در دهه‌های اخیر مطالعات میان‌رشته‌ای در حوزه‌هایی مثل عصب‌شناسی زبان، روان‌شناسی زبان و زبان‌شناسی شناختی به مدد فناوری و پیشرفت ابزارهای علمی به برخی پرسش‌ها پاسخ داده‌اند. امروز بیش از هر زمانی می‌دانیم که چه ساز و کارهای عصبی، ذهنی و روان‌شناختی منجر به تولید، درک و فراگیری زبان می‌شود.

گویا آی تی – یکی از موضوعاتی که محققان رشته‌های فوق از دریچه‌های مختلف به آن پرداخته‌اند تاثیر زبان‌آموزی بر عملکرد مغز و الگوهای ذهنی است. نکته جالب توجه این است که اکثریت قریب به اتفاق پژوهش‌ها زبان‌آموزی را پدیده‌ای مفید یافته‌اند. در این مقاله شش تا از فوائد زبان‌آموزی برای ذهن و مغز را مرور می‌کنیم.

۱. یادگیری زبان فکر را باز می‌کند

یکی از مهمترین فایده‌های آموختن زبانی جدید این است که فکرمان باز می‌شود. زبان‌آموزی کیفیت زندگی را ارتقا و در نحوه اندیشیدن تغییراتی می‌دهد.
فکر باز یعنی توانایی پذیرش ایده‌های نو. پژوهشگران دانشگاه سیدنی در تحقیقی که سال ۲۰۰۶ منتشر شد نشان دادند که تفکر باز مرتبط است با چگونگی مواجهه افراد با عقاید و دانش دیگران. بر طبق این پژوهش، اساس تفکر باز این است که “دیگری در بیان عقایدش باید آزاد باشد و ارزش آگاهی افراد باید به رسمیت شناخته شود”.
فرانکلین هیمن، استاد فقید ارتباطات گروهی و از فعالان طرفدار آزادی بیان در دانشگاه نورث‌وسترن، حتی مدلی را برای اندازه‌گیری تفکر باز در سال ۲۰۰۶ پیشنهاد داد. تحمل شنیدن عقاید مختلف و پذیرش استدلال مخالف از جمله معیارهای مهم در ارزیابی تفکر بازند.

۲. فراگیری زبانی جدید باعث پیشرفت “هوش فرهنگی” می‌شود

هوش فرهنگی اصطلاحی نسبتا جدید در مطالعات فرهنگی است. نخستین بار این اصطلاح را پی کریستوفر اِرلی، استاد رفتار سازمانی در مدرسه بازرگانی لندن، و سون انگ، استاد مدیریت در مدرسه بازرگانی نانیانگ در سنگاپور استفاده کردند. این دو در کتابی تحت عنوان هوش فرهنگی: تعاملات فردی در بین فرهنگ‌ها،که انتشارات دانشگاه استنفورد در سال ۲۰۰۳ منتشر کرد، از لزوم چهارچوب جدیدی سخن‌ می‌گویند که بتواند موفقیت یا شکست افرادی را که در فرهنگی متفاوت کار یا مدیریت می‌کنند بهتر تبیین کند. از دید آنان هوش فرهنگی سه جنبه دارد:

ذهنی: توانایی پرورش الگوهای فرهنگی برگرفته از ایما و اشارات فرهنگی
عاطفی: تمایل و توانایی مشارکت با دیگران
رفتاری: توانایی رفتار بر اساس دو جنبه پیشین یعنی ذهنی و عاطفی

آنان معتقدند با سنجش این جنبه‌ها در محیط کار می‌توان هوش فرهنگی افراد را اندازه گرفت و آن را پرورش داد.
تجربه خوردن غذاهای جدید، گوش دادن به موسیقی متفاوت، شرکت کردن در مراسم‌های فرهنگی گوناگون از دیگر مواردی است که هوش فرهنگی‌مان را تقویت می‌کند و فکرمان را بازتر.

