چند روز پیش بود که خبر راه‌اندازی رسمی شبکه دانا با حضور رییس جمهور از صدا و سیما پخش شد و بیش از ۷۶ هزار مدرسه در سراسر کشور به اینترنت پرسرعت و شبکه دانا متصل شدند. اما شبکه دانا دقیقا چیست و چه فرقی با «شاد» که این روزها دائم صحبت از آن میشود، دارد؟ «امیر ناظمی»، رئیس سازمان فناوری اطلاعات در گفتگویی با دیجیاتو به تفاوت‌های شبکه دانا و سایر موارد پاسخ می‌دهد.
هنوز فرق بین شبکه ملی اطلاعات و اینترنت دقیقا برای بسیاری از کاربران مشخص نشده که حال مفهومی به نام «شبکه دانا» وارد ماجرا شده است. دانا بخشی از شبکه ملی اطلاعات است یا یک سرویس جدید بر بستر اینترنت؟
امیر ناظمی، رئیس سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات: شبکه ملی اطلاعات اینترنت داخلی نیست و این تصور اشتباهی است. اینترنت یکی از خدمات و به بیانی بهتر سرویس‌های حاکم در شبکه ملی اطلاعات است و همچنین یکی از خدماتی که در شبکه دانا نیز وجود دارد. در همه کشورها این اینترنت با توجه به ویژگی سنی دانش آموزان تدوین میشود و سیاست‌های خاص دانش آموزی برای دسترسی وجود دارد. به عنوان مثال در انگلستان، هم سازمان دولتی و هم سازمان خصوصی در این شبکه آموزشی مدارسشان مشغول به کار هستند و سیاست‌های خاصی را در آن تدوین کرده اند و یا شرکتی مثل RM در دنیا که جزو فراهم‌کنندگان شبکه آموزشی است ادعا دارد که برای ایمن سازی و پاکسازی این شبکه، روزی ۵۸۰ میلیون درخواست را فیلتر می‌کند.
دانا نیز همین است و قرار است یک شبکه قابل اتصال از مدارس باشد که یک مواردی برای شبکه دانا متناسب سازی شده و یک مواردی هم به آن اضافه شده که لزوما در اینترنت و در دسترس عمومی نیست. مثلا کتاب‌ها یا فیلم‌هایی که به خاطر کپی رایت نمی‌توانند در دسترس عموم باشند اما دسترسی به آنها روی این شبکه امکان پذیر است. در واقع باید بدانید شبکه مدارس به‌دلیل آنکه محیطی با دسترسی صرف از مدارس است، می‌تواند زمینه دسترسی به محتوای دارای حقوق مالکیت فکری را فراهم کند. به عنوان مثال کتاب‌ها و فیلم‌هایی که در حالت عادی در دسترس عموم نیست، در این شبکه در دسترس دانش آموزان قرار دارد.
تاکنون چه پلتفرم‌هایی برای فعالیت در شبکه دانا اقدام کردند؟ فکر میکنین این شبکه می‌تواند یک بخش بازاریابی بزرگ برای استارتاپ‌های حوزه آموزش باشد؟
طاقچه و فیدیبو در این شبکه همکاری‌هایی را آغاز کردند و داناپلاس ایرانسل نیز در آن فعالیت دارد. همچنین چند برنامه دیگر نیز قصد ارائه خدمت و سرویس‌شان در این پلتفرم را دارند. در حال حاضر آنهایی که هاستینگ داخلی دارند در شبکه دانا به ارائه سرویس می‌پردازند و استارتاپ‌های حوزه آموزش می‌توانند خودشان را به سازمان فناوری اطلاعات معرفی کنند و در این شبکه همکاری کنند.
سیاست همکاری و ارائه سرویس‌ها با همکاری آموزش و پرورش باید پیش برود ولی ما در وزارت ارتباطات دوست داریم که این اقدامات بسیار سریع و زود به نتیجه برسد. به عنوان مثال یک شرکت ارائه دهنده فیلم و کتاب شاید ترجیح بدهد محتوای خود را در مدرسه به طور رایگان در اختیار همه دانش آموزان قرار دهد، این کار هم عدالت آموزشی را برقرار می‌کند و مسئولیت اجتماعی این شرکت‌ها را نشان می‌دهد و هم یک نوع بازاریابی است چرا که دانش آموزان ممکن است که این محتواها را همیشه بخواهند و اقدام به خرید کردن آنها کنند تا در جایی به جز مدرسه نیز به این محتواها دسترسی داشته باشند.
