رئیس سازمان فناوری اطلاعات معتقد است خدماتی مانند موتورهای جست‌وجو می‌توانند با بهره‌گیری از دیتاهای داخلی، بازدهی بهتر از نمونه‌های خارجی‌شان داشته باشند، اما این تصور که می‌توان ۱۰۰ درصد سهم بازار را در اختیار گرفت، یک رویاست.

 

به گزارش ایسنا، شبکه ملی اطلاعات را می‌توان به نوعی یکی از شناسنامه‌های کاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در نظر گرفت. این پروژه چندین بار و در دوره‌های مختلف مورد بررسی قرار گرفت و حتی اسماً راه‌اندازی شد اما ظاهرا نتوانست آنچه را که مد نظر مسؤولان بود، کاملاً به نمایش بگذارد. در نهایت در دوره وزارت محمود واعظی -وزیر پیشین ارتباطات و فناوری اطلاعات- بود که اعلام شد شبکه ملی اطلاعات بار دیگر و این بار به صورت رسمی راه‌اندازی شده تا یکی از اهداف حوزه ارتباطی را جامه‌ی عمل بپوشاند.

 

اما اخیرا انتقادهایی به روند پیشرفت شبکه ملی اطلاعات وارد شده است. البته انتقاد به روند تکمیل شبکه ملی اطلاعات در حالی متوجه مسوولان ارتباطی کشور شده که به اعتقاد آن‌ها، تمامی این وظایف صرفا برعهده وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نیست و البته این وزارتخانه در بخش زیرساخت به دستاوردهای خوبی رسیده است.

 

لایه خدمات و محتوا بر عهده وزارت ارتباطات نیست

 

در این راستا امیر ناظمی در گفت‌وگو با ایسنا، درباره انتقادهایی که به پیشرفت شبکه ملی اطلاعات می‌شود، توضیح داد: ما بر اساس ذهنیت خودمان می‌توانیم بگوییم یک موضوعی درست است یا نادرست اما وقتی می‌خواهیم در عرصه عمومی حرف بزنیم باید طبق سند و معیارهای مشخص صحبت کنیم. بر این اساس، شبکه ملی اطلاعات سه لایه دارد؛ لایه زیرساخت، خدمات و محتوا که لایه خدمات و محتوا طبق قانونی که وجود دارد، برعهده وزارت ارتباطات نیست.

 

وی ادامه داد: این بدان معناست که اگر جاده‌ای درست کردند که در این جاده ماشین نرفت، بر عهده‌ی سازنده‌ی جاده نیست. اولین چیزی که ما گفتیم این بود که در لایه زیرساخت پاسخگو هستیم. خدماتی مانند گوگل هم خدماتی است که روی زیرساخت شبکه ملی اطلاعات وجود دارد. ما در زیرساخت متولی بودیم و به مردم معیاری می‌دهیم که خودشان ارزیابی کنند.

 

رئیس سازمان فناوری اطلاعات با ذکر یک مثال توضیح داد: پنج سال پیش سریال‌های خانگی تولید می‌شد و افراد روی دی‌وی‌دی آن‌ها را می‌گرفتند، الان چند درصد، سریال‌ها را با استفاده از شبکه‌های اینترنتی می‌بینند؟ این یعنی شبکه ملی اطلاعات، یعنی زیرساختی به وجود آمده که قبلا وجود نداشته و الان وجود دارد. اگر تعداد حجم هر کدام از شبکه‌ها که فیلم منتشر می‌کنند، افزایش پیدا کرده یعنی ما زیرساختش را فراهم کردیم.

 

۴۰ درصد ترافیک مردم داخلی است

 

ناظمی با بیان این‌که مسوولیت زیرساخت با ما بوده و معیارش برای مردم مشخص است، افزود: اگر بخواهیم آمار و ارقام هم بدهیم این است که در گذشته پنج درصد از ترافیک مردم داخلی بوده است و در وضعیت فعلی بیش از ۴۰ درصد از ترافیکی که مردم استفاده می‌کنند، ترافیک داخلی است. حتی اگر این آمار را هم نادیده بگیریم، تجربه شخصی و کاربری خودشان هم همین موضوع را نشان می‌دهد.

 

معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات هم‌چنین خاطرنشان کرد: موضوع دیگر این‌که در لایه زیرساخت هم ممکن است هر روز تکنولوژی‌ها و ایده‌های ما عوض شود، بنابراین ما باید معیاری داشته باشیم. آن معیار سند تبیین الزاماتی است که شورای عالی فضای مجازی تصویب کرده است و ما در حیطه سند تبیین الزامات، در لایه زیرساخت ۸۰ درصد پیشرفت داشتیم و موارد دیگر در وظیفه ما نبوده است.

