قاچاق سالانه ۹۲۷ میلیون دلاری رایانه و قطعات جانبی

چندی پیش قاسم خورشیدی، سخنگوی ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز از کاهش 10 میلیارد دلاری قاچاق کشور در سال های 93 و 94 خبر داد و سه عامل مسایل کلان اقتصادی کشور، انجام اقدامات پیشگیرانه و اقدامات مقابله‎ای را از دلایل کاهش 10 میلیارد دلاری قاچاق در دو سال اخیر اعلام کرد.
 
در این ارتباط و با هدف تشریح روش‎های برآورد میزان قاچاق و همچنین فرآیند تهیه برآوردها به ویژه در گروه های کالایی که بیشترین سهم را در قاچاق کالا دارند، خبرگزاری ایرنا با سید محمدرضا عبادی، معاون فرهنگی و پژوهش ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز گفت‎و‎گو کرده است که می‎خوانید.
 
میزان قاچاق چگونه و براساس چه روش‎هایی برآورد می‎شود؟
برای محاسبه اقتصاد پنهان که قاچاق به عنوان بخشی از اقتصاد پنهان تلقی می شود، 24 روش ذکر شده است. برای اینکه بدانیم کدام روش متقن تر است، در سال گذشته پروژه‎ای با دانشگاه تربیت مدرس منعقد کردیم که براساس نتایج آن کار تحقیقاتی، به سه روش شکاف عرضه و تقاضا، دلفی و کشفیات (برای محاسبه اقتصاد پنهان) رسیدیم.
علاوه براین، به دستور معاون اول رییس جمهوری برای برآورد حجم قاچاق، اواخر سال گذشته کارگروهی با عضویت برخی وزارتخانه ها‎ تشکیل شد.
 
براساس این مطالعات و همفکری‎ها، بهترین و قابل اتکاترین روش، شکاف عرضه و تقاضا بود. برای این منظور، ابتدا کالاهای هدف مشخص می ‎شد؛ یعنی اینکه کدام کالاها بیشتر در معرض قاچاق قرار دارند. سپس فرمول به دست آوردن اقتصاد پنهان اجرا می ‎شد؛ یعنی تفریق عرضه کل از تقاضای کل. عرضه کل از جمع کل تولید داخل به اضافه واردات منهای صادرات به دست آمد و تقاضای کل را هم از دستگاه های مربوطه دریافت کردیم.
به دنبال این اقدامات، کالاها در کارگروه برآورد حجم قاچاق مشخص شد. برای هر گروه کالایی یک دستگاه متولی تعیین شد؛ به طور نمونه برای دریافت تقاضای کل در حوزه گوشی همراه و لوازم خانگی به وزارت صنعت مراجعه شد. دریافت اطلاعات از دستگاه‎ها در یک دوره فشرده از اسفندماه سال گذشته آغاز و تا اواسط خردادماه امسال ادامه پیدا کرد.
 
بر این اساس برآورد قاچاق در سال 1394 چقدر بود؟
ارزش کل قاچاق در سال گذشته، 15.5 میلیارد دلار برآورد شده است، از این میزان 14.5 میلیارد دلار مربوط به قاچاق ورودی و یک میلیارد دلار مربوط به قاچاق خروجی است.
بر این اساس، حجم کل قاچاق در سال 94 نسبت به سال 93 حدود 22 درصد کاهش یافته است. همچنین حجم قاچاق ورودی در سال 94 نسبت به سال 93 حدود هشت درصد و حجم قاچاق خروجی در سال 94 نسبت به سال 93 حدود 76 درصد کاهش داشته است.
 
این حجم از قاچاق چقدر از نظر اقتصادی به کشور آسیب وارد می ‎کند؟
این آسیب در بخش‎های مختلف قابل توجه است. فقط در بخش فقدان وصول درآمدهای دولت (سود ناخالص قاچاقچیان) ناشی از عدم پرداخت عوارض گمرکی و مالیات بر ارزش افزوده در 15 کالای مورد بررسی که حجم قاچاقی معادل 11 میلیارد دلار را دارند، حدود چهار میلیارد دلار برآورد می شود.
 
آیا حجم قاچاق به تفکیک کالاها وجود دارد؟ کدام گروه‎های کالایی سهم بیشتری در قاچاق دارند؟
بله، فراوانی قاچاق کشور مربوط به پوشاک، مواد غذایی، گوشی تلفن همراه، شمش طلا و انواع لوازم خانگی است که حدود 41 درصد از حجم قاچاق را به خود اختصاص می ‎دهد.
 
برآوردی که شما از قاچاق هر کدام از این گروه‎های کالایی دارید، چقدر است؟
این آمار مربوط به سال گذشته است؛ به‎طور مثال حجم قاچاق گوشی تلفن همراه یک میلیارد و 271 میلیون دلار، انواع لوازم خانگی یک میلیارد و 88 میلیون دلار، رایانه و قطعات آن 927 میلیون دلار و تجهیزات پزشکی 375 میلیون دلار است.
 
به‎عنوان نمونه حجم قاچاق کالا در تلفن همراه چگونه محاسبه می ‎شود؟
سالانه 14 میلیون دستگاه گوشی همراه در کشور خریداری می ‎شود. اگر واردات رسمی 2 میلیون و 300 هزار دستگاه سال گذشته را از این عدد کم کنیم، رقمی حدود 11 هزار و 700 دستگاه باقی می ‎ماند که این گوشی‎ها به طور قاچاق وارد کشور می ‎شود.
 
ارزش‎گذاری تلفن‎ همراه و تبدیل واحد از دستگاه به دلار چگونه انجام می ‎شود؟
برای این منظور سراغ گمرک رفتیم. آنها رقم دقیق تعداد و ارزش کل تلفن های همراه وارداتی را به ما اعلام کردند که از این طریق، قیمت هر دستگاه گوشی وارداتی با هزینه حمل ونقل و مالیات حدود 110 دلار تخمین زده شد. از حاصل ضرب این عدد در تعداد برآوردی گوشی های قاچاق شده، ارزش قاچاق تلفن همراه یک میلیارد و 271 میلیون دلار برآورد شد.
 
سخن آخر؟
در بحث مبارزه با قاچاق، یکی از بخش‎های مهم و قابل توجه حمایت از تولید داخل است. در این زمینه باید بدانیم نیاز داخل کشور باید از طریق تولید داخل یا واردات قانونی تامین شود؛ زیرا در غیر این‎صورت آن کالا برای ورود مجاری غیرقانونی را پیدا می ‎کند.
هم اکنون عزمی جدی در دولت یازدهم برای حمایت از تولید داخل شکل گرفته است و این عزم به طور حتم در حوزه قاچاق کالا اثربخش خواهد بود.