آیا قمر فوبوس در چرخه نابودی و احیا به دام افتاده است؟

دانشمندان پیش‌بینی کرده‌اند، قمر فوبوس، در ادامه چرخه خود، به حلقه مریخ تبدیل می‌شود. بااین‌حال، یافته‌های مطالعه‌ای جدید نشان می‌دهد، قمر فوبوس، برای نخستین بار نیست که نابود می‌شود و احتمالا آخرین بار هم نخواهد بود.

قمر فوبوس مانند دیگر قمر مریخ، دیموس که هر دو قمرهای کوچکی به شکل سیب‌زمینی هستند، مدت‌هاست، ذهن دانشمندان را به خود مشغول کرده‌اند. چگونگی شکل‌گیری این اقمار که سطح آن‌ها پر از گودال‌ها و دهانه‌های برخوردی است، هنوز برای دانشمندان همچون یک معما باقی‌مانده است.

دانشمندان گمان می‌کنند، این اقمار همچون دیگر سیارک‌ها و دنباله‌دارها از سنگ‌هایی که در دسته شهاب‌سنگ‌های کندریت کربنی طبقه‌بندی می‌شوند، شکل‌گرفته‌اند. درحالی‌که ستاره شناسان فرضیه‌های متعددی برای شکل‌گیری این اقمار مطرح کرده‌اند، یکی از فرضیه‌ها که از مقبولیت بیشتری برخوردار است، بیان می‌کند، این اقمار از اثر برخوردی که موجب تشکیل حوضچه بوریالیس در مریخ شده، ایجادشده‌اند. حوضچه بوریالیس در نیمکره شمالی سیاره سرخ واقع‌شده و  ۴۰ درصد از سطح سیاره را پوشانده است.

درحالی‌که برخی از دانشمندان می‌گویند، این اثر برخوردی به‌طور مستقیم منجر به تشکیل قمر فوبوس شده است؛ دیوید مینتون و اندرو هیسلبروک، محققانی از دانشگاه پوردو، ایندیانا، نظر دیگری دارند. فرضیه‌ای که این محققان مطرح کرده‌اند، نشان می‌دهد، دو قمر فوبوس و دیموس بقایای حلقه‌ای هستند که پیش‌ازاین در اطراف مریخ وجود داشته است. به‌عبارت‌دیگر، فوبوس از حلقه به قمر تبدیل‌شده است. هیسلبروک و مینتون باور دارند، قمر فوبوس حدود ۴.۳ میلیارد سال قبل با تشکیل حوضچه بوریالیس به وجود آمده است.

اندرو هیسلبروک، دانشجوی دکترای فیزیک و نجوم در دانشگاه پوردو، می‌گوید:”این تأثیر برخوردی، مواد کافی برای تشکیل یک حلقه از سطح مریخ جدا کرده است.”

بر اساس مدل کامپیوتری که هیسلبروک و مینتون طراحی کرده‌اند، بقایای اثری برخوردی که از سطح مریخ جدا شده، ابتدا به هم فشرده شده و در نهایت موجب تشکیل یک قمر شده است. با توجه به این واقعیت که مدار قمر فوبوس، هرساله به مریخ نزدیک‌تر می‌شود، با ادامه این چرخه و رسیدن فوبوس به محدوده روش (Roche Limit)، این قمر متلاشی خواهد شد.

محدوده روش به کمترین فاصله بین یک قمر و سیاره گفته می‌شود که موجب فروپاشی قمر نگردد. به‌این‌ترتیب، سیارات و اقمار بزرگ نمی‌توانند در محدوده روش بچرخند، زیرا متلاشی می‌شوند.

محققان گمان می‌کنند، فوبوس چندین بار این چرخه را طی خواهد کرد. در حال حاضر، انتظار می‌رود، قمر فوبوس با نزدیک شدن به محدوده روش بار دیگر متلاشی شود و در هفتاد میلیون سال بعد، دوباره به حلقه تبدیل شود.

مینتون همچنین تصور نمی‌کند، فوبوس مستقیما از تأثیر برخوردی که ۴.۳ میلیارد سال قبل رخ‌داده، به وجود آمده باشد، چراکه گمان می‌کند، قمر فوبوس نمی‌توانسته در این زمان طولانی به‌صورت یک جسم واحد باقی‌مانده باشد. برای این کار، فوبوس می‌باید در فاصله‌ای بسیار دورتر از مریخ تشکیل می‌شد و از رزونانس دیموس عبور می‌کرد و با توجه به تأثیر گرانشی که این دو قمر بر روی همدیگر می‌گذارند، مدار آن‌ها باید تحت تأثیر قرار می‌گرفت؛ اما چنین چیزی رخ نداده است.

 رزونانس مداری زمانی اتفاق می‌افتد که دو (یا چند) جرم کیهانی که به دور جرم دیگری می‌گردند، اثر گرانشی متقابل و متناوبی بر هم داشته باشند. اجرامی که باهم در رزونانس هستند، اثر گرانشی زیادی بر هم می‌گذارند و مدار یکدیگر را تحت تأثیر قرار می‌دهند.

مینتون می‌گوید:”از زمان تشکیل دیموس، مدار دیموس چندان تغییر نکرده است؛ اما اگر قمر فوبوس از رزونانس عبور می‌کرد، چنین تغییری تابه‌حال رخ‌داده بود.”

مینتون و هیسلبروک برای آزمایش بیشتر مدل خود، قصد دارند، مطالعات بیشتری بر روی دینامیک اولین مجموعه حلقه‌ها و یا بقایای به‌جای مانده از قمر قبلی مریخ انجام دهند.

.

منبع: newatlas

نوشته آیا قمر فوبوس در چرخه نابودی و احیا به دام افتاده است؟ اولین بار در تکرا - اخبار روز تکنولوژی پدیدار شد.