این روزها، جنگ سرد بین دو قدرت بزرگ حوزه تکنولوژی یعنی چین و آمریکا باعث شده کل دنیا بهای سنگینی بپردازد.
جنگ تعرفه‌ای و اقتصادی صنعت هر دو کشور را دستخوش تغییر قرار داده و باعث شده که در روند کاری شرکت‌های سازنده سخت افزار، طراحان تراشه‌های کامپیوتری و حتی سرویس‌های شبکه‌های اجتماعی اختلال ایجاد شود.
حالا با بالا رفتن سر و صدای این جنگ سرد،ابعاد وسیع‌تری از پیامدهای این اختلاف نمایان شده است. هزینه این اختلاف نیز بیشتر روی شانه‌های فعالان حوزه مخابرات است. اکثر شرکت‌های بزرگ چینی از دسترسی به بازار ایالات‌متحده منع شده‌اند و علاوه بر این، صادرات محصولات آمریکایی به چین به میزان زیادی محدود شده است.
شرکت‌های حوزه تلکام پیش‌بینی می‌کنند به دلایلی مانند جایگزینی تجهیزات چینی در سیستم‌ها، به اندازه یک میلیارد دلار دچار ضرر و زیان خواهند شد. اما تاثیرات این کشمکش، فراتر از ضرر و زیان شرکت‌های تکنولوژیک است.
شرکت‌های آمریکایی سازنده تراشه، نگران از بین رفتن بازار فروش در چین هستند که خسارت‌های جبران‌ناپذیری به درآمدزایی آنها وارد خواهد کرد. درآمد پایین‌تر یعنی سرمایه کمتر برای انجام تحقیقات و توسعه در زمینه طراحی و تولید تراشه‌ها و محصولات پیشرفته نیمه هادی، حوزه‌ای که تا به امروز آمریکا سردمدار آن بوده است.
نگرانی دیگری که وجود دارد این است که این منازعات سیاسی، سرعت گسترش و دسترسی به تلکام پرسرعت را در مناطق دور افتاده آمریکا یا قاره اروپا کمتر کند. در واقع هر منطقه‌ای که برای سیستم‌های اینترنت بدون سیم خود به ادوات و تجهیزات چینی مجهز است، می‌تواند از وضع قوانین جدید خسارت ببیند.
واشنگتن در سال ۲۰۱۲ استفاده از سخت‌افزارهای چینی را در اکثر شبکه‌های اصلی آمریکایی تحریم کرد. این قانون، حتی شرکت‌های اروپایی را برای تهیه تجهیزات ۵G با مشکل روبه‌رو کرده است، تجهیزاتی که در بخش‌های مهمی همچون سلامت، حمل‌ونقل و دیگر حوزه‌های حیاتی مورد نیاز است. علاوه بر این صدها هزار شهروند و شرکت آمریکایی که در مناطق دور افتاده‌تر از کلان‌شهرها هستند، با معضل تاخیر در دسترسی به شبکه پر سرعت و مطمئن اینترنت روبه‌رو شده‌اند.
حفاظت از دموکراسی و مقابله با نفوذ سایبری
مقامات کنونی و حتی سابق آمریکایی می‌گویند که این استراتژی در دراز مدت به‌صرفه خواهد بود. این دسته از سیاست‌مداران معتقدند که اعمال اقدامات تهاجمی علیه چین می‌تواند از دموکراسی ملی محافظت کرده و احتمال موفقیت اقدامات جاسوسی و حملات سایبری چین را به حداقل می‌رساند. این دسته همچنین معتقدند که ممنوعیت صادرات به چین- که کار را برای تعدادی از شرکت‌های بزرگ سازنده برای تولید محصولات حرفه‌ای و پیشرفته بسیار سخت کرده- باعث خواهد شد که در صنعت محصولات نیمه رسانا تعادل برقرار شود. این دسته معتقدند که شرکت‌های آمریکایی سازنده محصولات نیمه‌رسانا با کمک این استراتژی دیگر نیازی ندارند به‌دلیل رقابت با رقبای چینی، قیمت محصولات خود را کاهش دهند و این یعنی سرمایه بیشتر برای تمرکز روی بخش‌های تحقیقاتی و توسعه در دراز مدت.
