شروع به کار دولت تدبیر و امید را می‌توان آغاز ماراتن 8ساله پیشرفت زیرساخت‌های ارتباطی دانست که پوشش صد درصدی ارتباطات تمامی شهرها و پوشش 95درصدی ارتباطات روستایی، توسعه هوش مصنوعی و تجارت الکترونیک و... بخش‌هایی از پیشرفت‌های حوزه فناوری را در کشور نشان می‌دهد. پرش بزرگ کشور به سوی انقلاب دیجیتال و گام نهادن در راه اقتصاد دانش بنیان، کسب درآمد و ثروت و توانمندی از دانش، خرد و فناوری نیروهای خلاق کشور در خلال دولت یازدهم و دوازدهم با برقراری خدمات ارتباطات پهن باند بر بستر موبایل فراهم شد و بتدریج با بالندگی شرکت‌های نوآور و استارتاپ‌ها و ترکیب نوآوری و خلاقیت با بقیه منابع کشور، با وجود تحریم‌ها، ایران توانمندتر از گذشته شد و در بحران کرونا نیز شرکت‌های فناوری به بازوهای توانمند دولت تبدیل شدند. رئیس‌جمهوری در نشست با مدیران عرصه فناوری اطلاعات و دانش بنیان‌ها که در نخستین روز از ماه مبارک رمضان با رعایت پروتکل‌های بهداشتی به‌صورت حضوری محدود و ارتباط ویدئو کنفرانسی برگزار شد در جریان پیشرفت و همچنین مشکلات فعالان این حوزه قرار گرفت.

لمس انقلاب دیجیتال در دوران کرونا

رئیس‌جمهوری در نشست با مدیران عرصه فناوری اطلاعات و دانش‌بنیان‌ها با اشاره به اینکه شیوع کرونا به شکل کاملاً ملموسی ضرورت گسترش دولت الکترونیک را بر همگان آشکار کرد، اظهار داشت: انقلابی که در 8 سال گذشته اتفاق افتاد در دوران کرونا بخوبی لمس شد. شیوع کرونا باعث شد در اطمینانی که درباره حفظ سلامت بشر در 100 سال گذشته ایجاد شده بود، اختلال به وجود آید و حالا باید برای دنیای پساکرونا برنامه‌ریزی کنیم.

حسن روحانی تصریح کرد: اگر شرکت‌های دانش‌بنیان بر بستر گسترش پهن باند ایجاد نشده بودند و اینچنین تعداد و فعالیت آنها افزایش و توسعه نیافته بود، در شرایطی مثل ماه‌های آغازین شیوع جهانی کرونا که هر کشوری فقط به شهروندان خود می‌اندیشید و بر سر ماسک در جهان غوغایی به راه افتاده بود، چگونه می‌خواستیم با این ویروس خطرناک مواجه شویم؟

رئیس‌جمهوری با تأکید بر اینکه انقلاب ارتباطی برای سلامت مردم، مبارزه با فساد، گسترش علم و دانش و مهارت، رفاه عمومی و رشد کسب و کار مردم ضروری بود، خاطرنشان کرد: اینکه اولین دیدار خود در ماه مبارک رمضان را به میزبانی از فعالان عرصه ارتباطات و مدیران شرکت‌های دانش‌بنیان اختصاص دادیم، برای این بود که مردم بدانند این شرکت‌ها بخصوص در دوران شیوع کرونا چه خدمات بزرگی به کشور و جامعه ارائه کردند.وی با اشاره به اینکه در آغاز راه ایجاد تحول بزرگ ارتباطاتی در کشور در سال 93 اتفاق نظر وجود نداشت، افزود: عده‌ای نگران مخاطرات ورود به این فضای جدید بودند و حتی می‌گفتند که زیان آن از فوایدش بیشتر است، اما دولت با درک صحیح از ضرورت این انقلاب بزرگ، عزم خود را برای ایجاد آن جزم کرد.

