با ۴ روش تعمیر دی‌وی‌دی و سی‌دی خش‌دار آشنا شوید

با وجود گستردگی فزاینده اطلاعات دیجیتال، هنوز هم افرادی پیدا می‌شوند که در خانه خود دیسک دی‌وی‌دی و یا سی‌دی داشته باشند. تعمیر دی‌وی‌دی و سی‌دی خش‌دار شاید از دیرباز مسئله بسیاری از کاربران بوده‌، مخصوصا اگر به اطلاعات قدیمی‌ نیازمند باشیم. دی‌وی‌دی یا سی‌دی‌ها چندان با دوام نبوده و چندین خش می‌تواند آن‌ها را به اشیایی بی‌مصرف تبدیل کند.

خوشبختانه خش‌دار بودن این دیسک‌ها به‌معنای ایجاد نقصی بزرگ در کلکسیون شما نیست. با کمی صبر و تلاش می‌توانید مجددا از دی‌وی‌دی و سی‌دی‌های قدیمی خود استفاده کنید. در ادامه با آی‌تی‌رسان همراه باشید تا به بررسی نحوه تعمیر دی‌وی‌دی و سی‌دی خش‌دار بپردازیم.

آنچه که باید پیش از شروع بدانید

در ابتدا لازم به ذکر است که بگوییم روش‌های ذکر شده در پایین، در رابطه با دیسک‌های Blu-ray کارساز نیستند. این دیسک‌ها از پوششی ضخیم‌تر بهره برده و به همین دلیل نیز کمتر مستعد آسیب‌ دیدن هستند. البته این قضیه فقط جنبه مثبت نداشته و جنبه منفی آن نیز این است که در هنگام آسیب دیدن، دیسک‌های Blu-ray معمولا دیگر قابل تعمیر نبوده و باید آن‌ها را جایگزین کنید. شاید بتوان خراش‌های جزئی را با استفاده از یک پارچه میکروفیبر ترمیم کرد، اما تراکم داده‌ها و لایه‌ها باعث می‌شود که راه‌کارهای این مقاله در زمینه دیسک‌های Blu-ray چندان کارساز نباشند. البته شاید قابلیت تصحیح خطا (Error-correction) در دستگاه‌های پخش‌کننده گران‌قیمت Blu-ray بتواند به عبور از این مشکل یاری برساند.

5 نکته پیش از آغاز فرایند تعمیر

  1. پیش از لمس کردن دیسک‌ها، ابتدا دستان خود را شسته و سپس خشک نمایید، آسیب رساندن به اطلاعات حساس چاپ شده بر روی لایه‌های پلی‌کربنات، ساده‌تر از تصور شما است. گاهی اوقات نیز دیسک شما مشکل فیزیکی ندارد، اما چربی و روغن روی آن باعث ایجاد مشکلاتی در هنگام پخش می‌شود. اگر دستکش لاتکس دارید، بهتر است که از آن‌ها استفاده کنید.
  2. بهترین راه جهت تمیز کردن دیسک‌ها این است که از مرکز شروع کرده و سپس در خطی مستقیم به سمت حاشیه‌ها حرکت کنید. در این روش بهتر می‌توانید دیسک را نگه داشته و همچنین از آسیب به اطلاعات موجود در لایه‌های پلی‌کربنات زیر نیز جلوگیری می‌شود. دلیل این موضوع نیز این است که اطلاعات به‌صورت مارپیچ بر روی دیسک قرار می‌گیرند. ازآنجایی‌که دیسک‌ها به‌سرعت در حال چرخش هستند، پس اگر خراشی مستقیما از مرکز به سمت حاشیه‌ها ایجاد شده باشد، آنگاه شناسایی و ترمیم آن، بسیار آسان‌تر خواهد بود.
  3. خوانش دیسک‌های آسیب دیده در درایوهای سینی‌دار (Tray-loading) محتمل‌تر از درایوهای شکاف‌دار (slot-loading) است. در هر صورت، استفاده از گزینه اول می‌تواند تعداد دفعات امتحان کردن دیسک آسیب دیده را کاهش دهد.
  4. ازآنجایی‌که اطلاعات در لایه پلی‌کربنات (بسیار نزدیک به بالاترین لایه) رمزنگاری می‌شوند، بنابراین آسیب به قسمت برچسب نیز می‌تواند همانند سطح صیقلی، مشکلات خوانایی را به وجود آورد. بهتر است که از طریق حلقه داخلی، دیسک‌های خود را در دست گیرید.
  5. راه‌های مختلفی جهت آسیب رساندن به دیسک‌ها وجود دارد، اما به‌هرحال بهتر است که ابتدا عمق آسیب و یا دلیل ایجاد اخلال در عملکرد را شناسایی کنید. ترفند اول این است که مطمئن شوید مشکل واقعا از دیسک شما است نه دستگاه. جهت فهم این موضوع می‌توانید دیسک خود را در دستگاهی دیگر امتحان کرده و یا اینکه دیسکی دیگر را در دستگاه خود قرار دهید.