در حین آموختن یک زبان جدید اتفاق دیگری هم در ذهن می‌افتد. زبان‌آموز کم‌کم جهان‌بینی پنهان در ساختارهای زبان جدید را نیز درک می‌کند. زبان شالوده هویت فرهنگی فرد و جامعه است. آموختن زبانی دیگر یعنی درک فرهنگی که با آن تداعی می‌شود و دیدگاهی بازتر به جهان و مردمانش.
در حقیقت هرگاه فرهنگ جدیدی را می‌شناسیم و به درک کاملی از برخی از اجزای آن می‌رسیم، کمتر قضاوت می‌کنیم و بیشتر مشاهده. اینجاست که ذهن شروع می‌کند به آزاد کردن خود از پندارهای پیشین. بیشتر از هر زمانی می‌آموزیم که همه ما محصولات فرهنگ خاص خودیم. نگریستن به جهان از چشم‌اندازی متفاوت و درکی کامل‌تر از اینکه ما و دیگران از کجا می‌آییم درس‌های گرانبهایی هستند برای پذیرش و بردباری.

پژوهشگران دانشگاه پاسیفیک هاوایی در تحقیقی که سال ۲۰۱۰ منتشر شد نشان دادند که زبان‌آموزان از طریق تجزیه و تحلیل کلیشه‌های فرهنگی روش‌های جدیدی از درک فرهنگی را در ذهن پرورش می‌دهند. در این پژوهش توضیح داده می‌شود که یادگیری زبان دوم فقط فراگیری صورت‌های زبانی را شامل نمی‌شود بلکه روش‌های تفکر و رفتار را نیز در بر می‌گیرد. از دید این پژوهشگران، زبان‌آموزان با کمک استادانشان می‌توانند درباره کلیشه‌های مختلف فرهنگی مربوط به غذا، ظاهر و سبک‌های گفتاری به روشی انتقادی بیندیشند. احتمالا با درکی عمیق‌تر، سرعت یادگیری نیز افزایش می‌یابد.

زبان‌آموزی پلی است بر روی فواصل فرهنگی. مهمترین علت وجود کلیشه‌های فرهنگی و تعصبات قومی، عدم شناخت و مراوده مردمان فرهنگ‌های گوناگون است. یادگیری زبان جدید نه تنها فرصتی است برای آموختن درباره تفاوت‌های فرهنگی بلکه راهی است برای درک بهتر آن تفاوت‌ها و چرایی‌شان. اهمیت احترام به فرهنگ‌های متفاوت با آموختن زبان جدید نیز آشکار می‌شود. در زمانه‌ای که بیگانه‌هراسی در بسیاری از جوامع انسانی مشاهده می‌شود و به پناه‌جویان و خارجی‌های مقیم در یک کشور به چشم غریبه نگریسته می‌شود، زبان‌آموزی الهام‌بخش همبستگی و مدارا است و ما را به شهروند جهانی بهتری تبدیل می‌کند.

۳. زبان‌آموزی باعث پیشرفت کارکرد مغز می‌شود

اثر زبان‌آموزی بر مغز همانند اثر ورزش بر ماهیچه‌ها است؛ هر چه بیشتر از قسمت‌های مشخصی از مغز استفاده کنیم، آن نواحی رشد بیشتری می‌کند و توانمندتر می‌شود.

نتایج یک پژوهش در دانشگاه ادینبرو که سال ۲۰۱۴ منتشر شد نشان می‌دهد که مغز افراد دو زبانه دیرتر پیر می‌شود. نتایج پژوهش دیگری نیز که در همین سال در دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا انجام شد حاکی از آن است که یادگیری زبان جدید شبکه عصبی مغز را چه به لحاظ ساختاری و چه کارکردی تغییر می‌دهد. این تغییرات مغز را قدرتمندتر می‌سازد.
یافته‌های یک پژوهش دیگر در دانشگاه شهری نیویورک در سال ۲۰۱۴ نشان می‌دهد که دانستن دو زبان چگونه مستقیما کارکردهای مغز را بهبود می‌بخشد.

