توجه به توسعه صادرات حوزه سودآور نرم‌افزار در لیست برنامه‌های دولت آینده قرار گیرد

 
به اعتقاد فعالان عرصه برنامه‌نویسی کامپیوتر، حوزه نرم افزار یکی از حوزه‌های ارزش آفرین و سودآور است، از این رو لازم است این حوزه در لیست برنامه‌های دولت آینده قرار گیرد و به صادرات نرم افزار و درآمدزایی از فروش تولیدات برنامه‌نویسی توجه شود؛ امری که تاکنون نسبت به آن غفلت شده است.
 
 گزارش‌های جهانی حاکی از آن است که سهم محصولات فناوری‌های پیشرفته در ۲۰ سال اخیر دو برابر شده است و در این میان صادرات خدمات فناوری اطلاعات به یکی از حوزه‌های تجاری بزرگ در دنیا تبدیل شده است؛ به گونه‌ای که کشوری مانند هند توانسته است سهم شایسته‌ای از بازارهای جهانی فناوری اطلاعات را کسب کند.
 
سهم قابل توجهی از تولید ناخالص داخلی هند در سال مالی ۲۰۲۰ به فناوری اطلاعات و ارتباطات تعلق داشته است؛ چرا که این کشور در سال ۲۰۱۹ نزدیک به ۱۳۶ میلیارد دلار درآمد صادراتی از محل صادرات محصولات IT داشته است. این در حالی است که میزان صادرات محصولات آی تی این کشور در سال ۲۰۱۰ در حدود ۶۰ میلیارد دلار بوده است که طی ۱۰ سال، رشد بیش از دو برابری را تجربه کرده است.
 
امری که در ایران به دلیل عدم امنیت سرمایه‌گذاری، تحریم‌ها و قوانین دست و پاگیر کمتر به آن توجه شده، ضمن آنکه ایران رقیب قدری مانند هند را در پیش روی خود دارد و به گفته یکی از فعالان عرصه برنامه‌نویسی کامپیوتر، این حوزه باید از قالب یک شغل تبدیل به یکی از دغدغه‌های دولتمردان آینده شود؛ چرا که محصولات این حوزه حتی بعد از گذشت ۱۰ سال همچنان درآمدزا و ارزآور برای کشور دارد.
 
محسن مدحج، برنامه‌نویس و کارشناس فناوری اطلاعات در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به ضرورت توجه به توسعه نرم افزار و صادرات آن، گفت: وقتی صحبت از صادرات می‌شود، همه توجهات به سمت فروش نفت، گاز، فولاد، ذخایر معادن و در نهایت محصولات کشاورزی و فرش می‌رود و این در حالی است که امروزه کشورهای پیشرفته به سمت تولیدات نرم افزاری و صادرات آنها حرکت کرده‌اند.
 
وی خاطر نشان کرد: صادرات اپلیکیشن‌های پیام رسان، بازی، شبکه‌های اجتماعی، برنامه‌های آموزشی و نرم افزارهای کاربردی و تجاری نظیر نقشه، موتور جستجو، معماری، حسابداری و غیره تنها بخشی از صادرات در حوزه برنامه‌نویسی محسوب می‌شود.
 
مدحج، با تاکید بر اینکه دولت آینده باید نگاه صادرات را از فروش ذخایر کشور به سمت تولیدات برنامه‌نویسی تغییر دهد، افزود: بی تردید توجه به صادرات نرم‌افزاری و محصولات حوزه IT نه تنها از لحاظ اقتصادی و منافع مالی، بلکه از منظر فرهنگی و استراتژیکی نیز می‌تواند تاثیرگذار باشد.
 
این فعال حوزه برنامه‌نویسی کامپیوتری، با اشاره به تجارب جهانی در این زمینه، یادآور شد: بررسی تجارب جهانی نشان می‌دهد که صادرات یک بازی به کشورهای دیگر می‌تواند برای کشور تولیدکننده میلیاردها دلار درآمدزایی فعال داشته باشد، یعنی محصول با گذشت یک دهه از زمان تولید آن همچنان درآمدزا و ارزش آفرین است که از این موضوع نمی‌توان به سادگی گذشت.
 
وی با بیان اینکه برنامه‌نویسی باید از قالب یک "شغل" به یک "دغدغه" مبدل شود، اظهار کرد: امروزه تولیدات و محصولات برنامه‌نویسی نقش استراتژیکی را برای ابرقدرت‌ها بازی می‌کند. به طور نمونه داده‌های اطلاعاتی در فضای وب یک تجارت پرسود برای موتورهای جستجو شده، درحالی که نمونه‌های داخلی کشورمان به دلیل حمایت نشدن نتوانسته‌اند به جایگاه واقعی خود برسند.
 
این کارشناس حوزه فناوری اطلاعات تاکید کرد: درحال حاضر بسیاری از انیمیشن‌ها، بازی‌ها و کارتون‌های کشورهای اروپایی و حتی آمریکایی به دلیل کیفیت بالا و قیمت پایین در ایران ساخته می‌شود، درحالی که اگر دولت آینده به این حوزه عنایت بیشتری کند، این ظرفیت می‌تواند به نقطه پیشران اقتصاد مبدل شود.
 
مدحج خاطر نشان کرد: توجه و حمایت به برنامه‌نویسی و باور داشتن به صادرات محصولات این حوزه، باید در گفتمان دولتمردان شکل بگیرد؛ موضوعی که در این ایام انتخابات و مناظرات به آن کمتر پرداخته می‌شود. واقعیت این است که مفهوم تجارت در کشورهای توسعه یافته از شکل سنتی خارج شده و امروزه نرم افزارها و برنامه‌های موبایلی، تحت وب و بازی‌ها جای آنها را گرفته است.
 

استخراج‌کنندگان رمزارز، برق تجدیدپذیر تولید می‌کنند/ شروط صادرات چیست؟

معاون سرمایه‌گذاری و تنظیم مقررات سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق گفت: تاکنون متقاضیان رمزارز قانونمند نبوده‌اند و با توجه به شرایط جدید پیش‌آمده تقاضا بیشتر می‌شود، برآوردی که به صورت آماری از تقاضاها به ما ابلاغ شده، تصور بر این است که تقاضای بالفعل 100 مگاوات ظرفیت دور از ذهن نیست.
 
