دنیای مجازی و اینترنت شاید هر روز شکل تازه و عجیب‌تری به خودش بگیرد. با افزایش کاربران شبکه‌های اجتماعی علاوه بر آنکه مسیر استفاده از اینترنت تا حد زیادی دستخوش تغییر شد، نقش آنها در زندگی مردم نیز افزایش بسیار بیشتری نسبت به گذشته یافت.
در این بین بایستی تلگرام را پرکاربردترین، پرطرفدارترین، پرمخاطب‌ترین و خلاصه پُرترین اپلیکیشن اینترنتی دانست که با اختلاف زیاد توانسته بر صدر توجهات کاربران قرار گرفته تا هرگونه اختلال در کارکرد آن، بازتاب بسیار گسترده‌ای در میان مردم داشته باشد.
فیلتر شدن چند روزه تلگرام به دلیل مسایل امنیتی، به‌خوبی نشان داد که چگونه یک اپلکیشن قادر است تا تاثیرات گسترده‌ای نه تنها بر نحوه ارتباطات، بلکه مشاغل و زندگی بسیاری از افراد بگذارد. با آنکه از همان ابتدای امر بر موقت بودن این فیلترینگ تاکید شد اما کمی طولانی‌تر شدن موضوع باعث گشت برخی از گمانه‌زنی‌ها بر فیترینگ دایمی تلگرام مطرح شود.
پیش از این در ارتباط با برخی از سایت‌های مشابه چون فیس‌بوک، توییتر و حتی اپلکیشنی چون وی‌چت، دایمی شدن فیلترینگ اتفاق افتاده بود اما اولا نه با این سطح از هجمه انتقادات و پیگیری کاربران روبه‌رو شده بود و نه چنین رفتار متفاوتی دیده شد. رفتارهایی که به‌خوبی نشان داد کاربران قصد جدایی از تلگرام را نداشته و به هر طریقی که شده قصد دارند از این اپلیکیشن که درصد رضایت‌مندی بالایی دارد، استفاده نمایند.
۱- آمار بسیار زیاد استفاده از فیلتر شکن‌ها
با توجه به وابستگی بسیار زیاد ایرانیان به تلگرام، از همان ساعات ابتدایی فیلترینگ، هجوم کاربران به سمت فیلترشکن‌ها و VPNها بسیار مشهود بود، به‌طوری‌که طبق برخی اعلام‌ها این رشد استفاده از فیلتر شکن به عدد باورنکردنی ۱۶۵۰درصد رسید تا نشان دهد که اراده اصلی کاربران بر تداوم استفاده از تلگرام است.
به طور مثال آمار روزانه دانلود سایفون از ۳۵ هزار عدد به ۷۰۰ هزار افزایش یافت، با علم بر این موضوع که درصد زیادی از کاربران به‌واسطه کار و فعالیت خودشان، پیش از این مجهز به فیلتر شکن یا VPN بوده‌اند (برای دسترسی به خدماتی که برای ایرانیان از سوی طرف خارجی محدود شده است).
۲- رفوزگی اپلیکیشن‌های مشابه ایرانی
با اینکه همه‌گیر شدن برنامه‌هایی چون وایبر، واتس‌اپ، وی‌چت و همین تلگرام سبب شد تا نمونه‌های بسیار زیادی از اپلیکیشن‌های ایرانی طراحی و عرضه شوند، اما استقبال کم ایرانیان در طول مدت زمان باز بودن تلگرام و حتی پس از فیلتر شدن، به‌خوبی نشان داد که کاربران به این اپ‌ها روی خوشی نشان نمی‌دهند.
تنها نگاهی به آمار دانلودهای این اپلیکیشن‌ها که طی اعلام برخی خبرگزاری‌ها حتی به ۵درصد کاربران اینترنت هم نرسید، به‌درستی نشان از این عدم استقبال دارد و حتی با اینکه آمار دانلودها در این مدت زمان افزایش یافت، اما بروز اختلالات و کندی برای همین تعداد اندک هم نشان داد که نیاز زیادی به بهبود و توسعه کارشان وجود دارد. جالب اینجاست که حتی نمونه‌های خارجی چون واتس‌اپ یا وی‌چت (که رفع فیلتر شده بود!) نیز نتوانست توجه چندان زیادی را به سمت خودشان جلب کنند.
۳- کسی دوست ندارد از تلگرام جدا شود!
نگاهی به میزان محتوای تولید شده پس از فیلترینگ تلگرام، به‌خوبی نشان می‌دهد که اکثریت فعالان این حوزه، هیچ میلی به ترک آن نداشته و فعالیت خودشان را حفظ کرده‌اند. شاید تنها در روزهای نخست بود که محتوای قرار گرفته بر روی تلگرام کاهش زیادی یافت اما به تدریج، به همان روال سابق نزدیک شد.
حتی کانالهای رسمی که به ارگان‌هایی چون صدا و سیما وابسته هستند (مانند فوتبال برتر) با آنکه دیگر تبلیغش از تریبون صدا و سیما انجام نمی‌شد اما محتوا گذاری و نظرسنجی‌هایش همچون گذشته برقرار بود و نگاهی به آمار کاربران نشان می‌داد که استقبال و شرکت افراد دچار افت محسوسی نشده است. حتی این امر در بین گروه‌های تلگرامی سایت چرخان (شامل ۲۷ سوپر گروه خودرو) و بررسی تعداد اعضا نشان داد که اکثریت این گروه‌ها نه تنها دچار ریزش کاربر نشدند، بلکه تعداد اعضای آنها همچون گذشته رشد نیز داشت (شاید با روندی آهسته‌تر).
سرنوشت تلگرام چه می‌شود؟
جواب به این سوال ساده نیست اما تجربه این سری از فیلترینگ نشان داد که میزان نفوذ تلگرام در بین کاربران نه فقط به ارتباطات بلکه به مشاغل زیادی گره خورده که پس از ۲ سال حضور فعالانه در بازار، کلاف‌های آن را پر پیچ و خم‌تر کرده و نمی‌توان با قیچی فیلترینگ، این کلاف را از نو بافت!
اصرار و اجبار برای بهره‌گیری از نمونه‌های بومی هم چندان موثر نبوده و چه بسا اثر معکوس نیز داشته باشد زیرا بسیاری در این مواقع با دیده شک و تردید بیشتری نسبت به اپلیکیشن‌هایی که بیشتر تبلیغ می‌شوند، پیدا کرده و در مقابل آنها موضع سرسختانه‌تری می‌گیرند.
اما هرچه هست تلگرام دوباره مشغول به فعالیت شد و خوشبختانه دولت نیز در یاری رساندن به این حق طبیعی و منطقی شهروندان با آنان یاری کرد تا شاهد به‌وجود آمدن یک وضعیت دو سر باخت نباشیم! وضعیتی که شاید به‌جز عده‌ای بسیار محدود، باقی از آن متضرر شده و در نهایت به استفاده گسترده کاربران از روش‌های دور زدن فیلترینگ و گسستگی و نارضایتی عمومی می‌شد.
نوشته ۳ نکته جالب توجه در رفتار کاربران پس از آنکه تلگرام مسدود شد! اولین بار در پدیدار شد.
