واقعیت مجازی چیست، چه کاربردهایی دارد و ابزارهای مورد استفاده در آن کدامند؟ در این مقاله قصد داریم به تاریخچه VR پرداخته، به تمامی سوالات مشابه پیرامون واقعیت مجازی پاسخ دهیم و همچنین اشاره‌ای به استفاده از این تکنولوژی در ایران داشته باشیم.

واقعیت مجازی چیست؟ به صورت ساده می‌توان گفت که واقعیت مجازی یک تکنولوژی کامپیوتری است که به وسیله هدست‌های مخصوص و یا ابزاری مشابه، با ترکیب جهان واقعی و مجازی، به خلق یک دنیای مجازی برای کاربر می‌پردازد. واقعیت مجازی (Virtual Reality یا VR) یک تکنولوژی مدرن کامپیوتری بوده که با استفاده از هدست‌های طراحی شده برای این منظور و یا دستگاه‌های خاص، با ادغام واقعیت به کمک تصاویر کامپیوتری طراحی شده، ایجاد اصوات و یا سایر مدیوم‌های ارتباطی حواس پنج گانه انسان، یک محیط جدید و غیر واقعی را شبیه سازی می‌کند.

عبارت واقعیت مجازی در زبان انگلیسی از دو کلمه Virtual و Reality تشکیل شده است. Virtual در این عبارت به معنی “نزدیک” و Reality نیز به معنی حقیقت است. به این ترتیب معنی این عبارت در واقع “تجربه‌ای نزدیک به واقعیت”  خواهد بود.

انسان‌ها به استفاده از حواس پنج‌گانه خود با جهان ارتباط برقرار کرده و اتفاقات و رویداد‌های به‌وقوع پیوسته در آن را درک می‌کنند. علاوه بر این حواس پنج‌گانه، انسان‌ها ارتباطاتی دیگر با محیط نیز داشته که به عنوان مثال می‌توان به حس تعادل اشاره کرد. این احساسات در واقع مجموعه‌ای از اطلاعات بوده که با استفاده از ترکیب حواس پنج‌گانه به مغز انسان ارسال شده و درک بهتری از محیط اطراف را به ما می‌دهد. هرآنچه که انسان از واقعیت پیرامون خویش درک می‌کند نیز بر پایه این مجموعه از احساسات پایه و یا پردازش شده است.

به عبارت دیگر می‌توان براساس شرایط و شبیه سازی حواس و اطلاعات ارسال شده به مغز، واقعیت را تغییر داده و بر اساس اطلاعات ارسال شده به شبیه سازی واکنش‌ها و عکس العمل‌های مغزی پرداخت. به این ترتیب مغز انسان در واقع به نوعی فریب خورده و اطلاعات ارسالی را به عنوان واقعیت فرض کرده و بدین ترتیب مفهوم واقعیت مجازی پایه گذاری می گردد.

از لحاظ فنی، واقعیت مجازی در واقع یک محیط سه بعدی طراحی شده توسط کامپیوترها و نرم افزارهای وابسته بوده که با ارسال اطلاعات غیر واقعی به مغز، یک محیط مجازی را برای کاربر فراهم نموده و با مهیا کردن تصور حضور فیزیکی در یک محیط خاص، وی را وادار به انجام واکنش مناسب و منطقی در مقابل این اطلاعات شبیه سازی شده می‌‌کند. در سیستم واقعیت مجازی، فرد جزئی از این سیستم شبیه سازی غیر واقعی و یا به عبارت صحیح‌تر، نزدیک به واقعیت شده و توانایی ارتباط با اجزا و یا دستکاری اشیا موجود در آن را خواهد داشت.

