در حالی که طی هفته‌های اخیر خشونت رژیم صهیونیستی علیه فلسطین به بالاترین حد خود در سال‌های اخیر رسیده است، تحلیلگران و کارشناسانی که این درگیری‌ها را از طریق اطلاعات و داده‌های عمومی رصد می‌کنند طی چند روز گذشته با انتشار گزارشی نگرانی‌های خود را در مورد تصاویر ماهوارهای بسیار تار و غیرواضح نقشه‌های گوگل از منطقه غزه اعلام کردند.
این محققان توضیح دادند تصاویر ماهوارهای غزه با وضوح کم یکی از پرجمعیت‌ترین مکان‌های کره زمین را به صورتی غیرشفاف به تصویر می‌کشد و سرویس نقشه‌های مجازی گوگل که با نام «گوگل مپس» شناخته می‌شود حتی در برخی موارد شناسایی ساختمان‌ها را هم دشوار کرده است و در بسیاری موارد اتومبیل‌ها در خیابان هم قابل تشخیص نیستند. این اتفاق در حالی صورت می‌گیرد که محققان مقایسه‌ای را با تصاویر ماهوارهای پیونگ یانگ انجام داده‌اند که از آن با نام «پایتخت مخفی کره شمالی» یاد می‌شود و در نهایت گفته شده کیفیت تصاویر گوگل از پیونگ یانگ به مراتب باکیفیت‌تر از غزه است.
ولی دلیل گوگل برای کاهش تعمدی کیفیت تصاویر ماهوارهای غزه و عدم دسترسی عمومی به این نقشه‌ها با کیفیت عادی چیست؟
نبرد دنیای واقعی و مجازی
شرکت گوگل در صفحه رسمی مربوط به سرویس نقشه‌های الکترونیکی خود توضیح داده است که برای تهیه تصاویر به طیف وسیعی از شرکت‌های صاحب ماهواره‌های جغرافیایی متکی است و در نهایت گروه‌های متخصص این تصاویر را برای ایجاد نقشه یکپارچه به یکدیگر متصل می‌کنند. با این حال محققان دریافتند شرکت‌های بزرگ ارائه دهنده خدمات ماهوارهای نظیر «ماکسار» و «پلنِت لبز» تصاویر را با کیفیت بالا ارائه می‌دهند و در نهایت گوگل آنها را تار و با وضوح کم منتشر می‌کند.
گوگل ادعا می‌کند تصاویر ماهوارهای مربوط به مناطق با تراکم جمعیت بالا را به‌صورت مرتب به‌روز می‌کند و بنابراین مردم بیشترین تغییر را می‌توانند در چنین مناطقی مشاهده کنند.
«مت مانولایدز» مدیر تعیین استراتژی‌های گوگل در حوزه داده‌های جغرافیایی در این خصوص گفت: «در کل هدف ما این است که به طور منظم تصاویر مکان‌های پرجمعیت را به‌روز‌رسانی کنیم و با دنیای درحال تغییر همراه شویم. بنابراین وقتی فکر می‌کنیم در یک منطقه ساختمان‌های زیادی در حال ساخت و ساز است، سرعت به‌روز‌رسانی تصاویر در آن منطقه هم بیشتر می‌شود».
شهر غزه با تراکم جمعیت بیش از 13 هزار نفر در هر مایل مربع، نسبت به بسیاری از شهرهای بزرگ جهان از جمله لندن و شانگهای از تراکم جمعیتی بیشتری برخوردار است. با وجود این «گوگل مپس» تصاویر مربوط به شهرهایی که جمعیت کمتری دارند را با کیفیت بسیار بالاتر از غزه به نمایش می‌گذارد.
«آریک تولر» یکی از روزنامه نگاران رسانه خبری «بلینگکت» با انتشار توئیتی در این خصوص گفت: «آخرین تصاویر غزه در سرویس ماهوارهای «گوگل ارث» مربوط به سال 2016 میلادی می‌شود و در اصل می‌توان گفت این تصاویر به‌دلیل قدیمی بودن دورانداختنی و بی‌کاربرد هستند. من روی تصاویر برخی از مناطق روستایی سوریه به‌صورت تصادفی بزرگنمایی کردم و در این بررسی ساده بیش از 20 تصویر با وضوح بالا را پیدا کردم. ولی در مورد غزه چنین اتفاقی وجود ندارد».
قانون دسترسی به تصاویر
شرکت‌های ارائه دهنده خدمات ماهوارهای در امریکا تا سال گذشته از فروش تصاویر واضح از مناطق اشغالی توسط رژیم صهیونیستی و فلسطین منع شده بودند. در سال 1997 میلادی شکایت‌هایی مطرح شده بود که براساس آن گفته می‌شد تصاویر ماهوارهای از فلسطین و مناطق اشغالی در سرویس نقشه‌های الکترونیکی گوگل بسیار ناواضح است و در بسیاری از موارد جزئیات تصاویر با عرض کمتر از دو متر قابل رؤیت نیستند. گوگل در توضیحات بعدی اعلام کرد با توجه به اینکه در این مناطق پایگاه‌های نظامی فراوان وجود دارد، به‌دلیل مسائل امنیتی نمی‌تواند تصاویر باکیفیت‌تر را به‌صورت عمومی منتشر کند.
