فرابورس: ضوابط پذیرش استارتاپ‌ها در بازار سرمایه هنوز نهایی نشده است
طلسم ورود استارتاپ‌ها به بازار سرمایه تا به امروز نشکسته است. اگرچه تابستان سال ۱۳۹۹ عزمی جدی برای آغاز ورود استارتاپ‌ها به بازار سرمایه از سوی دولت دوازدهم دیده شد اما نهایتا از بین اسامی اعلامی، فقط شرکت تپسی بود که در نیمه دوم سال گذشته پذیرش گرفت اما روی تابلو نرفت؛ اتفاقی که هنوز هم رخ نداده است.
هیچکس به طور دقیق نمی‌داند چه چیزی مانع ورود استارتاپ‌ها به بورس می‌شود و با اینکه اکثر دولتمردان به این موضوع تاکید دارند که این اتفاق باید رخ بدهد و مدیران عامل برخی از این کسب و کارهای آنلاین نیز به شدت از این موضوع استقبال می‌کنند؛ اما سدهای نامریی در این بین وجود دارد که مانع از تحقق این امر می‌شود.
«محمد جواد آذری جهرمی» وزیر ارتباطات دولت دوازدهم در مصاحبه‌ای رسانه‌ای گفته بود «کسی که می‌خواهد بزرگ باشد طبیعتا باید به جایی وصل باشد.» این شاید نزدیک‌ترین حدسی باشد که برخی کارشناسان درباره عدم ورود استارتاپ‌ها به بورس به آن ایمان دارند. او نهایتا در هفته آخر کاری خود به عنوان وزیر ارتباطات، در مصاحبه‌ای با دیجیاتو گفت که مطمئن است این مشکل در دولت بعدی حل می‌شود؛ جمله‌ای که باز هم به شکل غیر مستقیم وجود برخی سدهای نامرئی را تایید می‌کرد.
اکنون «حجت اسماعیل‌زاده» معاون پذیرش فرابورس ایران در گفتگو با دیجیاتو ابعاد بیشتری از این موضوع را باز می‌کند. او باور دارد وقفه طولانی در این مورد رخ داده موضوع عجیبی در بازار بورس نیست و بخشی از این مشکلات را متوجه خود استارتاپ‌ها می‌داند که موضوع را پیگیری نکرده و اطلاعات خود را بروزرسانی نمی‌کنند. اما خبر مهمی که اسماعیل‌زاده می‌دهد مربوط به نهایی نبودن ضوابط پذیرش استارتاپ‌ها است. به گفته او البته، «در حال حاضر پیش‌نویس ضوابط تهیه شده است و به منظور طی فرآیند تصویب، در اختیار سازمان بورس قرار دارد.»
اسماعیل زاده در نهایت تاکید دارد که برای ورود استارتاپ‌ها به بورس نیازمند همکاری چندین نهاد و دستگاه دولتی با یکدیگر هستیم. مشروح مصاحبه کوتاه دیجیاتو با اسماعیل‌زاده را در ادامه بخوانید.
آرش پارساپور- دیجیاتو: از تابستان پارسال عزم جدی برای ورود استارتاپ‌ها به بازار سرمایه در دولت ایجاد شد. با توجه به اینکه برخی استارتاپ‌ها آمادگی ورود و شرایط آن را دارند، علت اصلی محقق نشدن ورود آنها به بازار دوم یا حتی بازار هدف چیست؟
درخواست شرکت‌ها برای ورود به بازار سرمایه از مسیر بررسی گزارش‌ها و طرح در هیئت پذیرش می‌گذرد. اولین شرکت در این صنعت، در دی ماه ۱۳۹۹ به صورت مشروط پذیرش شده است که در حال طی کردن فرآیند درج است. شرکت‌ها بین فاصله پذیرش تا درج، شش ماه فرصت دارند که این زمان تا سه ماه قابل تمدید است. پس از درج نیز به مدت ۶ ماه فرصت برای عرضه شرکت وجود دارد که این فرصت نیز به مدت ۲ ماه قابل تمدید است.
بنابراین از لحظه‌ای که شرکت‌ها درخواست پذیرش ارسال می‌کنند تا زمانی که اصطلاحا ورود آنها به بازار محقق می‌شود، اغلب حدود یکسال زمان لازم است که با توجه به شرایط و میزان آمادگی شرکت‌ها و شرایط بازار ممکن است بیشتر یا کمتر از این زمان نیز محقق شود. بخشی از علت عدم ورود این شرکت‌ها به بازار منطقا عدم پیگیری و به‌روزرسانی اطلاعات توسط خود شرکت‌هاست.