در این بین شرکت‌های دیگر نیز از خصومت بین آمریکا و چین سود می‌برند. شرکت‌های تکنولوژیکی که خارج از آمریکا و چین هستند و نقشی در این کشمکش ندارند مانند شرکت سامسونگ متعلق به کره‌جنوبی، شرکت اریکسون متعلق به سوئد و شرکت نوکیا متعلق به فنلاند، این شرکت‌ها می‌توانند در این بین سهم بیشتری از بازار را از آن خود کنند.
اما این نزاع ریسک‌هایی نیز دارد مثلا این امکان وجود دارد که چین نیز بخواهد مقابله‌به‌مثل کرده و دسترسی شرکت‌های آمریکا مانند اپل یا کوالکام را به بازار کشور خود محدود کند که با توجه به حجم عظیم بازار چین، این کار خطر جدی ضرر و زیان برای چنین شرکت‌هایی به همراه دارد.
با نگاهی دقیق‌تر به حوزه تلکام و محصولات نیمه رسانا، میزان تلفات جنگ سرد تکنولوژیک بین آمریکا و چین بیشتر نمایان‌تر می‌شود واحتمال تاثیر‌گذاری آن در آینده نیز ملموس‌تر خواهد شد.
قربانیان دو طرف
تا به امروز اصلی‌ترین و بزرگترین قربانی در این نزاع، بزرگترین وموفق‌ترین شرکت تجاری بین‌المللی چین-شرکت هوآوی- به‌نظر آمده است. با اعمال قوانین منع صادرات کالاهای آمریکایی به چین، شرکت هوآوی حجم عظیم زنجیره تامین محصولات خود را از دست داد و با لابی‌گری واشنگتن، کشورهای اروپایی و دیگر کشورها، دسترسی هوآوی از قبل نیز محدودتر شد. محدودسازی هوآوی از دسترسی به شبکه‌های ۵G اولین تحریم اصلی این شرکت بود زیرا به عقیده مقامات آمریکایی، پکن از این طریق می‌تواند فعالیت‌های جاسوسی خود را پیش برده و حملات سایبری طراحی کند. ادعایی که خود شرکت هوآوی و دولت چین آن را به شدت رد کردند. هوآوی سال گذشته، ۱۲۳ میلیارد دلار فروش داشت و اولین شرکت حوزه ساخت تجهیزات تلکام در دنیا محسوب می‌شود. این شرکت همچنین یکی از برترین شرکت‌های سازنده گوشی هوشمند در دنیا است ولی یکی از مقامات این شرکت اخیرا گفته که بعد از اعمال محدودیت‌های دولت آمریکا، این شرکت بنا دارد رویه خود را تغییر داده و تمرکز خود را روی «بقا» بگذارد. سخنگوی هوآوی اعلام کرده که در پی تحریم‌های آمریکا، تا سال آینده هیچ آمار تخمینی از میزان خسارت اقتصادی شرکت نمی‌توان اعلام کرد. سخنگوی هوآوی اعلام کرده که در سال ۲۰۱۹، ۶۷ میلیارد دلار فروش شرکت بوده که بیشتر درآمد شرکت در سال ۲۰۱۹ را شامل می‌شده است. تجارت تجهیزات تلکام، سال گذشته تقریبا ۴۲ میلیارد دلار فروش داشته، حوزه‌ای که به‌دلیل قوانین جدید آمریکا، در خطر افتاده است. تاثیر مشکلات هوآوی، فراتر از خود این شرکت است. این تحریم‌ها و قوانین، تاثیر زیادی روی دیگر شرکت‌های آمریکایی، اروپایی و آسیایی دارد که محصولات مختلفی مانند تراشه‌های کامپیوتری به هوآوی می‌فروختند. خود شرکت هوآوی می‌گوید که بیش از ۱۱ میلیارد دلار در سال برای خرید قطعات آمریکایی هزینه می‌کند. یکی از مقامات ارشد آمریکایی می‌گوید که این احتمال وجود دارد تا برخی از شرکت‌های آمریکایی بتوانند مجوز صادرات محصولات خود به چین را دریافت کنند، البته محصولاتی که ثابت شود در زمینه امنیت ملی خطرآفرین نیستند. اما این مقام ارشد همچنین اعلام کرده برخی کسب و کارهای آمریکایی نیز ممکن است متحمل خسارت شوند که اجتناب‌ناپذیر است.
