ایستـــــــادن در صف طولانی یک مغازه برای پرداخت هزینه اجناس خریداری شده، بیرون آوردن گوشی هوشمند برای پرداخت بهداشتی بدون تماس با پول یا کارت بانکی، نگه داشتن گوشی هوشمند در مقابل صورت برای باز شدن قفل دستگاه و در نهایت نمایان شدن پیغام خطا در گوشی که به خاطر داشتن ماسک صورت نتوانسته است چهره کاربر را شناسایی کند.این مسأله به یکی از مشکلات فراگیر عموم مردم بخصوص افرادی تبدیل شده است که سر و کار بیشتری با فناوری دارند.

از زمان همه‌گیری ویروس کرونا بسیاری از کشورهای جهان استفاده از ماسک  را در مکان‌های عمومی  اجباری کردند و این روزها شرکت‌های فناوری بخصوص کمپانی‌های تولیدکننده نسل جدید گوشی‌های هوشمند مجهز به حسگر تشخیص چهره در تلاشند خود را با دنیای بعد از کرونا هماهنگ کنند. این هفته محققان دانشگاه ام‌آی‌تی هشدار دادند که ممکن است در دنیای بعد از کرونا تغییراتی ایجاد شود که کاربران نتوانند زندگی قبل از این دوره را تجربه کنند و باید برای حل مشکلات جدید فناوری فکر اساسی کرد. این محققان با انتشار گزارشی توضیح دادند فناوری‌های هوشمند تشخیص چهره که به‌ صورت گسترده توسط کاربران جهانی مورد استفاده قرار می‌گیرند ممکن است غیرقابل استفاده شوند و شرکت‌ها باید فکر راه چاره باشند.

این ماسک‌های ناشناخته برای گوشی

یکی از محبوب‌ترین فناوری‌های تشخیص چهره که به‌ صورت گسترده توسط کاربران جهانی استفاده می‌شود «فِیس آی‌دی» نام دارد که شرکت اپل آن را در عموم دستگاه‌های موبایلی خود به کار می‌گیرد و این سیستم به کاربران کمک می‌کند پس از قرار دادن چهره خود در مقابل دوربین سلفی، بدون دخالت دست بتوانند قفل گوشی هوشمند را باز کنند. «فیس آی‌دی» شبکه‌ای از نقاط مادون قرمز را برای اندازه‌گیری شکل فیزیکی صورت کاربر مورد استفاده قرار می‌دهد و از این طریق دسترسی به محتویات مدل‌های مختلف آیفون، «آی » یا خدمات مختلف اپل از جمله سرویس پرداخت موبایلی «اپل پِی» را تضمین می‌کند.

حسگرهای تشخیص چهره از فناوری هوش مصنوعی استفاده می‌کنند و به همین خاطر می‌توانند موانع مختلف از جمله آرایش غلیظ، حجم زیاد ریش روی صورت مردان یا حتی عینک آفتابی را نیز کنار بگذارند و چهره فرد مورد نظر را بدرستی تشخیص دهند، اما بررسی‌های صورت گرفته طی شش ماه گذشته نشان داده برای این فناوری قابلیت تشخیص چهره کاربر با ماسک صورت تعریف نشده است و به همین خاطر زمانی که کاربران با ماسک مقابل حسگر تشخیص چهره قرار می‌گیرند، نمی‌توانند قفل گوشی هوشمند خود را بدون دخالت دست باز کنند.

برای حسگرهای تشخیص چهره یک قابلیت نه چندان شناخته شده به‌نام «ترانزیت سریع» هم در نظر گرفته شده است که برای عبور از برخی موانع به کاربران کمک می‌کند. این فناوری به شرکت‌هایی که خدمات پرداخت موبایلی از طریق حسگر تشخیص چهره را فراهم می‌کنند امکان می‌دهد دسترسی گسترده‌تر به خدمات بانکی را برای مشتریان خود فراهم کنند، به‌عنوان مثال شرکت اپل با استفاده از قابلیت مذکور این فرصت را برای کاربران فراهم می‌کند تا هنگام استفاده از خدمات حمل‌ونقل عمومی و پرداخت هزینه مربوطه بدون احراز هویت سرویس «اپل پِی» را به کار گیرند. ولی باید اعتراف کرد به غیر از این، تنها یک راه وجود دارد که بتوان با وجود ماسک‌های اجباری از طریق حسگر تشخیص چهره به فضای داخلی گوشی دسترسی پیدا کرد.

شرکت اپل اوایل ماه مه اعلام کرد که بزودی یک به‌روز‌رسانی منتشر می‌کند تا تأخیر بین عدم شناسایی چهره و نشان دادن رمز عبور به‌عنوان روش جایگزین احراز هویت از بین برود و کاربران دسترسی بیشتری به محتویات گوشی خود داشته باشند. این گزینه در اصل بازگشت برای ورود به سیستم داخلی گوشی را تسریع می‌کند، ولی باید گفت اتفاق مذکور چندان هم قابل اعتماد نیست و نمی‌تواند مشکل کاربران را با ماسک حل کند. «اندرو باد» مدیر سیستم‌های هوشمند تشخیص چهره دانشگاه ام‌آی‌تی در این خصوص توضیح داد که فناوری مذکور یک روش مناسب برای کوتاه مدت است و نمی‌توان از آن به‌عنوان یک ابزار کاربردی یاد کرد.