پژوهش دیگری که سال ۲۰۱۵ در مرکز مطالعات پزشکی دانشگاه جرج‌تاون انجام گرفته حاکی از آن است که افراد دو زبانه و چند زبانه ماده خاکستری بیشتری در قسمت کارکردهای اجرایی مغزشان وجود دارد.

۴. آموختن زبانی جدید باعث پیشرفت مهارت‌های شنیداری در زبان مادری می‌شود

معمولا تا زمانی که یک زبان جدید ندانیم کمتر درباره زبان مادری‌مان فکر می‌کنیم. اما با آموختن زبانی جدید دائما دست به مقایسه می‌زنیم. در نتیجه از زبان خودمان آگاه‌تر می‌شویم. به علاوه آموختن زبان جدید هویت گروهی جدیدی ایجاد می‌کند. همه عضو گروه زبان‌آموزان می‌شویم و این فرصتی است که در میان دوستان و اعضای خانواده با آنانی که زبان‌آموزند ارتباط برقرار کنیم. تمام این‌ها یعنی اینکه با آموختن زبان جدید مهارت‌های ارتباطی‌مان در زبان مادری نیز تقویت می‌شود. به علاوه آگاهی بیشتری از زبان و فرهنگ بومی خویش پیدا می‌کنیم.

۵. زبان‌آموزی خلاقیت را افزایش می‌دهد

تنوع افکار یکی از مهمترین ویژگی‌های افراد خلاق است. پژوهشی که سال ۲۰۱۲ در دانشگاه آمریکایی شارجه انجام شد نشان می‌دهد آموختن چند زبان خلاقیت را افزایش می‌دهد.
اینکه همه افراد یک تیم یک جور فکر کنند اصلا مطلوب نیست. محیط‌های کاری امروز بیش از پیش تنوع فرهنگی دارند. هر کدام از افرادی که با آنان کار می‌کنیم ممکن است از فرهنگ و زبانی متفاوت آمده باشند. تنوع فرهنگی در داخل مرزهای هر کشوری وجود دارد. هر چه افراد یک تیم متنوع‌تر فکر کنند احتمال موفقیت آن سازمان بیشتر می‌شود. در چنین شرایطی پرورش خلاقیت اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

۶. یادگیری زبان دوم راه را برای یادگیری زبان‌های بعدی هموار می‌کند

از دید بسیاری از کارشناسان، دانستن دو یا چند زبان در جهانی که بیش از پیش در هم تنیده می‌شود امری ضروری است. شوق ارتباط با آدمهای مختلف درک بهتری از چالش‌های بومی و جهانی همچون نابرابری و فقر را فراهم می‌کند. اینگونه آماده‌تریم تا گام‌هایی جدی‌ و موثرتری در مقابله با این چالش‌ها برداریم. اِمی تامپسون، استاد زبان‌شناسی دانشگاه فلوریدای جنوبی، در تحقیقی که سال ۲۰۱۳ منتشر کرد نشان می‌دهد که یادگیری زبان‌ جدید به مراتب آسان‌تر از یادگیری اولین زبان خارجی است.

مطالعه زبان و تاثیرش بر ذهن و مغز در دو دهه اخیر پیشرفت‌ خیره‌کننده‌ای داشته است. اما این تازه آغاز راه است. با توسعه مطالعات بینارشته‌ای هر روز که می‌گذرد فهم دقیق‌تری از پدیده زبان به دست‌ می‌آوریم و به زوایای ناشناخته بیشتری پی می‌بریم. آنچه اما اکنون تقریبا به قطع و یقین می‌دانیم این است که زبان سرخ، اگر به بیش از یک زبان بچرخد، فوائد فراوانی برای سر سبز دارد.

یکی از دانشجویان دانشگاه آکسفورد توانست با عکسی که با یک دوربین معمولی از یک اتم شناور گرفته بود، در مسابقات عکس برداری علمی مقام نخست را به خود اختصاص دهد.

