وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سازمان امور مالیاتی، وزارت آموزش و پرورش، سازمان بیمه سلامت ایران، سازمان بهزیستی و شرکت ملی پست ایران به همراه 97 سازمان دیگر، متصل به شبکه ملی اطلاعات بوده و خدمات الکترونیک خود را از طریق این شبکه ارائه می دهند.
رهبر معظم انقلاب شهریورماه 1394 به هنگام انتصاب اعضای جدید شورای عالی فضای مجازی، تسریع در راه اندازی شبکه ملی اطلاعات پس از تصویب طرح آن در شورای عالی و نظارت مستمر و موثر مرکز ملی بر مراحل راه اندازی و بهره برداری از آن را به عنوان یکی از مطالبات اصلی از آنان مطرح کردند.
اکنون با گذشت 34 ماه از تاکید ایشان مبنی بر بهره برداری از شبکه ملی اطلاعات، مروری بر عملکرد دستگاه ها و نهادهای مختلف در این زمینه خالی از لطف نیست زیرا نشان می دهد که کدام دستگاهها از این شبکه غافل مانده اند و هنوز به منویات رهبری جامه عمل نپوشانده اند.
** گاه شمار شبکه ملی اطلاعات
اواخر سال 1384 بحث شبکه ملی اینترنت در کشور مطرح و مهمترین دلیل پیاده سازی این شبکه کاهش وابستگی به شبکه جهانی اینترنت اعلام شد؛ اسفند همان سال بر اساس تصمیم هیات دولت مقرر شد، شبکه ملی در یک دوره سه ساله به بهره برداری برسد و طراحی های کلی شبکه نیز انجام شود.
در سال 1385 قرار شد پروژه اینترنت ملی در مرکز تحقیقات مخابرات ایران اجرا شود؛ سال 1386 برنامه های عملیاتی این پروژه اجرا شد و بهره برداری اینترنت ملی در سال های 1386 تا 1388 در هیات وزیران به تصویب رسید.
سال ١٣٨٩ با توجه به الزام های سند چشم انداز (سال 1404) موضوع شبکه ملی اینترنت با نام جدید شبکه ملی اطلاعات به صورت جدی تر مطرح و کلیات موضوع در ماده 46 برنامه پنجساله پنجم توسعه گنجانده شد.
هدف از شبکه ملی اطلاعات گسترش خدمات دولت الکترونیک و صنعت فناوری اطلاعات، ارتقای سواد اطلاعاتی و افزایش بهرهوری در بخش های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی عنوان شده است.
** چیستی شبکه ملی اطلاعات
مرحله نخست پیاده سازی شبکه ملی اطلاعات از اسفند ماه 1384 در دستور کار قرار گرفت و پس از فراز و نشیب های بسیار به عنوان یکی از تکالیف وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در برنامه پنجم توسعه کشور تعریف شد.
دولت یازدهم وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نسبت به بازتعریف، طراحی و پیاده سازی این زیرساخت کلیدی کشور اقدام کرد تا با تکیه بر آن برای اقتصاد مقاومتی در فضای مجازی بسترسازی کند و تسهیل و مدیریت صحیح گردش اطلاعات در کشور، توسعه کسب و کارها، رشد اقتصادی بیشتر و زمینه چینی برای گسترش دولت الکترونیکی را رقم بزند.
دی ماه 1392 شورای عالی فضای مجازی با تصویب تعریف و بایسته های شبکه ملی اطلاعات، آن را از قالب برنامه توسعه ای خارج کرد و به صورت سازوکاری دایمی درآورد.
مطابق این مصوبه، شبکه ملی اطلاعات به عنوان زیرساخت ارتباطی فضای مجازی کشور، شبکه ای مبتنی بر قرارداد اینترنت به همراه سوئیچ ها و مسیریاب ها و مراکز داده است تا درخواست های دسترسی داخلی برای اخذ اطلاعات موجود در مراکز داده، به هیچ روی از خارج کشور مسیریابی نشود و امکان ایجاد شبکه های اینترنت خصوصی و امن داخلی در آن فراهم آید.
رییس جمهوری بیستم اردیبهشت 1393 در جلسه شورای عالی فضایی مجازی تاکید کرد، اجرای طرح شبکه ملی اطلاعات و ارایه خدمات و سرویس های مورد نیاز جامعه بر بستر این شبکه موجب استفاده آسان تر مردم از فضای مجازی می شود و مردم می توانند با امنیت خاطر بیشتری از فضای مجازی داخلی استفاده کنند.
همچنین با راه اندازی این شبکه برای فعالیت در فضای مجازی نیازی به انتقال اطلاعات و ارتباطات داخلی به خارج از کشور نیست.
«محمود واعظی» وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، دهم مهرماه 1395 در آیین رونمایی از پروژه های ارتباطی اپراتور دوم تلفن همراه کشور درباره بهره برداری از مرحله نخست شبکه ملی اطلاعات، گفت: بحث راه اندازی این شبکه سال ها پیش مطرح شد، اما سرانجام در دولت یازدهم عملیاتی شد.
** ویژگی های شبکه ملی اطلاعات
«محمدجواد آذری جهرمی» مدیرعامل وقت شرکت ارتباطات زیرساخت ایران، 25 تیرماه 1395 به خبرنگار ایرنا گفت: مشخصه های شبکه ملی اطلاعات در قانون آمده و در ماده 46 قانون برنامه پنجم توسعه به چیستی این شبکه پرداخته و شورای عالی فضای مجازی نیز الزام های آن را مشخص ساخته است.