 بر اساس ابلاغ وزارت نیرو مراکز ‌استخراج ‌رمزارز، با هر میزان قدرت، ‌می‌توانند ‌برق ‌مورد ‌نیاز‌ خود ‌را ‌از محل تولید مولدهای تجدیدپذیر تامین کنند. در این حالت، تخصیص تمام انرژی تولیدی نیروگاه تجدیدپذیر برای استخراج رمزارز بلامانع است. در عین حال، چنانچه انرژی مورد نیاز متقاضی بیش از تولید مولد تجدیدپذیر متعلق به (یا طرف قرارداد) متقاضی باشد، انرژی مازاد مورد نیاز توسط شرکت برق تامین می‌شود. انرژی دریافت‌شده از شبکه توسط متقاضی، باید در سایر اوقات با شبکه تهاتر شود.
 
این گزارش حاکی است؛ تامین برق مراکز استخراج رمزارزها مشروط به تدارک و ارائه مجوز معتبر است.  در‌صورت ‌درخواست ‌متقاضی، ‌شرکت‌های‌ برق ‌مجازند ‌بدون ‌دریافت ‌هزینه‌های‌ عمومی ‌برقراری‌ انشعاب، ‌به ‌مراکز ‌استخراج‌ رمزارزها‌ که‌ برق ‌مورد ‌نیاز‌ خود ‌را‌ از ‌طریق‌ نیروگاه‌های‌ تجدیدپذیر ‌تامین‌ می‌کنند، ‌انشعاب ‌برق ‌پشتیبان ‌واگذار ‌کنند. در ‌مواردی‌ که ‌تامین‌ برق ‌از ‌طریق ‌انعقاد ‌قرارداد ‌با‌ نیروگاه ‌تجدیدپذیر‌ صورت ‌می‌گیرد،‌ ‌مدت‌ قرارداد مضرب صحیحی از سال ( میزان مصرف ثابت در طول سال) خواهد بود. پس از کسر مصرف اختصاص یافته به استخراج رمز ارز و تهاتر میزان انرژی دریافتی از شبکه، چنانچه خالص برق تزریق شده به شبکه مثبت باشد، مطابق مقررات حاکم بر خرید تضمینی برق تجدید پذیر، توسط ساتبا خریداری و در صورت منفی بودن، صورتحساب آن، مطابق نرخ‌های فروش برق به مراکز استخراج رمزارزها، توسط شرکت صادر و بهای آن دریافت می‌شود. چنانچه محل نیروگاه تجدیدپذیر مجزا از محل مصرف برق برای استخراج رمز ارز باشد، هزینه ترانزیت از نیروگاه تجدیدپذیر به محل مصرف، مطابق مقررات جاری وزارت نیرو از متقاضی دریافت خواهد شد.
 
شایان ذکر است؛ بهای هر کیلووات ساعت برق مصرفی مراکز استخراج رمزارزها برابر با 16574 ریال تعیین می‌شود و به‌منظور مدیریت مصرف برق، استفاده از انرژی برق شبکه برای استخراج رمزارزها در اوقات نوع یک (اوج بحرانی) ممنوع است. در اوقات نوع دو (محدودیت‌دار) بهای هر کیلووات‌ساعت انرژی برق با ضریب دو (2) و در اوقات نوع سه (عادی) با ضریب نیم (5/0) محاسبه و دریافت می‌شود و نرخ فوق براساس متوسط بهای صادراتی برق و نرخ تسعیر سامانه نیما، هر سه ماه یک‌بار توسط شرکت توانیر اصلاح و به‌روزرسانی شده و گزارش آن برای وزارت نیرو ارسال می‌شود.
 
همچنین بهای برق دریافتی از سطوح ولتاژ 400 و 230 کیلوولت با 20 درصد تخفیف و از سطوح ولتاژ 132، 66 و 63 کیلوولت با 12 درصد تخفیف محاسبه و دریافت می‌شود، علاوه بر بهای انرژی، سایر هزینه‌ها (از قبیل آبونمان، تجاوز از قدرت، عوارض برق، مالیات بر ارزش افزوده و عوارض) حسب مورد و براساس ضوابط و مقررات مربوطه، محاسبه و دریافت خواهد شد.
 
آرش امیدی در گفت‌وگو  درباره استفاده استخراج‌کنندگان رمزارز از برق تولیدی از تجدیدپذیرها اظهار داشت:  در مرداد ماه سال 98 یک مصوبه برای استفاده رمزارزها از برق تجدیدپذیر از سوی وزیر ابلاغ و در تاریخ 16 فروردین امسال نیز اصلاحیه آن امضا شد، اکنون شرایط برای تولید برق از تجدیدپذیرها با دید توسعه و افزایش ظرفیت مهیاتر شده و تولیدکنندگان رمزارزی هم که دارای مجوز هستند می‌توانند از برق تجدیدپذیر استفاده کنند. 
 
وی افزود: اکنون استخراج‌کنندگان رمزارز یا می‌توانند خودشان نسبت به احداث نیروگاه اقدام کنند و یا از برق تولیدی نیروگاه‌های تجدیدپذیر موجود استفاده کنند، اگر این نیروگاه‌ها در یک منطقه باشند مشکلی نیست اما اگر در مناطق متفاوت باشند طبق قوانین وزارت نیرو و با پرداخت حق ترانزیت می‌توانند از برق استفاده کنند. به این صورت که کل تولید برق نیروگاه تجدیدپذیر می‌تواند برای رمزارز استفاده شود و مانعی نیست اما اگر برای تجدیدپذیر تولید پیوسته ندارد اجازه داده شده که شبکه برق پشتیبان در نظر گرفته شود. 
 
 معاون سرمایه‌گذاری و تنظیم مقررات سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق تصریح کرد: استخراج‌کنندگان رمزارز می‌توانند برق تولیدی از تجدیدپذیرها را در ساعتی که تولید ندارند تهاتر و به شبکه تزریق کنند، اگر هم یک نیروگاه تجدیدپذیر بیشتر از میزان نیاز استفاده‌کننده رمزارز تولید داشته باشد، ساتبا آن‌را خریداری می‌کند و اگر کمتر باشد تولیدکننده رمزارز می‌تواند به نرخ مصوب‌شده صادراتی، برق را خریداری کند. 
 