روش‌های تعمیر دی‌وی‌دی و سی‌دی خش‌دار

استفاده از پارچه نرم به همراه کف

تعمیر دی‌وی‌دی و سی‌دی خش‌دار

ایده این راه‌کار بدین صورت است که کف و پارچه به‌عنوان یک ساینده عمل کرده و شاید بتوانند لایه‌های خارجی (و به طبع خراش‌ها) را صیقل داده و سطحی صاف را جهت خوانش اطلاعات فراهم آورند. این روش تقریبا عملکردی شبیه به سنگ‌پا در مواجه با پوست زمخت پاشنه پا دارد. مالش جزئی سنگ‌پا می‌تواند پوست مرده را از بین ببرد، اما افراط در این کار باعث آسیب رساندن به لایه‌های زنده می‌شود. استفاده از کف و دستمال نیز قضیه‌ای مشابه داشته و افراط در این کار باعث صدمه به لایه‌های زیرین اطلاعات می‌شود.

دستگاه‌های گران‌قیمت

تعمیر دی‌وی‌دی و سی‌دی خش‌دار

اگر قصد خرج کردن 500 دلار و یا بیش‌تر، جهت خرید یک ماشین بازسازی را ندارید، آنگاه بهتر است که این گزینه را در نظر نگیرید. درحالی‌که این دستگاه‌ها برای کسانی که به‌صورت ماهانه باید صدها دی‌وی‌دی و سی‌دی را تعمیر کنند، گزینه مناسبی بوده، اما در هر صورت هزینه خرید بالایی داشته و همچنین هزینه نگهداری و تعمیر آن‌ها را نیز باید در نظر گرفت. همین موضوع باعث می‌شود که هزینه تعمیر دیسک‌ها در مقایسه با جایگزین کردن آن‌ها، بسیار بالاتر برود. البته مدل‌های 10 یا 20 دلاری این دستگاه‌ها نیز موجود هستند، اما آسیب آن‌ها بیش از مزیت‌های آن‌ها است. مدل‌های ارزان‌قیمت، خش‌های بیشتری را به دیسک‌ها وارد کرده و یا اینکه با شست‌وشوی شیمیایی دیسک‌ها، آسیب‌هایی را به بدنه خارجی آن‌ها وارد می‌کنند.

محصولات مبتنی بر روغن

تعمیر دی‌وی‌دی و سی‌دی خش‌دار

این همان نقطه‌ای است که شاید اوضاع در آن کمی نابسامان شود. اگر قصد امتحان این روش را دارید، احتمالا سایر ترفندهای تعمیر دی‌وی‌دی و سی‌دی خش‌دار نتوانسته‌اند که شما را راضی نگه دارند. اگر کامپیوتر شما توان خوانایی دیسک موردنظر را دارد، آنگاه بهتر است که یک کپی از آن تهیه کرده و در نتیجه دیگر نگران دیسک قدیمی خود نباشید. اگر شدت آسیب بسیار جدی باشد، آنگاه شاید لایه بیرونی صیقلی برای همیشه آسیب دیده باشد. در این مورد شاید بتوانید با استفاده از مواد جایگزین، به خوانش بخش اطلاعاتی دیسک آسیب دیده خود بپردازید.

در این باره می‌توانید از چندین نوع ماده استفاده کنید. برخی از این مواد کارساز بوده و برخی دیگر نیز ریشه در تصورات غلط دارند. لب تر کن، خمیر دندان، کره بادام زمینی، پولیش کفش، شیشه پاک‌کن، ژله نفتی، پوست موز و … جز مواد گفته شده جهت جایگزینی لایه‌های یک دیسک‌ هستند. البته همه این مواد، یک نقطه مشترک دارند: روغن. روغن موجود در این مواد می‌تواند برخی از شکاف‌های ناشی از خراش‌ها (حتی پس از پاک کردن کامل آن‌ها) را پر کند. این مواد روغنی مسیری را فراهم می‌کنند که از طریق آن، لیزر می‌تواند با داده‌ها به تعامل بپردازد.

