دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات: گزارش دستگاه های موفق و تعللگر به رییس جمهور داده می شود

 
دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات با اشاره به عقب ماندگی چند ساله در حوزه الکترونیکی کردن سرویس ها و خدمات، دوران کرونا را فرصتی دانست که می توانیم این عقب ماندگی را جبران کنیم.
رضا باقری اصل دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات و رییس گارگروه تعامل پذیری دولت الکترونیک در نشست خبری آنلاین درگزارشی به روند شکل گیری این شورا و ماموریت های آن اشاره کرد و گفت: هم اکنون این شورا به عنوان نهادی مستقل عمل می کند و در این دوره جدید فعالیت شورا، نظارت ها، هماهنگی و تعامل پذیری دستگاه ها بیشتر شده است.
وی به برگزاری 17 جلسه کارگروه تعامل پذیری اشاره کرد و افزود: این کارگروه در ذیل شورای عالی فضای مجازی و مرکز ملی فضای مجازی فعالیت می کند.
رییس کارگروه تعامل پذیری دولت الکترونیک با اشاره به چالش های این حوزه، گفت: چالش های اصلی این حوزه در لایه های فنی، معنایی، بین سازمانی و سیاست گذاری  مشاهده می شد که این کارگروه نقش پررنگی در مرتفع کردن این چالش ها داشته و با ایجاد هماهنگی و کمک به دستگاه ها برای رفع این مشکلات تلاش کرده است.
باقری اصل با اشاره به اینکه 5 جلسه آخر شورای اجرایی فناوری اطلاعات با حضور رییس جمهور برگزار شده است، گفت: در ابتدای سال جاری 10 پروژه اولویت دار از طرف رییس جمهوری ابلاغ و برخی از پروژه ها که در زمان کرونا اولویت بیشتری داشت هدف گذاری شد و به صورت هفتگی و ماهانه درباره این پروژه ها به مسوولین گزارش ارائه شده است.
وی با اشاره به اینکه رویکرد جدید شورای اجرایی فناوری اطلاعات ارائه واقعی خدمات و سرویس ها به مردم است، افزود: دبیرخانه این شورا زمانی از اجرای پروژه ای قانع می شود که نتیجه آن برای مردم ملموس شده باشد.
دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات با بیان اینکه برخی از این پروژه ها در حال اجرایی شدن و برخی نیز به موانعی برخورده، گفت: دبیرخانه شورا با همکاری دستگاه های متولی، به صورت ویژه در حال بررسی این موانع و رفع آنها است.
وی استعلام مدارک تحصیلی و گواهی اشتغال به تحصیل را یکی از محورهای موفق در این حوزه عنوان کرد و افزود: بسیاری از پایگاه داده ها مانند پایگاه داده مدارک تحصیلی باید مرجع و درباره صحت داده نیز پاسخگو باشد و هم اکنون نیز با همکاری وزارت علوم و بهداشت و دانشگاه آزاد امروز یک پایگاه اطلاعات از مدارک تحصیلی تشکیل شده که دامنه اطلاعات آن نیز در حال افزایش است.
باقری اصل تصریح کرد: با این پروژه ثبت نام برخط دانشجویان نیز انجام می شود و تاکنون بیش از 90 دانشگاه امکان ثبت نام آنلاین را ایجاد کرده اند.
وی پروژه دیگر این حوزه را برگزاری الکترونیکی مجامع شرکت های بورسی، توزیع سود سهام و ثبت نام سجام اعلام کرد و افزود: پرتفوی سهام عدالت اتفاق بزرگی بود که مردم بدون نیاز به مراجعه، وضعیت سهام عدالت خود را مشاهده می کردند.
دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات از واریز 13 میلیون سود سهام بدون مراجعه حضوری سهام داران خبر داد.
وی گام بعدی این حوزه را سلامت الکترونیک بیان کرد و افزود: برای نخستین بار پایگاه بیمه ای کشور به صورت یکپارچه درآمد و با این کار امکان اجرای نسخه الکترونیک و حذف دفترچه های  بیمه نیز میسر می شود.
باقری اصل تاکید کرد: 80درصد مراکز درمانی به بیمه سلامت و تامین اجتماعی متصل شدند و برای حذف کامل دفترچه های کاغذی نیاز به اقداماتی در حوزه داروخانه ها داریم که با انجام آن با اخذ کد ملی تمام این مراحل به صورت الکترونیکی انجام می شود.
وی افزود: با تصویب شورا در جلسه آینده، این پروژه در ابتدا به صورت آزمایشی در 4 استان و تا پایان سال نیز در تمام کشور اجرایی می شود.
دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات،  پروژه اولویت دار دیگر را مربوط به سازمان تامین اجتماعی عنوان کرد و گفت: سرویس های بیمه بیکاری، تایید نسخه، سوابق بیمه شدگان به صورت الکترونیکی انجام می شود و تامین اجتماعی اعلام کرده سرویس الکترونیکی برای بازنشستگی و مفاصا حساب خدمات کارفرمایی نیز در حال انجام است.
وی سازمان امور مالیاتی را یکی دیگر از اولویت های الکترونیک کردن خدمات و سرویس ها عنوان کرد و افزود: اخذ مالیات بر نقل و انتقال املاک در املاک مسکونی به صورت عملی راه اندازی شده است و ابلاغ الکترونیک مالیات و پرداخت آن، صدور گواهی نامه مالیات بر ارزش افزوده نیز به صورت کامل اجرایی شده است.
باقری اصل تصریح کرد: مطالبه شورا از سازمان امور مالیاتی در اختیار قرار دادن اظهارنامه های برآوردی برای مودیان مالیاتی است که مردم بتوانند این به صورت برخط اظهارنامه را تایید کنند یا وارد فرایند اعتراضی شوند.
وی خدمات بانک مرکزی را یکی دیگر از اولویت های الکترونیکی کردن سرویس ها بیان کرد و افزود: بانک مرکزی بعد از چند سال برای ارائه کیف پول الکترونیکی دستورالعملی را تدوین و ابلاغ کرده که باید برای اجرایی شدن آن نیز پیگیری ها انجام شود.
دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات، خدمات پرداخت کارت های اعتباری و حذف مستندات کاغذی در زمان افتتاح حساب از موارد پیگیری این شورا اعلام کرد و گفت: در این حوزه بانک مرکزی کم کاری هایی دارد و بهتر است به جای ابلاغ مصوبات شورا به بانک ها، دستورالعملی های داخلی بانک ها را اصلاح کند.
وی افزود: مرکز ملی تبادل اطلاعات به صورت رایگان اطلاعات متوفیان و همچنین محل سکونت قانونی افراد را دارند اما برخی از بانک ها این اطلاعات را به روز نمی کنند و مردم در مراجعه به بانک ها، به مراکز دیگر ارجاع داده می شوند.
رییس گارگروه تعامل پذیری دولت الکترونیک تصریح کرد: مرکز ملی تبادل اطلاعات حدود 740 سرویس را ارائه می دهد و بسیاری از استعلامات حذف شده است اما برخی از سرویس دهندگان هنوز برای مردم در این موارد مشکل ایجاد می کنند.
وی به مصوبه سامانه واحد تجارت اشاره کرد و افزود: این مصوبه سال ها به اجرا نرسیده بود و هم اکنون این شورا با هماهنگی دستگاه های متولی این حوزه درتلاش است یک پنجره واحد تجارت در کشور داشته باشیم.
باقری اصل با انتقاد از سختی تبادل اطلاعات بین گمرک، وزارت صمت و بنادر، تاکید کرد: تمام این دستگاه ها حاکمیتی و وظیفه سرویس دهی به مردم را دارند و جای سوال دارد که با توجه به امکان الکترونیکی کردن چرا در این حوزه اقدام مناسبی انجام نشده است.
وی برخی از منافع و عدم علاقمندی برخی از مدیران را موانع اشتراک گذاری اطلاعات دانست و افزود: برخی از مدیران برای تحول دیجیتال انگیزه ای ندارند و هنوز با کارتابل کاغذی بیشتر عجین هستند.
دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات، تاکید کرد: منافع شرکت های اقماری برخی از دستگاه ها نیز در مقاومت برای تبادل اطلاعات و الکترونیکی کردن سرویس ها اثرگذار است.
وی افزود: البته در برخی از دستگاه ها موازی با الکترونیکی کردن سرویس ها، این فرآینده ها را هنوز به صورت فیزیکی و کاغذی انجام می دهند که این وضعیت به مرور با گذشت زمان اصلاح می شود.
باقر اصل در پاسخ به سوالی درباره سرویس های تامین اجتماعی و عدم حذف فرآیند های کاغذی این سرویس ها، گفت: نظارت برای اجرای صحیح فرآیند های الکترونیکی با دستگاه های متولی این حوزه است و شورای اجرایی فناوری اطلاعات ابزاری برای تنبیه ندارد و فقط می تواند نحوه اجرا و پیشرفت امور را به مسوولین کشور گزارش دهد.
وی افزود: در مورد فعالیت کارگزاری های تامین اجتماعی واقعیت این است که فعالیت آنان با شرایط جدید زائد است.
باقری اصل به گسست چند ساله در الکترونیکی کردن سرویس ها و خدمات اشاره کرد و گفت: دوران کرونا باعث شده که این گسست به سرعت جبران شود اما برخی از دستگاه ها از این فرآیند جامانده اند.
وی با اشاره به اینکه در کشور 10 میلیون نفر کارت هوشمند ملی ندارند، افزود: با توجه به شرایط کرونا و نیاز به برخی ابزارها برای عملی کردن استفاده واقعی از کارت هوشمند برای احراز هویت اما در تلاش هستیم از احراز هویت بیومتریک برای ثبت نام و دریافت سیم کارت استفاده کنیم.
وی به عدم کارکرد دفاتر خدماتی دستگاه ها مانند گذشته اشاره کرد و افزود: کارکرد این دفاتر باید تغییر کند و می توانند به کسانی که برای دریافت خدمات الکترونیک دچار مشکل هستند به صورت برخط ارائه خدمت کنند.
باقری اصل خبر داد هفته آینده اسامی دستگاه هایی که در این حوزه پیشرفت مناسبی داشتند و دستگاه هایی که تعلل کرده اند را به رییس جمهور گزارش می کند.
 