واقعیت مجازی چگونه ایجاد شد؟

واقعیت مجازی برخلاف تصور تاریخچه‌ای طولانی داشته و استفاده از مفهوم آن، ریشه در قرن ۱۹ میلادی دارد. از اولین استفاده‌ها از مفهوم واقعیت مجازی می‌توان به ایده‌های نقاش آوانگارد فرانسوی، Antonin Artaud اشاره کرد که عقیده داشت مرز مشخصی مابین واقعیت و رویا وجود ندارد. اولین ارجاعات به مفهوم واقعیت مجازی در دنیای مدرن نیز در دهه ۱۹۶۰ میلادی و در بخش هنر سینما بود که با استفاده از دستگاه ویژه‌ای به نام سنسوراما “Sensorama” علاوه بر پخش فیلم، به وسیله صدا، بو و حس لامسه، محیطی شبیه سازی شده بر اساس واقعیت مجازی را برای بیننده فراهم می‌کرد.

در اواخر دهه ۱۹۸۰ میلادی نیز یک ابرنقشه مدرن توسط دانشگاه MIT ایالات متحده طراحی شد که با شبیه سازی محیط شهر آسپن (Aspen) در ایالت کلرادو (Colorado) و استفاده از فیلم‌های ویدیویی تهیه شده متعدد از جزئیات و ساختار، قابلیت گشت و گذار به صورت مجازی را در این شهر به کاربر می‌داد. در اواسط دهه ۱۹۹۰ میلادی و با پیشرفته تکنولوژی کامپیوترهای خانگی و ساخت ابزار و ادواتی مانند دستکش‌ها و عینک‌های مدرن، واقعیت مجازی پیشرفت بیشتری کرد و علاوه‌بر استفاده در سیستم‌های شبیه ساز آموزشی و نظامی، به دنیای بازی‌های کامپیوتری نیز وارد شد.

نحوه عملکرد واقعیت مجازی

در حال حاضر، سیستم‌های مبتنی بر واقعیت مجازی با استفاده از ابزارهایی مانند هدست‌های واقعیت مجازی، سطوح مجهز به گیرنده‌های حرکتی و دستکش‌های مخصوص کار می‌کنند. این دستگاه‌ها به همراه نرم افزارهای مدرن کامپیوتری دست به تحریک حواس پنج‌گانه انسان زده و با ترکیب‌ آنها، تصوری از واقعیت را برای کاربران فراهم می‌کنند.

البته فرایند واقعیت مجازی به دلیل عملکرد هماهنگ مغز انسان و حواس، بسیار پیچیده‌تر از آنچه که در نگاه اول به نظر می‌رسد، است. مغز انسان تفاوت واقعیت با توهم را درک کرده و درصورتیکه موضوعی با واقعیت ثبت شده در مغز انسان تطابق نداشته باشد، به سرعت متوجه آن خواهد شد. سیستم‌های مبتنی بر واقعیت مجازی با استفاده از ابزار مدرن و پیشرفته خود وظیفه تطابق ویژگی‌های فیزیولوژیکی انسان با رابط های کاربری کامپیوتری را دارند.

به عنوان مثال زاویه دید انسان مانند یک تصویر و یا فریم ویدیویی نبوده و توانایی پوشش محیطی در حدود ۱۸۰ درجه را دارد. البته تمامی این محیط تحت پردازش مستقیم مغز نبوده و تنها در صورت تحریک و توجه و یا وجود موضوعی خاص در اولویت پردازش قرار می‌گیرد. همین امر در مورد گوش و حس شنوایی نیز صادق است. در صورت تحریک نامناسب، حس تعادل فیزیولوژیکی بدن برهم خورده و با تداخل اطلاعات دریافت شده، حس ناخوشایندی مانند حالت دریازدگی در انسان به وجود می آید و این یکی از مهمترین مسائلی است که باید در خصوص ابزار و ادوات واقعیت مجازی مورد توجه قرار گیرد.

قابلیت‌های واقعیت مجازی

دستگاه‌های مبتنی بر سیستم واقعیت مجازی در اشکال مختلف و کاربردهای متفاوت طراحی و ساخته شده اند. اما همگی بر پایه اصل فعالیت می‌کنند: نمایش تصاویر سه بعدی در ابعاد و اندازه واقعی برای کاربر. با حرکت کاربر در محیط شبیه سازی شده در سیستم واقعیت مجازی زاویه دید شخص نیز تغییر کرده و با هماهنگی کامل بین دو حس بینایی و شنوایی و همچنین وضعیت سر کاربر، علاوه بر مشاهده تصاویر و مناظر شبیه سازی شده غیر واقعی، حس راحتی را نیز به استفاده کننده القا می‌کند.

