یک ماه از شروع سال جدید و شروع فصل بهار می‌گذرد؛ اما بازار کامپیوتر سال‌هاست که رنگ بهار به خود ندیده و در یک خواب زمستانی عمیق فرو رفته است. مشکلات زیادی از قبیل تخصیص ارز نیمایی، ترخیص کالا از گمرک، پیجیدگی‌های تامین مواد اولیه، واردات و به دنبال آن تحریم، گریبان این بازار را گرفته و تا مرز خفگی پیش برده است. حالا مشکل جدیدتری به نام کرونا، باعث تعطیلی بیش از یک ماهه این بازار سوت و کور شده و با وجود آنکه برخی اقلام ضروری برای دورکاری مانند ماوس، کیبورد و خصوصا وب‌کم فروش خوبی را تجربه می‌کنند؛ اما فعالان بازار می‌گویند در چند سال گذشته آنقدر مشکلات این بازار خسارت‌های جبران‌ناپذیری برای فروشندگان، واردکنندگان و تولیدکنندگان به دنبال داشته که حالا افزایش چند درصدی فروش برخی اقلام کامپیوتری نمی‌تواند ضررهایی که این گروه در چند سال گذشته دیده‌اند را جبران کند. از سوی دیگر فعالان بازار از نصف شدن میزان خرید و فروش در بازار کامپیوتر به دلیل شیوع ویروس کرونا نیز خبر می‌دهند؛ اما در مقابل تاکید می‌کنند که با توجه به کاهش واردات این کالاها قیمت محصولات کامپیوتری با افزایش جدی نیز روبه‌رو شده است.
به گزارش پیوست، محسن بهنامی، یکی از فروشندگان قدیمی بازار کامپیوتر از حذف بخشی از مشتریان این بازار خبر می‌دهد و به پیوست می‌گوید: «در حال حاضر بازار PC درحال تقسیم شدن به دو بخش است. بخش اول مربوط به مشتریانی است که اغلب برای کار‌های اداری و سازمانی، سیستمی با حداقل کانفیگ سفارش می‌دهند و قسمت دوم مربوط به کسانی است که در زمینه طراحی و گرافیک، رندرینگ، گیمینگ و یا ماینینگ فعالیت می‌کنند و سیستم‌های قوی و High End سفارش می‌دهند. بخش میانی بین این دو دسته در حال حذف شدن هستند.» براساس گفته‌های او حالا این بخش میانی با توجه به افزایش چندبرابری قیمتها در بخش PC بیشتر به سمت سفارش لپتاپهای میان‌رده روی آورده‌اند. آنطور که او توضیح می‌دهد هم اکنون خرید و فروش لپتاپهای میان‌رده جزو سیستم‌های پرفروش در بازار لپ‌تاپ به حساب می‌آیند. بهنامی در مورد روند فروش محصولات بازار، اینطور توضیح می‌دهد: « به‌صورت کلی بازار ثابت است. حجم خرید و فروش تغییری نداشته، تنها مشتریان بخش‌های مختلف جابجا شده‌اند. برای مثال مشتریانی که از لپ‌تاپ و PC، استفاده‌های عادی و روزمره داشتند، به استفاده از تبلت‌ها روی آورده‌اند چرا که تبلت‌های فعلی، پاسخگوی نیازشان هستند. در کل خرید و فروش در بخش سخت‌افزار فصلی شده است. با شروع فصل تابستان، فروش تبلت‌ها بالا می‌رود؛ اما در فصل پاییز و شروع دانشگاه‌ها، خرید لپ‌تاپ‌ها افزایش می‌یابد. اما حجم خرید و فروش به‌صورت کلی تغییر محسوسی نداشته است.»
ویروسی که به جان بازار سخت‌افزار افتاد
کرونا؛ ویروس جدیدی که دنیا را در تمام جنبه‌ها و بخش‌های مختلف تحت تاثیر خود قرار داده، بازار سخت‌افزار نیز از چشمانش مخفی نمانده و تار و پود این بازار را در هم تنیده. به گفته محسن بهنامی، کارشناس بازار، مشتریان آنها در اسفند امسال نسبت به سال قبل تقریبا نصف شده‌اند و در فروردین ۹۹ نسبت به فروردین ۹۸ مشتریان این بازار تا یک سوم کاهش یافته است. قیمتها نیز با توجه به شرایط بالا رفته، چرا که علاوه بر پایین آمدن تولیدات و به تبع آن کم شدن واردات، محصولات وارد شده نیز در انبارها یا گمرک مانده و به دلیل مشکلات حمل و نقل، به درستی به بازار تزریق نشده است.»