دستگاه‌ها نگرانند با ارائه داده، قدرتشان را از دست بدهند

 
دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات درباره عدم تمایل برخی از دستگاه‌ها به ارائه خدمات آنلاین گفت: امروز امضاهای طلایی به داده‌های طلایی تبدیل شده و برخی فکر می‌کنند اگر داده‌هایشان را در اختیار قرار دهند، قدرت خود را از دست می‌دهند، برخی هم علاقه‌ای به تحول دیجیتال ندارند.
 
 نشست خبری رضا باقری اصل، دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات با هدف آخرین اقدامات دولت در توسعه دولت الکترونیکی و الکترونیکی شدن خدمات پرکاربرد برای مردم، گزارش فعالیت کارگروه تعامل‌پذیری در سال گذشته و تعامل بین دستگاه‌ها و برنامه و نقشه راه توسعه دولت الکترونیکی برای ۹ ماه آینده برگزار شد.
 
باقری اصل درباره عدم تمایل برخی از دستگاه‌ها به ارائه خدمات آنلاین گفت: امروز امضاهای طلایی به داده‌های طلایی تبدیل شده و برخی فکر می‌کنند اگر داده‌هایشان را در اختیار قرار دهند، قدرت خود را از دست می‌دهند، برخی هم علاقه‌ای به تحول دیجیتال ندارند و همچنین بودجه‌های اختصاصی که برای دستگاه‌ها تعریف می‌شود هم می‌تواند از علل عدم تمایل دستگاه‌ها به ارائه داده‌هایشان باشد.
 
وی ادامه داد: در جلسه، تعلل به اشتراک‌گذاری و الکترونیکی شدن خدمات به رییس جمهوری اعلام می‌شود. هدف از این کار این است که مشخص شود کدام یک از خدمات مورد استفاده مردم است و با تعلل در به اشتراک‌گذاری داده‌ها، در فرآیند دولت الکترونیکی و ارائه خدمات به افراد، خلل‌ ایجاد می‌شود.
 
رئیس کارگروه تعامل‌پذیری دولت الکترونیکی با اشاره به تلاش برای رفع معضلات ناشی از عدم هماهنگی دستگاه‌های کشور، بیان کرد: تا کنون ۱۷ جلسه کارگروه تعامل‌پذیری دولت الکترونیکی تشکیل شده است. همچنین دوران کرونا مزیتی برای پیگیری پروژه‌های فناوری اطلاعات ایجاد کرد و ما از ۲۳ پروژه اولویت‌دار دولت الکترونیکی، گزارش هفتگی و ماهانه را برای برخی از پروژه‌ها که فکر می‌کردیم مردم به واسطه کرونا بیشتر مراجعه می‌کنند تهیه کردیم.
 
باقری اصل با بیان اینکه استعلام مدرک و گواهی اشتغال به تحصیل جزو اولویت‌های ۲۳گانه بود، گفت: ارتباط خوبی با وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم ایجاد شده و اکنون بخشی از فرآیندهای استنادپذیری مدارک حل شده است که ۳۵۰۰ مرکز آموزشی را شامل می‌شود. در حال حاضر در بیش از ۹۰ دانشگاه، امکان ثبت‌نام برخط دانشجویان سال اول، بدون اخذ فیزیکی مدارک، بلک به‌صورت دریافت مدارک به‌صورت سیستمی از پایگاه وزارت آموزش و پرورش فراهم است.
 
وی با اشاره به گواهی ارزش تحصیلی دانش‌آموزان و الکترونیکی شدن فعالیت‌ها بیان کرد: بسیاری از امور دانش‌آموزی پیش از این هم در طرح دولت الکترونیکی محقق شده بود و البته همکاری وزارت آموزش و پرورش بیش از پیش نیاز است تا تمامی سرویس‌ها به صورت آنلاین در بیابند.
 
مدرک تحصیلی افراد، حریم خصوصی آنها نیست
 
دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا استعلام مدرک تحصیلی افراد با داشتن کد ملی آنها، ناقض حریم خصوصی نیست، گفت: قانون آزادی اطلاعات کشور بحث حریم خصوصی را کاملا تبیین و شفاف کرده و مدرک تحصیلی به عنوان حریم خصوصی ذکر نشده است، بنابراین ممانعت قانونی برای انجام این پروژه وجود ندارد. البته قرار است استعلام‌های لازم با دفتر حقوقی ریاست جمهوری گرفته شود تا مطمئن شوند که نمایش مدرک تحصیلی افراد تجاوز به حریم خصوصی آنها نخواهد بود.
 
باقری اصل ادامه داد: اجرایی شدن این پروژه زمان‌بر خواهد بود، زیرا پایگاه‌های آنلاین مربوط به این پروژه باید توسعه پیدا کنند و زیرساخت‌ها و دیتاهای لازم فراهم شود تا بتوان طرح را بدون نقص اجرا کرد. از ابتدای دولت یازدهم تا به امروز این پروژه به نتیجه نرسیده بود. ما امروز یک پایگاه اطلاعاتی از مدارک تحصیلی داریم و دامنه اطلاعات آن نیز روز به‌روز افزایش می‌یابد. باور داریم با این کار دیگر امکان تقلب و سوءاستفاده از مدارک تحصیلی وجود ندارد.
 
وی با اشاره به برگزاری مجامع الکترونیکی سازمان بورس و اوراق بهادار، توزیع الکترونیکی سود و ثبت‌نام سجاد به‌عنوان دیگر خدمات دولت الکترونیکی بیان کرد: ثبت‌نام غیرحضوری سجام پروژه موفق‌آمیزی بود، در حالی که تا سال گذشته، تنها ۲.۵ میلیون کد سجامی وجود داشت، اکنون به ۱۵ میلیون رسیده و ظرفیت بورس، شش برابر شده است. همچنین ۱۳ میلیون تراکنش واریزی سود در بورس تا امروز به‌صورت الکترونیکی انجام شده است.
 