 

وی با بیان این‌که اگر نهادهایی وجود دارد که تصمیم‌گیری‌های کلان انجام می‌دهند، یعنی سیاست‌گذاری می‌کنند گفت: اگر سیاست‌گذاری بر عهده ما باشد، پاسخگو هستیم، اما کسی خدمات را به صورت کامل بر عهده ما نگذاشته است. خدمات یعنی این‌که از فعالیت کسب‌وکار، پروانه کسب‌وکار تا نحوه دسترسی مردم، برخورد با رقبا، مسدودسازی یا عدم مسدودسازی که بخش‌های مختلفی از سیاست‌گذاری هستند. اگر این‌ها برعهده ما گذاشته شود، در آن حیطه پاسخگو هستیم اما اگر بر عهده ما گذاشته نشود، نمی‌توانیم پاسخگو باشیم.

 

تجربه موفق در مسیریاب‌های داخلی

 

رئیس سازمان فناوری اطلاعات در پاسخ به این‌که آنچه مد نظر شورای عالی فضای مجازی در این باره است که باید مرجع جست‌وجوهای مردم ابزارهای داخلی باشند، تا چه حد می‌تواند محقق شود؟ گفت: باید دید آیا تجربه موفق داشتیم یا نه. برای مثال در حیطه نقشه و مسیریاب، دو سرویس نشان و بلد، وجود دارند. در یک سال گذشته تعداد نصب این دو کمتر از ۲۰۰ هزار تا بوده اما تا امروز مجموع نصب این دو منهای همپوشانی‌هایشان بیشتر از ویز است.

 

ناظمی با اشاره به استفاده کاربران از سرویس‌های داخلی بیان کرد: این‌که با وجود استفاده از یک سرویس خارجی، مجموع سرویس‌های داخلی بیش از ۵۰ درصد سهم بازار را دارد، نشان می‌دهد ویژگی‌های برتری داشته است، از جمله عدم مداخله سایرین و یا این‌که به جای مسدودسازی، سرویس بهتری روی آن قرار دادید. ما به این شرکت‌ها تا حدی که می‌توانستیم دیتای ملی دادیم.

 

وی ادامه داد: چرا راننده‌ها از سرویس نشان و بلد استفاده می‌کنند؟ چون این برنامه‌ها محدوده‌ی طرح ترافیک را دارند که ویز آن را ندارد. این‌که اگر راننده‌ای بخواهد از مسیر طرح ترافیک نرود، باید چه مسیری را طی کند که ویز این ویژگی را ندارد. در نهایت این‌که خدمات دیگر مانند موتور جست‌وجو هم می‌توانند چنین ویژگی‌هایی ایجاد کنند اما اینکه تصور کنیم می‌شود ۱۰۰ درصد سهم بازار را در اختیار گرفت، یک خام‌اندیشی و رویاست.

وزارت ارتباطات تولید محتوای شبکه ملی اطلاعات را جزو وظایف خود نمی داند اما اولا؛ این وزراتخانه برای کودکان تولید محتوا انجام می دهد و ثانیا؛ مصوبه الزامات فنی شبکه ملی اطلاعات خلاف ادعای این وزاتخانه را بیان می کند.

 

به گزارش خبرنگار اقتصادی باشگاه خبرنگاران پویا؛ پروژه بر زمین مانده «شبکه ملی اطلاعات» سالهاست که قرار است اجرایی شود. این شبکه ظرفیت لازم برای «نگهداری و تبادل امن اطلاعات داخلی در کشور به‌منظور توسعه خدمات الکترونیکی» و «دسترسی به اینترنت» از طریق بستر ارتباطی باند پهن سراسری برای کاربران خانگی، کسب‌وکارها و دستگاه‌های اجرایی را فراهم می‌کند اما از سال 89 تاکنون هنوز به مرحله اجرای کامل نرسیده است.

 

ضرورت تشکیل این شبکه از آنجایی جدی شد که در سال 95 شورای عالی فضای مجازی مصوبه‌ای را با هدف تبیین الزامات فنی شبکه ملی اطلاعات تهیه و ابلاغ کرد و 6 محور تکالیفی را بر عهده وزارت ارتباطات قرارداد. سرفصل این محورها شامل مشخصه‌های ارتباطات در فضای مجازی کشور، استقلال شبکه، مدیریت شبکه، خدمات شبکه، امنیت و سالم‌سازی شبکه و درنهایت مدل اقتصادی شبکه ملی اطلاعات می شود.