گویا آی‌تی – دیوید نادلینگر، دانشجوی دکتری در دانشگاه آکسفورد توانست از یک اتم درخشان که در مجموعه ای از ماشین آلات آزمایشگاهی معلق نگاه داشته شوده بود عکس برداری کند. در این مجموعه یک اتم استرانسیم در حالی که توسط دو الکترود معلق در هوا بود، به کمک یک لیزر روشن شده بود. برای آنکه متوجه مقیاس این مجموعه شوید، باید بدانید که دو الکترود قرار داده شده در دو طرف این نقطه ی نورانی بسیار ریز، تنها دو میلی متر از یکدیگر فاصله داشتند.

تصویر ثبت شده توانست در مسابقه ی عکاسی علمی که از سوی انجمن تحقیقات علوم فیزیک و مهندسی بریتانیا (EPSRC) برگزار شده بود، جایزه ی نخست را به خود اختصاص دهد.

EPSRC در مورد امکان پذیر بودن عکس برداری از یک اتم توسط یک دوربین معمولی را اینگونه توضیح می دهد:

هنگامی که اتم ها توسط لیزری به رنگ آبی-بنفش روشن شده باشند، ذرات نور را با سرعتی بسیار زیاد جذب کرده و مجددا از خود ساتع می کنند. این سرعت بالا می تواند شرایط را برای عکس برداری از اتم با نور دهی طولانی (long Exposure) فراهم کند.

در مراسم تجلیل از برگزیدگان این مسابقه، از قول نادلینگر بیان شد:”ایده ی مشاهده کردن یک اتمِ تنها با چشم غیر مسلح، به عنوان پُلی دو طرفه بین دنیای بسیار کوچک کوانتوم و واقعیت ماکروسکوپی ما از مدت ها پیش در ذهن من نقش بسته بود.”

به جز حلقه های گسترش فاصله کانونی، که معمولا برای تهیه نماهای بسیار نزدیک (کلوز آپ) مورد استفاده قرار می گیرد، نادلینگر برای تهیه ی این عکس از لوازمی استفاده کرد که اکثر عکاس ها به آن دسترسی دارند. او توانست بدون استفاده از لوازم و تجهیزات پیچیده، با صبر و توجه نتیجه ی دلخواه خود را به دست آورد.

نادلینگر می گوید:”هنگامی که من بعد از ظهر یک روز یکشنبه ی آرام با دوربین و سه پایه ی خود راهی آزمایشگاه شدم، این نقطه ی آبی بسیار کوچک پاداش مرا داد و من توانستم عکسی از یک اتم تنها تهیه کنم.”

محققان دانشگاه مریلند واقع در واشنگتن آمریکا راهکار جدیدی را برای تولید چوب با استحکام سختی مشابه فولاد ابداع کردند.

گویا آی تی – ساخت چوب متراکم با سختی ۱۰ برابر فولادبه گزارش ایران اکونومیست به نقل از پایگاه خبری ساینس دیلی، این شیوه در واقع روشی برای افزایش تراکم چوب پیش از به‌کارگیری آن است. برای این منظور یک فرآیند دو مرحله‌ای اجرا می‌شود که در مرحله اول آن قطعات چوب در ترکیب سدیم سولفیت و سدیم هیدروکسید جوشانده می‌شود تا لیگنین و همی سلولز از آن جدا شود. سپس چوب به دست آمده در گرما تحت فشار قرار می‌گیرد تا دیواره سلول‌های آن تخریب شده و نانوفیبرهای بسیار فشرده تشکیل شوند. محصول نهایی این فرآیند چوب بسیار فشرده است که ۱۲ برابر محکم‌تر و ۱۰ برابر سخت تر از چوب موجود در طبیعت است. این ماده بسیار پایدار بوده و یک رقیب جدی برای فولاد و حتی ترکیبات تیتانیوم محسوب می‌شود و حتی می‌توان آن را با فیبر کربن مقایسه کرد.