رئیس کارگروه تعامل‌پذیری دولت الکترونیکی درباره اقدامات دولت الکترونیک در حوزه سلامت توضیح داد: پایگاه اطلاعات بیمه کشور یکپارچه شده که حاصلش قطع صدور دفترچه‌های تکراری بیمه و ورود به حوزه سرویس‌های نسخه الکترونیکی است. درحال حاضر ۸۰ درصد مراکز درمان به بیمه سلامت متصل شدند اما هنوز نمی‌توان گزارش حذف کامل دفترچه‌های بیمه را داد.
 
باقری اصل ادامه داد: پروژه نسخه الکترونیک به‌صورت گام‌به‌گام پیش می‌رود و زمانی به‌صورت کامل اجرایی می‌شود که مطب‌ها و داروخانه‌ها و مراکز پزشکی، آموزش‌های لازم را در این باره دیده باشند و زیرساخت‌ها برای آنها فراهم شده باشد. قصد داریم این پروژه را در وهله اول به صورت پایلوت و آزمایشی در چهار استان کشور اجرایی کنیم و سپس تا پایان سال جاری، آن را به کل کشور تسری می‌دهیم.
 
نسخه جدید دولت همراه به‌زودی ارائه می‌شود
 
وی درباره پروژه اپلیکیشن دولت همراه توضیح داد: قرار است به زودی نسخه جدیدی از این اپلیکیشن ارائه شود و دستخوش تغییرات زیادی خواهد شد. در نسخه جدید، سرویس‌های جدید دولت الکترونیک نیز قرار دارند. قرارداد اجرایی شدن این پروژه منعقد شده و به زودی نهایی خواهد شد. همچنین کارپوشه ملی ایرانیان در این اپلیکیشن سرویس می‌دهد.
 
دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات، راه‌اندازی ابلاغ الکترونیکی مالیات و پرداخت الکترونیکی امور مالیاتی را از اقدامات جدید رسیدن به دولت الکترونیکی دانست و بیان کرد: در حال حاضر بیش از ۷۰۰ سرویس به صورت آنلاین ارائه می‌شود ولی کماکان مقاومت خاص و عجیبی از سوی برخی نهادها و دستگاه‌ها در ارائه سرویس آنلاین مشاهده می‌شود که البته برای دوران شیوع ویروس کرونا خطرناک است.
 
به گفته باقری اصل، استقرار خدمات مربوط و اصلاح فرآیند بانک‌ها، سرویس الکترونیکی سوءپیشینه، الکترونیکی شدن مالیات نقل‌ و انتقال املاک، مالیات بر اجاره و ارث، استرداد مالیات و عوارض، استعلام مربوط به خدمات گذرنامه، اصالت خودرو، الکترونیکی شدن درخواست و برقراری بیمه بیکاری و بازنشستگی، تائید نسخ دارویی و اسناد پزشکی، ارائه سوابق بیمه‌شدگان به سازمان‌ها و مراجع ذی‌ربط، ارائه مفاصا حساب قرارداد و خدمات بیمه کارفرمایی، ارسال الکترونیکی قبوض برق و گاز از پروژه‌های ارائه‌شده دولت الکترونیکی است.

ارائه ۷۳۰ خدمت الکترونیک بر بستر مرکز ملی تبادل اطلاعات

دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات گفت: اکنون بیش از ۷۳۰ خدمت الکترونیک بر بستر «مرکز ملی تبادل اطلاعات» ارائه شده که به حذف استعلامات و تسریع امور کمک می‌کند.
 
 
«رضا باقریاصل» صبح سه‌شنبه در نشست خبری شورای اجرایی فناوری اطلاعات با اعلام این خبر گفت: با همراهی مجلس، شورای عالی فضای مجازی و سازمان‌های ذیربط، همراهی دستگاه‌ها برای استفاده از سرویس‌های الکترونیکی که بر بستر مرکز ملی تبادل اطلاعات را دنبال می‌کنیم تا آن‌ها وادار به استفاده از سرویس‌ها شوند.
 
وی تصریح کرد: امیدوارم کار به جایی نرسد که نیاز باشد از قوه قضاییه کمک بگیریم. 
 
باقری‌اصل تصریح کرد: یکی از چالش‌های ما خدمات ناجا است. بخش فنی می‌گوید همکاری می‌کنم اما باید از کمیته‌های مختلف مجوز بگیرد. ما روی خوش دستگاه‌ها را می‌بینیم و سرویس برقرار می‌شود اما برای استفاده، می‌بینیم که دچار مشکل هستیم. در بحث سازمان تامین اجتماعی، با الکترونیکی شدن سرویس‌ها، وجود کارگزاران زائد است.
 
خدماتی که باید الکترونیکی شوند
 
دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات با بیان اینکه از ۲۳ پروژه اولویت‌دار دولت الکترونیک، ۱۰ پروژه مورد تاکید قرار گرفت و برای به نتیجه رسیدن آن‌ها، ابلاغیه‌ای صادر شد، اضافه کرد: برخی از این پروژه‌ها در حال رسیدن به نتیجه بوده و برای برخی نیاز به زمان بیشتری است.
 
وی گفت: با دستور رئیس‌جمهوری دستگاه‌ها موظف شدند خدمات خود را به‌صورت الکترونیک به ذینفعان ارائه دهند و دبیرخانه شورای اجرایی فناوری اطلاعات نیز مسئول رسیدگی و پیگیری این خدمات است و موظف شده تا گزارش پیشرفت آن‌ها را به رئیس‌جمهوری اعلام کند.
 
 استقرار خدمات مربوط و اصلاح فرآیندهای در بانک‌ها و مؤسسات تابعه، حذف مدارک فیزیکی هویتی در وزارت اقتصاد، ثبت‌نام الکترونیکی مدارس، ارائه گواهی ارزش تحصیلی دانش آموزان به‌صورت الکترونیکی، پذیرش و جایگزینی استعلام الکترونیکی هویت و مکان اقامت و حذف دریافت مستندات کاغذی معادل در ثبت‌نام دانش آموزان، الکترونیکی شدن مالیات نقل‌ و انتقال املاک، مالیات بر اجاره، مالیات بر ارث، استرداد مالیات و عوارض، صدور گواهی ثبت‌نام مالیات بر ارزش‌افزوده، پرداخت الکترونیکی مالیات، راه‌اندازی ابلاغ الکترونیکی مالیات، برگزاری الکترونیکی مجامع شرکت‌ها، توزیع الکترونیکی سود سهام، ثبت‌نام غیرحضوری سجام، استعلام مربوط به خدمات گذرنامه، اصالت خودرو، نظام‌وظیفه، ممنوع‌الخروجی، خلافی خودرو، تأییدیه اماکن، نسخه‌پیچی و نسخه‌نویسی الکترونیک، پذیرش اسناد الکترونیکی، الکترونیکی شدن درخواست و برقراری بیمه بیکاری و بازنشستگی، تائید نسخ دارویی و اسناد پزشکی، ارائه سوابق بیمه‌شدگان به سازمان‌ها و مراجع ذی‌ربط، ارائه مفاصا حساب قرارداد و خدمات بیمه کارفرمایی، پردازش، تحویل و پرداخت قبوض آب، گاز، برق، عوارض شهرداری، تعامل و تبادل داده‌های مشترکان و ذینفعان و تسریع ارائه خدمات از جمله مواردی به شمار می رود که به نهادهای مختلف ابلاغ شده و تمامی آن‌ها در حال انجام است.
 
وی خاطر نشان کرد: البته برخی از این خدمات هنوز با موانع و مقاومت‌هایی رو به رو هستند.
 
غیرممکن اما شدنی
 
دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات با بیان اینکه تاسیس یک نهاد جدید در دولت به دلیل دریافت امکانات، فضا، استخدام نیروی انسانی و مسائلی از این دست، سختی زیادی دارد، افزود: اما به دلیل نیاز به تشکیل شورا اجرایی فناوری اطلاعات، در نهایت،این نهاد تشکیل شد.
 
وی اضافه کرد: اوایل بهمن سال گذشته برای اولین بار رئیس جمهوری، سیزدهمین جلسه شورا را تشکیل داد و مشکلاتی که در حوزه کاری‌مان داشتیم به واسطه حضور رییس جمهوری مرتفع شد.