پهنای باند دغدغه بزرگ دولت

در زمان آغاز به کار دولت یازدهم یکی از دغدغه‌های اصلی رئیس‌جمهوری منتخب، رشد وضعیت پهنای باند در کشور بود به گونه‌ای که حسن روحانی بارها از شرایط پهنای باند ابراز نارضایتی کرد و از وزارت ارتباطات خواستار توسعه این فناوری و همچنین دستیابی به نسل 3و 4 برای منازل و تجارتخانه‌ها و موبایل‌های کاربران شد. حالا در ماه‌های پایانی عمر دولت دوازدهم، حسن بولوردی ازاپراتور دوم(ایرانسل) که به نمایندگی از اپراتورهای تلفن همراه در این جلسه حضور داشت مهر تأییدی بر رشد توسعه‌ آی سی تی کشور می‌زند و از افزایش ضریب نفوذ تلفن همراه در کشور از 80درصد در سال 92 به 152درصد در پایان 99 خبر می‌دهد.

به گفته وی، طی این مدت تعداد مشترکین تلفن همراه نیز در کشور با رشد بیش از 99درصدی از 64میلیون نفر به بیش از 127میلیون مشترک رسیده است. در طول عمر دولت یازدهم و دوازدهم شاهد افزایش سطح پوشش جاده‌های اصلی، فرعی و ریلی کشور از 71 به 94درصد بوده‌ایم و از نگاه وی، افزایش تعداد سایت‌های نسل دوم تلفن همراه از 32هزار سایت به بیش از 55هزار سایت و وجود بیش از 42هزار سایت نسل 3 و 41هزار سایت نسل 4 در کشور از دیگر شاخص‌های پیشرفت حوزه ارتباطات در دولت تدبیر و امید به شمار می‌رود.

توسعه پهن باند در کشور البته با مخالفت‌هایی نیز همراه بود تا آنجا که رئیس‌جمهوری در مقطعی به دفاع تمام قد از وزیر جوان ارتباطات که به‌دلیل همین توسعه، مورد هجمه قرار گرفته بود، پرداخت و تأکید کرد که آذری جهرمی و همچنین وزیر سابق ارتباطات(دکتر واعظی) کار بزرگی کرده‌اند. روحانی، پهنای باند را یک افتخار برای کشور دانست و یادآور شد کسی را برای پهنای باند نمی‌توانند محاکمه کنند. اگر می‌خواهید محاکمه کنید مرا محاکمه کنید چراکه این کار با دستور مستقیم من انجام شده است؛ پهن باند را می‌توان نهالی 8ساله دانست که امروز به ثمر رسیده چراکه طبق آمار، امروز تعداد کاربران شبکه دیتای پهن باند کشور به بیش از 78میلیون کاربر رسیده و مصرف متوسط شبکه دیتای پهن باند کشور نیز به بیش از 26پتابایت در روز افزایش پیدا کرده است. ورود و راه‌اندازی تکنولوژی5G در کشور نیز به اول مرداد 99 و همکاری وزارت ارتباطات با شرکت ایرانسل بازمی گردد و اکنون در مرحله توسعه قرار دارد.

سنگ اندازی‌های مخابرات

یکی از توانمندی‌های دولت‌های یازدهم و دوازدهم را می‌توان توجه ویژه به بخش خصوصی و کمک به رشد آنها دانست هرچند همچنان این شرکت‌ها با مشکلات مختلف دست و پنجه نرم می‌کنند. «شاتل» یکی از این شرکت هاست که محمدحسن شانه ساز رئیس هیأت مدیره آن از دوبرابر شدن تعداد پورت‌های این شرکت در سال 99 و رسیدن به یک میلیون پورت خبر داد. طبق آمار وی، میزان پهنای باند ارائه شده توسط این شرکت نیز که در سال 92 حدود 12گیگ بوده درسال 1400 به 300 گیگ رسیده که نشان از رشد 25 برابری دارد.وی ضریب دسترسی شبکه این شرکت را نیز 99.6درصد اعلام می‌کند و البته یادآور می‌شود درحالی که هدفگذاری دولت، ایجاد 5میلیون پورت VDSL(تکنولوژی که سرعت اینترنت خانگی را حدود 14برابر می‌کند) بود و شاتل 40درصد آن را تعهد کرده بود اما به‌دلیل  همکاری نکردن مخابرات، این روند چندان رضایتبخش نیست. شانه ساز اعتقاد دارد انقلابی که در سال 93 بعد از دستور رئیس جمهوری برای توسعه 3Gو 4G اتفاق افتاد باید در شبکه ثابت هم جاری شود ولی به‌دلیل وابستگی به زیرساخت‌های شرکت مخابرات ایران، آنجا که این شرکت باید از فیبر یا شبکه مسی آنها استفاده کند با مشکل جدی مواجه می‌شود. ازنگاه شانه ساز، موج درخواست پشت در مخابرات متوقف شده و نه سرمایه‌گذاری مؤثری در این شرکت انجام می‌شود و نه اجازه سرمایه‌گذاری به بخش خصوصی داده می‌شود که در این زمینه ورود کند.