طراحی محیط شبیه سازی شده در تکنولوژی واقعیت مجازی نیز باید بسیار دقیق و با جزئیات کامل صورت گرفته و پردازش آن به نحوی باشد که به صورت آنی و بدون تاخیر، واکنشی مناسب نسبت به تغییر وضعیت حواسی مانند بینایی و شنوایی را از خود به نمایش گذارد. وجود وقفه و تاخیر بین کنش کاربر و واکنش محیط علاوه بر  ایجاد تجربه‌ای ناخوشایند، مانع از فریب مغز شده و کاربر بلافاصله متوجه غیر واقعی بودن تصاویر خواهد شد.

ابزارهای واقعیت مجازی

برای استفاده از قابلیت‌های سیستم‌های مبنتی بر واقعیت مجازی به ابزارهایی خاص نیاز داریم. پر استفاده ترین ابزار موجود برای واقعیت مجازی عبارتند از:

1. هدست های واقعیت مجازی
2. دستکش‌های واقعیت مجازی
3. کنترلرهای دستی واقعیت مجازی

۱. هدست‌های واقعیت مجازی

هدست‌های واقعیت مجازی قدیمی‌ترین ابزار مورد استفاده در این تکنولوژی به حساب می‌آیند. از نمونه هدست‌های واقعیت مجازی می‌توان به Playstation VR شرکت سونی، وایو (Vive) شرکت اچ تی سی و دی دریم ویو (Daydream View) شرکت گوگل و گیر وی آر (Gear VR) شرکت سامسونگ اشاره کرد.

۲. دستکش‌های واقعیت مجازی

یکی دیگر از پیشرفته‌ترین ابزارهای تکنولوژی واقعیت مجازی ، دستکش‌های مخصوص این تکنولوژی است. دستکش‌های واقعیت مجازی با استفاده از سنسورهای مختلف قابلیت‌هایی مانند ردیابی حرکت‌های دست و یا شبیه سازی احساساتی مانند لرزش و یا حرارت را دارند.

۳. کنترلرهای دستی واقعیت مجازی

این ابزار موجود برای تکنولوژی واقعیت مجازی امکان تعامل کاربر با اجزا و اشیای دنیای مجازی موجود در واقعیت مجازی را فراهم کرده و با توانایی تشخیص وضعیت دست مانند باز و یا بسته بودن، قابلیت انجام اعمالی مانند در دست گرفتن یک وسیله و یا رها کردن اشیا را در واقعیت مجازی برای کاربر فراهم می‌نماید.

کاربردهای واقعیت مجازی

واقعیت مجازی کاربردهایی بسیار متنوع در بخش‌های مختلفی از زندگی انسان دارند. تفریح و سرگرمی یکی از شناخته شده ترین کاربردهای این تکنولوژی بوده که بازی‌های ویدیویی و فیلم‌های تعاملی پر استفاده‌ترین نمونه‌های آن هستند. اما گذشته از بخش سرگرمی و هنر، موارد استفاده واقعیت مجازی بسیار جدید و حساس بوده و این تکنولوژی نقشی حیاتی در بسیاری از دستگاه‌های مدرن و سیستم‌های پیجیده امروزی ایفا می‌کند. به طور خلاصه می‌توان کاربردهای واقعیت مجازی را در بخش‌های زیر طبقه بندی کرد:

• بازی‌های کامپیوتری
• سینما و ابزارهای سرگرمی
• علوم پزشکی
• آموزش
• هنرهای زیبا
• مهندسی
• موسیقی
• بازاریابی
• ادبیات علمی و تخیلی

۱. بازی‌های کامپیوتری

همانطور که اشاره شد از دهه ۱۹۹۰ میلادی و به دلیل گسترش استفاده از کامپیوترهای خانگی با قدرت پردازش بالا، واقیعت مجازی به عرصه این صنعت بسیار همه گیر و درآمدزا وارد شد. هدست‌های واقعیت مجازی با نام “صفحات نمایش قرار گرفته بر روی سر (HMD)” طراحی شده و در دسترس عموم قرار گرفت. کنسول بازی Virtual Boy شرکت نینتندو، عینک‌های iGlasses شرکت Virtual IO و Cybermaxx شرکت Victormaxx و هدست VFX1 شرکت Forte Technologies نمونه‌هایی از ابزار واقعیت مجازی در اواسط دهه ۱۹۹۰ میلادی بودند.