دنیای پس از ماسک‌های کرونایی

ماسک‌های صورت مخصوص جلوگیری از انتشار ویروس کرونا برای برخی فناوری‌های تشخیص چهره کار را دشوار می‌کنند و با وجود این برخی کمپانی‌ها سعی کرده‌اند با انتشار به‌روز رسانی‌های مختلف، مشکلاتی را که در این زمینه به وجود آمده است  از بین ببرند. «اندرو باد» در این خصوص گفت: «سیستم‌های مدرن تشخیص چهره به گونه‌ای طراحی شده‌اند که بخش اعظم فعالیت‌های آنها به ناحیه اطراف چشم متکی است و به عبارت دیگر این سیستم‌ها برای تشخص چهره کاربر روی چشم او و ناحیه اطراف آن متمرکز می‌شوند. پارادایم قدیمی در این زمینه انداره‌گیری هندسی فرم صورت در حالت کلی بود و باید گفت این فناوری هم اکنون منسوخ شده است».

در عوض، مشکل ماسک‌ها این است که تشخیص یک چهره واقعی را برای سیستم دشوارتر می‌کند و به همین خاطر تشخیص چهره واقعی از یک حقه یا تصویر غیرواقعی برای دور زدن سیستم دشوار می‌شود. این وظیفه در سیستم‌های هوشمند تشخیص چهره «اطمینان واقعی از حضور» نام دارد و هسته اصلی فناوری تشخیص چهره محسوب می‌شود. شرکت‌های بزرگ هم اکنون در حال کار کردن روی این قابلیت هستند تا بتوانند جایگزینی را برای فناوری کنونی ارائه دهند که البته هنوز هیچ پیشرفتی در این زمینه حاصل نشده است.

«اندرو باد» در این باره گفت: «ماسک‌های صورت به‌ صورت بزرگ طراحی می‌شوند تا جلوی انتشار ویروس کرونا را بگیرند و همین مسأله برای فناوری دردسرهای تازه ایجاد کرده است. ماسک‌های بزرگ بخش اعظم صورت کاربر را می‌پوشانند و به همین خاطر هوشمندترین فناوری‌ها هم نمی‌تواند آنها را دور بزند».

این اتفاق باعث شده است مشکلات دیگری هم به وجود آید، به‌عنوان مثال سال 2017 میلادی شرکت سامسونگ گوشی هوشمند «گلکسی اس8» را معرفی کرد که این محصول یک گوشی با قابلیت تشخیص عنبیه چشم بود. پس از حدود یک ماه محققان امنیتی ویدیویی را از این گوشی منتشر کردند که نشان می‌داد قفل گوشی مذکور با نشان دادن یک عکس پشت لنز طبی چشم براحتی باز می‌شود. بخش اعظم هزینه‌ای که آن زمان کاربران برای خرید این گوشی هوشمند پرداخت می‌کردند مربوط به حسگر تشخیص عنبیه چشم می‌شد که براحتی قابل هک بود. دیگر فناوری‌هایی که در این زمینه به کار گرفته می‌شوند قابلیت‌های بیشتری را به همراه دارند. شرکت iProov از جمله مراکزی است که خدمات راستی آزمایی در فناوری‌های احراز هویت را به دولت انگلستان ارائه می‌دهد. این مرکز یک سیستم تشخیص کف دست ارائه کرده است که می‌تواند هویت افراد را با استفاده از عکسی که با تلفن هوشمند از کف دست آنها گرفته می‌شود تشخیص دهد و البته روش‌های جعلی را هم شناسایی کند.

«اندرو باد» در ادامه صحبت‌های خود گفت: «کاربرانی که این روزها قصد دارند از فناوری تشخیص چهره در گوشی هوشمند خود استفاده کنند، ماسک خود را درمی‌آورند. دانشمندان این روزها در تلاشند راه‌های جایگزین را ارائه دهند تا با دنیای جدیدی که ویروس کرونا برای ما ساخته است سازگارتر شویم و خودمان را برای مدل جدید زندگی آماده کنیم».

مشکلاتی که سیستم‌های مختلف تشخیص چهره این روزها بواسطه ماسک صورت با آن مواجه شده‌اند کارخانه‌های تولیدکننده دستگاه‌های موبایلی را مجبور کرده است تا به فناوری‌های کارآمدتر و جدیدتر فکر کنند؛ برخی از این کارخانه‌ها تصمیم دارند فناوری‌هایی که با اهداف نظارتی در دوربین‌های مدار بسته برای ردیابی افراد استفاده می‌شود  به کار گیرند. در این میان برخی دیگر از شرکت‌های بزرگ به این نتیجه رسیده‌اند که استفاده عمومی از فناوری‌های امنیتی و نظارتی می‌تواند عواقبی  هم به همراه داشته باشد در مجموع باید اعتراف کرد کمپانی‌های بزرگ توسعه دهنده فناوری‌های تشخیص چهره هنوز نتوانسته‌اند روشی کاربردی برای دنیای بعد از کرونا با صورت‌های ماسک زده ارائه کنند. مطالعه دولت امریکا در ماه ژوئیه نشان داد استفاده گسترده از ماسک‌های صورت توسط مردم باعث شده است دقت الگوریتم‌های هوشمند دوربین‌های نظارتی که در این زمینه به کار گرفته می‌شوند بین 5 تا 50 درصد کاهش یابد.