وی با اشاره به تعرفه خرید برق از تجدیدپذیرها گفت: تقاضا این بود که با توجه به تغییر نرخ همه بخش‌ها  نرخ‌های خرید برق از تجدیدپذیرها اقتصادی نیست و باید افزایش پیدا کند، در این رابطه مطالعاتی در ساتبا انجام و به وزارت نیرو ارسال شده و اکنون با دید مثبت در حال بررسی است که امیدوارم بزودی تعرفه‌های جدید ابلاغ شود.
 
امیدی درباره تقاضای تولیدکنندگان رمزارز برای احداث نیروگاه خاطرنشان کرد: تاکنون متقاضیان رمزارز قانونمند نبوده‌اند با توجه به شرایط جدید پیش‌آمده تقاضا بیشتر می‌شود، برآوردی که به صورت آماری از تقاضاها به ما ابلاغ شده، تصور بر این است که تقاضای بالفعل 100 مگاوات ظرفیت دور از ذهن نیست. حتی قبل از مصوبه جدید چندین مورد تقاضا داشته‌ایم که نیروگاه تازه‌تاسیس خود را به رمزارزها بفروشند. 
 
وی در ادامه درباره صادرات برق از سوی تولیدکنندگان برق تجدیدپذیر نیز بیان داشت: حدود 1000 مگاوات پروانه احداث نیروگاه برای صادرات بیشتر هم به عراق و ترکیه وجود دارد، چند متقاضی جلوتر هستند، تا اوایل اردیبهشت آمار دقیق‌تر ارائه خواهد شد.
 
معاون سرمایه‌گذاری و تنظیم مقررات سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق خاطرنشان کرد: قیمت برق صادراتی تولیدی از تجدیدپذیرها در مذاکرات بخش خصوصی متولی با طرف خارجی مشخص می‌شود، فقط حق ترانزیتی را که به دست متقاضی آن سوی مرز می‌رسد، تولید‌کننده پرداخت می‌کند و ما در این زمینه اعمال نفوذ نخواهیم نداشت. 

رقم صادرات نرم افزار ۴۰۰ میلیون دلار اعلام شد

 
 
رئیس هیئت مدیره فدراسیون فاوا رقم صادرات نرم افزار در ایران را ۴۰۰ میلیون دلار عنوان کرد و خواستار تصویب آیین نامه صادرات نرم افزار و تشکیل میز ICT در سازمان توسعه تجارت شد.
 
 به نقل از فدراسیون فاوا، محمدرضا طلایی در جلسه هیئت مدیره فدراسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران با حسین مدرس‌خیابانی، قائم مقام وزیر صمت در امور بازرگانی گفت: اکنون ما خواهان تصویب آیین نامه صادرات نرم افزار هستیم. آیین نامه ای که بیش از ۴سال است که برای به نتیجه رسیدن آن با سازمان توسعه تجارت و معاون دفتر توسعه صادرات خدمات سازمان توسعه تجارت همکاری کردیم.
 
وی گفت: برای تنظیم این آیین نامه تمام نهادهای ذی ربط مورد مشورت قرار گرفتند. همچنین در تنظیم این آیین نامه نمایندگان معاونت علمی ریاست جمهوری، اتاق بازرگانی ایران، سازمان توسعه تجارت، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، دبیرخانه شورای عالی صادرات و اتحادیه تولید کنندگان و صادرکنندگان نرم افزار ایران درگیر بودند و اکنون خواهان آن هستیم که شورای عالی صادرات آن را به تصویب برساند.
 
رئیس هیئت مدیره فدراسیون فاوا با بیان اینکه این آیین نامه از سوی رئیس اتاق بازرگانی ایران برای اعلام نظر به همه نهادهای ذی ربط ارسال شده است، میزان صادرات نرم افزار را حدود ۴۰۰ میلیون دلار برآورد کرد و گفت: اما نرم افزار یک نوع کالا نیست، بلکه خدمات است. در چنین شرایطی گمرک برای صادرکنندگان نرم افزار پروانه صادراتی صادر نمی کند و پروانه مشخصی در این زمینه ارائه نمی شود. از سوی دیگر  به دلیل اینکه پروانه صادراتی مشخصی نداریم با سازمان امور مالیاتی با مشکل مواجه می شویم. از این رو این آیین نامه فضای صادرات نرم افزار را قانونمند خواهد کرد و با توسعه صادرات این بخش می توان نسبت به توسعه ارزآوری امیدوار بود.
 
طلایی درباره صدور پروانه تولید نرم افزار نیز گفت: مجوز تولید نرم افزار از سوی وزارت صمت و بر مبنای آیین نامه ای که سال ها قبل تهیه و تنظیم شده، صادر می شود و با شرایط روز همخوانی ندارد. در این آیین نامه بیشتر آمار کمیتی از افراد و کارمندان و متخصصان دارای مدرک مطرح است. در صورتی که امروزه افرادی که حتی دیپلم هم ندارند توانایی تولید و صادرات نرم افزار را دارند. ولی این افراد نمی‌توانند پروانه تولید کسب کنند و همین موضوع باعث شده که تولیدات زیرزمینی در این شرایط شکل بگیرد.
 
وی با اعلام درخواست از وزارت صنعت برای تشکیل کارگروهی مشترک برای بازنگری این آیین نامه، افزود: با همکاری سازمان توسعه تجارت نیز در حال تهیه آیین نامه ای برای ساماندهی حضور در بازارهای بین المللی هستیم که تا پایان سال جاری یا ابتدای سال آینده نهایی خواهد شد. سپس کارگروه مشترکی بین اتاق بازرگانی و سازمان توسعه تجارت و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری ایجاد می شود تا یک برنامه اجرایی برای توسعه صادرات و حضور در بازارهای خارجی تنظیم شود. 
 
رئیس هیئت مدیره فدراسیون فاوا به تهیه آیین نامه صنایع خلاق توسط اتاق بازرگانی، معاونت علمی و سازمان توسعه تجارت اشاره کرد و گفت: این موضوع نیز به زودی نهایی خواهد شد و اگر این بخش نیز عملیاتی شود حدود ۲ میلیارد دلار ارزآوری خواهد داشت.
 