اگرچه این اتفاق معمول به نظر می‌رسد که شرکت‌های ارائه دهنده خدمات ماهوارهای تصاویر و نقشه‌های مربوط به پایگاه‌های نظامی را با وضوح کمتر به نمایش بگذارند، ولی محققان بر این باورند که در مورد مذکور نیز گوگل منطقه بسیار گسترده‌تر پایگاه‌های نظامی را محو کرده بود.
خبرگزاری رویترز در این خصوص گزارش داد این مقررات در ژوئیه گذشته تغییر کرد و سازمان تنظیم مقررات تجاری سنجش از راه دور ایالات متحده استدلال کرد که «تعدادی از منابع خارجی» در حال تولید و پخش تصاویر با وضوح کیفیت کمتر از دو متر هستند تا مناطق اشغالی به‌صورت واضح‌تر در نقشه‌ها نمایان شوند.
این غزه تیره و تار
گوگل برای به نمایش گذاشتن غزه و مناطق اطراف آن در نقشه‌های خود همچنان از تصاویر سال 2016 استفاده می‌کند. با وجود این خبرگزاری‌ها می‌گویند گوگل گفته است که «مسأله انتشار تصاویر مربوط به این منطقه با وضوح بالاتر را بررسی خواهد کرد» البته در بخش دیگر این توضیحات گفته شده است که گوگل «فعلاً برنامه‌ای برای انتشار تصاویر جدید ندارد». شرکت اپل که سرویس مشابه برای انتشار نقشه جهانی دارد نیز در بیانیه مجزا اعلام کرد که در تلاش است تصاویر ماهوارهای مربوط به غزه و مناطق اشغالی را با کیفیت بالاتر در دسترس قرار دهد.
همزمان با بالا گرفتن درگیری‌ها میان فلسطین و رژیم صهیونیستی، کیفیت تصاویر ماهوارهای غزه به یکی از دغدغه‌های اصلی کارشناسان و رسانه‌ها تبدیل شده است. با وجود این برخی منتقدان سیاسی، بر این باورند که در صورت انتشار تصاویر باکیفیت، امنیت بخش‌های نظامی در این مناطق به خطر می‌افتد. در جدیدترین رویارویی خاورمیانه، محققان به‌دنبال تأیید مکان‌های شلیک موشک و ساختمان‌های مورد هدف در غزه می‌گردند تا آنها را روی تصاویر ماهوارهای دنبال کنند. یکی از محققان نرم افزارها و خدمات منبع باز در این خصوص گفت: «این واقعیت که تصاویر ماهوارهای با وضوح بالا از سرزمین‌های اشغالی منتشر نمی‌شود، موانعی را به وجود می‌آورد که در بسیاری از موارد می‌تواند به ضرر فلسطینیان تمام شود».
«مایکل فرادلی» باستانشناس دانشگاه آکسفورد و یکی از محققانی که در فرایند تغییر قوانین شرکت‌های ماهوارهای برای انتشار تصاویر با کیفیت بالا تأثیر گذاشت در این خصوص اظهار داشت: عدم انتشار تصاویر باکیفیت از غزه باعث شده است بسیاری از پروژه‌های تحقیقاتی مختل شود. او گفت: «ما در طرح‌های تحقیقاتی خود به تصاویر ماهوارهای باکیفیت از غزه نیاز داشتیم و بررسی‌های ما نشان داد کیفیت تصاویر همه نقاط جهان بسیار بهتر از غزه است. این مسأله پروژه‌های علمی و تحقیقاتی ما را هم با مشکل مواجه کرده است».
تصاویر ماهوارهای به‌طور فزاینده نقش مهمی برای تحقیق و بررسی در مورد نقض حقوق بشر در سراسر جهان ایفا می‌کند. در سال 2017 میلادی «دیده بان حقوق بشر» با همکاری شرکت توسعه داده‌ها و تصاویر ماهوارهای «پلنِت لبز» پرونده مربوط به نقض حقوق بشر در این زمینه را ارائه کرد و توضیح داد بویژه در کشورهایی که محققان با محدودیت‌های گسترده‌تری مواجه هستند، این قبیل مشکلات بیشتر به چشم می‌خورد. برای مثال، آن زمان تصاویر ماهوارهای که از سوی شرکت «پلنت لبز» منتشر شده بود، کیفیت و وضوح بسیار پایین از منطقه «روهینگیا» در کشور میانمار را نشان می‌داد. این تصاویر با مقایسه عکس‌های ماهوارهای با وضوح 40 سانتی‌متر از قبل و بعد از درگیری در این منطقه به محققان امکان داد تا میزان خسارت وارد شده به بیش از 200 روستای روهینگیا را تحلیل کنند. با این بررسی‌ها در نهایت مشخص شد نیروهای ارتش خانه‌های روستانشینان در این منطقه را تخریب کردند و به آنها آسیب زدند.
علاوه بر این تصاویر ماهوارهای در مورد آنچه که در منطقه « سین کیانگ» چین اتفاق می‌افتد نیز بسیار حیاتی است. زیرا خشونت‌های علیه ایغورها در این منطقه طی چند ماه گذشته از روی نقشه‌های ماهوارهای قابل پیگیری بوده است. این اطلاعات در مجموع به بررسی تغییرات اقلیمی و اتفاق‌های مختلف در گوشه و کنار جهان کمک می‌کند و تصاویر با وضوح بالا در نهایت می‌تواند ویژگی‌ها و جزئیات رویدادهای مربوط به هر منطقه را نمایان سازد.
