از زمانی که ساتوشی ناکاموتو خالق ناشناس بیت‌کوین بلوک «پیدایش» یا «Genesis» را ساخت و در واقع جهان بلاکچین را خلق کرد تا امروز این جهان دچار تحولاتی شده که شاید خیلی‌ها تصورش را هم نمی‌کردند. بسیاری از اولین طرفداران بیت‌کوین هرکدام یک بلاکچین راه‌اندازی کرده و در عین رفع یک سری کاستی‌ها، یک اکوسیستم عظیم بلاک‌چینی را شکل داده‌اند.
ویتالیک بوترین (Vitalik Buterin) که از سال ۲۰۱۱ در بخش توسعه نرم‌افزاری و مقاله نویسی برای جامعه بیت‌کوینی فعالیت می‌کرد و به گفته خودش زمانی که بیت‌کوین کمتر از یک دلار بود در ازای هر مقاله حدود ۵ بیت‌کوین دریافت می‌کرد، در سال ۲۰۱۵ بنیاد اتریوم را هم‌بنیان‌گذاری کرد. بنیادی که از درونش پروژه‌ها و چهره‌‌های بزرگی مثل هاسکینسون خالق کاردانو و خیلی‌های دیگر بیرون آمدند.
حالا این بازار عظیم حدود ۲/۲ هزار میلیارد دلار ارزش دارد، یعنی بیشتر از تولید ناخالص داخلی کشور ایتالیا. امروزه عاشقان تکنولوژی سراسر جهان از جمله ایران با جهان رمزارزی آشنا هستند و شاید سرمایه‌ای در آن دارند. در این متن قصد داریم چند پروژه بزرگ رمزارز به جز بیت‌کوین که در یک دهه اخیر خلق و برای خود در این بازار سهمی دست و پا کردند را بررسی کنیم.
اتریوم؛ بزرگترین رقیب بیت‌کوین و بهشت دیفای
اتریوم که طرح اولیه‌اش را سال ۲۰۱۳ ویتالیک به ثبت رساند، در سال ۲۰۱۴ به مراحله توسعه پایان داد و از ۳۰ ژولای ۲۰۱۵ آغاز به کار کرد. این شبکه به دلیل پشتیبانی از قراردادهای هوشمند و امکان توسعه اپلیکیشن‌های نامتمرکز و به ویژه اپلیکیشن‌های اقتصاد نامترکز یا دیفای در یک سال اخیر شهرت بسیاری پیدا کرده است. اتریوم در حال حاضر ۴۱۲ میلیارد دلار حجم بازار دارد که یعنی کمتر از یک پنجم (۱۹.۰۴ درصد) از سرمایه بازار کریپتو در این بلاکچین انباشته شده است.
نمودار قیمت روزانه اتریوم؛ منبع Tradingview
دارایی‌های غیرهمتا یا NFTها هم از جمله پدیده‌های نوین جهان کریپتو هستند که به تازگی توجه بسیاری زیادی را به خود جلب کرده‌اند. یکی از بلاک‌چین‌های معروف برای ساخت و ارائه دارایی‌های غیرهمتا شبکه اتریوم است و بزرگترین بازار NFTها به نام Opensea روی شبکه اتریوم فعالیت می‌کند.
بازار دیفای یا اقتصاد نامتمرکز هم که صرافی‌های نامترکز بزرگی مثل یونی‌سواپ را شامل می‌شود در حال حاضر بیش از ۱۴۰ میلیارد دلار حجم بازار دارد و اتریوم سهم عمده را در این بازار به خود اختصاص داده است.
حجم بازار دیفای؛ منبع Tradingview
ارز بومی این شبکه Ether در یک سال اخیر رشد قیمت قابل توجهی داشته و این رمزارز پس از تجربه اوج قیمت ۴۳۶۲ دلاری و سپس سقوط قیمت (البته در دورانی که بازار رمزارزها به طور کامل سقوط کرد)، در زمان نگارش این متن حدود ۳ هزار و ۵۰۰ دلار قیمت دارد.
یکی از عوامل افزایش قیمت این رمزارز در ماه‌های اخیر را می‌توان اجرایی شدن هارد فورک لندن و اضافه شدن یک فرایند سکه سوزی به این شبکه دانست. شبکه اتریوم پس از هارد فورک لندن، هزینه تراکنش‌ها را که پیشتر به ماینرها می‌داد در یک فرایند سکه سوزی از بین میبرد.
کاردانو؛ استفاده از الگوریتم گواه بر سهم
بیت‌کوین و اتریوم هردو (حداقل فعلا) از الگوریتم گواه بر کار(work of prof) برای اداره شبکه خود استفاده می‌کنند. براساس این الگوریتم شبکه‌های اتریوم و بیت‌کوین هردو وابسته به ماینر‌هایی هستند که علاوه بر تایید و انجام تراکنش‌ها، در فرایند اجماع نقش کلیدی دارند. یکی از معایب اصلی این الگوریتم مصرف بالای انرژی و آلودگی محیط زیستی است؛ با اینکه اتریوم ۲.۰ قرار است شرایط را تغییر داده و از الگوریتم گواه بر سهم (Proof of stake) در این شبکه استفاده کند اما این بهروزرسانی هنوز به طور کامل اجرایی نشده است.