بخشی نیز به عدم نهایی بودن ضوابط پذیرش این نوع از شرکت‌ها برمی‌گردد. در حال حاضر پیش‌نویس ضوابط تهیه شده است و به منظور طی فرآیند تصویب، در اختیار سازمان بورس قرار دارد.
همچنین ضروری است شرکت‌های این صنعت که قبلا درخواست داده بودند، مجدد درخواست داده و اطلاعات مالی و سایر اطلاعات را به‌روزرسانی کنند تا همزمان با تصویب ضوابط مزبور، فرآیند تکمیل اطلاعات و بررسی این شرکت‌ها نیز انجام شود.
سال گذشته شرکت تپسی به عنوان اولین استارتاپ، پذیرش برای ورود به بازار دوم فرابورس را دریافت کرد. ظاهرا چندین شرط برای این شرکت گذاشته شده و همه آنها محقق شده است. دلیل عدم ورود تپسی به بازار، چندین ماه پس از پذیرش اولیه و مشروط چه بوده است؟
برای تمامی شرکت‌های این صنعت بر اساس مصوبات بالادستی، باید تأییدیه معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری دریافت شود. در حال حاضر برای این شرکت نیز منتظر دریافت این تأییدیه هستیم. همچنین بر اساس مصوبات هیئت پذیرش قبل از درج باید گزارش آخرین وضعیت شرکت نیز در هیئت پذیرش مطرح شود تا موضوع درج شرکت نهایی شود.
شرکت دیجی‌کالا در سال گذشته اعلام کرد که همه مدارک را ارائه داده و شروط را نیز محقق کرده و منتظر هیات پذیرش است. وضعیت پذیرش این شرکت اکنون به چه صورت است؟
این شرکت باید اطلاعات خود را به‌روزرسانی کند. آخرین اطلاعاتی که از این شرکت در سامانه فراسا -سامانه درخواست پذیرش- بارگذاری شده، مربوط به دوره شش‌ماهه ۱۳۹۹ است. بنابراین شرکت دیجی کالا باید صورت‌های مالی سالیانه خود و سایر به‌روزرسانی‌ها در اطلاعات مربوطه را انجام دهد تا در فرآیند بررسی قرار گیرد.
از سوی دیگر شروط هیئت پذیرش، بعد از تشکیل هیئت و ابلاغ‌نامه پذیرش مشروط تعیین می‌شود که برای این شرکت تاکنون، هیئت پذیرش تشکیل نشده و ضروری است در صورتی که علاقه‌مند به ورود به بازار سرمایه هستند نسبت به تکمیل و به‌روزرسانی اطلاعات اقدام کنند.
آیا عوامل بیرونی در ورود یا عدم ورود این نوع شرکت‌ها به بازارهای مختلف فرابورس اثر گذاشته‌اند؟ در حال حاضر برای تحقق ورود استارتاپ‌ها به بازار سرمایه چه پیش‌نیاز دیگری وجود دارد و چرا این اتفاق رخ نداده است؟
این شرکت‌ها در صنعت اقتصاد دیجیتال قرار می‌گیرند که این حوزه به طور عام یک موضوع ملی است و با توجه به تصمیم‌هایی که در سطح ملی در ارتباط با اکوسیستم این کسب‌وکارها گرفته شده، ورود این کسب‌وکارها به بازار سرمایه منوط به تدوین ضوابط خاص پذیرش این شرکت‌ها در بازار سرمایه است.
طبیعی است در طراحی و تدوین این ضوابط، همکاری و هماهنگی میان نهادهای مختلف ضروری بوده است. این نهادها شامل نهادهای بازار سرمایه همچون سازمان بورس و اوراق بهادار و شرکت فرابورس ایران و همچنین معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و وزارت ارتباطات می‌شوند.
در حال حاضر این ضوابط در اختیار سازمان بورس برای تصویب قرار دارد که امیدواریم به زودی شاهد تصویب ضوابط پذیرش این شرکت‌ها باشیم و با این ضوابط و تکمیل و به‌روزرسانی مدارک توسط خود شرکت‌ها، مانعی برای ورود به بازار سرمایه وجود ندارد.