اگر تجربه‌ی کار با یک داشبورد خوب را داشته باشید، تعجب می‌کنید که چگونه تابه‌حال بدون آن تحلیل کرده‌اید. چرا؟ چون یک داشبورد با طراحی خوب، نقطه‌ی شروع تجزیه و تحلیل‌های موثر و قابل درک در سازمان است. سازمان بر اساس یک منبع اطلاعاتی واحد و با بهره‌گیری از یک مجموعه اطلاعات با ارزش می‌تواند تصمیمات سریع و کارآمد بگیرد.
در یک داشبورد مناسب، پیام‌ها و سنجه‌ها واضح هستند، رنگ‌ها تفسیر اطلاعات را آسان می‌کنند و هر بخشی از اطلاعات که نیاز دارید، پیش روی شماست. حالا چگونه داشبوردهایی با ویژگی‌هایی بسازیم که مناسب سازمان باشد؟
در واقع این کار به سه عامل بستگی دارد: برنامه‌ریزی متفکرانه، طراحی آگاهانه و یک دید نقادانه برای اینکه چه چیزی باید بماند و چه چیزی باید حذف شود.
برنامه‌ریزی متفکرانه
۱. مخاطب خود را بشناسید
بهترین داشبوردها نیز فقط برای کاربران مورد نظر خودشان خوب هستند. این موضوع اتفاقی نیست. از خودتان بپرسید برای چه کسی طراحی می‌کنم؟ آیا مخاطب یک فروشنده‌ی پرکار است که فقط ۱۵ ثانیه وقت دارد تا شاخص‌های کلیدی عملکرد را مرور کند، یا یک تیم است که می‌خواهد در چندین ساعت داشبوردهای سه ماهه را بررسی کند؟
علاوه بر شناخت کسی که می‌ِخواهید برایش طراحی کنید، باید از میزان تخصص او درباره‌ی اطلاعات و موضوع مورد بررسی آگاه باشید. چه نوع راهنما و نشانه‌گذاری‌هایی ممکن است مورد نیاز آنها باشد؟
ممکن است درخواست‌ها و پرسش‌های زیادی داشته باشید. فراموش نکنید که همیشه می‌توانید داشبوردهای بیشتری بسازید. بهترین روش این است که از طراحی ساده شروع کنید.
۲. اندازه نمایش را مد نظر داشته باشید
اگر داشبورد را برای یک کامپیوتر رومیزی طراحی می‌کنید ولی کاربرانتان آن را روی موبایل‌شان می‌بینند، احتمالاً مخاطبانتان راضی نخواهند بود. در مورد اینکه مخاطبان از چه دستگاههایی برای مشاهده داشبورد استفاده می‌کنند، تحقیق کنید.
۳. برای کاهش زمان بارگذاری برنامه‌ریزی کنید
جذاب‌ترین داشبوردهای دنیا نیز اگر زمان زیادی برای باز شدن نیاز داشته باشند، اثرگذاری زیادی نخواهند داشت. کاربران معمولا درگیر هستند و انتظار زیاد آنها را دلسرد می‌کند.
فیلترها یکی از عوامل مهم افزایش زمان بارگذاری هستند. اگرچه فیلترها در محدود کردن دادههای مورد تحلیل تأثیرگذار هستند، اما در عین حال بر کارایی پرس‌وجوها نیز اثر می‌گذارند. برای نمونه، فیلترهای استثنا کردن (Exclude) از فیلترهای حفظ (Keep Only) کندتر هستند. این اتفاق به این دلیل رخ می‌دهد که فیلترهای استثنا به جای اینکه فقط دادههای مورد نیاز را بارگذاری کنند، همه‌ی داده‌ها را بارگذاری می‌کنند.
برخی از تصمیمات حیاتی که شما به‌عنوان مؤلف داشبورد می‌گیرید در مرحله آماده‌سازی داده و قبل از شروع کار شما انجام می‌شود.
طراحی آگاهانه
۴. از نقطه‌ی پرطرفدار استفاده کنید
در دنیای دیجیتال بیشتر افراد به‌شکل ناخودآگاه محتوا را از گوشه‌ی چپ بالای تصویر می‌بینند (احتمالا در صفحات فارسی گوشه‌ی راست بالا) این نقشه حرارتی حرکات چشم یک مدل کلی نگاه کردن را نشان می‌دهد:
وقتی که از کاربرد اصلی داشبوردتان مطمئن شدید، با قرار دادن مهم‌ترین بخش کارتان در قسمت چپ بالا (یا راست بالا) از این نقطه‌ی پرطرفدار استفاده کنید.