محققان برای آزمایش استحکام این ماده از پرتابه‌های مختلف استفاده کردند. در این آزمایشات با وجود این که پرتابه‌ها از درون چوب طبیعی عبور کرده و از طرف دیگر آن خارج می‌شدند، هنگام برخورد با چوب فشرده، کاملا متوقف شده و درون آن گیر کردند.
به گفته محققان این شیوه متراکم‌سازی را می‌توان برای انواع مختلف چوب به‌کار گرفت. برای شکل دادن به چوب کافی است در ابتدای فرآیند متراکم‌سازی، شکل موردنظر به آن داده شود. این نوع چوب فشرده در ساخت هواپیماها، اتومبیل‌ها، ساختمان‌ها و هر نوع مصنوعاتی که اکنون با استفاده از فولاد ساخته می‌شود، کاربرد دارد.
گزارش کامل این تحقیقات در نشریه Nature منتشر شده است.

پژوهشگران باور دارند امکان جایگزین کردن یا ارتقاء کل بدن انسان با قسمت‌های رباتیک، در آینده محقق خواهد شد. “کریس میدلتون” (Chris Middleton)، روزنامه‌نگار و کارشناس حوزه رباتیک می‌گوید ممکن است تا سال ۲۰۷۰، تمام بدن ما با قسمت‌های رباتیک جایگزین شود.

 

تعویض کل اجزای بدن انسان با قطعات رباتیک

 

به گفته میدلتون، آینده ای که در آن هر کسی بتواند بخش‌های ارتقا یافته‌ای از بدن که دارای قدرت مافوق بشری هستند خریداری کند، دور نیست.

در حال حاضر، “بیوهکرها” (‘Biohackers’) در حال ارتقای بدن خود با ایمپلنت‌ها هستند؛ مانند تراشه‌هایی که امکان باز کردن در با یک بار تکان دادن دست را فراهم می‌کنند. بنابراین این پیش‌بینی‌ها بعید نیست.

وی به روزنامه دیلی‌استار گفت: در ۵۰ یا ۱۰۰ سال آینده احتمالا کل بدن انسان با قطعات رباتیک قابل جایگزینی، ویرایش یا ارتقا خواهد بود. من این موضوع رو رد نمی‌کنم.

 

میدلتون افزود: متاسفانه در حال حاضر می‌بینیم که برخی فناوری‌ها، مردم را تشویق می‌کنند مانند ماشین‌ها رفتار کنند اما در همین حال، ماشین‌ها بیشتر شبیه به انسان می‌شوند. برای نمونه، می‌توان به نرم‌افزار “سیری” یا “الکسا” اشاره کرد.

به گفته متخصصین رباتیک، امکان دارد پیشرفت این نوع از فناوری در حدی باشد که بر نژاد انسان حکمرانی کند.

میدلتون ادامه داد: در حال حاضر هم، انسان‌ها کاری که ماشین‌ها به آنها می‌گویند انجام می‌دهند؛ مانند برداشتن ۱۰ هزار گام در روز، دویدن دور پارک، پیچیدن به چپ یا راست و غیره.

میدلتون که در دانشگاه‌ها در مورد تاثیر هوش مصنوعی سخنرانی می‌کند، می‌گوید اگرچه به نقش بزرگ ربات‌ها در آینده باور دارد، نظرات او تنها پیش‌بینی‌هایی بر مبنای دانسته‌های کنونی ما هستند.

من درباره علم رباتیک و هوش مصنوعی در دنیای واقعی می‌نویسم چون این فناوری‌ها، سوالاتی در مورد نوع جامعه‌ای که می‌خواهیم با نمی خواهیم، پدید می‌آورند. امکان دارد بسیاری از انسان‌ها در دراز مدت، به ساگی این فناوری‌ها را رد کنند.

پیش‌بینی‌های میدلتون، درست یک ماه بعد از اینکه متخصصان پیشین شرکت “مایکروسافت” ادعا کردند انسان‌ها فقط تا ۲۰ سال بعد، نسخه رباتیک خود را خواهند داشت، صورت گرفت.

به گفته “برد اسمیت” (Brad Smith)و “هری شام” (Harry Shum)، این ربات، همه چیز را درباره انسان خواهد دانست و مانند تابع دیجیتالی فهم و آگاهی وی عمل خواهد کرد.

این دو نفر تلاش می‌کنند نرم‌افزار هوش مصنوعی پیشرفته را تا مرحله‌ای گسترش دهند که افکار انسان را تقلید کند.