فعالان بخش خصوصی اینترنت نگران انحصار فیبرنوری
«سرویس دهی اپراتورهای جدید اینترنت و دارنده پروانه خدمات ارتباطات ثابت (FCP) تا دو ماه آینده آغاز می‌شود.» این خبری بود که ابتدای هفته جاری معاون سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی(رگولاتوری) اعلام کرد. صادق عباسی شاهکوه، با اشاره به صدور 9 مجوز فعالیت برای شرکت‌های ارائه دهنده خدمات ارتباطات ثابت اعلام کرده بود که این فعالان علاوه بر ارائه سرویس اینترنت، می‌توانند تمامی خدمات ارتباطات ثابت را نیز ارائه کنند. رگولاتوری در حالی از شروع به کار شرکت‌های دارای پروانه FCP تا 2 ماه آینده خبر می‌دهد که شرکت‌های دریافت‌کننده پروانه FCP نگران سرمایه‌گذاری‌های خود در این حوزه هستند. این گروه از فعالان اعلام می‌کنند که در حال حاضر به دلیل مطرح شدن احتمال تمدید دوران انحصار اپراتور فیبرنوری(اپراتور چهارم) نسبت به جذب سرمایه و فعالیت خود دچار تعلل شده‌اند.
تمدید انحصار
شهریور ماه سال گذشته بود که رگولاتوری خبر از اصلاح ساختاری پروانه‌های ارتباطات ثابت داد. این تصمیم رگولاتوری به دلیل نزدیک شدن به زمان تمدید پروانه‌های اینترنتی و جبران مشکلات 10 ساله بازار اینترنت اتخاذ شد. اما شاید یکی از دلایل اصلی رگولاتوری برای تغییر در پروانه ارتباطات ثابت، شکستن انحصار چند ساله شرکت مخابرات بود. در واقع رگولاتوری می‌خواهد با کمک پروانه‌های جدید FCPسد خدمات انحصاری مخابرات در بخش سیم‌مسی را شکسته و راه را برای توسعه شرکت‌های اینترنتی باز کند. اما شرکت‌های اینترنتی که هنوز از انحصار مخابرات خلاص نشده‌اند به نظر می‌رسد قرار است در انحصار شرکتی قرار بگیرند که هنوز خدمات قابل قبولی براساس اهدافش در پروانه ارائه نکرده است. زمزمه تمدید دوران انحصار اپراتوری فیبرنوری که با نام تجاری ایرانیان نت نیز شناخته می‌شود در اردیبهشت ماه سال‌جاری شنیده شد.
باقری چناری، مدیرعامل شرکت ایرانیان نت در گفت‌و‌گویی اعلام کرده بود که به دلیل حجم بالای تعهدات در پروانه اپراتور فیبر نوری، این شرکت نمی‌تواند اهداف مد نظر وزارت ارتباطات را پیاده کند. او تأکید کرده بود، تعهداتی که به این شرکت تحمیل شده غیر اصولی بوده و در هیچ جای دنیا چنین تعهدات سنگینی برای یک اپراتور آن هم در این مدت زمان در نظر نمی‌گیرند. اما در نهایت این خواسته نیز با سکوت وزارت ارتباطات و رگولاتوری به جایی نرسید، تا اینکه وزیر ارتباطات در مراسم اهدای پروانه FCP به 7 شرکت اینترنتی(آبان ماه سال‌جاری) در پاسخ به یکی از شرکت‌های اینترنتی که خواسته بود دوران انحصار اپراتور فیبرنوری تمدید نشود اعلام کرد «به این اپراتور با توجه به بندهایی از پروانه‌اش اجازه داده شده که اگر بین 50 تا 60 درصد طرحش را انجام داده باشد، دوران حفاظتشان بین دو تا سه سال تمدید شود.» همین یک حرف وزیر ارتباطات کافی بود تا مدیران اپراتور فیبر نوری اعلام کنند که وزیر انحصار آنها را تمدید کرده است.
حتی مسئولان این شرکت بدون توجه به نکته اعلام شده از سوی وزیر ارتباطات یعنی منوط شدن تمدید دوران حفاظت اپراتور فیبر نوری در صورت اجرای 50 تا 60 درصدی طرح، در سایت خود نیز خبری با تیتر<تمدید دوره انحصار شرکت ایرانیان نت» را قرار دادند. حال آنکه این اپراتور که براساس تعهداتش قرار بود در دی ماه سال 93، در 7شهر یک میلیون مشترک را به شبکه فیبرنوری خود متصل کند، عملکرد موفقیت آمیزی نداشته است. همچنین آن‌طور که از گزارش‌ها مشخص است بجز تهران (آن‌هم به صورت محدود در نمایشگاه بین‌المللی تهران) این طرح در شهرهای مد نظر به اجرا در نیامده است. اما رگولاتوری با اعلام بی‌خبری در خصوص تمدید انحصار اپراتوری فیبر نوری که مرداد سال آینده به پایان می‌رسد، اعلام کرد که این سازمان تاکنون مصوبه‌ای در خصوص تمدید دوران حفاظت اپراتور چهارم نداشته است.