۵. تعداد گزارش‌ها و رنگ‌ها را محدود کنید
پر کردن داشبورد با همه نماها (کنترل‌ها)ی ممکن و رضایت از آن کار ساده‌ای است. اما اگر تعداد این نماها خیلی زیاد باشد، تصویر کلی داشبورد قربانی می‌شود. درمجموع دو یا سه گزارش را در هر داشبورد قرار دهید. اگر فکر می‌کنید که باید دامنه‌ی بیشتری را پوشش دهید آنها را در داشبوردهای جدید بگذارید (یا از میزهای تحلیل استفاده کنید.)
تصاویر زیر دو نمونه داشبورد شلوغ و خلوت را با کاربرد مشابه نشان می‌دهد.
همانطور که ممکن است گزارش‌های زیادی در یک داشبورد داشته باشید، ممکن است رنگ‌های زیادی نیز به کار ببرید. استفاده درست از رنگ‌ها تحلیل را بهبود می‌دهد. استفاده از رنگ‌ِهای زیاد برای مخاطبان ایجاد سربار بصری می‌کند و تحلیل را کند و گاهی غیرممکن می‌کند.
در شکل زیر در سمت چپ به دلیل استفاده از رنگ‌های زیاد خط روند نمودار قابل دیدن نیست. شکل سمت راست حالت بهتر را نمایش می‌دهد.
۶. از ویژگی‌های تعاملی برای کاوش بیشتر استفاده کنید
قدرت داشبورد در توانایی سازنده آن برای ساخت ترتیبی از نماهای خاص برای تحلیل گزارش‌ها در کنار یکدیگر نهفته است.
فیلترها تحلیل را به شدت تقویت می‌کنند و مخاطبانتان را درگیر می‌کنند. برای نمونه می‌توانید یک گزارش را به عنوان گزارش اصلی در نظر بگیرید و با استفاده از آن گزارش‌های دیگر را فیلتر کنید.
همچنین می‌توانید از کنترل‌های فیلتر برای انواع مختلف داده استفاده کنید. برای نمونه فیلترهایی از نوع سلسله مراتبی، چند انتخابی، تک انتخابی، لیست و غیره. می‌توانید یک کادر جستجو به گزارشتان اضافه کنید و برای کاربران توضیحاتی برای شیوه‌ی تعامل یا داده قرار دهید.
برجسته‌سازی بخشی از داده نیز روشی برای جلب توجه کاربر به آن بخش است. این کار را می‌توانید با تغییر رنگ آن انجام دهید.
۷. از بزرگ به کوچک قالب‌بندی کنید.
هنگامی که طراحی ظاهری کارتان را انجام میدهید از یک روند «بزرگ به کوچک» استفاده کنید. این کار از دوباره‌کاری تصادفی در تغییرات جلوگیری می‌کند.
از دید طراحی قالب، سلسله مراتب داشبورد به این ترتیب است:
۱. تم
۲. داشبورد
۳. کنترل
۴. اجزای کنترل
ابتدا مطمئن شوید از تم مناسب استفاده می‌کنید. در قدم بعد طراحی صفحه داشبورد را انجام دهید و درنهایت به طراحی کنترل‌ها و اجزای آنها بپردازید.
پالایش داشبورد
۸. از توضیحات استفاده کنید. داستان داشبورد خود را تعریف کنید.
بعد از اینکه کار اصلی طراحی داشبورد را انجام دادید، سراغ توضیحات بروید. توضیحات یک موقعیت فوق‌العاده برای تعریف داستان و هدف داشبورد شما هستند.
۹. به‌هم ریختگیها را از بین ببرید
یک گام به عقب بروید و داشبورد خود را از دید کسی که تا به حال آن را ندیده نگاه کنید. اگر یک عنوان، راهنما یا برچسب محور ضروری نیست، آن را حذف کنید.
بیشتر از دو الگوی رنگ در هر داشبورد استفاده نکنید. در حالت ایده‌آل اگر داده‌هایتان کمی هستند یعنی یک محدوده را نمایش می‌دهند، از یک الگوی رنگ استفاده کنید.
