محققین کشورمان، در پژوهشی که نشریه انگلیسی‌زبان جهاد دانشگاهی، JIST به انتشار نتایج آن پرداخته است، مدلی را برای اندازه‌گیری قابلیت جذب IT در شرکت‌های کوچک و متوسط ارائه داده‌اند.
امروزه بسیاری از شرکت‌های کوچک و متوسط که از آنها با عنوان SME یاد می‌شود، با مشکلاتی در وضعیت بازار مواجه هستند. ازجمله این مشکلات می‌توان به افزایش جهانی‌شدن، افزایش رقابت، پیشرفت فناوری اطلاعات و مخابرات (ICT) و تغییر در ساختار سازمانی اشاره کرد.
در سالهای اخیر، بسیاری از شرکت‌ها، تکنولوژی‌هایی مانند تجارت الکترونیک، شبکه‌های اجتماعی و جامعه مجازی را پذیرفته‌اند و معتقدند که برای ماندن در دوران جهانی‌شدن، باید این تکنولوژی‌ها را جذب کرد. درواقع، برخی مطالعات پیشنهاد می‌دهند که شرکت‌ها می‌بایست IT را در ساختار خود جذب کنند، اما هنوز واضح نیست که چه روش و ساختاری برای سهولت این جذب مناسب است.
در سالهای اخیر، بسیاری از شرکت‌ها، تکنولوژی‌هایی مانند تجارت الکترونیک، شبکه‌های اجتماعی و جامعه مجازی را پذیرفته‌اند و معتقدند که برای ماندن در دوران جهانی‌شدن، باید این تکنولوژی‌ها را جذب کرد.
در این رابطه، محققین کشورمان در مطالعه‌ای پژوهشی، تلاش نموده‌اند تا مفهوم «قابلیت جذب IT» را بر اساس مفاهیم فناوری اطلاعات، پیشنهاد دهند. برای این کار و به‌منظور ارائه این مدل، محققین ابتدا به دنبال پاسخ این سؤال بوده‌اند که ابعاد قابلیت جذب IT چیست و المان‌های هر بعد، کدام هستند.
بدین منظور و درواقع برای فهمیدن ابعاد مختلف قابلیت جذب IT و ارائه یک مدل برای اندازه‌گیری این توانایی در SME ها، محققین دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات و دانشگاه تربیت مدرس، ابتدا با توجه به‌مرور مطالعات قبلی، اندیس یا شاخص‌های مؤثری را برای قابلیت جذب IT در SMEها استخراج کردند.
سپس از طریق فیلترینگ این اندیس‌ها توسط متخصصان، یک پرسشنامه استخراج شد که پانل‌های خاص داشت و با نظر متخصصان شامل 25 سؤال بود. این سؤالات در قالب یک پرسشنامه در اختیار تعدادی از کارمندان با مدرک لیسانس و یا بالاتر، مدیران تولید، فروش، بازاریابی، واحد خدمات و مدیران ارشد تبلیغات در تولید SME در ایران قرار گرفت. سپس پاسخ‌های داده‌شده توسط این افراد، با استفاده از روش‌ها و نرم‌افزارهای آماری تجزیه‌وتحلیل شد.
نتایج بررسی‌ها نشان داد که همه اندیس‌های انتخابی محققین، در سطح مطلوبی بودند و بنابراین مدل ساختاری، مورد تأیید قرار گرفت.
بر اساس این نتایج، در بین ابعاد درنظر گرفته‌شده در این مطالعه، بعد «توانایی نوآوری فناورانه» با ضریب تأثیر 0.89 بیشترین تأثیر را در قابلیت جذب IT نشان می‌دهد.
محمدتقی صادقی، عضو هیئت‌علمی دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران درباره این پژوهش به خبرنگار سیناپرس گفت: «جامعه هدف ما، شرکت‌هایی بودند که در استان‌های تهران، البرز و قم قرار داشتند که البته تفاوت معنی‌داری بین آنها مشاهده نشد. زیرا این استان‌ها، هم‌جوار بوده و غالبا دارای فرهنگ مشابهی هستند و بسیار مشاهده می‌شود که مدیران شرکتی در یک استان، از استان کناری باشد».
صادقی و همکارانش در این پژوهش می‌گویند: «نتایج مطالعه ما نشان می‌دهد که ابعاد پیشنهادی یعنی قابلیت درون به بیرون IT، توانایی مدیریت IT و توانایی نوآوری فناورانه، هرسه با مفهوم قابلیت جذب IT همبستگی دارند و تحلیل عوامل، طبقه‌بندی اجزا را در سه بعد تأیید می‌کند».
این محققین می‌افزایند: «علاوه بر این، یافته‌ها نشان می‌دهند که در بین ابعاد پیشنهادی، توانایی نوآوری فناورانه بالاترین همبستگی را با قابلیت جذب IT دارد که بر نوآوری پیوسته در محصولات و فرآیندها تأکید می‌کند تا شرکت‌ها بتوانند به تغییرات محیطی مانند تقاضای افزایشی مشتریان، پاسخ دهند».
صادقی به خبرنگار سیناپرس گفت: «البته چنین مدلی ممکن است در شرکت‌های بزرگ جواب ندهد و احتمالاً عوض شود. شرکت‌های کوچک، اغلب تابع شرکت‌های بزرگ هستند و ممکن است اگر ما چنین پژوهشی را روی یک شرکت بزرگ انجام دهیم، ابعاد و نوع پاسخ‌دهی متفاوت باشد. چراکه نیازمندی‌ها نیز متفاوت هستند. البته در این رابطه، بین شرکت‌های خصوصی و دولتی نباید تفاوتی وجود داشته باشد».
یافته‌های این مطالعه در کل، مدلی را برای اندازه‌گیری قابلیت جذب IT در SMEها ارائه می‌دهد تا از طریق آن، مدیران بتوانند قدرت شرکت خود را در جذب IT اندازه‌گیری کنند.
این یافته‌ها طی مقاله‌ای علمی پژوهشی در نشریه بین‌المللی Journal of Information Systems and Telecommunication که نشریه رسمی پژوهشکده فناوری اطلاعات و ارتباطات جهاد دانشگاهی است، منتشر شده‌اند.
گزارش و گفتگو: دکتر محمدرضا دلفیه - سیناپرس
منبع: Journal of Information Systems and Telecommunication