 

مزایای شبکه ملی اطلاعات چیست؟

 

افزایش سرعت اینترنت: اما بین اذهان مطرح است که شبکه  ملی اطلاعات به منظور محدودیت دسترسی خارجی به اینترنت و فیلترنیگ ایجاد بشود اما اگر از پیگیران اخبار تکنولوژی باشید حتما می دانید که کره جنوبی پرسرعت ترین اینترنت جهان را در اختیار کاربرانش قرار می‌دهد و اینترنت ملی یکی از دلایل اصلی سرعت پیشرفته در این کشور بوده است. کره جنوبی که از نظر آمادگی الکترونیک و پهنای باند رتبه نخست را در دنیا دارد و 80 درصد پهنای باندش داخلی است. یعنی شبکه‌‌ای دارد که بی‌نیاز از ارتباطات خارجی، 80 درصد ارتباطات و انتقالات دیتای آن در داخل شبکه به گردش در می‌آید.

 

ارزان تر شدن اینترنت:ارزان تر شدن اینترنت نیز می تواند از ثمرات شبکه ملی اطلاعات باشد و مهم ترین جنبه این طرح را بعد اقتصادی آن بیان کرد چراکه با این کار دیتاهای پرطرفدار مستقیما بر روی شبکه داخلی به گردش می آیند و یک بار به خارج و داخل کشور برنگردد و این عدم رفت و برگشت می تواند به کاهش هزینه ها و ارزانی اینترنت منجر شود که این امر هم به نفع کاربران است و هم به نفع دولت.

 

همچنین با استفاده از این سرویس می‌تواند این امکان مهیا شود که در بخش‌هایی مثل آموزش‌های الکترونیکی به صورت آفلاین صورت پذیرد و نیازی به وصل بودن اینترنت نباشد و بدین شکل خدمات گسترده تر و ارزانتری به شهروندان ارائه شود.

 

افزایش امنیت مجازی در کشور: افزایش امنیت اطلاعات کاربران می تواند از مهم ترین فواید شبکه ملی اطلاعات به شمار بیاید. ضرورت امینت شبکه ای باعث شد که در جهان بعد از افشاگری های «اسنودن» بیشتر به اهمیت امنیت مجازی پی بردند و کشورهایی چون آلمان، روسیه، برزیل، چین و ... در این راستا اقدامات مهمی را انجام بدهند.

 

تناقض تشکیل شبکه ملی اطلاعات با تجهیزات خارجی؛ وزارت ارتباطات شفاف سازی کند

 

وزارت ارتباطات مدعی است که 80 درصد از تکالیف مربوط به الزامات فنی شبکه ملی اطلاعات به سرانجام رسیده است و همچنین سجاد بنایی نایب رئیس شرکت ارتباطات زیرساخت در این زمینه گفته بود: در تجهیزات غیرفعال شبکه ملی اطلاعات از 70 درصد توان داخلی و در تجهیزات فعال این شبکه از 15 درصد توان بومی استفاده شده است.

 

اما باید گفت فارغ از میزان ادعایی پیشرفت در زیرساخت شبکه ملی اطلاعات در مورد تجهیزات خارجی در شبکه ملی اطلاعات نگرانی‌های جدی ایجاد شده است که باید شفاف سازی شود. چراکه بر اساس گفته های مسئولان انجمن صنفی یارانه ای تاکنون به علت عملکرد غلط سازمان تنظیم مقررات وزارت ارتباطات تجهیزات شبکه ای قاچاق و بی کیفیت در کشور زیاد شده است و از سوی دیگر فعالان حوزه تجهیزات شبکه و جدول ارز اختصاص داده شده به واردات اذعان دارد که عمده تجهیزات شبکه ای در کشور وارداتی و وابسته به خارج است. بنابراین لازم است که وزارت ارتباطات نسبت به ادعاهای خود بیشتر شفاف سازی کند.

 

بهانه های وزارت ارتباطات

 

یک توجیه و دلیلی که مسئولان وزارت ارتباطات برای عدم راه اندازی شبکه ملی اطلاعات مطرح می کنند آن است که لایه آنها زیرساخت شبکه ملی اطلاعات بر عهده وزارت ارتباطات و لایه محتوایی و خدمات آن بر عهده مسئولان دیگری همچون: وزارت ارشاد، وزارت صنعت، معدن و تجارت، بانک مرکزی، صدا و سیما هستند و تا این دستگاهها حاضر نشوند و نقش خود را اجرا نکنند این زیست بوم شکل نمی گیرد.

