موضوع شکار نیروی انسانی توانمند شرکت‌ها و استارتاپ‌ها از سوی رقبا یا به اصطلاح «هد هانتینگ» همواره در اکوسیستم محل بحث و اختلاف نظر بوده است. حالا گویا شرکت اسنپ، که تا کنون چند بار درباره اقداماتش در این زمینه شنیده بودیم، بار دیگر سعی در جذب نیروهای شرکت «ابر زس» داشته که ابر زس نیز با ارسال یادداشتی به آی‌تی‌من، در این باره توضیح داده و به ارایه پیشنهادها و توصیه‌هایی پرداخته است. آی‌تی‌من بدون هیچ گونه داوری، این مطلب را برای بررسی بیشتر اکوسیستم استارتاپی کشور منتشر می‌کند و آمادگی دارد نظرات سایر مدیران و کارشناسان، به ویژه توضیحات مدیران اسنپ را نیز در این زمینه منعکس کند.
توصیه‌‌های «ابرزس» در رابطه با عملکرد اسنپ در حوزه منابع انسانی
ابرزس نوشته است:
«سال گذشته میلاد منشی‌پور، مدیرعامل شرکت تپسی با ارسال گل از طرف پرسنل تپسی برای اسنپ، به نوعی اعتراض خود را به رفتار اسنپ در ارائه پیشنهاد مالی چندین برابری به تیم کاری تپسی نشان داد.
این رفتار اسنپ البته هیچ گاه محدود به پرسنل تپسی نبوده و همواره شاهد این قبیل پیشهادها به اعضای شرکت‌های فعال در اکوسیستم بوده‌ایم. هم‌تیمی‌های ابر زس هم از این قاعده مستثنی نبودند و چنین پیشنهادهایی را از این مجموعه دریافت کردند و برخی از این عزیزان نیز از تیم جدا شدند و به آن شرکت پیوستند؛ هر چند نیروهای مستعد و توانمند ابر XaaS به این پیشنهادات پاسخ منفی دادند و همچنان در حال پیشرفت در کنار تیم متعهد زس هستند.
در حالی که «ابر زس» سال گذشته طی نامه رسمی درخواست کرده بود تا اسنپ از این رفتار دست بردارد، بار دیگر در این روزها شاهد چنین حرکتی هستیم که حرکتی ناخوشایند در اکوسیستم است.
غیراخلاقی یا غیرحرفه‌ای؟
شاید خیلی از دوستان این حرکت اسنپ را حرکتی غیراخلاقی یا غیرحرفه‌ای بدانند؛ اما در واقعیت دنیای حرفه‌ای کسب و کار، هدهانتینگ امری پذیرفته شده است که نمی‌توان آن را غیرحرفه‌ای و غیراخلاقی دانست؛ کاری که بسیاری از شرکت‌هایی که پشت‌شان به سرمایه‌گذاران گرم است در جای جای دنیا انجام می‌دهند.
هدهانتینگ یک روش شناخته شده است که ممکن است به زعم بسیاری از همکاران غیراخلاقی باشد اما از سوی دیگر هم نمی‌توان پیشنهاد موقعیت شغلی خاص به یک فرد خاص را لزوماً غیراخلاقی دانست. این موضوع موافقان و مخالفان خود را دارد که البته در اینجا مساله اصلی نیست؛ بلکه موضوع اصلی نتایج زیان‌باری است که این نوع نگرش به بار می‌آورد.
مساله چیست
مدیرعامل کافه بازار در جایی به طور ضمنی از این حرکت حمایت کرده بود؛ چرا که این رویکرد را به نوعی حمایت از جامعه برنامه نویسان می‌دانست و اینکه حق انسان‌های نخبه این است که به جای دریافت حقوق مشابه در خارج از ایران، در مملکت خود از این منافع بهره‌مند شوند.
وی با هوشمندی و با همراه‌کردن عزیزان برنامه‌نویس این حرکت خود را مشروع عنوان می‌کند، در حالی که این رفتارها اصولا در دراز مدت تأثیر منفی و معکوس می‌گذارند که از امروز می‌توان نسبت به آن هوشیار بود.
واقعیت این است که برای توسعه توانمندی‌های این نیروهای خبره، زمان و سرمایه‌گذاری زیادی انجام شده است که این شرکت‌ها تمامی این سرمایه اندوخته شده در فرد را می‌ربایند. این امر به نوعی می‌تواند قابل مقایسه با اصطلاح «حق رشد» در فوتبال باشد. چه بسیار بازیکنانی که پس از درخشیدن در یک باشگاه مورد توجه دیگر باشگاه‌ها قرار می‌گیرند و زمانی که بازیکن مورد توجه باشگاه متمولی قرار می‌گیرد، بخشی از مبلغ قرارداد بازیکن به باشگاه می‌رسد؛ چرا که در نبود چنین سیستمی، اقتصاد باشگاه ضربه خورده و تبدیل به سوپرمارکتی برای دیگران می‌شود و در نهایت این باشگاه است که ورشکسته می‌شود.
در مدل مشابه در اکوسیستم استارتاپی نیز با چنین موضوعی مواجهیم و هانتینگ یک همکار نه جذب یک نیروی مستعد، بلکه به نوعی جذب زمان و هزینه‌های سرمایه‌گذاری شده روی فرد است که بدون هیچ توجهی به این مطلب از کف سازمان می‌رود و این موضوع ضربه‌زننده به اقتصاد حاضرین اکوسیستم است.