کاردانو از شبکه‌های رقیب اتریوم که در سال ۲۰۱۵ توسط چارلز هاسکینسون، از اعضای سابق بنیاد اتریوم، هم‌بنیان‌گذاری شده است در حال حاضر از الگوریتم اجماع گواه بر سهم استفاده می‌کند.
این شبکه با استفاده از تکنیک شاردینگ که با راه حل لایه دومی به نام Hydra امکان پذیر شده سرعت بیشتری نسبت به اتریوم دارد. کاردانو به تازگی با هارد فورک آلونزو، قابلیت قراردادهای هوشمند را نیز به این شبکه اضافه کرد و درنتیجه فعالیت بسیاری از اپلیکیشن‌های هوشمند و دارایی غیرهمتا (NFT)ها نیز در این شبکه امکان پذیر شده است.
رمزارز بومی شبکه کاردانو یعنی ADA چندین مرتبه در سال ۲۰۲۱ اوج قیمت جدیدی را به ثبت رسانده و حالا این رمزارز با کمی فاصله گرفتن از اوج قیمت ۳/۱ دلاری در صرافی کوین‌کپ‌مارکت حالا با قیمتی در حدود ۲/۴ دلار معامله می‌شود.
نمودار قیمت روزانه ADA (رمزارز بومی شبکه کاردانو)؛ منبع Tradingview
این رمزارز در حال حاضر با سرمایه بازار بیش از ۷۷ میلیارد دلار، ۳/۵۶ درصد از حجم بازار کریپتو را به خود اختصاص داده است.
بلاکچین بایننس؛ توکنی که به کوین تبدیل شد
بلاکچین بایینس در واقع یکی از فرزندان شبکه اتریوم است. این بلاکچین که در حال حاضر در رده چهارم بازار کریپتو از لحاظ حجم بازار قرار دارد متعلق به صرافی بزرگ بایننس است. بایننس کوین یا BNB، ابتدا به عنوان یک توکن ERC-20 روی بلاکچین اتریوم ارائه شد و بعدها در سپتامبر سال ۲۰۲۰ با راه‌اندازی بلاکچین اختصاصی «Binance Chain» به این شبکه مهاجرت کرد.
بعدها بایننس برای حضور در حوزه قراردادهای هوشمند یک شبکه موازی به نام «Binance smart Chain» یا شبکه هوشمند را نیز راه‌اندازی کرد که به عنوان یک لایه دوم برای بلاکچین بایننس عمل می‌کند و امکان استفاده از قراردادهای هوشمند را فراهم کرده است.
توکن بومی این شبکه «BNB»، پس از اینکه چهار ماه پیش اوج قیمت ۶۹۰ دلاری تجربه کرد حالا قیمتی حدود ۴۱۸ دلار دارد و با سرمایه بازاری بیش از ۷۰ میلیارد دلار، ۳/۲۴ درصد از بازار کریپتو را به خود اختصاص داده است.
نمودار قیمت روزانه BNB یا بایننس کوین؛منبع Tradingview
ریپل؛ قدیمی‌تر از بلاکچین
ریپل در واقع زاده طرحی به نام ریپل‌پی (Ripplepay) است که در سال ۲۰۰۴ توسط راین فاگر در ونکوور کانادا راه‌اندازی شد. این شبکه درحالی که از بلاکچین استفاده نمی‌کرد اما هدف یکسانی را در بتن خود داشت؛ ابزاری برای انتقال امن و ارزان پول به سراسر جهان و رهایی از قید و بند‌های دست و پا گیر سیستم بانکی. این شبکه سال‌ها به همان شکل به کار خود ادامه داد تا در سال ۲۰۱۲، فاگر این شرکت را به جد مک‌کالب، آرتور بریتو و دیوید شوارتز فروخت و هدف آنها استفاده از در یک شبکه ارز دیجیتال بود. شرکت جدید OpenCoin نام گرفت و آنها با استفاده از کد منبع ریپل‌پی، یک شبکه پرداخت مبتنی بر دفتر کل را برای موسسات امور مالی طراحی کرده و در سال ۲۰۱۳ دو مرحله جذب سرمایه را با موفقیت پشت سر گذاشتند.
سپس در سال‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۵ نام این شرکت را به ترتیب به Ripple Labs و سپس به Ripple تغییر کرد. این شرکت در سال ۲۰۱۶ مجوز فعالیت در بخش رمزارزها را از سازمان خدمات مالی نیویورک دریافت کرد و وارد حوزه رمزارزها شد.