همچنین علی‌اصغر عمیدیان، رئیس رگولاتوری در حاشیه یکی از برنامه‌های وزارت ارتباطات اعلام کرد که وزارت ارتباطات به صورت عادلانه با اپراتورهای فعال در بخش ارتباطات ثابت کشور رفتار می‌کند. عمیدیان با بیان اینکه با مدیران اپراتور فیبر نوری جلسه‌ای در خصوص وضعیت این اپراتور داشته می‌گوید: «در اردیبهشت ماه سال‌جاری مدیر عامل این اپراتور در جلسه‌ای مشکلات این طرح در پیشروی را به دلیل تعهدات سنگین پروانه اعلام کرد و درخواست تمدید دوران حفاظت خود را مطرح کرد. اما اعضای کمیسیون ضمن بررسی مشکلات پروانه این اپراتور به جای تمدید دوران انحصار بیشتر موافق ورود یک سرمایه‌گذار به این طرح بودند.»
چشم انتظار عدالت وزارت آی سی تی
اما چرا دارندگان پروانه FCP نسبت به تمدید انحصار اپراتور چهارم نگران هستند؟ براساس بندهای پروانه اپراتور فیبرنوری، این اپراتور باید خدمات خود در بخش صوت، داده، تصویر و... را با کمک تکنولوژی فیبر نوری به دست کاربران نهایی برساند. مدت اعتبار این پروانه ۱۰ سال از زمان صدور پروانه (سال 91) و قابل تمدید برای سه دوره پنجساله است. همچنین رگولاتوری برای این اپراتور دوره حفاظت بازار و امنیت سرمایه‌گذاری در نظر گرفته است؛ به طوری که به مدت چهار سال از تاریخ صدور این پروانه، پروانه جدیدی برای ایجاد شبکه مشابه صادر نخواهد کرد و از پایان سال چهارم تا پایان سال هفتم هم بر اساس تشخیص کمیسیون میتواند در استانهایی که دارنده پروانه به حداقل ۵۰درصد تعهدات توسعه و اجرا عمل نکرده باشد، پروانههایی جدید با موضوع مشابه این پروانه صادر کند.
حالا از سوی دیگر براساس پروانه شرکت‌های FCP، به این فعالان اجازه داده شده تا در صورت برخورد با موانع در مراکز مخابراتی به دلیل فراهم نبودن فضا برای ارائه خدمات، خود اقدام به ایجاد زیرساخت و شبکه بر مبنای تکنولوژی فیبرنوری کنند. ناصر علی سعادت، رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور(نصر) در گفت‌و‌گو با «ایران» در خصوص احتمال تمدید پروانه اپراتور فیبر نوری می‌گوید: «تمدید انحصار اپراتور فیبرنوری یا هر اپراتور دیگری یعنی ضربه به اعتماد فعالیت بخش خصوصی. شرکت‌های بخش خصوصی با اعتماد به رگولاتوری و تعهداتش وارد بازار شده‌اند و 20 میلیارد تومان نیز حق پروانه FCP پرداخت کرده‌اند. همچنین برای فعالیت جدید خود باید سرمایه‌گذاری‌های بیشتری نیز در این بخش انجام دهند و اگر قرار باشد انحصار ایرانیان نت تمدید شود، این سرمایه‌گذاری هیچ نتیجه و توسعه برای کشور در حوزه اینترنت به دنبال نخواهد داشت.»
وی با اشاره به اظهارات وزیر ارتباطات می‌افزاید: «آقای واعظی بارها از اعتماد به بخش خصوصی صحبت کرده و اعلام کرده‌اند که باید نزدیک به 60 درصد سرمایه‌گذاری در بخش ICT کشور توسط این بخش انجام شود بنابراین با توجه به حمایت وزارت ارتباطات از بخش خصوص به نظر نمی‌رسد این وزارتخانه با تمدید پروانه اپراتوری فیبر نوری زمینه شکست فعالان این بخش را فراهم کند.»
سعادت بر این باور است که اگر اپراتور فیبرنوری عزم انجام تعهداتش داشت در چند سال زمان فعالیتش این کار را انجام می‌داد و به نظر نمی‌رسد تمدید دوران حفاظت این اپراتور مشکلی از گره ضعف های آن کم کند. در همین زمینه محمدعلی یوسفی‌زاده، یکی از دارندگان پروانه FCP با ابراز امیدواری نسبت به تصمیم درست وزارت ارتباطات در این خصوص در گفت‌و‌گو با «ایران» می‌گوید: «بهتر است هر اپراتور یا شرکتی براساس تعهدات پروانه‌اش کار کند و امتیازی که مربوط به توسعه ملی است را با درخواست‌های نامعقول مانند تمدید دوران انحصار، نابود نکند.» یوسفی‌زاده نیز بر این باور است که تمدید دوران انحصار کمکی به اپراتور فیبر نوری نخواهد کرد و بهتر است این اپراتور به جای تمرکز روی تمدید دوران انحصار، در کنار دیگر فعالان FCP فعالیت کند و دست به رقابت بزند.
این فعال حوزه اینترنتی با اعلام اینکه در حال حاضر تکنولوژی اینترنت از ADSLبه سمت فیبرنوری در حرکت است تأکید می‌کند تمدید انحصار ایرانیان نت به معنی عقب افتادن از دنیا و از بین رفتن سرمایه‌گذاری دارندگان پروانه FCPدر بخش فیبرنوری است. به باور وی فضای اینترنت کشور آنقدر بزرگ و گسترده است که شرایط کار برای همه فعالان این بخش وجود دارد و نباید با انحصار طلبی، توسعه کشور در بخش ارتباطات ثابت را با کندی مواجه کرد.