اگر داشبوردتان نیاز به فضای بیشتری دارد، از اندازه‌دهی مطلق (برحسب پیکسل) استفاده کنید. با استفاده از این کار اطمینان حاصل می‌کنید گزارش‌هایی که در نمایش‌گرهای با اندازه‌های مختلف ممکن است ناخوانا شوند اندازه ثابت داشته باشند.
۱۰. داشبوردتان را تست کنید
به‌عنوان بخشی از تست نهایی، اطمینان حاصل کنید که برچسب‌ها در جهت و جای مناسب قرار گرفته‌اند و خوانا هستند.
همه عناوین را بازبینی کنید و از درست بودن و معنی‌دار بودن آنها مطمئن شوید. از واحدهای یکسان استفاده کنید. مثلا اگر درآمدها را برحسب میلیارد ریال نشان میدهید، هزینه‌ها را نیز برحسب میلیارد ریال نشان دهید.
و درنهایت وقتی که کار داشبوردتان تمام شد، فراموش نکنید که مسیری که احتمالا کاربرتان می‌رود را بروید. مانند همه پروژه-های موفق، تست خوب کلید موفقیت است. هنگامی که بدانید داشبوردتان به چه شکل تحویل مشتری می‌شود می‌توانید آنها را به‌روز کنید و بهبود دهید.
اشتباهات متداول
حال که با بهترین تجارب در طراحی داشبورد آشنا شدید با متداول‌ترین اشتباهات نیز آشنا شوید تا از آنها دوری کنید:
۱. جواب دادن به تعداد بسیار زیادی پرسش در یک داشبورد
ساختن داشبوردهای به‌روز با جزئیات زیاد که همه چالش‌های کسبوکار را پوشش دهد و گزینه‌های بسیاری برای Drill-Down داشته باشد کار سختی نیست. اما نباید از دامنه‌ی داشبورد خارج شوید و همه خواسته‌های مشتری را یک‌جا جواب دهید. فراموش نکنید که با یک کلیک می‌توانید داشبورد جدیدی بسازید.
۲. استفاده از سنجه‌هایی که هیچ‌کس آنها را نمی‌فهمد
سنجه‌هایی که شما می‌سازید و اینکه چه اسمی برای آنها می‌گذارید از نظر شما قابل فهم است، اما آیا دیگران هم می‌فهمند که آنها چه چیزی را نشان می‌دهند؟ با سطح تخصص کاربرانتان ارتباط برقرار کنید. می‌توانید یک پیش نمایش از داشبورد را به یکی از کاربران نشان دهید تا در مرحله‌ی طراحی از چنین مشکلاتی پیشگیری کنید.
۳. شلوغ کردن داشبورد با گزارش‌ها و کنترل‌های کم ارزش
از وسوسه‌ی نمایشی کردن داشبورد خودداری کنید. از آنجا که که سفارشی کردن داشبورد اعتیادآور است، چیزهای غیرضروری راه خود را به داشبورد پیدا می‌کنند تا مخاطب شما را به سرعت مطلع کنند. داشبوردتان را ساده نگه دارید.
۴. عدم مشاهده داشبورد به شکلی که کاربران خواهند دید
برای اینکه داشبورد را از دید مخاطبانتان و روی دستگاههایی که استفاده می‌کنند ببینید، زمان بگذارید. این کار مواردی که نیاز به تغییر یا تنظیم دارند را آشکار می‌کنند. تست کردن همیشه سودمند است.
۵. کنترل نکردن با مخاطبان
ساخت یک داشبورد،یکبار برای همیشه نیست. با کاربران چک کنید که داشبورد برای آنها چگونه کار می‌کند. اگر سنجه‌ها و اطلاعاتی که در داشبورد نمایش میدهید، می‌کنید غیرمرتبط باشند یا معتبر باشند، کاربران از آن استفاده نخواهند کرد.
با برنامه‌ریزی متفکرانه، طراحی آگاهانه و کمی کار پالایش، داشبوردهای شما به خوبی تحویل می‌شوند. داشبوردهای برنامه‌ریزی شده به رهبران کسب و کار و کارکنان دانشی، اجازه می‌دهد تا پاسخ پرسش‌های خود را به سرعت بیابند، بینش را به عمل تبدیل کنند و برای نوآوری الهام‌بخش باشند.
منبع: وب‌سایت Tableau