گرما

تعمیر دی‌وی‌دی و سی‌دی خش‌دار

اگر واقعا به تعمیر دیسک خود اهمیت می‌دهید، احتمال پس از طی مراحل پیشین و نتیجه نگرفتن، آن را به یک متخصص نشان می‌دهید. با این وجود، اگر همچنان خودتان قصد انجام این کار را دارید، شاید گرما دادن نیز بتواند یکی از گزینه‌های شما باشد. پلی‌کربنات نقطه ذوب بسیار پایینی داشته و با کمی گرما دیدن، بسیار انعطاف‌پذیر می‌شود. یک چراغ رومیزی می‌تواند گزینه‌ای مناسب باشد. جهت انجام این کار باید دیسک خود را از طریق حلقه داخلی نگه داشته و آن را به لامپ چراغ مطالعه خود نزدیک کنید. در ادامه فقط کافی است که مدتی همین وضعیت را حفظ کنید (نیازی به تغییر حالت دیسک نیست). امیدواریم که از این طریق، گرما بتواند خراش‌های کوچک دی‌وی‌دی و یا سی‌دی شما را تصحیح کرده و در نتیجه خوانایی آن را بهبود بخشد.

اگر موفق نشدید…

جنبه منفی این قضیه این است که شانس عدم موفقیت روش‌های ذکر شده، به اندازه شانس موفقیت آن‌ها بالا است. در حالت کلی، اگر خراش‌های دیسک شما به اندازه‌ای باشند که دیگر قابل خوانایی و پخش نباشد، آنگاه شانس چندانی ندارید. اگر یک زیر لیوانی احتیاج داشته و همچنین به خراشیده شدن دیسک خود نیز اهمیت نمی‌دهید، آنگاه شاید بتوانید کاربردی را برای دیسک معیوب خود پیدا کنید. در غیر این صورت باید آن را به سطل آشغال بیندازید. 

نوشته با 4 روش تعمیر دی‌وی‌دی و سی‌دی خش‌دار آشنا شوید اولین بار در اخبار تکنولوژی و فناوری پدیدار شد.

آشنایی با انواع دیسک‌های ذخیره دیتا و تاریخچه آنها

آشنایی با انواع دیسک‌های ذخیره دیتا و تاریخچه آنها

ابزارهای ذخیره سازی اطلاعات از اجزای اساسی سیستم‌های کامپیوتری به حساب می‌آیند و در نبود آنها کامپیوتری وجود نخواهد داشت؛ علاوه بر این، همان طور که می‌دانید شکستن مرز مابین دانش‌های بشری از ویژگی‌های عصر نوین است و شاید بتوانیم آشکارترین نمود آن را نفوذ آی‌تی در تمامی‌ زمینه‌های علمی و نهایتا در زندگی روزمره انسان بدانیم؛ دقیقا به همین دلیل، مانند سالیان گذشته کامپیوتر فقط به دستگاه‌های سفید رنگ موجود در اتاق‌‌های مخصوص محدود نمی‌شود و همراه همیشگی بسیاری از مردم حتی افراد عادی و غیر وابسته به تکنولوژی است و در این میان، ذخیره اطلاعات نقشی اساسی را ایفا می‌کند.

در نظر نداریم به نقش کامپیوتر در زندگی انسان بپردازیم اما این مقدمه لازم بود تا یادآوری شود که دقیقا همانند بسیاری از سخت‌افزارها، ابزارهای ذخیره‌سازی اختصاص به کامپیوتر ندارند. وقتی از طریق پخش اتومبیل به آهنگ‌های فلش مموری گوش می‌کنیم یا یک فیلم ذخیره شده روی یک دیسک بلوری را مشاهده می‌کنیم دقیقا در حال استفاده از ابزارهایی هستیم که زمانی فقط به دنیای آی‌تی اختصاص داشتند. امروز می‌خواهیم انواع دیسک‌های نوری را بررسی کنیم؛ دیسک‌هایی که علاوه بر امکان ثبت دیتا از هر نوعی، بیشتر به منظور ذخیره مولتی‌مدیا به کار می‌روند. در ادامه مطلب با ما همراه باشید:

CD

دیسک فشرده (Compact Disc) معروف‌ترین ابزار ذخیره اطلاعات است که زمانی نه چندان دور بسیار محبوب بود. در این که مخترع این وسیله چه کسی بوده جای بحث است اما CD در سال ۱۹۸۱ به صورت مشترک توسط سونی و فیلیپس رونمایی شد. در ابتدا هدف اصلی تولید CD ضبط موسیقی بود اما به تدریج برای ذخیره دیتا هم مورد استفاده قرار گرفت. CD یک صفحه حلقه‌ای از جنس پلی‌کربنات است که یک طرف آن با یک فلز آینه‌ای پوشیده می‌شود.  این دیسک از تکنولوژی اپتیک استفاده می‌کند و ذخیره اطلاعات بر روی آن به روش سوزاندن انجام می‌شود، به این ترتیب که اطلاعات مورد نظر بوسیله یک پرتو لیزر بر روی لایه پلی‌کربنات سوزانده شده و روی آن ذخیره می‌شود. مکانیسم خواندن یک CD شباهت بسیاری به صفحات گرامافون قدیمی دارد اما در اینجا نور لیزر نقش سوزن گرامافون را برعهده دارد؛ یک شعاع نور لیزر با طول موج ۷۸۰ نانومتر به سطح دیسک برخورد می‌کند و پس از عبور از سطوح سوزانده شده و بازتابش توسط لایه آینه‌ای وارد لنز (چشمی) درایو می‌شود تا تفسیر اطلاعات بوسیله دکودرهای آن انجام گیرد.

در CD‌هایی که به صورت انبوه تولید می‌شوند و حاوی اطلاعات بخصوصی مانند صوت، تصویر یا نرم‌افزار هستند اطلاعات مورد نظر هنگام تولید بر روی دیسک هک می‌شوند تا نیازی به سوزاندن (رایت) دوباره دیتا نباشد. ثبت اطلاعات بر روی CD فقط یک بار امکان پذیر است، یعنی امکان استفاده دوباره از یک دیسک وجود ندارد، البته می‌توان با استفاده از قابلیت Multisession، چند مرتبه اطلاعات را در ‌sessionهای مختلف رایت کرد اما تا جایی که ظرفیت دیسک اجازه می‌دهد. اطلاعات نوشته شده هم به هیچ‌وجه قابل پاک کردن نیستند. مطالبی که گفتیم درباره  CD‌های رایج (CD-R) بود اما انواع دیگری به نام (CD-RW) وجود دارند که امکان چندین بار نوشتن بر روی آنها وجود دارد؛ یعنی از نوع پلاستیک خاصی ساخته شده‌اند که به جای سوختن تغییر حالت می‌دهند. این CD‌ها را می‌توان پاک کرد و دوباره مورد استفاده قرار داد، البته با اختراع فلش مموری و گسترش استفاده از انواع حافظه‌های فلش این نوع از دیسک کاربرد خود را از دست داده و دیگر تولید نمی‌شود. CD در دو اندازه تولید شده است؛ اندازه استاندارد با قطر ۱۲ سانتی‌متر و انواع mini CD با قطر ۶ تا ۸ سانتی‌متر؛ ظرفیت یک CD رایج ۱۲ سانتی‌متری ۷۰۰ مگابایت است، دیسک‌هایی از این نوع با ظرفیت‌های ۶۵۰ و ۸۰۰ مگابایت هم تولید شده‌ اما هیچ‌وقت چندان رواج نیافته‌اند. mini CD هم ۱۸۰ مگابایت ظرفیت دارد.

این نوع دیسک همچنین از لحاظ محتوا و فرمت به انواع مختلفی مانند: VCD (دیسک ویدیویی)، SVCD (دیسک ویدیویی با کیفیت برتر)Audio CD ، Enhanced Audio CD Photo CD و… تقسیم‌بندی می‌شود. سرعت نوشتن و خواندن CD با حرف X نشان داده می‌شود و هر X برابر است با ۱۵۰ کیلوبایت بر ثانیه! باوجود رواج انواع دیسک‌ها با ظرفیت بیشتر و انواع مختلف ابزارهای ذخیره‌سازی، CD همچنان تولید می‌شود و در بازار موجود است. در کشور ما هر پک ۵۰ عددی CD به صورت میانگین بین ۲۰ تا ۲۷ هزارتومان فروخته می‌شود و mini CD تقریبا نایاب است.