 

اما به فرض قبول این ادعا با توجه به اینکه اصل پنجم مصوبه الزامات فنی شبکه ملی اطلاعات شورای فضای مجازی صراحتا دستور به اجرایی سازی الزامات فرهنگی را دارد بنابراین وزارت ارتباطات به عنوان "مجری شبکه ملی اطلاعات" حداقل باید در زمینه نقش هماهنگ کننده و نخ تسبیح را بین سایر ارگانها ایفا کند و برای محتوا سازی آن نقش متولی را ایفا کند و دائما در حال پیگیری باشد و نه اینکه توپ را به زمین ارگانهای دیگر بیاندازد.

 

همین قضیه باعث اعتراض فیروزآبادی دبیر شورای عالی فضای مجازی نیز هست و وی سابقا گفته بود: برخی که در وزارت ارتباطات هستند بیشتر علاقه دارند شبکه ملی اطلاعات را به صورت کلاسیک در کشور توسعه دهند. بحث استقلال در شبکه ملی اطلاعات بسیار مهم است. به همین دلیل در الزامات مصوبه اصرار کردیم که خدمات پایه ملی باشد. اکنون خدمات پایه این گونه نیست. الان مخاطب برای جستجوی آدرس یک داروخانه در شهر از گوگل استفاده می‌کند، این اطلاعات مربوط به داخل کشور است و شهروند هم در داخل کشور است اما این اطلاعات را به یک پلتفرم آمریکایی می‌گوید، این همان حوزه‌ای است که اختلاف نظر وجود دارد.

 

اگر محتوا وظیفه وزرات ارتباطات نیست پس چرا محتوا برای کودکان تولید می کند؟

 

نصرالله پژمانفر عضو کمیسیون فرهنگی در گفت و گو با خبرنگار تسنیم گفت: وزارت ارتباطات موظف است زیرساخت شبکه ملی اطلاعات را به طور کامل انجام دهد اینکه ادعا می کنند حوزه تولید محتوا مربوط به وزرات ارتباطات نمی شود، غلط است. وی افزود: شاهد بوده ایم این وزارتخانه در حوزه تولید محتوا برای کودکان سفارش کار داده است و در زمینه تولید محتوا نیز ورود کرده است

 

حجت‌الاسلام نصرالهپژمان‌فر با بیان اینکه وزارت ارتباطات مفهوم زیر ساخت را اشتباه متوجه شده است گفت: زیرساخت فقط محدود کابل و فیبر نوری و... نیست بلکه زیرساخت تمام پلتفرم هایی که بر روی او خدمات به کاربران ارائه می شود را شامل می شود. وی ادامه داد: مثلا موتور جست و جو یک پلتفرم است که گوگل با آن ذائقه ها را تغییر می دهد بنابراین وزارت ارتباطات ذاتا موظف است تمامی این پلتفرم را مهیا کند که متاسفانه در موضوعات هیچ اقدامی صورت نگرفته است.

 

فهم وزارت ارتباطات از شبکه ملی اطلاعات محدود به سیم و کابل است

 

عضو کمیسیون فرهنگی مجلس با بیان اینکه وزارت ارتباطات هیچ اقدام درباره طراحی این پلتفرم ها نکرده است گفت: شبکه ملی اطلاعات یعنی حاکمیت جمهوری اسلامی بر فضای مجازی و اینکه ادعا می شود که 80درصد محقق شده است اصلا مساوی با این نیست که  جمهوری اسلامی 80درصد بر فضای مجازی حکومت دارد. وی افزود: بر الان هر کس قواعد پلتفرم های خارجی مانند گوگل را کاملا رعایت کند و به او پول پرداخت کند می تواند از آن استفاده کند. وی ادامه داد: مثلا یک هتل ایرانی برای اینکه  بخواهد در خدمات و تبلیغات گوگل نمایان شود باید تمام قوانین و هرینه های گوگل اجرا کند و دقیقا مصداق حاکمیت اغیار در کشور ماست.

 

پژمانفر با بیان اینکه ادعایی که وزارت ارتباطات درباره شبکه ملی اطلاعات دارد محدود به سیم و کابل است که قطعا مطابق تعریف واقعی شبکه ملی اطلاعات نیست گفت: باید پلتفرمهای مانند موتور جست و جو و مسیریاب ها کاملا بومی باشند اما دیده می شود تماما خارجی است. وی افزود: اگر بخواهم عملکرد وزارت ارتباطات در زمینه شبکه ملی اطلاعات را باید مثال ملموس کنم، شما باید یک فرودگاه را در نظر بگیرید که وزارت ارتباطات فقط یک باند و زمین مسطح را برای آن مهیا کرده است اما کادر برج مراقبت و هواپیماهایی که فرود می آیند تماما خارجی و بعضا از دشمنان هستند.