در این نشست حسین مدرس خیابانی، قائم مقام وزیر صمت در خصوص موضوعات مطرح شده در این جلسه گفت: میز ICT در سازمان توسعه تجارت باید فعال تر وارد عمل شود تا در خصوص موضوعات مرتبط کار کارشناسی صورت گیرد. براین اساس سازمان توسعه تجارت در بحث صادرات تبدیل به یک فرمانده می شود تا کارها بهتر پیش برود؛ همچنین خواهان آن هستیم که فدراسیون فاوا رابطه بیشتری با وزارت صمت و سازمان توسعه تجارت داشته باشد و برگزاری جلسات مربوط به میز ICT باید به طور جدی دنبال شود.

محصول فناورانه‌ای که ایران به اروپا صادر می‌کند

میکروتوربین محصول فناورانه‌ای است که قابلیت استفاده ابعاد کوچک خانگی را دارد و به واسطه آن می‌توان تولید برق و گرما کرد، مشتریان این محصول چند کشور اروپایی هستند.
 
 
 
 میکرو توربین گازی یک طرح کلان فناورانه‌ است که با تکنولوژی تازه‌ای امکان تولید برق در ابعاد کوچک و خانگی را فراهم می‌کند. این توربین‌ها توانایی تولید گرما و بخار را نیز دارند.
 
این فناوری در دسته‌بندی توربین‌های احتراقی قرار می‌گیرد و با قطعات متحرک کمتر، اندازه فشرده، وزن سبک، راندمان بالاتر، هزینه برق کمتر و استفاده از سوخت‌های هدر رفته مزیت اقتصادی زیادی دارد، همچنین در این سیستم‌ها می‌توان از بازیافت گرما برای رسیدن به راندمان بالاتر از 80% استفاده کرد.
 
این محصولات با مزایای اقتصادی که دارند می‌توانند سهم قابل توجهی از بازار را به‌دست بیاورند. میکرو توربین‌ها انواع مختلفی دارند که یک شرکت دانش بنیان در کشور توانسته با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، برای اولین بار یک نمونه کوچک از نوع گازی آن را تولید و صادر کند.
 
سید محمد محسنی، رئیس هیئت مدیره شرکت صنایع محرکه دوار خاور میانه در گفت‌وگو با روابط عمومی معاونت علمی ریاست جمهوری می‌گوید: به کمک واحد تحقیق و توسعه شرکت موفق به  تولید کوچکترین توربین گازی کشور شدیم که اندازه ای تقریباً برابر با یک جعبه کفش دارد. این میکرو توربین در یک پکیج قرار می گیرد و در نهایت همزمان برق و حرارت تولید می کند.
 
محسنی در ادامه گفت از نظر صرفه جویی در مقایسه با مشعل‌های معمولی مستقر در ساختمان ها، این توربین های کوچک گازی 50 درصد مصرف کمتری دارند. به خاطر کوچک بودن جای کمتری نسبت به مشعل معمولی، نیاز دارد.
 
 این مشعل ها 2 تا 10 کیلو وات برق تولید می کند که اگر از 5 میلیون ساختمان موجود در کشور، تنها 2 میلیون ساختمان از این  توربین ها استفاده کنند می توان به اندازه 20 نیروگاه اتمی بوشهر برق تولید کرد.
 
وی  افزود: چون هزینه برق در کشور ما ارزان است، چنین محصولاتی ممکن است نیاز به حمایت تقنینی داشته باشند، با این همه برق در بسیاری از کشورها کالای گرانقیمتی محسوب می شود و همین مسئله به نقطه قوت صادراتی شرکت تبدیل شد، زیرا محصول تولیدی ما چند برابر از نمونه خارجی ارزان تر است و در عین حال از همان کیفیت نیز برخوردار است.
 
به همین خاطر خیلی زود توانستیم در میان مصرف کنندگان اروپای، برای خود مشتری جذب کنیم و در حال حاضر به  انگلستان، آلمان و کانادا صادرات داریم. البته در مسیر صادرات مشکلاتی وجود داشت ولی به دلیل مزیت های بالای کالای تولید شده توسط شرکت توانستیم بازارهای خود را حفظ کنیم و در حال حاضر به فکر توسعه بازار هستیم.

ایجاد شتابدهنده صادراتی برای توسعه صادرات فناوری اطلاعات

معاون فناوری و نوآوری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات از بازار سازی و ایجاد زیرساخت از طریق شتاب دهنده های صادراتی برای صادرات فناوری اطلاعات خبر داد.
 
 
 ستار هاشمی معاون فناوری و نوآوری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در توییتر از بازار سازی و ایجاد زیرساخت از طریق شتاب دهنده های صادراتی برای صادرات فناوری اطلاعات و ارتباطات خبر داد.
 
هاشمی توضیح داد: توسعه صادرات فاوا راهبردهای کلان برنامه ششم توسعه و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است. بازار سازی و ایجاد زیرساخت های مناسب از طریق ایجاد شتاب دهنده های صادراتی را در دستور کار معاونت قرار دادیم.
 
 
وی تاکید کرد : از پیشنهادات کنشگران و فعالین این حوزه استقبال می‌کنیم.

انجمن بلاکچین ایران: نباید تعرفه برق بر مبنای نرخ صادراتی برای ماینرها لحاظ شود

در روزهای گذشته صنعت ماینینگ و استخراج ارزهای مجازی به عنوان یک صنعت پذیرفته شد و گام بزرگی برای به رسمیت شناخته شدن این فعالیت برداشته شد؛ با این حال همچنان نقص‌هایی در این حوزه وجود دارد که فعالان این صنعت را دچار نگرانی‌هایی می‌کند. انجمن بلاکچین ایران با انتشار بیانیه‌ای به چندی از این نگرانی‌ها اشاره کرده و خواستار توجه دولت به آنها شده است.
 
در این بیانیه به شرایط حساس اقتصادی و سیاسی کشور اشاره شده و تاکید شده که بهره‌گیری از ظرفیت‌های متخصصی داخلی از جمله مواردی است که حاکمیت به آن تاکید دارد. انجمن بلاکچین ایران همچنین تاکید کرده که با وجود به رسمت شناخته شدن صنعت ماینینگ همچنان  شاهد تعلل دستگاههای قانون گذار برای شفافیت و مدون کردن زمینه های مختلف این صنعت هستیم.
 