اتحاد با اروپا برای مقابله با هوآوی
دولت آمریکا موفق شده در راستای جهت‌گیری خود علیه تحریم تجهیزات تلکام چینی، متحدانی در اروپا پیدا کند از جمله انگلیس و لهستان. اتحادیه اروپا نیز بیانیه‌ای پیشنهادی اعلام کرده و از اعضا خواسته که استفاده از تجهیزات تهیه شده توسط منابع پرریسک- از جمله هوآوی- را محدود کنند.
هوآوی یکی از اصلی‌ترین تامین‌کنندگان تجهیزات تکنولوژی ۵G است و بسیاری از مقامات اروپایی مدعی شده‌اند که بیشتر شرکت‌های تکنولوژیک این حوزه، بدون محصولات هوآوی با مشکل روبه‌رو خواهند شد و از میدان رقابت شبکه ۵G عقب خواهند افتاد. اما با این وجود این کشورها هزینه‌های تحریم هوآوی را پذیرفته‌اند و درصدد جایگزینی تجهیزات هوآوی هستند.
در آمریکا، کنگره به‌صورت مستقیم خرید از شرکت‌های اصلی تلکام چین از جمله هوآوی و ZTE و استفاده از تجهیزات آنها را از سال ۲۰۱۲ ممنوع اعلام کرده است. اما بسیاری از شرکت‌های کوچک‌تر آمریکایی استفاده از این تجهیزات را همچنان ادامه دادند. در ماه ژوئن امسال، کمیته ارتباطات فدرال آمریکا شرکت‌های کوچک را نیز از استفاده از تجهیزات شرکت‌های هوآوی و ZTE منع کرد.
در این بین شرکت‌هایی مانند اپراتور Pine Belt بر سر دوراهی گیر کرده‌اند. این شرکت آمریکایی برنامه داشت تا شبکه خود را دوبرابر کند و به ۱۰۰ هزار مشتری جدید دست یابد. این اپراتور همین حالا ۲۵۰ هزار کاربر دارد که به سرویس پهنای باند کافی دسترسی ندارند، از جمله کودکانی که به‌دلیل شیوع پاندمی در دنیا برای تحصیل نیاز به دسترسی به اینترنت دارند.
به گفته رئیس این شرکت با وجود شرایط جدید افزایش پوشش‌دهی سرویس شرکت به بیش از یک‌سال زمان نیاز دارد و در ادامه جایگزینی و نصب تجهیزات جدید نیز فرصت زیادی می‌طلبد که به نفع کاربران این اپراتور نیست.
به عقیده تعدادی از مقامات آمریکایی برای کمتر کردن مشکلات این چنینی بهتر است تحریم‌های دولت به روی حوزه‌هایی اعمال شود که مستقیما در راستای حفظ امنیت ملی تاثیرگذار هستند. از طرف دیگر تعدادی دیگر از مقامات معتقدند که هدف این دستور کمیته تجارت آمریکا این بوده که روشن شود شرکت‌های آمریکایی دقیقا چه چیزی به شرکت‌های چینی می‌فروشند. این دسته معتقدند که اصلا بعید نیست که این کمیته در آخر دستور دهد تا اکثر فروش محصولات آمریکایی به شرکت‌های چینی ادامه پیدا کند. اما هدف این است که این پروسه با نظارت دقیق‌تری ازسوی مقامات آمریکایی انجام شود.
نایب‌رئیس انجمن تجارت چین-آمریکا که موافق تجارت بین این دو کشور است می‌گوید زمانی، مطلع شد که یک شرکت ژاپنی از شرکت‌های چینی خواسته بود تا تامین‌کننده‌های آمریکایی خود را کنار بگذارند. وقتی دلیل این امر را جویا شد به او گفتند: «به تکنولوژی آمریکایی‌ها نمی‌توان اعتماد کرد زیرا ممکن است در آینده و هر زمان که بخواهند، دست تو را از آن تکنولوژی کوتاه کنند.»