لایحه تراکنش‌های الکترونیکی روی میز دولت

 
 
 
وزارت ارتباطات و فناوی اطلاعات لایحه تراکنش‌های الکترونیکی را به کمیسیون امور اجتماعی و دولت الکترونیک هیات دولت ارائه کرد.
 
به گزارش روز دوشنبه از پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر هیات دولت، وزارت ارتباطات و فناوی اطلاعات به منظور کاهش نگرانی‌ها در حوزه فضای مجازی و با هدف مدیریت عقلانی در جنبه‌های مختلف کاربردی فضای مزبور، لایحه تراکنش‌های الکترونیکی را به کمیسیون امور اجتماعی و دولت الکترونیک هیات دولت ارائه کرده است.
 
همچنین، فضای مجازی تاثیر بسزایی در ساخت فرهنگ جامعه و به خصوص جوانان کشور دارد و عدم توجه به مولفه‌های کنترل و مدیریت فضای مجازی می‌تواند آثار مخربی در فرهنگ یک جامعه ایجاد کند.
 
در راستای کاهش و رفع نگرانی‌های موجود در حوزه فضای مجازی و با هدف مدیریت عقلانی در جنبه‌های مختلف کاربردی فضای مجازی، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نسبت به انجام مطالعات جامع و تخصصی با همکاری مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، وزارت علوم، تحقیقات وفناوری، پژوهشگاه قوه قضاییه اقدام کرد که برآیند مطالعات مذکور، تدوین لوایحی پنجگانه است. از جمله این لوایح، لایحه تراکنش‌های الکترونیکی است که در ۹۶ ماده تدوین شده است.
 
مطابق این لایحه پیشنهادی، به هرگونه فرآیند خودکار یا نیمه خودکار به وسیله سامانه‌های الکترونیکی که موجب پردازش داده‌های قابل استناد رایانه‌ای می‌شود، ‌تراکنش الکترونیکی اطلاق می‌شود. این تراکنش‌ها بر سه نوع «عمومی»، «خصوصی» و «شخصی» دسته‌بندی می‌شوند.
 
همچنین، تراکنش‌های الکترونیکی به سه شکل «سامانه‌های رایانه‌ای و یا مخابراتی با یکدیگر»، «اشخاص و سامانه‌های رایانه‌ای و یا مخابراتی با یکدیگر» و «اشخاص با یکدیگر» پردازش می‌شوند.
 
مطابق این پیش‌نویس قانونی، ‌هر شخص حق جستجو و دسترسی به داده‌ها و اطلاعات تراکنشی راجع به تراکنش‌های الکترونیکی قابل استناد خود را دارد، مگر اینکه قانون صراحتا منع کرده باشد.
 
همچنین، ‌ دارنده داده‌ها و اطلاعات تراکنشی (همه اشخاص حقوقی و حقیقی که تراکنش‌های الکترونیکی را پردازش می‌کنند) حق ندارد داده‌ها و اطلاعات تراکنشی قابل استناد را بدون آگاهی ذینفع آنها پردازش کند. مگر اینکه به موجب قانون اجازه چنین کاری را داشته یا رضایت صریح یا ضمنی وی را دریافت کرده یا عرفا ظن منطقی مبنی بر وجود چنین رضایتی را داشته باشد.
 
علاوه بر این، دارنده مذکور موظف است رویه‌ها، فرآیندها، فناوری‌ها و سامانه‌های نرم‌افزاری و یا سخت‌افزاری مطمئنی را برای نگهداری داده‌ها و اطلاعات تراکنشی ذی‌نفعان به‌کار گیرد تا صحت و تمامیت آنها تضمین شود.
 
اهداف این لایحه شامل اعتباربخشی قانونی به تراکنش‌های الکترونیکی مانند تراکنش‌های تجاری و کسب‌ وکار الکترونیکی، خدمات عمومی و اداری الکترونیکی و تراکنش‌های شخصی، استنادپذیری تراکنش‌های الکترونیکی در دعاوی قضایی و غیرقضایی، فراهم‌سازی پیش‌نیازهای قانونی جایگزینی دیوان‌سالاری سنتی با خدمات دولت الکترونیکی، یکپارچه‌سازی و هماهنگ‌سازی رویه‌ها و فرایندهای اعتباربخشی، اطمینان‌پذیری و استنادپذیری تراکنش‌های الکترونیکی، همسو با رویه‌ها و فرایندهای بین‌المللی حمایت از تراکنش‌های الکترونیکی در برابر اقدامات غیرمجاز و غیرقانونی است.

لایحه مسوولیت ارائه‌دهندگان خدمات حوزه فناوری اطلاعات روی میز دولت

 
 
وزارت ارتباطات و فناوی اطلاعات لایحه مسوولیت ارائه‌دهندگان خدمات حوزه فناوری اطلاعات را به کمیسیون امور اجتماعی و دولت الکترونیک هیات دولت ارائه کرد.
 
از پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر هیات دولت، وزارت ارتباطات و فناوی اطلاعات به منظور کاهش نگرانی‌ها در حوزه فضای مجازی و با هدف مدیریت عقلانی در جنبه‌های مختلف کاربردی فضای مزبور، لایحه مسئولیت ارائه‌دهندگان خدمات حوزه فناوری اطلاعات را به کمیسیون امور اجتماعی و دولت الکترونیک هیئت دولت ارائه کرده است.
 
فضای مجازی تاثیر بسزایی در ساخت فرهنگ جامعه و به خصوص جوانان کشور دارد و عدم توجه به مولفه‌های کنترل و مدیریت فضای مجازی می‌تواند آثار مخربی در فرهنگ یک جامعه ایجاد کند.
 
لذا در راستای کاهش و رفع نگرانی‌های موجود در حوزه فضای مجازی و با هدف مدیریت عقلانی در جنبه‌های مختلف کاربردی فضای مجازی، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نسبت به انجام مطالعات جامع و تخصصی با همکاری مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، وزارت علوم، تحقیقات وفناوری، پژوهشگاه قوه قضاییه اقدام کرد که برآیند مطالعات مذکور، تدوین لوایحی پنجگانه است. از جمله این لوایح، لایحه مسوولیت ارائه‌دهندگان خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات که در ۴۲ ماده تدوین شده است.
 
این پیش‌نویس قانونی، مجموعه اصول و قواعدی است که نحوه ارائه و استفاده از خدمات اطلاع‌رسانی رایانه‌ای را مقرر می‌کند.
 
مطابق این لایحه پیشنهادی، ارائه دهنده خدمات اطلاع‌رسانی رایانه‌ای عبارت است از هر شخص حقیقی یا حقوقی که با رعایت قوانین مربوطه و با استفاده از شبکه‌های اطلاع‌رسانی نسبت به انجام خدمات «دسترسی»، «میزبانی یا مرکز ذخیره داده»  و «ثبت‌نام دامنه»  می‌پردازد.
 
کاربر و مشترک این خدمات نیز هر شخصی است که به موجب قرارداد از خدمات ارائه دهنده خدمات استفاده می‌کند، ‌در صورتی که به موجب قرارداد نباشد، ‌کاربر نامیده می‌شود.
 
حقوق کاربران و مشترکان در برابر ارائه‌دهندگان خدمات تعریف شده است. همه ارائه‌دهندگان خدمات موظفند آنها را از امکانات فنی و خدماتی که بر مبنای نرخ‌های مصوب ارائه می‌دهند، آگاه کنند. همچنین، باید زمینه‌های متعارف آگاهی کاربران و مشترکان خود را از حقوق و وظایفی که به موجب این قانون برای آنها به وجود می‌آید، فراهم کنند.
 
ارائه‌دهندگان خدمات از سوی دیگر موظفند حقوق مادی و معنوی اطلاعاتی را که مشترکان و کاربران مطابق این قانون یا قرارداد جهت اطلاع‌رسانی روی شبکه قرار می‌دهند، رعایت کنند.
 
براساس این لایحه، ‌ارائه دهندگان خدمات فوق می‌توانند از تجهیزات دریافت از ماهواره استفاده کنند و مشمول قانون ممنوعیت به‌کارگیری تجهیزات دریافت از ماهواره نمی‌شوند.
 