انجمن بلاکچین ایران اعلام کرده که از لحاظ حقوقی نبود قانون دال بر غیرقانونی بودن یک فعالیت نیست. این انجمن همچنین اعلام کرده که نسبت دادن القابی چون قاچاقچی انرژی و سودجو از سوی رسانه‌ ملی به فعالان این صنعت موضوع صحیحی نیست. در ادامه بیانیه انجمن آمده که مشکلات واردات دستگاه‌های ماینر نیز ربطی به فعالین این حوزه ندارد و این تعلل و سستی‌های دستگاه‌های دیگر بوده که زمینه ساز ورود ناصحیح تجهیزات به کشور شده است.
 
انجمن بلاکچین ایران همچنین اعلام کرده که با توجه به عمر کوتاه این صنعت و تغییر و تحولات روز افزون آن، دولت بهتر است که  قانون‌گذاری در این حوزه را دلسوزانه و زودتر انجام دهد:
 
«با توجه به فرصت کوتاه ، سرعت بالای پیشرفت این فناوری و تلاشهای کشورهای دیگر (گاها متخاصم) برای عدم ورود کارآفرینان ایرانی به این حوزه، انجمن بلاکچین ایران این حق را برای خود محفوظ می داند، از دادستان کل کشور برای بررسی این فرصت سوزی درخواست مساعدت نماید.»
 
 
انجمن بلاکچین ایران همچنین با اشاره به ریسک‌های بالای این صنعت اذعان داشته که با عنایت به عمر کمتر از ۲ ساله تجهیزات ماینینگ، عوارض تعرفه برق و واردات و مالیات‌های احتمالی و.. ممکن است بازگشت سرمایه را در این ۲ سال از بین ببرد و مرگ این اقتصاد را به همراه داشته باشد:
 
«کارآفرینان این صنعت، بیگانه نیستند و نمی توان تعرفه برق بر مبنای ارز یک کشور خارجی یا نرخ صادراتی برای آنها در نظر گرفت، اینان پیشتازان عرصه های اقتصاد و فناوری، مجریان اوامر رهبری و زمینه سازان بهره مندی اقشار جامعه از فرصتهای برابرند. تعیین تعرفه برق خارج از مصوبات پیشین هئیت وزیران بشدت سبب توسعه رانت و گسترش فساد می‌شود. طبق آمار دقیق و اطلاعات علمی، صنعت استخراج رمز ارزها مسبب خاموشی های کشور نیست و پیش بینی پیک مصرف توسط مرکز آمار اقتصادی وزارت نیرو قبلا انجام شده است.»
 
طبق قانون و مصوبات وزارت نیرو در هیئت وزیران، در صورت عدم تطابق زمینه بهره برداری انشعابات با فعالیت در حال اجرا، وزارت نیرو موظف است مطابق ماده ۲-۴۵-۴ آئین نامه مشترکین و تعرفه های برق، فقط تعرفه جدید (حداکثر تعرفه سایر مصارف) را اعمال کند و حق جلوگیری از فعالیت صنعتی یا قطع موقت انشعاب را قانونا نخواهد داشت.
 
انجمن بلاکچین ایران نیز در بیانیه خود آورده که حداقل دو هزار و پانصد میلیارد تومان در این حوزه سمرایه‌گذاری شده و تعلل در تصمیم‌گیری و تعیین وضعیت این صنعت منجر به تحمیل خسارت جبران ناپذیری خواهد شد.
 
انجمن بلاکچین ایران معتقد است که این صنعت فرصتی است برای تامین منافع دولت و فعالین به صورت توامان، نوسازی و افزایش توان تولید صنعت برق و افزایش درآمدهای ارزی کشور: «ضرورت مشورت رو در رو بین فعالین و تیم های کارشناسی دستگاههای حاکمیتی مربوطه بصورت عیان و علمی بشدت احساس می شود.»
 
این انجمن در خاتمه بیانیه خود اعلام کرده که عدم شفافیت و فقدان دستورالعمل های منصفانه بابت ساماندهی فعالیت این حوزه در جهت بهره مندی عموم اقشار جامعه، به رغم تذکرهای شفاهی و رسانه ای که متخصصین امر در همایش ها، سمینارها و تریبون های فنی و عمومی به دستگاهها اطلاع رسانی کرده بودند باعث ایجاد مشکلاتی شده است: «این موضوع متاسفانه باعث برخوردهای سلیقه ای، کم لطفی و اجحاف به کارآفرینان این صنعت شده است.»

آیا زمینه صادرات محصولات «آی تی» در کشور فراهم است؟

برخی معتقد هستند افزایش نرخ ارز فرصت بسیار مناسبی برای توسعه صادرات در حوزه فاوا بخصوص فناوری اطلاعات فراهم کرده است، چرا که دارای ارزش افزوده بسیار بالایی است به همین دلیل این حوزه در صورت حمایت می‌تواند به یک صنعت ارزآور برای کشور تبدیل شود. در پی این اظهارنظرها روزنامه ایران به سراغ فعالان حوزه فاوا رفت و این سؤال را پرسید که آیا در شرایط کنونی حوزه فاوا می‌تواند در بخش صادرات برای کشور ارزآوری کند؟ حوزه فاوا برای ارزآوری با چه چالش‌هایی روبه‌رو است و راهکار برون رفت از چالش‌های پیش رو چه می‌تواند باشد؟
 