علی رشیدی، مدیرعامل شرکت زیگورات نیز در گفت‌وگو با پیوست اعلام می‌کند که هرچند خرید و فروش برخی اقلام کامپیوتری به دنبال دورکاری افزایش داشته اما به صورت کلی و برعکس سال‌های گذشته تقاضا در این بازار با کاهش مواجه شده است. او در این مورد می‌گوید: «برای یک سری از کالاهای آی‌تی تقاضا افزایش پیدا کرده است. کالاهایی مانند وب‌کم، کیبورد و موس که در دورکاری به کمک افراد می‌آیند، افزایش درخواست چشم‌گیری داشته‌اند؛ اما به غیر از آن تقاضا در این بازار کم شده است. چرا که کسانی که تقاضاهای ما برای واردات را تایید می‌کنند عمدتا شرکت‌ها و سازمان‌های دولتی هستند که اینها بخاطر کرونا از اوایل اسفند مرتب و منظم سرکار حاضر نبودند . در دو ماه گذشته ما تنها واردات کالاهایی که تایید شده بودند را داشتیم و آن‌هایی که حتی در مراحل نهایی تایید بودند نیز همچنان برای ورود به کشور معلق مانده‌اند.»
سهیل ترکان، مدیر اجرایی شرکت فراسو، یکی از فعالان قدیمی تولید محصولات کامپویوتری هم از کاهش چشمگیر متقاضیان در این بازار خبر می‌دهد. او در این مورد به پیوست می‌گوید: «تقاضای عمومی جامعه به شدت کم شده و ما از پانزده اسفند تا به امروز، نزدیک به دوماه است که شبکه فروش‌مان تعطیل شده و این برای همه صنعت IT کشور اتفاق افتاده و عملا تمام پاساژها در این ۴۵ روز تعطیل بوده‌اند.»
کالایی همیشه غیرضروری در عین ضرورت
مشکلات تخصیص ارز به کالاهای بازار سخت‌افزار و عدم امکان واردات منظقی براساس نیاز بازار، یکی اصلی‌ترین مشکلات این بازار است که در چندسال گذشته گریبان‌گیر بازار کامپیوتر شده و در نهایت هم شکل‌گیری قیمت‌های چند ده میلیونی در گروه لپ‌تاپ و PC را به دنبال داشته است
بهنامی، کارشناس بازار و واردکننده کالا در مورد تخصیص ارز نیمایی به واردکنندگان کالاهای کامپیوتری می‌گوید: «از ابتدای سال ۹۹ اقدامی برای دریافت ارز نکردیم؛ اما در سال گذشته قرار بر این بود که از اواخر دی ماه ارز نیمایی به ما بدهند ولی ما موفق به گرفتن آن نشدیم و خرید ما در قبال حواله صادراتی انجام شد و دلار نیز از بازار آزاد تهیه می‌کردیم.»
در همین زمینه هم حمید توسلی، مدیرعامل شرکت بهین تکنولوژی به پیوست می‌گوید که آنها به دلیل فرایندهای پیچیده دریافت ارز نیمایی از ارز صادراتی برای واردات این کالا استفاده می‌کنند. توسلی در این زمینه توضیح می‌دهد: «ما بیشتر از ارز صادراتی استفاده می‌کنیم. به دلیل پروسه پیچیده و دشوار دریافت ارز نمیایی ما اصلا به دنبال دریافت این ارز نرفتیم. علاوه بر آن ارزی که دولت می‌تواند تهیه کند، یوآن، روپیه و لیر ترکیه است که ارز مرغوبی هم نیست. ما در حال حاضر تنها از حواله‌های صادراتی استفاده می‌کنیم.»
سهیل ترکان، مدیر اجرایی شرکت فراسو نیز از مشکلات تهیه ارز برای واردکنندگان می‌گوید و اینکه ارز نیمایی با توجه به وعده‌هایی که همیشه در این زمینه وجود داشته به این فعالان تعلق نگرفته است. به گفته او در پیگیری‌های آنها از بانک مرکزی برای دریافت ارز نیمایی همیشه با اما و اگرهایی همراه بوده و با اینکه آنها بارها در خواست دریافت ارز نیمایی را داشته‌اند اما از آنجا که تخصیص واردات برخی کالاهای کامپیوتری در
او در این مورد اعلام کرد: «در اواخر اسفند و اوایل فروردین ماه از بانک مرکزی مجوز برای دریافت ارز نیمایی را گرفتیم،اما با وجود این مجوز ارز نیمایی وجود نداشت تا آن را دریافت کنیم. کالایی‌های ما جزو گروه کالایی ۲۲، ۲۳ و ۲۴ است. به ما گفته شده اگر امسال برای کالاههای گروه ۲۲ درخواست دهید ممکن است بانک مرکزی تایید کند. اما به کالاهای گروه ۲۳ دیگر ارز نیمایی تعلق نمی‌گیرد. هرچند که این موارد به صورت بخشنامه و دستورالعمل درنیامده است.» ترکان ادامه داد: «تا همین لحظه که با شما صحبت می‌کنم هنوز هیچ ارزی از بانک مرکزی دریافت نکردیم. اینها توضیحاتی‌ست که به ما دادند و ما می‌توانیم برای واردات گروه ۲۲ درخواست ارز نیمایی کنیم که آن هم مشخص نیست و تضمینی وجود ندارد که بانک به ما ارز بدهد. چرا که اولویت با کالاهای ضروری است. اینکه کالاهای گروه ۲۲ ما جزو کالاهای ضروری حساب شود یا نه در گرو نظر کارشناس بانک مرکزی است.»
