«جامعه فناوری اطلاعات بخصوص اکوسیستم استارتاپی از نبود نیروی ماهر در حوزه آی سی تی رنج می‌برد و با اینکه سالانه تعداد زیادی از افراد تا مقطع دکترا هم پیش‌رفته و فارغ‌التحصیل می‌شوند ولی بسیاری‌شان جذب بازار کار نمی‌شوند و آنهایی هم که در این مسیر خبره شده‌اند، راه مهاجرت را در پیش می‌گیرند. سازمان فناوری اطلاعات نه تنها دوسالی است که در راستای مهارت‌آموزی و تربیت نیروی انسانی در حوزه آی سی تی و حتی تربیت مربی، گام برداشته است بلکه با همکاری وزارت آموزش و پرورش، هنرستان تخصصی IT راه‌اندازی می‌کند تا کمبود نیروی ماهر را در آینده جبران کند.» این بخشی از صحبت‌های «مشکات اسدی» معاون زنان و توانمندسازی سازمان فناوری اطلاعات است. گفت‌و‌گوی ما را با وی می‌خوانید.
نظر به اینکه دانشجویان زیادی در حوزه IT (فناوری اطلاعات) جذب دانشگاه‌ها شده و فارغ‌التحصیل می‌شوند چرا کشور باز هم در این زمینه با کمبود نیروی ماهر مواجه است؟
بله درست است. وقتی به سراغ آمار فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها و دانش‌آموزان هنرستان‌ها می‌رویم، می‌بینیم با اینکه تعداد آنها زیاد است حتی بعضی‌ها تا مقطع تحصیلی دکترا را هم پیش رفته‌اند و مدارک تحصیلی تکمیلی هم دارند ولی نمی‌توانند جذب بازار کار در این حوزه شوند. حقیقت این است که مهارت‌هایی که در دانشگاه‌ها به دانشجویان و دانش‌آموزان داده می‌شود، متناسب با نیاز حوزه بازار و کسب و کارها نیست از این‌رو یکی از بزرگترین معضلات اکوسیستم فناوری اطلاعات بخصوص در حوزه استارتاپ‌ها، نبود نیروی انسانی ماهر است.
اگر دانشگاه‌ها در حوزه فناوری اطلاعات به دانشجویان مهارت آموزش نمی‌دهند، چگونه است که فارغ‌التحصیلان از کشور مهاجرت می‌کنند؟
معمولاً استارتاپ‌ها نیروهایی را به‌عنوان کارآموز جذب کرده و هزینه‌های فراوانی برای تربیت این نیروها صرف می‌کنند ولی متأسفانه وقتی صاحب مهارت و رزومه خوبی شدند، مهاجرت کرده و به‌عنوان نیروی انسانی ماهر جذب دیگر کشورها شده و مشغول به کار می‌شوند از این‌رو اکوسیستم فناوری اطلاعات با کمبود نیروی انسانی ماهر روبه‌رو می‌شود.
برای رفع این معضل سازمان فناوری اطلاعات چه رویکردی را در تربیت نیروی ماهر در پیش گرفته است؟
اول باید گفت وزارت ارتباطات و سازمان فناوری اطلاعات متولی آموزش نیست و اگر در این حوزه ورود کرده از حیث تخصصی است که در حوزه فناوری اطلاعات دارد. بنابراین در حقیقت وارد کمک به آموزش نیروی ماهر شده است. هدف اصلی هم این است که فرآیندی را در این حوزه ریل‌گذاری کنیم تا نهادهای آموزشی براساس این ریل‌گذاری تخصصی در فناوری اطلاعات، فرآیند آموزش را به گونه‌ای مهارت محور کنند تا ضمن بالا رفتن توانمندسازی اجتماعی، متناسب با نیاز بازار باشد و کمبودها رفع شود.در همین راستا سازمان فناوری اطلاعات تلاش کرده با رویکرد توانمندسازی تا به موضوع آموزش نگاه دوباره‌ای داشته باشد بدین ترتیب نیز دو نگاه و رویکرد را پیش روی خود قرار داده که یکی آموزشICT و دیگری ICT ابزاری برای آموزش است. در رویکرد اول تلاش کردیم دو رویداد و محور آموزشی یعنی کارآفرینی بر بستر فناوری اطلاعات و دیگر آموزش برنامه‌نویسی در چند رده سنی کودکان و نوجوانان و تربیت مربی را پیش ببریم. در رویکرد دوم هم تلاش کردیم از ابزارهای ICT برای آموزش‌های الکترونیکی در کشور استفاده کنیم.
تاکنون چه تعدادی در حوزه فناوری اطلاعات آموزش دیده اند؟
با برگزاری 25 دوره کارآفرینی بر بستر فناوری اطلاعات و 20 کمپ برنامه‌نویسی برای کودکان و نوجوانان در دو سال گذشته، حدود 3 هزار دانش‌آموزو کودک را در سراسر کشور آموزش دادیم.
چرا سازمان فناوری اطلاعات در حوزه تربیت مربی IT نیز ورود کرده است؟
واقعیت این است آموزش 3 هزار دانش‌آموز در برابر وجود 13 میلیون دانش‌آموز در کشور رقمی بسیار ناچیز است از آنجایی که قصد داشتیم تعداد زیادی از دانش‌آموزان را آموزش دهیم بنابراین امسال به تربیت مربی روی آوردیم تا بتوانیم در کل کشور تعداد بیشتری از کودکان و دانش‌آموزان را از طریق مربیان تربیت شده، آموزش دهیم تا این آموزش‌ها به‌صورت پایدار ادامه یابد. تاکنون هم دو پایلوت تربیت مربی در شهرستان‌های استان تهران و ایلام برگزار کرده‌ایم.