همچنین، در راستای حفظ حریم ارتباطات خصوصی افراد در شبکه‌های اطلاع‌رسانی رایانه‌ای، ارائه دهندگان خدمات موظفند با بکارگیری تجهیزات مناسب، پیام‌ها و اطلاعات خصوصی را با حفظ تمامیت و محرمانه بودن آنها انتقال دهند.
 
علاوه بر این، جهت افزایش امنیت و سلامت ارتباطات خصوصی در شبکه‌های اطلاع رسانی رایانه‌ای، ارائه دهندگان خدمات موظفند فناوری‌های رمزگذاری یا رمزنگاری مناسبی را در اختیار کاربران و مشترکان خود قرار دهند.
 
همچنین، شنود، ‌افشا، قطع یا ایجاد اختلال یا هرگونه تغییر در ارتباطات خصوصی در شبکه‌های اطلاع‌رسانی یا اطلاعاتی که منجر به افشای ارتباطات خصوصی می‌شود فقط با دستور مقام ذیصلاح قضایی امکانپذیر است.  
 
ضمنا ارائه‌دهندگان خدمات نمی‌توانند بدون مجوز قانونی یا رضایت کاربران و مشترکان به ارتباطات یا اطلاعات خصوصی ذخیره شده یا درحال انتقال آنها دسترسی یافته یا آنها را شنود کنند.
 
در مقابل، ‌کاربران و مشترکان نیز موظفند بر مبنای قرارداد و حوزه مجاز خود به نحوی فعالیت کنند که در فعالیت ارائه‌دهندگان خدمات مذکور خللی ایجاد نکنند. همچنین، موظف‌اند به ارائه‌دهندگان خدمات، اطلاعات شخصی صحیحی ارائه دهند و همواره برای آنها امکان برقراری ارتباط با خود را فراهم کنند.
 
در غیر این صورت مسوول عواقب ناشی از آن خواهند بود. در غیر این صورت، ‌به مجازات اخلال‌کنندگان در سیستم‌های رایانه‌ای مندرج در قانون مبارزه با جرایم رایانه‌ای محکوم می‌شوند.

احتمالا اطلاعات مدارک تحصیلی شهروندان ایرانی بصورت عمومی منتشر شود

وزیر ارتباطات گفت به دستور رئیس جمهوری با معاونت حقوقیدرخاب بررسی هستیم تا احتمالا اطلاعات مدارک تحصیلی شهروندان ایرانی با حذف بخش‌هایی از حریم خصوصی، بصورت عمومی در اختیار همه قرار دهیم.
 
محمد جواد آذری‌جهرمی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات پیش از ظهر چهارشنبه در حاشیه جلسه هیئت وزیران در جمع خبرنگاران درباره اشکال در بررسی سوابق تحصیلی که اخیرا یکی از نمایندگان مجلس به همین دلیل دچار مشکل شد، گفت: برای حل این مشکل بحث این بود که مدارک تحصیلی بصورت الکترونیکی اصالت سنجی شود؛ وزارت علوم در این زمینه کارش به پایان رسیده است و از سال ۹۲ به بعد برای همه دانشگاه‌ها در سامانه‌ای که به این منظور تدوین شده، مدارک تحصیلی فارغ التحصیلان را کامل کرده‌اند.
 
وی افزود: به دستور اقای روحانی ما با معاونت حقوقی این موضوع را چک می‌کنیم و احتمالا اطلاعات مدارک تحصیلی شهروندان ایرانی با حذف بخش‌هایی از حریم خصوصی بصورت عمومی در اختیار همه قرار دهیم تا همه بتوانند چک کنند مدرک تحصیلی بنده چیست و در چه سالی فارغ‌التحصیل شده‌ام تا من که مهندس هستم نگویند دکتر و کسی هم بیخود خودش را دکتر معرفی نکند.