استفاده از این شبکه رایگان است؟
در وضعیت فعلی بر حسب تعداد دانش آموز و برگزاری کلاس‌ها بسته‌های ۳۰ تا ۷۰ گیگابایت رایگان فعال شده که برای اینترنت داخلی این حجم دو برابر محسوب میشود. همچنین این حجم با بالاترین اینترنت سرعت منطقه‌ای که مدرسه در آن قرار دارد به مدرسه و دانش آموزان اعطا میشود. برآوردی که داشتیم این مقدار حجم برای مدارس و استفاده از خدمات روی شبکه شاد کافیست ولی اگر بخواهند بیشتر از این مقدار مصرف کنند یا باید هزینه آن را پرداخت نمایند و یا اینکه با حداقل سرعت اینترنت منطقه که ۱۲۸ کیلوبیت میشود سر کردن در شبکه را سپری کنند.
پس در واقع اتصال به شبکه دانا تنها از داخل مدارس امکان پذیر است؟
بله شبکه دانا فعلا فقط در مدارس برقرار است و این مدل در سراسر جهان نیز همین شکل را دارد. این طرح مال امروز نیست و مدت‌ها قبل از شیوع ویروس کرونا تدوین شده و مدلیست که ضرورت اجرایی شدن آن در این ایام بیشتر به چشم آمده اما اهمیت شبکه دانا در ایام بعد از کرونا و با بازگشایی فیزیکی مدارس و حضور بچه‌ها در کلاس بسیار بیشتر به چشم خواهد آمد چرا که تازه در آن زمان استفاده از دانا به حداکثر خود می‌رسد.
و شاد هم روی شبکه دانا فعالیت دارد؟
شاد، شبکه نیست و اساسا یک پلتفرم یا به بیانی دیگر یک نرم افزار است ولی شبکه دانا یک زیرساخت فنی است. در واقع باید گفت شاد هم می‌تواند روی دانا ارائه شود و برای این موضوع به همکاری‌های بیشتری با آموزش و پرورش نیاز داریم که انشالله به زودی رخ خواهد داد. در حقیقت امروز ۹۵ درصد مدارس کشور و حدود ۹۹درصد دانش‌آموزان کشور می‌توانند به این شبکه متصل شوند. هر چند هنوز اهمیت این شبکه توسط نهادهای آموزشی ایران به‌درستی درک نشده است؛ اما این شبکه با توجه به ملاحظات آن می‌تواند در سال‌های آینده تبدیل به یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های آموزش و پرورش ایران شود.
شبکه مدارس ایران می‌تواند مهم‌ترین بازارگاه و سکوی عرضه محصولات، خدمات و محتوای آموزشی برای دانش‌آموزان نیز باشد. سکویی که نه تنها مدارس می‌توانند از خدمات آن بهره بگیرند، بلکه به‌دلیل نوع طراحی آن می‌توان هدیه‌ها و کمک‌های هدفمندی را به‌عنوان مثال برای مدارس روستایی یا مدارس یک منطقه خاص کشور ارائه داد. امیدوارم این شبکه اختصاصی بخش آموزش کشور را به جایگاه اصلی‌اش که تنظیم‌گری بخش آموزش کشور (و نه تولی‌گری و رقابت با بخش خصوصی) است، بازگرداند؛ تنظیم‌گری در خصوص دسترسی‌ها یا تشویق به حضور عرضه‌کنندگان محتوا به‌صورت هدفمند.
از نظر فنی امکان اتصال مردم به شبکه دانا از طریق اکانت نیز امکان پذیر است و شبکه دانا می‌تواند به خارج از مدارس نیز راه پیدا کند و والدین و دانش آموزان از داخل خانه نسبت به خدمات این شبکه بهره‌مند شوند اما به نظر می‌رسد که این موضوع به همکاری‌های بیشتری بین وزارت آموزش و پرورش و وزارت ارتباطات نیاز دارد و فعلا تمرکزی برای تحقق یافتن آن وجود ندارد. باید دید که شبکه دانا در ایام شیوع ویروس کرونا و پس از آن، یعنی دورانی که به گفته ناظمی بیشتر از همیشه شبکه دانا به چشم می‌آید، استقبال مدارس و دانش آموزان از آن چطور خواهد بود.