به گفته وی، براساس قانون، شبکه ملی اطلاعات پهن باند است؛ به این معنا که باید با پهنای باند مناسب، برای مردم قیمت متناسبی داشته باشد.
معاون وقت وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات برخورداری از امنیت و مدیریت یکپارچه و استفاده حداکثری از فناوری داخلی را از دیگر ویژگی های مطرح شده برای شبکه ملی اطلاعات توصیف کرد.
همزمان با هفته دولت در هفتم شهریورماه 1395 فاز نخست شبکه ملی اطلاعات ایران را معاون اول رییس جمهوری رونمایی کرد و فاز دوم نیز به دنبال تلاش برای افزایش زیرساخت ها دهه فجر همان سال مورد بهره برداری قرار گرفت.
همزمان با بهره برداری از دو فاز شبکه ملی اطلاعات، روند شکل گیری کسب و کارهای مبتنی بر ارتباطات و فناوری اطلاعات در ایران با سرعتی که پیش از آن قابل تصور نبود، آغاز و هر چند نوبت یکبار، ظهور کسب و کاری نوین بر این بستر را مشاهده کردیم.
اکنون و در جدید ترین گزارش منتشر شده از سوی سازمان فناوری اطلاعات ایران فهرست 103 دستگاه و نهاد متصل به شبکه ملی اطلاعات اعلام شده است.
وزارت جهادکشاورزی، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، سازمان حفاظت از محیط زیست، وزارت امور اقتصادی و دارایی، سازمان ثبت احوال کشور، شهرداری مشهد، دیوان محاسبات، سازمان مدیریت و برنامه ریزی، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، کمیته امداد، شرکت راه آهن، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، بنیادشهید و امور ایثارگران و صندوق توسعه ملی از جمله دستگاه هایی به شمار می روند که اتصال آنها با شبکه ملی اطلاعات برقرار است.
بیمه مرکزی، شرکت بیمه ایران، بانک مرکزی، بانک های ملی، سپه، مسکن، کشاورزی، توسعه تعاون، توسعه صادرات، صنعت و معدن و پست بانک ایران و همچنین سازمان امور عشایر، سازمان جنگل ها و مراتع و آبخیزداری، سازمان دامپزشکی، وزارت راه و شهرسازی، سازمان بنادر و دریانوردی، سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای، شرکت مادر تخصصی فرودگاه های کشور، سازمان ملی زمین و مسکن و شرکت عمران و بهسازی شهری ایران نیز از دیگر سازمان هایی هستند که اکنون اتصال آنها در شبکه ملی اطلاعات برقرار شده است.
شرکت مادر تخصصی ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور، وزارت صنعت، معدن و تجارت، سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران، سازمان ملی استاندارد، سازمان حج و زیارت، شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی، شرکت ملی پخش و پالایش فرآورده های نفتی، شرکت ملی گاز، وزارت نیرو، قوه قضاییه، دادگستری، حوزه فرهنگی- هنری سازمان تبلیغات اسلامی، نهاد کتابخانه های عمومی، گمرک، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، شرکت تولید، انتقال و توزیع نیروی برق و صندوق تامین خسارت های بدنی نیز از دیگر دستگاه های متصل به شبکه ملی اطلاعات هستند.
سازمان آموزش فنی و حرفه ای، شرکت مدیریت منابع آب، شرکت مهندسی آب و فاضلاب، شرکت حمل و نقل ریلی(رجا)، سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، سازمان هواشناسی، سازمان مجری ساختمان ها و تاسیسات دولتی و عمومی، صندوق بازنشستگی، جمعیت هلال احمر، جهاد دانشگاهی، سازمان سنجش و آموزش، وزارت علوم و تحقیقات و فناوری، سازمان اسناد و کتابخانه ملی، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، شرکت ملی نفت، شرکت هواپیمایی ایران ایر(هما)، سازمان توسعه و تجهیز مدارس، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، دانشگاه امیرکبیر، دانشگاه تهران، سازمان آموزش و پرورش استثنایی و سازمان بورس و اوراق بهادار با اتصال به شبکه ملی اطلاعات خدمات الکترونیکی ارائه می دهند.
پژوهشگاه نیرو، مناطق آزاد تجاری و ویژه اقتصادی، دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی، نهاد ریاست جمهوری، وزارت امورخارجه، وزارت کشور، صندوق کار آفرینی مهرامید، شرکت مادر تخصصی ساخت و تولید کالای آب و برق، دانشگاه شهید بهشتی، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشگاه پیام نور، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت ورزش و جوانان، سازمان تامین اجتماعی، شرکت ملی صنایع پتروشیمی، سازمان هواپیمایی کشوری، سازمان تعزیرات حکومتی، بانک رفاه، سازمان تبلیغات اسلامی، سازمان زندان ها و اقدامات تامینی و تربیتی هم از جمله دیگر سازمان های متصل به شبکه ملی اطلاعات هستند.
با انتشار این فهرست مشخص می شود کدام نهاد و ارگان به شبکه ملی اطلاعات متصل نیست و هنوز گامی در این زمینه برنداشته است.