موانع دولت الکترونیک با فرهنگ سازی قابل رفع است

«محمدجواد آذری‌جهرمی» وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در گفت و گو با یکی از خبرگزاری ها  گفت:« توسعه دولت الکترونیک به‌عنوان یکی از زیرساخت‌های اصلاح ساختار بودجه و ایجاد شفافیت و مقابله با فساد و افزایش بهره‌وری لازم و ضروری است از این‌رو هم راستا با ایجاد اصلاح ساختار بودجه در دولت و مجلس باید مشکلات موجود برای توسعه دولت الکترونیک هم رفع شود.» اما موانع توسعه دولت الکترونیک چه مواردی است و برای رفع آنها چه باید کرد نظر کارشناسان حوزه دولت الکترونیک را در این باره جویا شدیم.
بازطراحی سیستم‌ها
علی فیروزی کارشناس حوزه کسب و کار دولت الکترونیک معتقد است یکی از موانع توسعه دولت الکترونیک فرهنگ سازمانی است و باید این فرهنگ را در سازمان‌ها تغییر داد.فیروزی به «ایران» گفت: در سازمان‌ها مقاومت و کارشکنی در زمینه اجرای دولت الکترونیک وجود دارد. کارکنان سازمان‌ها فکر می‌کنند استقرار دولت الکترونیک یعنی کاسته شدن از افراد شاغل، پایان دیدار رودررو با ارباب رجوع و... بنابراین مقاومتی در برابر اجرای دولت الکترونیک دارند. حتی مقاومت‌ها تبدیل به کارشکنی می‌شود و بهانه‌هایی مانند سیستم قطع است، فلان سند در فلان مرکز بارگذاری نشده و... برای کاربر می‌تراشند. به همین دلیل برای شکسته شدن مقاومت‌ها و پایان هنجارشکنی‌ها قوانین و مقررات تنبیهی و تشویقی باید وضع شده و بر اجرای آن نیز نظارت شود. باید پیگیری‌ها از بالا به پایین صورت بگیرد و نباید به صرف تدوین و ابلاغ آیین نامه‌ای آن را رها کرد.
وی افزود: باید پیگیری را یکی از راه‌های سنجش مدیران در نظر گرفت. اقدام دیگری که می‌توان در این راستا انجام داد فعال کردن مردم به‌عنوان ارزیابان دریافت خدمت از دولت الکترونیک است. مردم باید رفتار کارمندان، سازمان ها و مدیرانی که خدمت ارائه می‌دهند را ارزیابی کرده و گزارش دهند.
 این کارشناس حوزه دولت الکترونیک، یکی از راهکارهای دیگر را برای توسعه دولت الکترونیک بازطراحی سیستم‌های الکترونیکی عنوان کرد و افزود: سیستم‌های کنونی را نمی‌توان الکترونیکی کرد و با سیستم کنونی جواب معکوس می‌گیریم. پس باید در بازطراحی سازمان‌ها اصلاح صورت بگیرد به‌عنوان مثال بارها به سازمان‌ها اعلام شده است که از متقاضیان نباید کپی کارت ملی و شناسنامه دریافت کنند ولی کماکان این کار انجام می‌شود بنابراین اگر در بازطراحی از سازمان‌ها بخواهیم که کارمند سازمان باید کپی بگیرد از این‌رو سازمان در ادامه کار، خود را موظف می‌کند تا از وب سرویس ثبت احوال استفاده کند و کپی نگیرد.
این کارشناس اعتقاد دارد باید روی فرهنگ سازمانی و اجتماعی دولت الکترونیک به صورت جدی کار شود از سوی دیگر باید برای تغییر رفتار سازمان‌ها از جامعه شناسان و علوم رفتاری در زمینه‌های مختلف مانند مدیریتی و... استفاده کرد.
وی در ادامه با بیان اینکه مردم از دولت الکترونیک ذهنیت منفی دارند، گفت: متأسفانه وقتی از دولت الکترونیک حرفی به میان می‌آید، مردم یک اتوماسیون اداری را به یاد می‌آورند. مردم درگیر اتوماسیون اداری شده و ذهنیت خوبی از این موضوع ندارند، چرا که بااینکه باید با اتوماسیون اداری کار آسان شود ولی مردم را وادار به انجام کارهای اضافی کرده است. از سوی دیگر هنوز مردم مانند پرداخت قبوض از طریق تلفن همراه و دیگر خدمات  طعم شیرین انجام کارها را از طریق دولت الکترونیک به طورکامل نچشیده‌اند. این درحالی است که اگر این طعم شیرین را بچشند دیگر نمی‌توان حقی را که به مردم داده‌ایم  پس گرفت. بعد از تهیه زیرساخت‌ها در دولت الکترونیک، باید کاری کنیم که مردم مزه شیرین دولت الکترونیک را بچشند. نباید مردم از دولت الکترونیک خاطره بدی داشته باشند.
فیروزی گفت: یکی دیگر از موضوع‌های مهم دولت الکترونیک بحث مشخص شدن قوانین در زمینه تراکنش‌های الکترونیکی، احراز هویت، امضای دیجیتال و... است. باید برای همیشه این موضوع را در حوزه فناوری اطلاعات حل کنیم چون اگر نتوانیم از زیرساخت‌هایی که فراهم شده است استفاده بهینه ببریم باید برای نگهداری زیرساخت‌های کنونی هزینه کنیم.
اجرای تفکر سیستم محور
امیر مهجوریان دیگر کارشناس حوزه دولت الکترونیک نیز معتقد است سه عامل در توسعه نیافتگی دولت الکترونیک نقش پررنگ‌تری دارند. مهجوریان به «ایران» گفت: اول اینکه نظام راهبری و مدیریت فنی - اجرایی دولت الکترونیک، خود نیازمند بازمعماری است تا نحوه تفکیک وظایف راهبری، نظارت و اجرا شفاف شود.
علت دوم توسعه نیافتن دولت الکترونیک این است که دستگاه‌های اجرایی به درستی از استانداردها پیروی نمی‌کنند و در ذهن اغلب مدیران دولتی، تفکرغیرسیستمی و فردمحور حاکم است در حالی که باید تفکر سیستم محور که مبتنی بر چارچوب‌ها و استانداردهاست در دستگاه‌های اجرایی حاکم شود.
وی عامل سوم را نیز تلاطم و نبود ثبات در سیاست‌ها و برنامه‌های دولت الکترونیک عنوان کرد و افزود: در این زمینه چندین بار اقدام به تهیه برنامه توسعه دولت الکترونیک شده که هر کدام نیمه کاره رها شده یا با تغییر مدیران به حاشیه رانده شده است.
این کارشناس دولت الکترونیک در ادامه گفت: از سوی دیگر برای تحقق برنامه‌های دولت الکترونیک نیاز است نه تنها بلوغ مدیریتی و فناوری اطلاعات در دستگاه‌ها به سطح قابل قبولی رسیده باشد، بلکه باید شرایط محیطی مناسب مانند ثبات اقتصادی، تعاملات بین‌المللی، فضای کسب وکار شفاف و رقابتی نیز شکل بگیرد. به همین دلیل می‌بینیم در کشورهای پیشرفته و اقتصادهای رقابتی و سرویس محور، برنامه‌های دولت الکترونیک اولویت بالاتری داشته و با موانع کمتری روبه‌رو می‌شوند.
مهجوریان در ادامه گفت: در دو دهه اخیر در زمینه مؤلفه‌های الکترونیکی ظرفیت‌سازی غیرمؤثر انجام شده است، به‌طوری که بخش قابل توجهی از سرمایه گذاری‌ها در راه‌اندازی مراکز داده و تجهیزات زیرساختی صرف شده و به آماده‌سازی «سرویس ها»، «داده ها» و «سیستم های» مرتبط توجه کافی نشده بنابراین سرویس و محتوای مطلوب در سطح مورد انتظار ارائه نشده است.
یک فرماندهی واحد
رضا کرمی دیگر کارشناس حوزه دولت الکترونیک نیز معتقد است مشکل مهم، همانا نبود یک فرماندهی واحد در بدنه حاکمیت است، چرا که ماهیت دولت الکترونیک (یا حاکمیت الکترونیکی) به وحدت سیاستگذاری، برنامه‌ریزی و توسعه نیاز دارد و در دولت‌های قبل ما شاهد این وحدت فرماندهی نبوده‌ایم.
کرمی به «ایران» گفت: بخشی از موانع توسعه دولت الکترونیک ناشی از مشکلات عمومی نظام برنامه‌ریزی و مدیریت کشور مانند تداوم نیافتن برنامه‌ها، تغییرات مکرر متولیان و مسئولان، نداشتن چشم‌انداز یا بی‌اعتنایی به چشم‌انداز و در نتیجه تغییر مداوم اولویت‌ها، اهداف و سیاست‌هاست.
وی افزود: در مدت دو دهه گذشته در حوزه دولت الکترونیک چندین بار اسناد راهبردی مختلف تدوین و تصویب شده اما با تغییر هر دولت و گاهی حتی در یک دولت، مدیران و تصمیم‌گیران تغییر کرده و اسناد قبلی هم کنار گذاشته و سیاست‌های دیگری اتخاذ شده است به همین دلیل سیر توسعه دولت الکترونیک در کشور ما با افت‌وخیزهای زیادی روبه‌رو شده است.
وی معتقد است در این میان بعضی موانع و کاستی‌های فنی نیز وجود دارد. به‌عبارتی در آماده کردن زیرساخت‌ها بیشتر به زیرساخت‌های «سخت» مانند شبکه‌های ارتباطی یا نظام پرداخت و... پرداخته شده است در حالی که از زیرساخت‌های «نرم» مانند نظام مدیریت و حاکمیت داده در سطح ملی یا مدیریت و راهبری معماری دولت الکترونیک تا حد زیادی غفلت شده است.
 کرمی راهکار برون رفت از موانع را تعیین یک متولی فرابخشی برای سیاستگذاری، برنامه‌ریزی و توسعه دولت الکترونیک دانست و گفت: برای توسعه دولت الکترونیک نباید فرآیندهای آن با تغییر دولت‌ها و مدیریت‌ها تغییر کند باید فرآیندها استمرار یابند و اینکه باید تدوین و ابلاغ و نظارت بر اجرای یک معماری کلان دولت الکترونیک بویژه در حوزه داده‌ها را نیز در دستور کار قرار داد.
این کارشناس حوزه فاوا به بحث دشواری در تأمین تجهیزات و امکانات زیرساختی لازم برای کاربری فناوری اطلاعات به علت وجود تحریم‌ها نیز اشاره کرد و گفت: ادامه این روند می‌تواند به یکی دیگر از موانع توسعه دولت الکترونیک تبدیل شود بنابراین باید مسئولان مربوطه در تهیه تجهیزات و امکانات سخت افزاری تلاش کنند تا در آینده در این بخش هم دچار مشکل نشوند.
 

وضعیت نامطلوب فناوری اطلاعات و ارتباطات در ایران/ چرا در دولت الکترونیک عقبیم؟

 
 
طبق بررسی ها ایران به لحاظ فناوری اطلاعات و ارتباطات، وضعیت مطلوبی ندارد و جایگاه آن با اهداف توسعه کشور به خصوص سند چشم انداز ۲۰ ساله مغایر است.
در حال حاضر شهرهای ایران به خصوص کلانشهرها مواجه با مسائل و مشکلات عدیده ای هستند که یکی از این مسائل، فقدان فناوری های لازم جهت توسعه دولت الکترونیک است. در این میان در سال های اخیر فناوری های هوشمند تحولات گسترده ای را در تمامی عرصه های زندگی بشر به دنبال داشته و به عنوان بستری برای رشد و توسعه سایر بخش ها در ابعاد مختلف قلمداد شده است. این امر توجه بسیاری از کشورها را برای افزایش ظرفیت ها و کاهش مسایل و مشکلات شان به خود جلب کرده است به طوری که آینده کشورها در عصر حاضر بیش از هر زمان دیگری در طول تاریخ به میزان پذیرش مشتاقانه فناوری های دیجیتال وابسته خواهند بود. در واقع با استفاده از دنیای مجازی استفاده از تجهیزات و عرصه های کالبدی واقعی تعدیل شده و فضای مجازی به کمک فضای کالبدی شهر می شتابد.
 