هدفگذاری بعدی شما برای آموزش تربیت مربی در سال‌جاری چیست؟
بعد از برگزاری دو پایلوت، قرار است در چند ماه باقیمانده از دولت، 31 رویداد و دوره آموزش تربیت مربی به‌صورت سراسری در کشور برپا کنیم. بعد در این رویداد، ایده‌های برتر با هم رقابت خواهند کرد و هر کسی به رویداد نهایی راه یابد، می‌تواند در آموزش تکمیلی سازمان فناوری اطلاعات شرکت کند.
فکر می‌کنید با اجرای این دو رویکرد بتوانید آموزش‌ها را پایدار کرده و کمبود نیروی ماهر در این حوزه را در آینده جبران کنید؟
رویکرد دیگری که سازمان فناوری اطلاعات در پیش گرفته است، تأسیس و راه‌اندازی هنرستان تخصصی IT است تا بتواند تربیت نیروی ماهر را در آینده جبران کند. در این راستا تفاهمی را با بخش متوسطه وزارت آموزش و پرورش امضا کردیم و قرار شد تا هنرستان‌های تخصصی فناوری اطلاعات مشخصاً برای تربیت دانش‌آموزان در حوزه تخصصی فناوری اطلاعات راه‌اندازی شود. این نیز یکی از اقدام‌هایی است که می‌تواند تربیت نیروی ماهر در کشور را پایدار سازد.
در مسیری که سازمان فناوری اطلاعات برای آموزش نیروی ماهر پیش روی خود دارد، از چه نهادهایی کمک گرفته است؟
همانطور که گفتم سازمان فناوری اطلاعات، متولی آموزش نیست تنها هدفش کمک به متولیان آموزش در کشور برای آموزش تخصصی و بهینه‌سازی آن برای تربیت نیروی ماهر در آینده است تا با خروجی خوب به بازار هدف کمک کند در همین راستا با دو وزارتخانه آموزش و پرورش و وزارت کار و رفاه اجتماعی همکاری داریم. وزارت آموزش و پرورش به تمام مراحل آموزش و تربیت مربی نظارت دارد و با راهبری و پروتکل‌های آنها برگزار می‌شود. مربیانی هم که در دوره‌های کارآفرینی و برنامه‌نویسی سازمان فناوری اطلاعات شرکت می‌کنند همه از مربیان آموزش و پرورش هستند و گذراندن این دوره‌ها، جزو دوره‌های ضمن خدمت آنها محسوب می‌شود. بخش فنی و حرفه‌ای وزارت کار هم با سازمان فناوری اطلاعات در دو حوزه اعطای گواهینامه فنی و حرفه‌ای به مربیان و دانش‌آموزان و برگزاری مسابقه‌های مهارت ملی در 6 حوزه ای تی و معرفی به رقابت‌های جهانی نقش محوری دارد.
کلاس‌های آموزشی فناوری اطلاعات در چه مناطقی از کشور برگزار می‌شود؟
آز آنجایی که تمام دوره‌های ما در راستای عدالت اجتماعی رایگان است، به‌همین دلیل بالای 80 درصد دوره‌ها در مناطق روستایی وکم برخوردار و حاشیه شهرها برگزار می‌شود و جزو اولویت‌های سازمان فناوری اطلاعات است. به‌عنوان مثال یکی از پایلوت‌ها را منتورهای ما که همه از اکوسیستم استارتاپی کشور هستند، در روستاهای سیستان و بلوچستان برگزار کردند و گاهی برای آموزش هر مفاهیم 8ساعت وقت گذاشته‌اند تا خروجی مناسبی داشته باشد.
آیا در حوزه آموزش فناوری اطلاعات بخش خصوصی هم نقش دارد؟
تمام آموزش‌های لازم را آموزشگاه‌های حوزه IT بخش خصوصی انجام داده‌اند در حقیقت آنها به‌عنوان بازوهای کمکی سازمان فناوری اطلاعات به میدان آمدند و سازمان فناوری اطلاعات تنها روی محتوا نظارت دارد.
در صحبت‌های خود به رویکرد دوم سازمان فناوری اطلاعات در آموزش که همانا ICT به‌عنوان ابزاری برای آموزش است، اشاره کردید در این زمینه توضیح می‌دهید؟
تمام تلاش سازمان فناوری اطلاعات حمایت از آموزش با استفاده از ابزارهای ICT و پتانسیل‌های آموزش‌های الکترونیکی کشور است. بخصوص که با شیوع ویروس کرونا و تعطیلی مدارس این روزها استفاده از ابزارهای آموزشی ICT اهمیت بسیاری دارد. یکی از این ابزارها، شبکه هوشمند «دانا» است که بحث مفصلی می‌طلبد.
آیا برای دانشگاه‌ها هم بحث مهارت آموزی را در دستور کار دارید؟
واقعیت این است که در این زمینه کار جدی انجام نداده‌ایم و تمرکز خود را روی آموزش کودکان و تربیت مربی گذاشته‌ایم و فکر نمی‌کنم بتوانیم در مدت باقیمانده از دولت کار جدی در این زمینه انجام دهیم.