تزریق تفکر صادرات
شاهین طبری یکی از فعالان حوزه نرم افزار گفت: صادرات حوزه تکنولوژی با بقیه صنایع مانند موادغذایی و... متفاوت است. به‌عنوان مثال در صنعت غذایی شاید بتوان مطابق با سلایق افراد مختلف محصولی با قیمت پایین‌تر در کشور تولید، صادر و حتی با وجود تحریم‌ها ارزآوری کرد شاید تفکر صادرات در این بخش‌ها وجود داشته باشد ولی صادرات حوزه تکنولوژی این گونه نیست. این کارشناس حوزه نرم افزار با بیان اینکه البته بر خلاف شعارها به مقوله صادرات آن گونه که باید به‌صورت جدی نگاه نشده و ارزشمند تلقی نمی‌شود، افزود: در کشور بیشتر به‌دنبال این هستیم تا تمام محصولات را از پوشک گرفته تا پیام رسان از خودرو و کشتی گرفته تا فناوری‌های نظامی و غیرنظامی را صرفاً برای داخل کشور تولید کنیم، این درحالی است که این استراتژی جوابگو نخواهد بود و مطابق با این استراتژی قادر نخواهیم بود تمام محصولات را نیز در داخل کشور تولید کنیم.
طبری با اشاره به اینکه اگر به‌دنبال صادرات و ارزآوری هستیم باید مانند بسیاری از کشورها روی تولید چند کالا برای بازارهای بین‌المللی تمرکز کنیم، گفت: صاحبان کسب و کارهای حوزه تکنولوژی نیز در کشور عمدتاً بواسطه خلأ زبان و وصل نبودن کشور به سیستم پرداخت‌های بین‌المللی یا بواسطه محدودیت‌های تحریمی که وجود دارد، تلاش می‌کنند تولیدات خود را برای 80 میلیون جمعیت داخلی طراحی و تولید کنند بنابراین کمتر استارتاپ و کسب و کار حوزه‌ آی تی را می‌توان مشاهده کرد که بازار خود را در وسعت بین‌المللی تعریف کرده باشد و بخواهد به بحث صادرات فکر و ورود کند. محصول حوزه فناوری بجز در برخی مواقع آن هم به اندازه اندک برای برخی کشورهای منطقه و بازارهای بین‌المللی تهیه و تولید می‌شود. وی افزود: برای صادرات باید محصول را بین‌المللی طراحی و تولید کرد تا عامه مردم جهان بتوانند از آن استفاده کنند و به تبع آن تولیدکننده داخلی نیز به درآمدزایی برسد ولی ما در کشور خود چنین رویکردی را نمی‌بینیم. بدتر اینکه اصلاً تفکر تولید محصول بین‌المللی در بین تولیدکنندگان داخلی دیده نمی‌شود و بعد بین‌المللی کار را یا فراموش کرده‌اند و اگر هم وجود داشته است یا تعداد آنها اندک است یا اینکه آنقدر اهداف بین‌المللی محصول بلندپروازانه است که شکل عملیاتی به خود نمی‌گیرد. این فعال نرم افزار در ادامه گفت: برای داشتن صادرات و ارزآوری در حوزه‌ آی تی باید ابتدا کمی عقب رفت و اهداف را با تمرکز و تفکر بر صادرات تعریف کرد. در تعاریف باید بازارهای بین‌المللی در نظر گرفته شود و از سوی دیگر در چند محصول سرمایه‌گذاری کرده و برای صادرات کار شود.
 
تسهیل گری زمینه ساز صادرات
حسین اسلامی کارشناس حوزه فاوا نیز با تأیید اینکه اکنون با توجه به شرایط کشور و تحریم‌ها زمینه برای صادرات محصولات حوزه فاوا نسبتاً میسر است، گفت: ولی باید سه موضوع در بحث صادرات در نظر گرفته شود. اول اینکه صادرات را باید بخش خصوصی انجام دهد و دولت نباید خود در این زمینه ورود کند، بلکه باید بخش خصوصی را تقویت کرده وبه آنها اعتماد کند، چرا که تجربه‌های قبلی نیز نشان داده است وقتی بخش خصوصی در این زمینه ورود می‌کند بهتر از بخش دولتی می‌تواند کارها را انجام دهد.
این کارشناس فاوا افزود: موضوع دومی که باید در زمینه صادرات حوزه فاوا به آن توجه شود، بحث تسهیلگری است. بخش تسهیلگری در دستان دولت است و او است که می‌تواند در این زمینه ورود کرده و زمینه را برای صادرات بخش خصوصی فاوا فراهم کند. دولت باید در خصوص مجوزها و مالیات‌ها قوانین را آسان کرده و اجازه دهد تا بخش خصوصی در حوزه فاوا صادرات را انجام دهد. اسلامی موضوع مهم سوم را تقویت نگاه به صادرات عنوان کرد و گفت: از آنجایی که ما در کشور به‌صورت درون جزیره‌ای فعالیت کرده‌ایم ابتدا باید تفکر صادرات را در محصولات بگنجانیم و از سوی دیگر با ادبیات مذاکره و مشکلات حقوقی قراردادهای خارجی و بحث‌های مربوط به اخذ سرویس‌ها نیز آشنا شویم به همین دلیل باید در این زمینه فرهنگسازی شود و در کنار آن شرکت‌ها را تقویت و حمایت کنیم.
 