از نمونه‌های مدرن سیستم‌های واقعیت مجازی نیز می‌توان به کنسول بازی Wii Remote شرکت نینتندو، کینکت (Kinect) شرکت مایکروسافت و سیستم‌های Playstation Move و Playstation Eye شرکت سونی اشاره کرد که با ارسال اطلاعات جمع آوری شده از حرکت فیزیکی کاربر به یک کنسول بازی و ایجاد واکنش ها و عکس العمل‌های متناسب، تجربه‌های جدیدی را برای کاربران بازی‌های کامپیوتری رقم زدند.

با گسترش استفاده از تکنولوژی واقعیت در دنیای بازی‌های کامپیوتری، شرکت‌های مطرح تولید بازی نیز سرمایه گذاری بیشتری در این بخش نموده و عناوین خود را با این تکنولوژی هماهنگ نمودند. بازی Vendetta Online محصول شرکت Guild Software اولین بازی تحت شبکه در سبک نقش آفرینی (Role Playing Games یا RPG) بود که از هدست واقعیت مجازی Oculus Rift پشتیبانی می‌کرد.

در سال ۲۰۱۳ میلادی نیز شرکت Virtuix دستگاه مبتنی بر واقعیت مجازی خود با نام Virtuix Omni را به بازار عرضه نمود که علاوه‌بر استفاده از هدست واقعیت مجازی، با استفاده از یک سطح متحرک حساس و سنسورهای حرکتی مختلف و کفش‌های مخصوص، قابلیت حرکت در یک دنیای سه بعدی مجازی را برای کاربر فراهم می‌نمود. این دستگاه هماهنگی کاملی با هدست‌های واقعیت مجازی موجود در بازار مانند HTC Vive و Oculus Rift داشت.

در سال‌های اخیر برخی از فعالان در عرضه تکنولوژی واقعیت مجازی با استفاده و بهینه سازی این سیستم، دست به تولید ابزاری برای ورزش و آمادگی جسمانی نیز زدند. دستگاه ورزشی ICAROS یکی از مشهورترین نمونه‌ها در بخش استفاده از ابزارهای واقعیت مجازی در عرصه ورزش است.

۲. سینما و ابزارهای سرگرمی

فیلم‌های سینمایی ساخته شده بر اساس تکنولوژی واقعیت مجازی جذابیت بسیار زیادی داشته و قابلیت تجربه یک محیط کاملا سه بعدی و ۳۶۰ درجه را برای تماشاگران فراهم می‌کنند. شرکت‌های بزرگ فیلمسازی مانند Fox Searchlight Pictures و Skybound با استفاده از دوربین‌های مخصوص، فیلم‌های سینمایی ۳۶۰ درجه تولید کرده با استفاده از عینک‌های واقعیت مجازی قابل مشاهده است.

در اواخر سال ۲۰۱۶ میلادی نیز واقعیت مجازی وارد مسابقات ورزشی شد و رویدادهایی ورزشی مانند مسابقات قهرمانی شطرنج جهان و مسابقات ورزشی شبکه فاکس (Fox Sport) به صورت ۳۶۰ درجه و با استفاده از گوشی‌های تلفن همراه هوشمند و هدست‌های واقعیت مجازی به نمایش عمومی درآمد.

از واقعیت مجازی در پارک‌های تفریحی نیز استفاده شده و در سال ۲۰۱۵ میلادی این تکنولوژی در قطارهای شهربازی‌‌ها پیاده سازی شد. اولین شهربازی مجازی نیز که با استفاده از تکنولوژی واقعیت مجازی و یکی از زیر مجموعه‌های آن واقعیت افزوده (Mixed Reality – ترکیبی از اشیا مجازی و محیط واقعی) فعالیت می‌کرد، با نام The Void در ایالات متحده آمریکا دایر گردید.

