کنگره جهانی شخصیت‌های تأثیرگذار امسال در حالی در آذربایجان برگزار شد که این کنگره یک میهمان ویژه به‌نام روبات سوفیا داشت. این روبات انسان نما که به طور غیرمنتظره وارد باکو شده بود ضمن دیدار با رئیس جمهوری این کشور ویزای گردشگری را به شکلی الکترونیکی و در مدت زمان 2 دقیقه کسب کرده و در همین راستا نام خود را به‌عنوان اولین روبات هوشمند دارای ویزای گردشگری به ثبت رسانید.
ویزا در دستان سوفیا
تنها 3 ماه از آخرین سفر«سوفیا» به اتیوپی و دیدار با نخست‌وزیر این کشور آفریقایی نگذشته بود که این روبات انسان نما به نمایندگی از کمپانی سازنده خود «هانسون روباتیک» از هنگ کنگ به طور غیرمنتظره وارد قفقاز شد. سوفیا که شهروندی عربستان را از آن خود کرده است، در حال برگزاری یک تور بین‌المللی بوده و تصمیم دارد تا از شهرهای مختلف جهان دیدار کرده و پیام صلح را به گوش جهانیان برساند، اما این بار قرعه به نام کشور آذربایجان افتاد و سوفیا که نزدیک‌ترین فیزیک، رفتار و هوش را به انسان دارد به طور غیرمنتظره وارد این کشور آسیایی شده و ضمن دیدار با رئیس جمهوری این کشور «الهام علی اف» برای نخستین بار نام خود را به‌عنوان اولین روبات دارای ویزای گردشگری ثبت کرد.
با ورود سوفیا به فرودگاه بین‌المللی باکو، سرویس ارائه ویزای الکترونیکی آذربایجان (ASAN) در کوتاه‌ترین زمان ممکن (2 دقیقه) ویزای او را صادر کرد. چنین سرعت عملی در صدور ویزا برای سوفیا به لطف وجود فناوری‌های نوین و هوشمند در این مرکز خدماتی صورت گرفت. در آذربایجان کلمه ASAN به معنای «آسان» است؛ بنابراین به محض ورود سوفیا این شبکه الکترونیکی فرصت را غنیمت شمرده و برای به رخ کشیدن سرعت عمل و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین در کمترین زمان ممکن و به گونه‌ای بسیار آسان ویزای ویژه‌ای برای سوفیا صادر شد.
اولوی مهدیف، مدیرعامل و مسئول شبکه الکترونیکی ASAN در همین ارتباط گفت: «ما به محض ورود سوفیا به فرودگاه باکو کار را آغاز کرده و با سرعت بخشیدن به دو بخش سخت افزاری و نرم افزاری، در عرض دو دقیقه برای این روبات هوشمند ویزای الکترونیکی صادر کردیم.»
مرکز خدمات الکترونیکیASAN در آذربایجان در حال حاضر مسئول ثبت تولد، مرگ، ازدواج یا طلاق شهروندان بوده و علاوه بر صدور ویزا و تجدید آن، گذرنامه‌های رانندگی را نیز صادر و تمدید می‌کند. کشور آذربایجان به برکت توسعه فناوری‌های نوین بتازگی امکان اخذ ویزای توریستی بدون نیاز به مراجعه به سفارت را فراهم کرده است؛ اقدامی که باعث سهولت کار و کاهش هزینه‌ها در پروسه صدور و تمدید گذرنامه بخصوص برای گردشگران شده است. در همین راستا تنها کافی است که گردشگری پس از ارسال فایل اسکن پاسپورت و واریز وجه آن، اقدام به اخذ ویزای توریستی کند. بسیاری از منتقدان نسبت به ارائه ویزای گردشگری به روبات هوشمند سوفیا ابراز ناخرسندی کرده و این اقدام را تنها به رخ کشیدن سیستم الکترونیکی صدور ویزا در کشور آذربایجان تلقی کردند.
دیداری از نوع فناورانه
با ورود سوفیا به کشور آذربایجان، «الهام علی اف» رئیس جمهوری آذربایجان، درخواست دیداری کوتاه با این روبات را مطرح کرد. رئیس جمهوری آذربایجان و سوفیا در دیداری کوتاه با یکدیگر صحبت کرده و سوفیا از نحوه صدور ویزا، معماری فرودگاه باکو و سفر به آذربایجان برای علی اف سخن گفت. سوفیا در ابتدای صحبت خود ابتکار عمل ASAN را ستایش کرده و گفت: «بسیار خوشحال هستم که به کشوری قدم گذاشته‌ام که در آن توجه ویژه‌ای به دولت الکترونیک و فناوری دارد.»