نجات جان 72هزار بیمار کرونایی با فناوری

شیوع کرونا یکی از میدان‌هایی بود که ضرورت وجود شرکت‌های فناوری را بیش از پیش مشخص کرد.علیرضا بهفر مقدم مدیرعامل شرکت احیادرمان پیشرفت، تولیدکننده ونتیلاتور، ماشین بیهوشی و دستگاه‌های سیتی اسکن هم در این نشست یادآور شد از روز اول اپیدمی کرونا کنار دولت و وزارت بهداشت بودیم و با تجربه 10ساله در تولید ونتیلاتور، توان خود را 6برابر کردیم تاجایی که امروز 2هزار و 400 دستگاه ونتیلاتور تحویل بیمارستان‌ها داده‌ایم و این مهم جز با حمایت دکتر ستاری و وحدت در صندوق نوآوری و شکوفایی که بسرعت سرمایه در گردش ما را تأمین کردند، اتفاق نمی‌افتاد. این امر نشان می‌دهد که توان مالی و عملیاتی صندوق تا چه حد می‌تواند در بزنگاه‌ها به داد کشور برسد. اگر این دانش و تکنولوژی نبود باید 100میلیون یورو بابت آن هزینه می‌کردیم و در آن زمان اصلاً کشوری به ما دستگاهی را تحویل نمی‌داد. به اعتقاد وی امروزه ثروت، ذخایر زیرزمینی نیست بلکه دانش و تکنولوژی است که به‌عنوان ثروت محسوب می‌شود اگر هریک از 2400 دستگاه ونتیلاتور که در سال گذشته تولید شد فقط به 30 نفر خدمات داده باشد امروز 72هزار شهروند ما از این خدمات استفاده کرده‌اند. امروزه همانقدر که توان دفاعی برای کشور اهمیت دارد توان علمی و تکنولوژی هم می‌تواند به تیم دولت در چانه زنی‌ها کمک کند.

لزوم تشکیل هلدینگ‌های بزرگ

تاکسی‌های آنلاین از استارتاپ‌های موفقی محسوب می‌شوند که در چندسال گذشته خوش درخشیده و ازسوی مردم کاملاً پذیرفته شده‌اند. میلاد منشی‌پور از بنیانگذاران گروه تپسی با اشاره به فعالیت رسمی یک میلیون و 400هزار راننده، هزار پرسنل مستقیم و 15میلیون کاربر و در 14استان کشور، تپسی را به‌عنوان نخستین شرکت استارتاپی معرفی کرد که در زمستان سال گذشته توانست پذیرش قطعی ورود به بازار بورس را دریافت کند.منشی‌پور اعتقاد دارد باید همچون کشورهای موفق، تعداد محدودی هلدینگ عملیاتی تشکیل شود تا مثل موتور محرکه، شرکت‌های دیگر را دنبال خود بکشاند و هزینه‌ها را کاهش دهد همان‌طور که 80درصد اکوسیستم استارتاپی چین، ذیل هلدینگ‌های عملیاتی تنسنت، علی بابا و بایت دنس هستند و این یونیکورن‌های بخش خصوصی را که عملاً به سرمایه ملی چین تبدیل شده ، مدیریت می‌کنند. به اعتقاد وی تعدد استارتاپ‌ها اتفاق خوبی بوده ولی برای داشتن سهم قابل توجهی در GDP و ورود به صادرات این خدمات یا محصولات، نیاز به این اتفاق داریم. ازنگاه وی، استارتاپ‌ها نباید از محل کمک‌های دولتی و تسهیلات بانکی رشد کنند و بازار سرمایه اهمیت دارد.

