سانحه دلخراش کاوشگر شیاپارلی موجب ایجاد دهانه برخوردی شد، که حالا “دهانه شیاپارلی” نام گذاری شده است. دانشمندان و مهندسان، تا همین اواخر امیدوار بودند، کاوشگر شیاپارلی تنها با کمبود سوخت مواجه شده باشد و در ادامه ماموریت خود را در سطح سیاره سرخ دنبال کند.
اما این طور نبود، شیاپارلی، روز ۱۹ اکتبر (۲۸ مهر)، قربانی یک نقص نرم افزاری شد، به ترتیبی که چتر نجات کاوشگر پیش از موعد باز شد و پیشرانه فرود شیاپارلی هم متعاقب آن از کار افتاد که در نهایت موجب انفجار مریخ نورد آژانس فضایی اروپا شد.
در حالی که اعضای ماموریت اگزومارس به دنبال راهکارهایی برای ادامه ماموریت هستند، دهانه جدید مریخ، دهانه شیاپارلی توجه دانشمندان را به خود جلب کرده است، چیزی که در کمال تعجب ممکن است، موجب کشف غیر منتظره برخی مواد زیر سطحی شود. این کاوشگر ۵۵۷ کیلوگرمی، پس از ورود به جو سیاره سرخ، با شدت بر روی سطح سیاره فرود آمد. دانشمندان تخمین می زنند، کاوشگر شیاپارلی از ارتفاع ۲ تا ۴ کیلومتری سطح مریخ، سقوط کرده باشد، و در هنگام سقوط با سرعتی بیش از ۳۰۰ کیلومتر در ساعت به سطح سیاره رسیده باشد، چیزی که موجب ایجاد دهانه ای به قطر ۸ پا (۲.۴ متر) و عمق ۲۰ اینچ (۵۰ سانتی متر) شده است. پس از این سانحه، ماهواره هایی که در مدار مریخ در حال گردش بودند، از جمله های مدارگرد ردیابی گاز، فضاپیمای ما در ماموریت اگزومارس، داده هایی از این سانحه در اختیار دانشمندان آژانس فضایی اروپا قرار دادند.
آلفرد مک ایون، ستاره شناسی از دانشگاه آریزونا و دانشمند ارشد ماموریت مدارگرد شناسایی مریخ ناسا، گفت:” ما ممکن است با یک دهانه کم عمق مواجه باشیم، که می تواند برخی (اطلاعات) در مورد خواص سطح مریخ در اختیار ما بگذارد، اما به دست آوردن چنین اطلاعاتی دشوار خواهد بود.”
البته به نظر نمی رسد، همه دانشمندان در این مورد، خوشبین باشند. هیکان سویدهم، دانشمندی از ماموریت ونوس اکسپرس، می گوید: “دهانه شیاپارلی حتی اگر کوچک باشد، بازهم می تواند جالب باشد، اما در این مورد، دهانه به احتمال زیاد با انواع مواد باقی مانده از مریخ نورد و همچنین سوخت آن آلوده شده باشد. بنابراین از این جهت، هیچ گونه تلاشی برای مطالعه این محل را توصیه نمی کنم.”
ناسا و آژانس فضایی اروپا، روز پنجشنبه عکس هایی از سقوط شیاپارلی را که روز سه شنبه توسط دوربین های وضوح بالای فضاپیمای مدارگرد شناسایی مریخ (MRO)، ثبت شده بود، منتشر کردند. آژانس فضایی اروپا در بیانیه ای اعلام کرد: “نخستین مشاهدات دوربین کیفیت بالای مدارگرد اکتشافی مریخ (HiRise)، هیچ توپوگرافی که علائمی از وجود یک دهانه (در محل سقوط) را داشته باشد، نشان نمی دهد. اطلاعات استریو که ترکیبی از این مشاهده و رصد بعدی خواهند بود، ممکن است، راهی برای بررسی این مورد در اختیار ما قرار دهد.”
شیاپارلی در نزدیکی محل فرود مورد نظر خود، در فلاته نیمروز فرود آمد. فلاته نیمروز دشتی است که در فاصله ۲ درجه ای جنوب خط استوای مریخ واقع شده است. این منطقه از نواحی محسوب نمی شود که در صدر سایت های مورد توجه دانشمندان برای یافتن احتمال حیات فرازمینی قرار داشته باشد. همچنین مریخ نورد آپورچونیتی ناسا، تقریباً به مدت ۱۳ سال مشغول کاوش منطقه فلاته نیمروز بوده است؛ اما در حال حاضر از دهانه موسوم به دهانه شیاپارلی فاصله بسیار زیادی دارد.
گفتنی است، کاوشگر شیاپارلی قرار بود، روز ۱۹ اکتبر بر روی سطح مریخ فرود بیاید. شیاپارلی بخشی از برنامه اگزو مارس بود که با سرمایه گذاری مشترک آژانس فضایی اروپا و روسکاسموس (سازمان فضایی فدرال روسیه) انجام گرفته بود. فضاپیمای مادر این ماموریت، مدارگرد ردیاب گاز است که وظیفه تجزیه و تحیلی متان و گازی های دیگر جو مریخ را بر عهده دارد.
هدف ماموریت اگزو مارس بررسی احتمالی حیات در سیاره سرخ بود. قرار بود کاوشگر شیاپارلی عکس هایی از مریخ بگیرد و همچنین سنجش های علمی را در سطح سیاره انجام دهد، اما هدف اصلی این کاوشگر، تست تکنولوژی برای مریخ نورد آینده اروپا بود. آخرین تلاش آژانس فضایی اروپا برای فرود در مریخ، با مریخ نورد بیگل ۲ در سال ۲۰۰۳ بود که باز هم با شکست مواجه شده بود.
.
منبع: seeker
نوشته دهانه شیاپارلی ؛ هدف جدید کاوش های دانشمندان اولین بار در تکرا - اخبار روز تکنولوژی پدیدار شد.