واردات سخت سخت‌افزار
روند ترخیص کالا از گمرک، به دلیل ضعف‌های سیستمی همیشه با کندی و مشکل مواجه بوده، حال باید به تمام این مشکلات، مشکل تامین کالا و قطعات و مشکلات ناشی از تعطیلی نزدیک به دوماهه گمرک و ادارات به دلیل شیوع ویروس کرونا را نیز اضافه کنیم. به همین دلیل است که میزان واردات بسیاری از شرکت‌ها در دوماه گذشته نزدیک به صفر بوده است.
هرچند که علی رشیدی، مدیرعامل شرکت زیگورات کاهش واردات این شرکت را متاثر از کرونا نمی‌داند وابسته به بحران‌های اقتصادی می‌داند که کشور در چند سال اخیر با آن دست و پنجه نرم کرده است. اما او در مورد واردات کالا در دو ماه گذشته اینطور می‌گوید: «ما در دو ماه گذشته هیچ وارداتی نداشتیم. دلیل اصلی آن این بوده که ثبت سفارش آماده‌ای نداشتیم که در این دو ماه برسد. ثبت سفارشات ما خیلی متاثر از شرایط کرونا نیست. عوامل زیادی در این مساله تاثیر دارد. ما به صورت سنتی و پیش‌فرض سفارش ثبت نمی‌کنیم که در این دو ماه به گمرک برسد. چرا که در گمرک می‌ماند و مشکلاتی پیش می‌آید. بنابراین کالای ما عمدتا یا قبل از اسفندماه و یا بعد از فروردین ماه به گمرک می‌رسد.»
از سوی دیگر حمید توسلی، مدیرعامل شرکت بهین تکنولوژی در مورد مشکلات واردات کالا به پیوست می‌گوید: «روند واردات کالا خیلی کندتر از قبل شده است. یعنی پروسه‌های ثبت سفارش به سختی پیش می‌رود. به دلیل همین بیماری کرونا، خیلی از فایل‌ها و پرونده‌ها بیش از دو هفته یا سه هفته در گمرک معطل می‌ماند. البته مشکلات تنها به گمرک ختم نمی‌شود بلکه ما از سمت تولیدکنندگان کالا هم با مشکل روبه‌رو بودیم. ما از چین و تایوان که هر دو از منابع تامین کننده کالا هستند ثبت سفارش داریم. اما این دو کشور برای تامین نیاز واردکنندگان ایرانی یا حتی برند‌های مطرحی مثل ایسوس و لنوو با مشکل مواجه شدند. به دلیل اینکه دوماه در قرنطینه به سر می‌بردند و خطوط تولید تعطیل یا نیمه باز بود.» او در مورد فرایند ترخیص اینطور توضیح می‌دهد: «پروسه ترخیص مشکلی ندارد به غیر از موسسه استاندارد که چند سالی است که جلوی ورود کالاهایی که استاندارد نباشند را می‌گیرند و پروسه زمان‌بری است ولی مابقی کار‌های گمرک به‌صورت روتین پیش می‌رود.»
سهیل ترکان، مدیر اجرایی شرکت فراسو در مورد مشکلات ثبت سفارش و واردات کالا می‌گوید: «شاید بتوان گفت کمترین مشکل در واحد ثبت سفارش وجود دارد. تنها مشکل این بخش، زمان‌گیر بودن آن است. تاییدیه ثبت سفارش طبق قول‌ها و وعده وعید‌ها باید ۵ روزه یا نهایتا یک هفته‌ای انجام شود. اما وارد داستان واقعی که می‌شویم با اما و اگر‌ها و تعهد‌نامه‌های محضری مواجهیم که روند کار را به شدت کند می‌کند. ما به عنوان یک تولید کننده باید برای قطعات وارداتی تعهدنامه محضری بدهیم که این قطعات را برای تولید استفاده می‌کنیم و آنها را جداگانه نمی‌فروشیم. در صورتی که واردکننده کالای تمام شده همچین تعهدی نمی‌دهد.»
مشکل بازار کامپیوتر مشکل امروز و دیروز نیست؛ اما حالا شیوع ویروس کرونا زخم‌های این بازار را عمیق‌تر کرده است. فعالان این بازار امیدوارند در این شرایط سخت که کشور با آن روبه‌رو است حداقل دولت با تسریع روند‌ها در بخش واردات گمرکی و در نظر گرفتن تخصصیص ارز ویژه برای این بازار با توجه به نیاز کاربران و شرکت‌ها و سازمان‌ها به ابزارهای کامپیوتری در زمان دورکاری، به تزریق این کالاها به بازار کامپیوتر سرعت ببخشد.