یک شبکه اجتماعی و پلتفرم فروش

پلتفرم‌های فروش کالا نیز در دوره 8ساله دولت تدبیر و امید تغییراتی جدی در نحوه خرید و فروش در کشور ایجاد کرده‌اند که «باسلام» یکی از نمونه‌های موفق آن است.«باسلام»، ترکیبی از بازارآنلاین است که امکان خرید و فروش را به وجود می‌آورد و یک شبکه اجتماعی است که امکان تعامل را برای آنها به وجود می‌آورد و با اقبال مناسبی ازسوی مردم روبه رو است. رضاآقایاری به نمایندگی از تیم شرکت«باسلام» از ارائه محصولات 80هزار کسب و کار مختلف از هزار نقطه جغرافیایی کشور بر بستر این پلتفرم خبر می‌دهد و می‌گوید: «باسلام» زیرساخت لجستیکی و عملیاتی ندارد و کلاً یک تیم نرم افزاری است که ظرفیت‌ها را به همدیگر متصل می‌کند و این آدم‌ها هستند که داشته هایشان را با هم به اشتراک می‌گذارند، مواد اولیه تأمین می‌کنند و حتی با همدیگر خدمات تبادل می‌کنند.

به اعتقاد وی، پلتفرم‌هایی شبیه «باسلام» علاوه بر هدایت قیمت‌ها به سمت کاهشی شدن، جریان معکوس مهاجرت یعنی انتقال کالاها و محصولات از شهرهای کوچک به شهرهای بزرگ و رسیدن پول نقد به دست کشاورز و تولیدکننده در شهرهای کوچک را رقم می‌زنند. آرمان این تیم، ایجاد یک پلتفرم و اکوسیستم بزرگ برای کسب و کارهای کوچک کشور و منطقه بر اساس ظرفیت خود مردم است. آقایاری با تشکر از فعالیت‌های معاونت علمی، وزارت ارتباطات، صندوق نوآوری و شکوفایی جریان اولیه استارتاپی و کارآفرینی در کشور، اعتقاد دارد حالا دیگر چالش اصلی بحث تأمین مالی در مقیاس بزرگ است تا این استارتاپ‌ها مقیاس بزرگتری بگیرند و وارد رقابت‌های بین‌المللی شوند.

فناوری برتر قرن بیست‌و‌یکم

زیست فناوری را فناوری برتر قرن بیست‌و‌یکم می‌دانند که می‌تواند جایگزین بخشی از درآمد در حوزه نفت باشد و کشور ما نیز در این زمینه گام‌هایی برداشته است.الهه پورفخرایی رئیس هیأت مدیره شرکت ویستاژن آنزیم، حوزه زیست فناوری را دارای ارزش افزوده بالایی می‌داند که ارزبری آن در بحث توسعه کم است چراکه کارخانه شما یک میکروارگانیسم با هزینه‌های پایین و دوستدار محیط زیست است و دنیا به این سمت می‌رود.

به اعتقاد وی در دولت تدبیر و امید به این موضوع توجه  و ساختارهایی ایجاد شده ولی بودجه‌ها دردست افراد محدودی قرار گرفته که سبب شده  سهم حوزه‌های بیوتکنولوژیک کم شود. به‌گفته وی در حوزه بیوتکنولوژی دارویی پیشرفت خوبی داشتیم ولی در حوزه بیوتکنولوژی صنعتی هنوز راه درازی داریم و باید سرمایه‌گذاری بیشتری شود. وی یادآور شد: تلاش ما تولید محصولات باارزش برای  حل مشکلات صنعت است بویژه در حوزه بیوتکنولوژی و صندوق نوآوری و شکوفایی یکی از افتخارات دولت تدبیر و امید است که در این سال‌ها خیلی به شرکت‌های دانش بنیان کمک کرده‌اند.