در ایران از سال 1384 اقداماتی در حوزه های مرتبط با شهر هوشمند (دولت الکترونیک) از جمله تهیه سند راهبرد ملی دولت الکترونیک توسط مرکز فناوری اطلاعات ریاست جمهوری، برنامه ریزی جامع دولت الکترونیک توسط شورای عالی اطلاع رسانی و تهیه نقشه راه خدمات دولت الکترونیک صورت گرفته است. به علاوه در برنامه های توسعه، از برنامه سوم به بعد (ماده 103 و 124) برنامه چهارم (ماده 40)، برنامه پنجم (ماده 46 و اختصاص یک فصل مجزا تحت عنوان نظام اداری و مدیریت فناوری اطلاعات) بر فناوری اطلاعات و ارتباطات تاکید شده است. در برنامه های توسعه تا قبل برنامه پنجم علیرغم وجود مفاد مرتبط با فناوری اطلاعات و ارتباطات، فصل مجزایی به فناوری اطلاعات و ارتباطات اختصاص داده نشده بود و اهمیت آن به عنوان یک عامل کلیدی توسعه مورد قرار نگرفته بود.
 
همین امر باعث شده که وضعیت فناوری اطلاعات و ارتباطات در ایران با آنچه باید باشد و از آن انتظار می رود فاصله دارد. هر چند صرفا الکترونیکی شدن به معنای هوشمند شدن نیست و توجه به زیرساخت های انسانی، محتوا و کادر متناسب با نیازهای شهروندان و ذینفعان ضروری است. اساس توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات نیازمند پیش نیاز کلیدی، دسترسی، سواد و محتوای مناسب است. هر کدام از اینها به تنهایی موثر و اثر بخش نیست. دسترسی با سرعت بالا و قیمت مناسب به خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات زمانی می تواند اثربخش باشد که ذینفع بتواند استفاده بامعنا و پرفایده از خدمات و محتوی ارائه شده از طریق فناوری را ببرد. یک نیاز امروزی برای شهروندان استفاده از فناوری اطلاعات در تمام فعالیت های روزانه است که این در حد بسیاری از موارد تحقق نیافته است.
 
بررسی ها نشان می دهد در انتهای 2016 حدود 47 درصد از جمعیت جهان کاربر اینترنت بوده اند. این میزان در دو دهه قبل فقط 2 درصد بوده است. بر اساس بررسی های اتحادیه بین المللی مخابرات میانگین شاخص توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در سال 2016 در کشورهای توسعه یافته حدود 7 و برای کشورهای در حال توسعه حدود 4 برآورد شده است که بیشترین شاخص برای ایران حدود 5 برآورد شده است که بیشتر از میانگین کشورهای در حال توسعه است. جایگاه ایران در بین 175 کشور در سال 2016، 89 است. ایران در مقدار زیرشاخص دسترسی به اینترنت در ایران در سال 2016 دارای رتبه 79 ، زیرشاخص استفاده از اینترنت با رتبه 110 در جهان و زیر شاخص مهارت با رتبه 65 در جهان است. نکته قابل توجه در این باره اختلاف بسیار زیاد مقدار زیرشاخص دسترسی و استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات است. این مساله عدم توازن بین میزان دسترسی و استفاده از فناوری اطلاعات را نشان می دهد.
 
علاوه بر این، بر اساس آمار دپارتمان اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد، رتبه ایران در آسیا رتبه 30 و در میان کل کشورهای عضو سازمان ملل رتبه 105 را کسب کرده است. همچنین میزان شاخص خدمات آنلاین ایران برابر 0/3701 است که این میزان از متوسط کشورهای آسیایی (0/4652) کمتر است. در شاخص زیرساخت مخابراتی با 0/2940 از متوسط آسیا (0/3584) پایین تر است. اما در شاخص سرمایه انسانی وضعیت متفاوت است، به طوری که با 0/6882  از متوسط آسیا (0/6615) اندکی بالاتر است. به لحاظ مشارکت الکترونیک نیز رتبه ایران 110 دنیاست.
 
سخن پایان اینکه کشور ایران به لحاظ فناوری اطلاعات و ارتباطات در جایگاه مناسبی قرار ندارد و جایگاه آن با هداف توسعه کشور به خصوص سند چشم انداز 20 ساله مغایر است. به طوری که از لحاظ شاخص زیرساخت مخابراتی بیشترین فاصله را با متوسط جهانی دارد. از این رو با توجه به اینکه جهان به سمت هوشمند شدن پیش می رود، توجه به فناوری اطلاعات و ارتباطات جهت داشتن شهرهای هوشمند امری ضروری است و عدم توجه به این امر در دراز مدت می تواند خطرات جبران ناپذیری داشته باشد.

روحانی: سامانه استعلام مدارک تحصیلی اقدام موثری در توسعه دولت الکترونیک است

 
 
 رییس جمهوری گفت: راه اندازی سامانه استعلام مدارک تحصیلی یکی از موثرترین اقدامات در راستای توسعه دولت الکترونیک است و با توجه به تعدد مراکز آموزشی و در عین حال الزام ارائه مدارک تحصیلی از سوی شهروندان، این سامانه یکی از بهترین اقدامات در این حوزه است.
 
از پایگاه اطلاع رسانی ریاست جمهوری، حجت الاسلام والمسلمین حسن روحانی عصر سه شنبه در جلسه شورای اجرایی فناوری اطلاعات و در آیین رونمایی از "سامانه استعلام مدارک تحصیلی" افزود: این سامانه هم امور اداری را در زمینه مدارک تحصیلی تسهیل می‌کند و هم مانع از اتلاف وقت و انرژی شهروندان می‌شود.
 
روحانی ابراز امیدواری کرد که اقدامات ضروری از این دست در سایر حوزه‌ها در دولت الکترونیک انجام گیرد تا امور اداری کشور در چارچوب دولت الکترونیک تسریع و تسهیل شود.
 
رییس جمهوری تعدد قوانین و عدم شفافیت در کنار اختلاف رویه دستگاه‌های مجری و حاکمیتی را از جمله عوامل بروز ناهماهنگی در امور تجاری و گمرکی برشمرد و تاکید کرد که دولت تلاش دارد از طرق قانونی و ایجاد سامانه جامع تجاری در تعامل با پنجره واحد تجارت فرامرزی، تعارضات و اختلاف رویه‌ها را برطرف و زمینه تجارت را تسهیل کند.
 
روحانی با بیان اینکه دولت از ابتدا برای تسهیل امور تجاری و برطرف کردن مشکلات فعالان اقتصادی به زیرساخت جامع تجارت اهتمام ویژه‌ای داشته است، گفت: استقرار گمرک الکترونیک مهم‌ترین بستر تجارت فرامرزی بود که دولت پایه‌ های آن را از طریق پیاده  سازی زیرساخت‌ها، و تقویت سیستم‌های امنیت اطلاعات، اجرای سامانه یکپارچه امور گمرکی، اجرای پنجره واحد تجارت به سرانجام رساند.   
 
رییس جمهوری گفت: دولت با راه‌ اندازی سامانه جامع تجارت بسیاری از مسائل و مشکلات تجاری ناشی از عدم شفافیت، انحصارگرایی، ناهماهنگی در امور صادرات و واردات را مرتفع کرده و این سامانه نه‌ تنها موجب شفافیت اطلاعات، تسهیل تجارت و رفع موانع تجارت فعالان اقتصادی می‌شود، بلکه مانع از قاچاق کالا و فساد اقتصادی خواهد شد.
 
روحانی اظهارداشت: با این سامانه می‌توان از وضعیت صادرات و واردات کشور اطلاع پیدا کرد و مسئولان دستگاه‌های اجرایی ذیربط در صورت لزوم می‌توانند وضعیت صادرات و واردات کشور را رصد و در مواقع لزوم گزارش‌ گیری کنند.
 
رییس جمهوری در ادامه این جلسه و پس از بحث و بررسی سامانه‌های اطلاعاتی حوزه کشاورزی و تعامل با سایر سامانه‌های حوزه مدیریت کالای کشور گفت: کشاورزی در اقتصاد کشور جایگاه بزرگی دارد و هرچه بتوانیم بخش کشاورزی را تقویت کنیم به هدفمان که امنیت غذایی است، نزدیک‌تر می‌شویم.
 