با اینکه بسیاری رمزارز این شرکت یعنی XRP را مغایر با ماهیت نامتمرکز می‌دانستند (از آنجایی که یک شرکت پشت این طرح بود)، اما در نهایت این رمزارز در جامعه رمزارزی پذیرفته شد. این شبکه یکی از معدود تکنولوژی‌های بلاک‌چینی است که مورد توجه بانک‌ها قرار گرفته است و با اینکه بانک‌ها به دلیل نوسان قیمت هنوز علاقه‌ای به استفاده از XRP ندارند، اما این رمزارز به دلیل سرعت بالا و هزینه تراکنش پایین گزینه خوبی برای انتقال دارایی و پول محسوب می‌شود.
رمزارز بومی این شبکه بیش از ۵۰ میلیارد دلار حجم بازار دارد و ۲/۳۳ درصد از بازار کریپتو را به خود اختصاص داده است. این رمزارز با وجود اینکه چهار سال پیش اوج قیمت ۳/۸۴ دلار را تجربه کرده اما مشکلات قانونی و شکایت سازمان بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) علیه آنها باعث افت شدید قیمت شد و در حال حاضر هر XRP ۱/۰۹ دلار ارزش دارد.
نمودار قیمت روزانه XRP (رمزارز بومی شبکه ریپل)؛منبع Tradingview
سولانا؛سریع‌تر از ویزا و مسترکارت
پروژه سولانا که طرح اولیه و وایت‌پیپر آنرا اناتولی یاکوونکو در اواخر سال ۲۰۱۷ منتشر کرد سریع‌ترین شبکه بلاک‌چینی است که مدعی است می‌تواند تا ۵۰ هزار تراکنش را در ثانیه پردازش کند.
این پروژه دو سال بعد در قالب شرکت Solana Labs اقدام به جذب سرمایه برای ساخت شبکه کریپتو کرد و در دو دوره بیش از ۲۰ میلیون دلار توکن را به صورت خصوصی به فروش رساند.
این شبکه رمزارزی که علاوه بر سرعت بالا از قراردادهای هوشمند نیز پشتیبانی می‌کند با استفاده از مکانیزم اجماعی به نام اثبات تاریخچه یا «Proof of History»، مدعی است که تا ۵۰ هزار ترانکش را در ثانیه پشتیبانی می‌کند.
رمزارز بومی این شبکه SOL به لطف قابلیت‌های بسیار خوب این بلاکچین در چند ماه اخیر به شدت مورد توجه قرار گرفته و این رمزارز توانست ۹ روز پیش اوج قیمت ۲۱۴ دلار را به ثبت برساند. همین شهرت یک باره گریبان گیر این شبکه شد و شلوغی شبکه باعث خاموشی آن شد و جمعه گذشته قیمت این رمزارز در یک سقوط آزاد به ۱۳۵/۲۵ دلار رسید.
سولانا در حال حاضر با قیمت بیش از ۱۶۲ دلار معامله می شود و با سرمایه بازاری در حدود ۴۷ میلیارد دلار، ۲/۱۷ حجم بازار کریپتو را به خود اختصاص داده است.
نمودار قیمت روزانه SOL (رمزارز بومی شبکه سولانا)؛منبع Tradingview
در حالی که بیشتر تازه واردن بازار کریپتو اولین بار با بیت‌کوین سر از این بازار درآوردند، اما در یک دهه اخیر بزرگترین رمزارز جهان با رقبای قدرتمندی همراه شده که سلطه بیت‌کوین را روی بازار کریپتو کاهش داده و هرکدام سهم چشمگیری از این بازار بدست آورده‌اند؛ حدود ۵ ماه است که سلطه بیت‌کوین بر بازار رمزارزها به زیر ۵۰ درصد سقوط کرده است.
البته که موفقیت این پروژه‌ها به معنای شکست بیت‌کوین نیست اما شاید همین رقبا کاستی‌های بیت‌کوین را بیشتر پررنگ و نمایان کنند و جامعه بیت‌کوین را به فکر تغییر بیاندازند. استفاده از الگوریتم اثبات کار و نگرانی‌های محیط زیستی مدتها است که برای این شبکه مشکل ساز شده و حتی کشوری مثل چین که عمده ماینر‌های این شبکه را میزبانی می‌کرد به دلیل همین نگرانی‌ها بسیاری از مزارع را از تعطیل و قدرت این شبکه به شدت کاهش یافت.
با این حال حامیان بیت‌کوین معتقدند که این شبکه با الگوریتم فعلی هم آلودگی کمتری نسبت به سیستم مالی سنتی دارد و استخراج کنندگان به دنبال استفاده از منابع تجدید پذیر و پاک برای کاهش این آلودگی‌ها هستند. به نظر شما آینده بیت‌کوین در بازار رمزارزها چه خواهد شد؟ تغییر یا بقا به همین شکل فعلی؟