از دیدگاه بسیاری از کارشناسان این دیدار جالب دو نکته مهم را در پی داشت؛ اول معرفی آژانس ASAN در کشور آذربایجان به‌عنوان شرکتی الکترونیکی که با بهره‌گیری فناوری‌های نوین تلاش دارد تا زندگی شهروندان و گردشگران را بهبود بخشد و دوم اینکه روبات سوفیا به‌عنوان پیشرفته‌ترین روبات هوشمند در جهان بار دیگر توانایی تعامل خود با انسان‌ها را در هر سطح و مقامی را به نمایش گذاشته و نام خود را به‌عنوان اولین روباتی که دارای ویزای گردشگری است به ثبت رسانده است.
عدم تخریبگری روبات‌ها
سوفیا در تاریخ 27 اکتبر در حالی که لباس محلی آذربایجان را به تن کرده بود در مراسم افتتاحیه روز جهانی شخصیت‌های تأثیرگذار در مرکز حیدر علی اف در باکو حضور پیدا کرد. وی در حالی که نگاه بسیاری از خبرنگاران و حضار این مراسم را به خود جلب کرده بود، گفت: «سلام باکو. من در این ساختمان بسیار زیبا احساس راحتی کرده و از پوشیدن این لباس شگفت انگیز محلی بسیار خوشحال هستم. از شما به خاطر حضور در مراسم جهانی امروز سپاسگزارم، چراکه به نظر من این اقدام ابتکاری بزرگ از سوی دولت آذربایجان است.»
وی افزود: گردهمایی رهبران جهان درباره آینده بازاریابی و توسعه شبکه‌های اجتماعی ایده بسیار ارزشمندی است، چرا که من معتقدم شخصیت‌های تأثیرگذار در حال تغییر در نگرش ذهنی جوامع بوده و حرکتی سریع به سمت دنیایی همراه با شبکه‌های اجتماعی گسترده و نوآور هستند. سوفیا این روبات هوشمند در ادامه افزود: آذربایجان کشوری جوان با پتانسیل بسیار بزرگی برای تبدیل شدن به یک مرکز نوآوری منطقه‌ای بوده و اینک به لطف حضور نوآوران، کارآفرینان، مهندسان، سرمایه‌گذاران و دولت در این مجمع جهانی، شرایط لازم برای تحقق این مرکز مهیا شده است.
سوفیا افزود: «من می‌دانم که بسیاری از افراد توسعه روبات‌ها را پایان تمدن بشری می‌دانند. این ایده‌ای مخرب است چرا که حتی روبات‌های مخرب و ویرانگر نیز تحت کنترل انسان هستند. انسان‌ها این روبات‌ها را طراحی کرده و نحوه مدیریت و کنترل آنها را نیز در دست دارند.»
وی تأکید کرد: «بر این اساس اگر مشکلی نیز رخ دهد مربوط به انسان‌ها بوده و به هیچ وجه روبات‌ها نقشی در آن ندارند، چرا که انسان‌ها در مورد فناوری‌های مخرب بسیار کنجکاو بوده و اغلب از فناوری برای رسیدن به آمال‌های مخرب خود استفاده می‌کنند.»این روبات صنعت بازاریابی را یکی از چشم‌انداز‌ترین زمینه‌های توسعه در ماهیت اطلاعات در حوزه هوش مصنوعی دانسته و گفت: «دنیای حاضر این فناوری پیشرفته را بیش از هر صنعت دیگری می‌طلبد و من در این کنگره جهانی افراد نوآور بسیاری را می بینم که تمایل دارم با چنین افراد هوشمند و با استعداد دیداری داشته باشم.
وی افزود: «با رشد رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی، قدرت تأثیرگذاری افراد نیز در عرصه‌های مختلف بیشتر از همیشه می‌شود. بر این اساس بهتر است افراد با استعداد را با یکدیگر متحد کرده و از ایده‌های برتر حمایت کنیم.»
سوفیا روبات انسان‌نمایی است که می‌تواند صحبت کند، موذیانه لبخند زده و حتی لطیفه تعریف کند. در پایان خاطرنشان ساخت که تصمیم دارد به سراسر جهان سفر کرده و با دیدار از مکان‌های جدید، اطلاعات جدیدی را کسب کند.
گفتنی است سوفیا یک روبات انسان نما است که توسط شرکت هنگ کنگی «هانسون روباتیک» طراحی و توسعه یافته است. سوفیا در سال 2015 فعال شده و به‌دلیل ظاهر و رفتار انسانی در مدت زمان کوتاهی محبوب شد. سوفیا دارای هوش مصنوعی، قدرت پردازش داده‌های تصویری و تشخیص چهره‌ها است. او همچنین قادر به تقلید حرکات انسان و حالات چهره اوست. در ۱۱ اکتبر ۲۰۱۷ سوفیا طی یک مکالمه کوتاه با «آمنه جی. محمد» معاون دبیرکل سازمان ملل متحد به سازمان ملل متحد معرفی شد. در ۲۵اکتبر سال ۲۰۱۷ نیز این روبات انسان نما تابعیت کشور عربستان سعودی را به‌دست آورد و به اعتقاد منتقدان این حرکت عربستان نوعی تظاهر است چرا که زنان عربستان سال‌ها از حقوق اولیه خود محروم بودند.