ارزآوری با حمایت از تولید
عماد رحمانی بازی ساز فعال در عرصه صادرات نیز گفت: بواقع زمان مناسبی برای صادرات است. دقیقاً مانند اتفاقی که در چین و کره بعد از جنگ جهانی دوم افتاد. آن زمان ارزش پول ملی آنها در برابر دلار کاهش یافت و همین موضوع موجب شد که تولیدکنندگان این کشورها رغبت و انگیزه بالایی برای صادرات داشته باشند و با مدیریت درست به درآمدزایی و ارزآوری برای کشور خود برسند.
رحمانی افزود: زمانی که شرکت ما دو بازی خود را وارد بازار جهانی کرد در آن شرایط 4 تا 5 دلار برای ما سود داشت و با وجود تمام مشکلات تحریم‌ها و کسر هزینه از سوی صرافی‌ها بازی ما نزدیک به 10 هزار تومان فروش می‌رفت بنابراین اگر امروز یک عنوان بازی ما در بازار جهانی همان 5 دلار به‌فروش برسد، نزدیک به 60 هزار تومان بازگشت سود دارد و این نشان دهنده این است که دراین شرایط می‌توان با تمرکز بر صادرات بخوبی به درآمدزایی و ارزآوری رسید. این بازی ساز که تاکنون 12 بازی را وارد بازار بین‌المللی کرده است، درباره چالش‌های صادرات نیز گفت: چالش داخلی است یعنی باید محصولی را آماده کرد که توان رقابت با بازار بین‌المللی را داشته باشد و این میسر نخواهد شد مگر با تقویت بخش خصوصی و حمایت از آنها وگرنه صادرات محصول خوب و باکیفیت و بازگرداندن سود آن حتی با وجود تحریم‌ها سخت نیست.
 رحمانی افزود: شرکت‌های زیادی در کشور وجود دارد که می‌توانند محصولات خوبی را تولید کنند ولی متأسفانه حمایت نمی‌شوند. تولید محصولات فاخر برای صادرات نیاز به حمایت دارند. اکنون خود ما چند عنوان بازی خوب برای صادرات داریم و اگر حمایت شویم می‌توانیم برای کشور ارزآوری داشته باشیم ولی متأسفانه نمی‌توانیم آنها را تولید کنیم.
این فعال بازار بازی‌های رایانه‌ای با اشاره به اینکه صنعت رایانه‌ای فاوا صنعت بسیار قدرتمندی برای ارزآوری است و می‌تواند بازار خوبی ایجاد کند، گفت: در این شرایط و فضا باید به بازی‌های رایانه‌ای و دیگر محصولات‌ آی تی که می‌تواند برای کشور با صادرات ارز‌آوری داشته باشد، توجه ویژه شود چرا که به جرأت می‌توان گفت حتی با وجود مشکل در پرداخت‌های بانکی امکان صادرات و ارزآوری وجود دارد. وی افزود: به‌عنوان مثال با 300 میلیون تا یک میلیارد تومان می‌توان یک بازی خوب و فاخر رایانه‌ای تولید و میلیاردها تومان درآمد و ارز عاید کشور کرد. به جرأت می‌توان گفت بازی‌هایی بوده است که توانسته بیش از یک میلیون دلار برای کشور ارز‌آوری داشته باشد و اشتغال زایی در حوزه «های تک» ایجاد کند ولی این بخش فاوا بخصوص فناوری اطلاعات و بازی‌ها در تمام زمینه‌ها از تولید و تبلیغ گرفته تا حضور در بازارهای بین‌المللی نیاز به حمایت دارد و اگر حمایت‌ها بدرستی مدیریت شود عرضه کالا و ارزآوری در شرایط کنونی نیز سخت نخواهد بود.
 

بسته حمایت از صادرات فاوا تهیه شد

مدیرکل دفتر نوآوری وزارت ارتباطات از تدوین بسته حمایت از صادرات کالاهای فناوری اطلاعات و ارتباطات خبر داد.
 
بنا به گزارش کمیسیون ICT اتاق بازرگانی ایران، حمیدرضا احمدیان گفت: رعایت استانداردهای بین المللی و افزایش مهارت های لازم در تعاملات فنی بین المللی از جمله موارد مورد تاکید ما است و در همین راستا در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و با همکاری نهادهای خصوصی، بسته حمایت از صادرات فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) تهیه شده و به زودی شاهد خروجی های اجرایی آن خواهیم بود.
مدیرکل دفتر نوآوری و حمایت از سرمایه گذاری وزارت ارتباطات با اشاره به تاثیر افزایش نرخ ارز در میزان صادرات فاوا و امکان سودآوری بیشتر برای استارتاپ هایی که در زمینه صادرات و به ویژه صادرات نرم افزار فعالیت می کنند، گفت: درباره میزان صادرات در بخش نرم افزار و خدمات، اطلاعات دقیقی در دسترس نیست و دلایلی متعددی همچون عدم صادرات از مبادی گمرکی و نبود نهاد ثبت و رجیستر برای صادرات این کالاها، باعث شده که آمار اعلامی، مبتنی بر خوداظهاری و تخمین باشد.
احمدیان ادامه داد: حضور در بازار بین المللی باتوجه به شرایط فعلی ارزی به نفع کسب و کارهای ایرانی است اما در نقطه مقابل، مشکلاتی در حوزه سرمایه گذاری وجود دارد که باید مرتفع شود و از سوی دیگر برخی مشکلات نیز باعث شده این بازار آنطور که باید، چابک نباشد.
وی با اشاره به فروشگاه های اینترنتی که قیمت های لحظه ای برای فروش محصولات دارند نیز گفت:از آنجایی که اکثر استارتاپ ها و شرکت های اینترنتی واردکننده محصول نبوده و واسط هستند، در قیمت عرضه محصولات دخالتی ندارند و به همین دلیل لازم است که مکانیزم های نظارتی فروش اینترنتی در همه ابعاد شکل گیرد.
مدیرکل دفتر نوآوری و حمایت از سرمایه گذاری وزارت ارتباطات با تاکید براینکه موضوع قیمتگذاری و کنترل قیمت فروش اینترنتی، برعهده وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نیست، ادامه داد: باید وزارت صمت، اصناف و سازمان نظام صنفی رایانه ای بر وضعیت عرضه و فروش محصولات حوزه فناوری اطلاعات با همت بیشتری تلاش کنند.
 

دولت با همکاری بخش خصوصی نقشه راه توسعه صادرات فاوا را تدوین کند

رییس کمیسیون فناوری اطلاعات، ارتباطات و اقتصاد رسانه اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران معتقد است یکی از مهم ترین روش ها برای معرفی پتانسیل های تولیدی و صادراتی کشور حضور در نمایشگاه های معتبر بین‎المللی یا اعزام هیات های تجاری است. اما تحریم ها و شرایط اقتصادی کشور عرصه را برای تولیدکنندگان تنگ کرده که نیاز به برنامه ریزی دقیق برای حضور در بازارهای بین المللی کاملا احساس می شود.
 