نفس حمایت از برنامه‌نویسان بسیار ارزشمند است اما این پیشنهادهای غیرمنصفانه در نهایت به چه چیزی منجر می‌شود:
1- به هم ریختن تعادل بازار کار و اختلاف طبقاتی در میان برنامه‌نویسان
2- ایجاد ناهماهنگی ذهنی بین توانمندی‌های فردی هر شخص و حقوق دریافتی
3- ضربه به آینده شغلی فرد پس از پایان همکاری
4- تسریع مهاجرت (به جای جلوگیری از آن) پس از جدایی از شرکت با حقوق بالا
5- ورشکستگی بسیاری دیگر از استارتاپ‌ها به دلیل نبود توازن در نظام حقوق و دستمزد
6- از بین رفتن بسیاری از فرصت‌های رشد اکوسیستم
این اکوسیستم نمی‌تواند تنها به چند بازیگر محدود شود
به نظر می‌رسد این ماجرا عمیق‌تر از مساله هدهانتینگ است. اسنپ به پشتوانه سرمایه‌گذاران خود، به رقابت سنگینی در بازار پرداخته است و برخی از این رقبا از بازار حذف شده‌اند و برخی در گود باقی مانده‌اند. چیزی که در نهایت به جامعه کمک می‌کند وجود رقبای متعدد برای مشتریان و انتخاب آزاد آنها در رقابتی منصفانه است. به نظر می‌رسد در فضای کار نیز به این نوع رقابت نیاز داریم تا بتوانیم بهترین نتیجه را برای بازار کار نیز رقم بزنیم.
پیشنهادها
پیشنهاد اصلی ابر زس به عنوان یکی از قدیمی‌های اکوسیستم استارتاپی و فناوری کشور، در چند مورد قابل ارائه است.
1- تمرکز بیشتر این شرکت‌ها بر مقوله مدیریت استعدادها و نظام ارتقای شغلی به جای هانتینگ
پیشنهاد می‌کنیم چنانچه این شرکت‌ها از این رویه استفاده می کنند، بیشتر به موضوع بپردازند و اگر واقعا به فکر برنامه نویسان هستند و سرمایه لازم برای این حوزه را دارند با تربیت نیروهای جوان به رشد آنها کمک کنند و در راه خلق مسیر شغلی حرفه‌ای آنها تلاش کنند.
2- خرید خدمت یا همکاری مشترک به جای ضربه زدن از طریق خارج کردن افراد کلیدی شرکت‌ها
اگر واقعا تیم اسنپ در حوزه زیرساخت مشکل دارد می‌تواند از خدمات ابر زس به عنوان یکی از برترین‌های زیرساخت ابری استفاده کند و با گرفتن خدمات از این مجموعه ضمن بهره‌گیری از کیفیت فرد مورد نظر، احتمالا با قیمت تمام شده کمتری سرویس بگیرد و البته با این روش در بالا رفتن دستمزد برنامه نویس که شعار این چنین مجموعه هایی است تأثیرگذار باشد.
3- اصلاح قوانین کاری و جلوگیری از مواردی این چنینی
در حال حاضر قوانین کار در این مورد پیشنهاد شفافی ندارند. قاعدتا تیم های استارتاپی خود در قراردادهای موجود باید بندهایی را در این زمینه اضافه کنند که البته به دلیل کمبود قوانین متناسب در کشور در این حوزه حمایت خوبی از آن نخواهد شد. بنابراین پیشنهاد می‌شود قانون گذاران و افراد خبره در این حوزه راهکاری برای این موضوع بیابند. هر چند این ایده خام است اما اضافه شدن مفهومی مانند حق رشد می‌تواند مانع از تبعات اقتصادی برای دیگر استارتاپ ها باشد.
سخن آخر
در نهایت معتقدیم هر چند هدهانتینگ امری پذیرفته در دنیا است؛ اما شرایط فعلی اکوسیستم کشور برای این امر آمادگی کافی را ندارد. این رفتارها عمدتا منجر به باقی ماندن تنها چند بازیگر در اکوسیستم استارتاپی کشور می‌شود که در نهایت دود آن به چشم خود آن شرکت‌ها و دیگر اعضای اکوسیستم می‌رود. صورت‌های مالی مملو از زیان انباشته، تعدیل‌های ناگهانی همچون شرایط حادی که در انتهای سال گذشته برای برخی از شرکت‌ها رخ داد و ضربه‌ای که پرسنل این شرکت‌ها خوردند، ضعف سایر استارتاپ‌ها و مجموعه‌ها، عدم خلق ثروت و جابه جایی پول ارزش آفرین در اکوسیستم، تسریع مهاجرت افراد بعد از خروج از این شرکت‌ها به دلیل نبود پیشنهاد مناسب مالی متناسب با سطح زندگی این افراد، همگی از دغدغه‌هایی است که باید به آن پرداخت شود.
همچنین در این فرصت از کلیه همکاران اکوسیستمی که به نوعی از این رفتارها نارضایتی دارند دعوت می‌کنیم تا واقع‌بینانه این موضوع را بپذیریم و راهکارهایی برای رفع مشکلات این چنینی بیابیم.»