 روحانی یکی از نیازهای اساسی در حوزه کشاورزی را تحقق دولت الکترونیک برشمرد و افزود: خوشبختانه کارهای خوبی در این عرصه انجام شده و سامانه جامع و هوشمند اطلاعات کشاورزی با زیرشاخه‌های کاربردی متعدد، همه پهنهها و نهاده‌های کشاورزی و تولید و توزیع و صادرات را پوشش می‌دهند.
 
رییس جمهوری گفت: اینکه اطلاعات کشاورزی از زمین تا کشاورز و شرکت‌ها و صادرکنندگان یکجا در اختیار بخش مدیریت کشاورزی باشد، خود بخود کشاورزی به سمت هدفمندی و بازدهی پیش خواهد رفت.
 
رییس جمهوری با اشاره به طراحی سامانه یکپارچه اطلاعات کشاورزی کشور و رصد دقیق امور کشاورزی سراسر کشور و سامانه "کشاورزیار" که ارتباط مستقیم بین کشاورزان، بهره‌ برداران و متخصصان در هر استان را به صورت برخط برقرار می‌کند، اظهار داشت: بی تردید سیستم توزیع کالا در کشور از لحاظ زیرساخت‌ها و عملکرد باید به سمت وضعیت مطلوب حرکت کند و از شکل‌های سنتی ساختار توزیع کالا در کشور که باعث افزایش هزینه‌های کالا می‌شود، جلوگیری شود.
 
روحانی در ادامه به دستورالعمل اجرایی مدیریت نظام‌مند اسناد الکترونیکی اشاره کرد و گفت: قابلیت دسترسی آسان و کم ‌هزینه به اسناد موردنیاز، محدودیت فضای لازم برای حفظ و نگهداری، اطلاع‌ رسانی آسان و مدیریت منسجم و قابل نظارت و کنترل از مزایایی مهم اسناد الکترونیکی است.
 
رییس جمهوری با تاکید بر اینکه نظام مدیریت الکترونیکی موجب رفاه مردم، کاهش هزینه‌ها و تسریع در انجام امور دولت و مردم است، افزود: مدیریت نظام‌ مند اسناد الکترونیکی موجب تسهیل و تسریع فرایندهای مربوط به مبادلة اسناد الکترونیکی و تضمین اصالت و اعتبار آن می‌شود و بروز رسانی این اسناد از ضرورت‌هایی است که همواره باید در رأس اصول مدیریت این نوع اسناد قرار گیرد تا خدشه‌ای به روند کار الکترونیکی وارد نشود.
 
وزیر علوم، تحقیقات و فناوری درخصوص سامانه استعلام مدارک تحصیلی گفت: سامانه استعلام مدارک تحصیلی این امکان را فراهم کرده تا تمامی دستگاه‌هایی که نیاز به استعلام صحت تعلق مدارک تحصیلی به افراد را دارند از طریق این سامانه واحد با درج کد ملی اطلاعات مورد نظر بویژه تایید مدرک تحصیلی افراد را دریافت کنند.
 
" منصور غلامی" افزود: کلیه اطلاعات مربوط به همه مقاطع تحصیلی در دانشگاه‌های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و دانشگاه آزاد اسلامی بر روی این سامانه بارگذاری شده و امیدواریم این سامانه موجب سرعت و دقت در خدمات دهی و استعلام ها شود.
 
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز درخصوص مصوبه امروز این جلسه درمورد سامانه جامع تجارت، گفت: دستگاه های مختلفی از گمرک گرفته تا وزارت صمت، سازمان بنادر، سازمان حمل و نقل و انبارهای مختلف در کشور در تجارت کالا نقش دارند و متاسفانه بعضی اوقات ناهماهنگی بین این دستگاه ها باعث می شود در کشور مشکلاتی برای مردم به وجود آید.
 
"محمد جواد آذری جهرمی" افزود: متاسفانه بعضا شاهدیم که احتکارهایی رخ می دهد یا کالاهای ضروری وارد شده به کشور در گمرک دپو می شود و در برخی موارد نیز متاسفانه گزارش ها حکایت از این دارد که در حوزه تجارت، واردات و توزیع کالا فساد رخ می دهد که ظلم آن برای مردم است.
 
وی با بیان اینکه کشورهای مختلف دنیا با ایجاد شفافیت و استفاده از ظرفیت دولت الکترونیک این مساله را برای خود حل کرده اند، گفت: به دستور رییس جمهوری و تاکید وی برای حل و فصل این موضوع بویژه در شرایط سخت فعلی کشور در زمینه تجارت و تامین کالای مورد نیاز، دبیرخانه شورای فناوری اطلاعات تشکیل و جلسات متعددی با حضور همه دستگاه های مرتبط برگزار شد.
 
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات تصریح کرد: در نهایت به یک جمع بندی مشترک رسیدیم که تا تاریخ ۹/۹/ ۱۳۹۹ تمام دستگاه‌ها اقدامات اجرایی خود را برای تکمیل و راه اندازی این سامانه که متولی اصلی آن وزارت صنعت، معدن و تجارت است، انجام دهند و همه دستگاه‌ها مکلف به همکاری با این وزارت خانه شدند. ‌
 
آذری جهرمی افزود: برای ضمانت اجرایی این مصوبه نیز کارگروهی در وزارت ارتباطات با عضویت ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادی و همچین ستاد مبارزه با قاچاق کالا و دستگاه های مرتبط تشکیل شده است که به صورت هفتگی گزارش عملکرد دستگاه ها براساس مصوبه را به رییس جمهوری ارائه می دهد.
 
وی اظهار داشت: امیدواریم تا آذرماه سال جاری مشکلاتی که در حال حاضر در رابطه با هماهنگی دستگاه ها وجود دارد و برخی سودجوها از این فضا استفاده می کنند برطرف شود و با استقرار سامانه جامع تجارت بتوانیم شفافیت، سرعت عمل و اجرای قانون را در حوزه تجارت کالا در کشور داشته باشیم.
 
 
 
 

توسعه دولت الکترونیک همراه با اصلاح ساختار بودجه برای مقابله با فساد

 
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت: همراستا با ایجاد اصلاح ساختار بودجه در دولت و مجلس باید مشکلات موجود برای توسعه دولت الکترونیک هم رفع شود زیرا ابزار شفاف‌سازی، ارتقای فناوری است.
 
محمدجواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با اشاره به لزوم توسعه دولت الکترونیک به عنوان یکی از زیرساخت‌های اصلاح ساختار بودجه و ایجاد شفافیت گفت: هدف اصلی توسعه دولت الکترونیک افزایش بهره‌وری، ایجاد شفافیت و مقابله با فساد است.
 
وی تصریح کرد: اگر دولت الکترونیک موجب اصلاح فرایندها در کشور نشود و ساختارهای جاری هم به سمت بهبود بهره‌وری پیش نروند، جز ایجاد هزینه بر دولت و کشور هیچگونه فایده دیگری نخواهند داشت. یکی از مشکلات در ساختار مقررات‌گذاری فعلی این است که دولت الکترونیک به عنوان یک ابزار، توسعه داده می‌شود و به آن به شکل یک هدف نهایی نگاه نمی‌شود.
 
جلسات مشترک وزارت ارتباطات و مجلس برای رفع موانع توسعه دولت الکترونیک
 
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات افزود: به طور مثال شاخص‌هایی برای کاهش ۱۲ و نیم درصدی مراجعات مردمی به دستگاه‌های دولتی وجود دارد اما اهداف در این مسیر به طور دقیق مشخص نشده‌اند یعنی اینکه کاهش مراجعات مردمی چه میزان روی کاهش آلودگی هوا تاثیرگذار است یا چه میزان شاخص ادراک فساد را بهبود می‌بخشد.
 
آذری جهرمی اظهار کرد: براین اساس مقرر شده، وزارت ارتباطات و فناوری جلساتی را با کمیته‌ فناوری اطلاعات، دولت الکترونیک و دیجیتال کمیسیون برنامه و بودجه مجلس برگزار و روی موضوع توسعه دولت الکترونیک و ایجاد شفافیت بررسی‌های لازم را انجام دهد. همراستا با ایجاد اصلاح ساختار بودجه در دولت و مجلس باید مشکلات موجود برای توسعه دولت الکترونیک هم رفع شود زیرا ابزار شفاف‌سازی، ارتقای فناوری است.