DVD

به علت ظرفیت کم CD، ذخیره فرمت‌های جدید و با کیفیت ویدیو روی این نوع دیسک امکان‌پذیر نبود؛ بنابراین نیاز به ساخت یک نوع دیسک با ظرفیت بالاتر احساس می‌شد. نخستین بار در سال ۱۹۹۳ سونی و فیلیپس (MMCD (multimedia compact disc را معرفی کردند و در رقابت با آن دیسک (SD (super density به صورت مشترک توسط کمپانی‌های توشیبا، هیتاچی، میتسوبیشی، ماتسوشیتا و… ارایه شد، اما هیچ کدام از این دیسک‌ها نتوانستند جایگاهی در بازار پیدا کنند تا این که در سال ۱۹۹۴ فیلیپس و سونی از نسل جدید دیسک‌های دیجیتال با ظرفیت بالا (DVD (digital video disc رونمایی کردند. در مقابل، توشیبا و کمپانی فیلم‌سازی برادران وارنر اعلام کردند که دیسکی با ظرفیت بالا اما ساختار متفاوت را در دست ساخت دارند. در نهایت بعد از ماجراهایی که تفصیل آن فراتر از این مطلب است فرمت DVD بود که در این رقابت برنده شد و تولید‌کنندگان بزرگ کامپیوتر آن را به عنوان یک استاندارد واحد پذیرفتند. پایان سال ۱۹۹۵ پایان عمر SD بود، سالی که کمپانی‌های بزرگی مانند اپل، IBM، مایکروسافت و اینتل DVD را انتخاب کردند!

ساختار دیسک‌های نوع CD و DVD کاملا مشابه بوده اما تفاوت اصلی آنها در کوتاه‌تر بودن طول موج پرتو لیزر مورد استفاده برای خواندن DVD است؛ ۶۵۰ نانومتر در برابر ۷۸۰ نانومتر!

DVD از نظر ساختمان و فرمت به انواع مختلفی مانند DVD+R ،DVD-R ،DVD-RW و …. تقسیم بندی‌ می‌شود. همچنین این نوع دیسک در چند تیپ و ظرفیت مختلف موجود است که می‌توانید تفاوت‌های آنها را در جدول زیر مشاهده نمایید:

در بازار ایران هر پک ۵۰ عددی DVD‌های رایج ۴.۷ گیگابایتی با قیمت حدودی ۲۵ تا ۳۰ هزار تومان و انواع دولایه (DVD9) با قیمت ۸۰ تا ۱۰۰ هزار تومان به فروش می‌رسند.

HD DVD و Blu Ray

در سال ۲۰۰۲ نسل جدید دیسک‌های با ظرفیت بسیار بالا معرفی شدند؛ در ادامه تکامل دیسک‌های DVD، کمپانی ژاپنی توشیبا Density DVD (HD DVD) High را معرفی کرد و در مقابل سونی هم از دیسک‌های Blu Ray رونمایی نمود. هر دو نوع این دیسک‌ها مبتنی بر استفاده از پرتو لیزری با طول موج ۴۰۵ نانومتر هستند در حالی که ظرفیت ذخیره‌سازی آنها متفاوت است: HD DVD از ظرفیت‌های ۱۵ و ۳۰ گیگابایت و Blu Ray از ظرفیت‌های ۲۵، ۵۰ و ۱۲۸ گیگابایت پشتیبانی می‌کنند.

هر دو نوع دیسک معرفی شده به اندازه کافی خوب بودند که بتوانند به عنوان فرمت رایج پذیرفته شوند و درواقع هرکدام مزایایی بر دیگری داشتند؛ ظرفیت Blu Ray بالاتر بود و HD DVD سازگاری بهتری با سیستم‌های موجود داشت، اما دنیای تجارت رقابت‌ها و نبردهای خاص خود را دارد و پس از ماجراهایی که فرصت بازگویی آنها در اینجا نیست؛ توشیبا و شریکانش مغلوب شدند. در ۱۹ فوریه ۲۰۰۸ توشیبا رسما شکست را پذیرفت و با این کار به این قسمت از نبرد فرمت‌ها پایان داد! در بازار ایران انواع ۲۵ و ۵۰ گیگابایتی Blu Ray به ترتیب با قیمت حدودی ۶۵ و ۸۵ هزار تومان برای یک پک ۱۰ عددی به فروش می‌رسند.

در تصویر زیر مقایسه انواع دیسک‌های نوری را مشاهده می‌کنید:

نوشته آشنایی با انواع دیسک‌های ذخیره دیتا و تاریخچه آنها اولین بار در پدیدار شد.