ورود به بــــــازارهای جهـــــانی با شتاب دهنده‌ها

شتاب دهنده‌ها مرکز زایش و شکل‌گیری شرکت‌های دانش بنیان در اکوسیستم هستند و نقش مهمی در حمایت از استارتاپ‌ها دارند. شتاب دهنده آبان یکی از این مراکز است که به گفته موسی الرضا ابوچناری مدیرعامل این گروه ازسال 94 تاکنون با کمک معاونت علمی ریاست جمهوری و صندوق نوآوری و شکوفایی 30 شرکت استارتاپ را حمایت کرده و 12 محصول دانش بنیان و‌های تک را وارد صنایع نفت و گاز و پتروشیمی به‌عنوان صنایع کلیدی کشور کرده است. شرکت‌های ذیل شتاب دهنده چندسال گذشته بالغ بر 40میلیون دلار صرفه‌جویی ارزی داشتند و اکنون 200 نخبه از دانشگاه‌های برتر در این شتاب دهنده درحال کار روی طرح‌های خود هستند و در واقع با این حرکت، بازگشت نخبگان اتفاق افتاده است. به گفته ابوچناری یکی ازمسائل صنایع بزرگ، حوزه آب است که درحال حاضر شتاب دهنده آبان، 12 شرکت دانش بنیان در این حوزه ایجاد کرده و قرار است تا 4سال آینده به عدد 40 برسد. وی یادآور شده که استراتژی این شتاب دهنده، ورود به بازارهای جهانی است همان‌طور که در3سال گذشته 4شرکت دانش بنیان زیرمجموعه این شتاب دهنده، به بازارهای جهانی وارد شده و به رقابت با شرکت‌های بزرگ پرداخته‌اند.

 

برش

جذب نخبه‌های خارج از کشور

 

حمیدرضا ربیعی رئیس پژوهشکده فناوری اطلاعات و ارتباطات پیشرفته دانشگاه صنعتی شریف نیز که در زمینه زیست بوم نوآوری فناوری اطلاعات هوش مصنوعی فعالیت دارد، سال 92 تا 1400 رابا جهش خوبی همراه می‌داند و می‌افزاید:ما در دانشگاه مراکز نوآوری و آزمایشگاه‌های متعددی داریم ولی با حمایت‌هایی که از 92 تاکنون ازسوی مجموعه دولت انجام شده، اکنون بیش از 250نفر از نخبگان داخل و خارج کشور را در تیم خود داریم(تقریباً 40نفر خارج از کشور) و 20 فناوری در سطح ملی و جهانی ارائه داده‌ایم.

وی نیز به لزوم ایجاد چند یونیکورن بزرگ با رگولاتوری مناسب و البته بدون انحصار اعتقاد دارد و البته معتقد است که در کشور به توسعه منابع انسانی توجه چندانی نمی‌شود و بااینکه به لحاظ مدارک تحصیلی خوب رشد کرده‌ایم اما در زمینه توسعه منابع انسانی دارای مهارت در کشور ضعف بسیاری داریم که باید یک راهکار اصولی برای آن تدوین شود.

وی با اشاره به فروش حدود 180میلیارد تومانی در 3سال گذشته به‌دلیل حمایت‌های درستی که انجام شده است، گفت: درحال حاضر پلتفرم ابری ما با نام «ابرتو» با ایرانسل کار می‌کند و با شاتل و فناپ نیز همکاری‌هایی داریم. در زمینه دستیار دیجیتال و تحلیل هوشمند داده‌ها نیز کارهای بسیار ارزنده‌ای انجام شده است. درزمینه دستگاه چاپ سه بعدی بایو نیز رشد داشته‌ایم و هفته پیش دو دستگاه به نیوزیلند صادر کردیم و بخوبی کار جلو می‌رود.