کهکشان، درخشان می‌شوند.

یکی از ابرنواخترهای فوق‌درخشانی که تابه‌حال بارها مورد مطالعه دانشمندان قرار گرفته است، SN 2006gy نام دارد. گرچه منشا این ابرنواختر مشخص نیست، اما حالا گروهی از پژوهشگران سوئدی و ژاپنی ادعا کرده‌اند که علت به وجود آمدن آن را یافته‌اند. آن‌ها می‌گویند که برهم‌کنش صورت‌گرفته در یک سیستم ستاره‌ای دوتایی که متشکل از یک کوتوله سفید و یک ستاره فوق‌سنگین بوده، باعث ایجاد ابرنواختر SN 2006gy شده است.

SN 2006gy، حدود ۲۳۸ میلیون سال نوری از ما فاصله داشته و در صورت‌فلکی برساوش (Perseus) داخل کهکشان مارپیچی NGC 1260 قرار دارد. این ابرنواختر، همانطور که از نامش پیداست، در سال 2006 کشف شده و در این مدت، بارها توسط تلسکوپ‌های پرتو ایکس چاندرا، Keck و سایر رصدخانه‌ها مورد مطالعه قرار گرفته است.

Nathan Smith، ستاره‌شناس از دانشگاه تگزاس آمریکا و سرپرست گروهی که این ابرنواختر را کشف کردند گقته بود: SN 2006gy واقعا یک انفجار عظیم بود و صدها برابر، انرژی بیشتری از یک ابرنواختر معمولی داشت. این نشان می‌داد که ستاره به‌وجودآورنده آن احتمالا جرمی حدود ۱۵۰ برابر جرم خورشید داشته است؛ چیزی که ما هرگز نمونه آن را ندیده‌ایم.

دانشمندان فکر می‌کنند که این نوع ستاره‌ها، اکثرا در مراحل اولیه شکل‌گیری کیهان به وجود آمده‌اند. بنابراین، مشاهده ابرنواختر SN 2006gy، فرصت بی‌نظیری به ستاره‌شناسان داد تا جنبه‌هایی از کیهان اولیه را بررسی کنند.

اما این فقط انرژی SN 2006gy نبود که همه توجهات را به خودش جلب کرد؛ بلکه خطوط تابشی مرموزی در داخل این ابرنواختر وجود داشت که دانشمندان توضیحی برای آن نداشتند. حالا پژوهشگران سوئدی و ژاپنی ادعا می‌کنند که توانسته‌اند منشا پیدایش این خطوط را پیدا کنند.

تیم تحقیق که شامل ستاره‌شناسانی از دانشگاه‌های استکهلم سوئد، کیوتو، توکیو و هیروشیمای ژاپن می‌شوند، یافته‌های خود را در مقاله‌ای با عنوان «A type Ia supernova at the heart of superluminous transient SN 2006gy» در مجله Science به چاپ رسانده‌اند.

آن‌ها در بررسی‌های خود متوجه شدند که آن خطوط طیفی مرموزی که حاوی ذرات آهن بودند، تنها حدود یک سال بعد از انفجار ابرنواختر ظاهر شده‌اند. آن‌ها سپس چندین مدل مختلف را برای توضیح این پدیده بررسی کردند و سرانجام به یک مدل نهایی رسیدند.

Anders Jerkstrand، ستاره‌شناس از دانشگاه استکهلم سوئد می‌گوید: تا به حال کسی خطوط طیفی آهن خنثی را با خطوط تابش SN 2006gy مقایسه نکرده بود. ما آن را امتحان کردیم و با کمال تعجب دیدیم که این خطوط کاملا با طیف مشاهده‌شده مطابقت دارند.

اما موضوع وقتی هیجان‌انگیزتر شد که مشخص گردید، تشکیل چنین خطوطی، به آهن بسیار زیادی نیاز داشته است (حداقل به‌اندازه یک‌سوم جرم خورشید). همین امر باعث شد که سناریوهای قدیمی درباره منشا به وجود آمدن ابرنواختر SN 2006gy کنار گذاشته شوند و یک سناریو جدید پیشنهاد گردد.

تیم تحقیق فکر می‌کنند که SN 2006gy در نتیجه برهم‌کنش دو ستاره در یک سیستم دوتایی به وجود آمده است؛ سیستمی متشکل از یک ستاره کوتوله به بزرگی زمین و یک ستاره فوق‌سنگین و مملو از گاز هیدروژن به بزرگی خورشید که در یک مدار نزدیک‌به‌هم به دور یکدیگر می‌چرخیده‌اند.

ستاره بزرگ‌تر با رسیدن به مراحل پایانی تکامل خود و مصرف سوخت بیشتر، به‌تدریج شروع به بزرگ شدن می‌کند. این کار باعث می‌شود تا کوتوله سفید به طرف ستاره کشیده شده و مارپیچ‌وار به سمت مرکز سیستم بچرخد.

در این بین، ستاره بزرگ‌شده، لایه بیرونی خود را به بیرون پرتاب می‌کند و هاله‌ای از گاز را در اطراف سیستم دوتایی تشکیل می‌دهد. این اتفاق، حدود یک قرن قبل از پیدایش ابرنواختر صورت گرفته است. سرانجام، کوتوله سفید به مرکز می‌رسد و ناپایدار می‌گردد و سپس به‌عنوان یک ابرنواختر نوع Ia منفجر می‌شود.

مواد ناشی از انفجار کوتوله سفید، پس از پرتاب شدن به فضای بیرون، با هاله گازی اطراف سیستم برخورد می‌کنند و این برخورد غول‌آسا، باعث به وجود آمدن ابرنواختر SN 2006gy و آن خطوط تابشی مرموز می‌شود.

Jerkstrand می‌گوید: ما در تحقیق خود نشان دادیم که یک ابرنواختر نوع Ia باعث به وجود آمدن SN 2006gy شده است. اینکه یک کوتوله سفید بتواند در یک مدار نزدیک به یک ستاره فوق‌سنگین و مملو از هیدروژن بچرخد و سپس با افتادن به مرکز سیستم منفجر گردد، پدیده‌ای است که اطلاعات جدیدی را درباره نحوه تکامل سیستم‌های ستاره‌ای دوتایی و شرایط لازم برای انفجار یک کوتوله سفید را در اختیار ما قرار می‌دهد.

علاوه بر SN 2006gy، ابرنواخترهای دیگری هم درخشندگی فوق‌العاده‌ای داشته‌اند. برای مثال، ابرنواختر SN 2005ap، در اوج درخشندگی‌اش، درخشان‌تر از SN 2006gy بوده است. اوج درخشندگی SN 2005ap فقط برای چند روز دوام داشته است. بعد از آن، ابرنواختر SN 2015L قرار دارد که اوج درخشندگی‌اش ۵۷۰ میلیون برابر درخشان‌تر از خورشید و ۲۰ برابر درخشان‌تر از نور ساطع‌شده توسط کهکشان راه شیری است.

نوشته منشا پیدایش یکی از درخشان‌ترین ابرنواخترهای کیهان کشف شد اولین بار در اخبار تکنولوژی و فناوری پدیدار شد.