به گزارش روابط عمومی اتاق ایران، محمدرضا طلایی  با تاکید بر اهمیت حضور در نمایشگاه های بین المللی، گفت: فعالان صنعت ICT باید بتوانند با پذیرش و اعزام هیات های تجاری به نمایشگاه های معتبر، حضور خود را در بازارهای بین المللی تثبیت کنند. تحقق این امر در گرو برنامه ریزی دقیق است. اما متاسفانه به دلیل مشکلات مالی و عدم حمایت، بسیاری از شرکت های فعال در حوزه فاوا، امکان حضور در نمایشگاه های معتبر بین المللی برای معرفی دستاوردهای خود را ندارند.
به گفته طلایی در نمایشگاه جیتکس دبی که با حمایت اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و صندوق نوآوری و شکوفایی پایون رسمی ایران برگزار شد، مجموعا ۸ شرکت و ۲۳ استارت‎آپ حضور بهم رساندند. این در حالی است که بسیاری از شرکت های فعالی که دارای مزیت نسبی در حوزه فناوری اطلاعات هستند، به علت افزایش هزینه های ناشی از رشد قیمت ارز، فرصت مشارکت در این دوره از نمایشگاه جیتکس را از دست دادند.
او افزود: افزایش نرخ ارز طی چند ماه گذشته فرصت بسیار مناسبی برای توسعه صادرات فراهم کرد. با توجه به اینکه حوزه فناوری اطلاعات نیاز به منابع اولیه برای واردات ندارد و تکیه اصلی این حوزه بر دانش و تخصص فعالان به خصوص نسل جوان است، به همین دلیل معتقدم حوزه فناوری اطلاعات در صورت حمایت می تواند یک صنعت ارزآور محسوب شود.
طلایی تصریح کرد: ارزش افزوده حوزه فناوری اطلاعات بسیار بالاست و این بخش می تواند علاوه بر ارزآوری نقش حایز اهمیتی در اشتغال زایی ایجاد کند. با این حال ضروری است تا بخش دولتی با همراهی بخش خصوصی، نقشه راه توسعه صادرات حوزه فاوا را تدوین کند.
به اعتقاد طلایی، صادرکنندگان این حوزه نیازمند انگیزه برای توسعه فعالیت خود هستند و انتظار دارند که از مزایای سایر رشته ها در زمینه صادرات بهره مند شوند.
 به گفته رییس کمیسیون فناوری اطلاعات، ارتباطات و اقتصاد رسانه اتاق ایران تدوین یک «بسته حمایتی» برای فعالان فاوا که تسهیل کننده قوانین صادراتی و رفع موانع و مشکلات تولیدکنندگان این صنعت باشد، از مهم ترین اولویت های حوزه فناوری اطلاعات به شمار می رود که ضروری است با همکاری بخش خصوصی و  کلیه وزارت خانه ها و نهادهای مرتبط با حوزه آی سی‎ تی تدوین شود.
طلایی با تاکید بر ظرفیت همکاری شرکت های کوچک و متوسط حوزه آی سی تی داخل کشور با SMEهای مشابه خارجی پیشنهاد داد تا وزارت امور خارجه از طریق سفارتخانه های خود در کشورهای دیگر اقدام به ایجاد ارتباط موثر میان شرکت های کوچک و متوسط آی سی تی کند.
 

دولت با همکاری بخش خصوصی نقشه راه توسعه صادرات فاوا را تدوین کند

رییس کمیسیون فناوری اطلاعات، ارتباطات و اقتصاد رسانه اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران معتقد است یکی از مهم ترین روش ها برای معرفی پتانسیل های تولیدی و صادراتی کشور حضور در نمایشگاه های معتبر بین‎المللی یا اعزام هیات های تجاری است. اما تحریم ها و شرایط اقتصادی کشور عرصه را برای تولیدکنندگان تنگ کرده که نیاز به برنامه ریزی دقیق برای حضور در بازارهای بین المللی کاملا احساس می شود.
 
به گزارش روابط عمومی اتاق ایران، محمدرضا طلایی  با تاکید بر اهمیت حضور در نمایشگاه های بین المللی، گفت: فعالان صنعت ICT باید بتوانند با پذیرش و اعزام هیات های تجاری به نمایشگاه های معتبر، حضور خود را در بازارهای بین المللی تثبیت کنند. تحقق این امر در گرو برنامه ریزی دقیق است. اما متاسفانه به دلیل مشکلات مالی و عدم حمایت، بسیاری از شرکت های فعال در حوزه فاوا، امکان حضور در نمایشگاه های معتبر بین المللی برای معرفی دستاوردهای خود را ندارند.
به گفته طلایی در نمایشگاه جیتکس دبی که با حمایت اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و صندوق نوآوری و شکوفایی پایون رسمی ایران برگزار شد، مجموعا ۸ شرکت و ۲۳ استارت‎آپ حضور بهم رساندند. این در حالی است که بسیاری از شرکت های فعالی که دارای مزیت نسبی در حوزه فناوری اطلاعات هستند، به علت افزایش هزینه های ناشی از رشد قیمت ارز، فرصت مشارکت در این دوره از نمایشگاه جیتکس را از دست دادند.
او افزود: افزایش نرخ ارز طی چند ماه گذشته فرصت بسیار مناسبی برای توسعه صادرات فراهم کرد. با توجه به اینکه حوزه فناوری اطلاعات نیاز به منابع اولیه برای واردات ندارد و تکیه اصلی این حوزه بر دانش و تخصص فعالان به خصوص نسل جوان است، به همین دلیل معتقدم حوزه فناوری اطلاعات در صورت حمایت می تواند یک صنعت ارزآور محسوب شود.
طلایی تصریح کرد: ارزش افزوده حوزه فناوری اطلاعات بسیار بالاست و این بخش می تواند علاوه بر ارزآوری نقش حایز اهمیتی در اشتغال زایی ایجاد کند. با این حال ضروری است تا بخش دولتی با همراهی بخش خصوصی، نقشه راه توسعه صادرات حوزه فاوا را تدوین کند.
به اعتقاد طلایی، صادرکنندگان این حوزه نیازمند انگیزه برای توسعه فعالیت خود هستند و انتظار دارند که از مزایای سایر رشته ها در زمینه صادرات بهره مند شوند.
 به گفته رییس کمیسیون فناوری اطلاعات، ارتباطات و اقتصاد رسانه اتاق ایران تدوین یک «بسته حمایتی» برای فعالان فاوا که تسهیل کننده قوانین صادراتی و رفع موانع و مشکلات تولیدکنندگان این صنعت باشد، از مهم ترین اولویت های حوزه فناوری اطلاعات به شمار می رود که ضروری است با همکاری بخش خصوصی و  کلیه وزارت خانه ها و نهادهای مرتبط با حوزه آی سی‎ تی تدوین شود.
طلایی با تاکید بر ظرفیت همکاری شرکت های کوچک و متوسط حوزه آی سی تی داخل کشور با SMEهای مشابه خارجی پیشنهاد داد تا وزارت امور خارجه از طریق سفارتخانه های خود در کشورهای دیگر اقدام به ایجاد ارتباط موثر میان شرکت های کوچک و متوسط آی سی تی کند.