۳. علوم پزشکی

تکنولوژی واقعیت مجازی بستری بی خطر و کم هزینه را برای تحقیقات و آزمایش‌های دانشمندان و محققین علوم پزشکی و روانشناسی فراهم کرده تا در محیطی کنترل شده به بررسی تئوری‌های علمی خود بپردازند. علاوه بر این تکنولوژی واقعیت مجازی این امکان را به جراحان و پزشکان داده که با استفاده از آن به شبیه سازی اعمال جراحی خطرناک بپردازند.

علاوه بر این تکنولوژی واقعیت مجازی و ابزار و ادوات آن قابلیت استفاده در انجام اموری مانند تمرینات فیزیوتراپی و ریکاروی را نیز دارند. یکی دیگر از تئوری‌های واقعیت مجازی در علم پزشکی نیز در رابطه با مدیریت درد ناشی از بیماری‌های مختلف بوده که با استفاده از سنسورهای مختلف و نرم افزارهای پیشرفته، موجب کاهش درد بیمار می گردد.

۴. آموزش

واقعیت مجازی این امکان را به استفاده‌کنندگان می‌دهد که با استفاده از آن بدون نیاز به قرار گرفتن در محیط‌های خاص و خطرناک و بدون نگرانی از شکست و تحمل صدمات فیزیکی، به آموزش و فراگیری فنون مختلف بپردازند. در کشور ژاپن و در مدرسه آنلاین N Highsvhool واقعیت مجازی نقشی اساسی داشته و با استفاده از آن دانش آموزان با استفاده از هدست واقعیت مجازی و بدون نیاز به حضور فیزیکی در محل مدرسه، در مراسم و کلاس‌های آن شرکت می‌کنند.

واقعیت مجازی در بخش نظامی نیز کاربردی قابل توجه دارد. از اولین استفاده‌های واقعیت مجازی در نیروهای نظامی می‌توان به شبیه ساز هواپیماهای جنگی اشاره کرد که در اواسط دهه ۱۹۷۰ میلادی توسط نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا به کار گرفته می‌شد. سازمان هوافضای ایالات متحده آمریکا، ناسا (NASA) نیز یکی از استفاده کنندگان اصلی تکنولوژی واقعیت مجازی است. در این سازمان تمرینات و آموزش‌های فضانوردان بیش از دو دهه است که توسط سیستم‌ها و تکنولوژی واقعیت مجازی برگزار می‌گردد.

شبیه ساز‌های پرواز، رانندگی، دریانوردی و مواردی مانند این نیز بر پایه تکنولوژی واقعیت مجازی فعالیت کرده و بدون نیاز به استفاده از ابزار و ادوات و محیط واقعی، گام مهمی در آموزش مهارت‌های مرتبط به دانشجویان برداشته است. همان طور که اشاره شد، در عرصه علوم پزشکی نیز واقعیت مجازی حضوری پر رنگ داشته و بدون نیاز به استفاده از اندام‌های طبیعی انسانی و حیوانی، نقشی کلیدی و انکار ناپذیر در آموزش اعمال جراحی به دانشجویان ایفا می‌کند.

۵. هنرهای زیبا

دیوید ام (David Em) یکی از اولین هنرمندانی بود که در دهه ۱۹۷۰ میلادی با استفاده از تکنولوژی واقعیت مجازی دست به خلق آثاری در حوزه هنرهای زیبا زد. ویرتوپیا (Virtopia) نیز یکی از اولین نمونه‌های استفاده از واقعیت مجازی در عرصه هنرهای زیبا بود که در یک جشنواره فیلم به نمایش درآمد. این فیلم که توسط ژاکلین فورد موری (Jacquelyn Ford Morie) ساخته شده بود، در جشنواره فیلم فلوریدا در سال ۱۹۹۲ میلادی به نمایش عمومی درآمد.

از دیگر آثار هنری ساخته شده توسط تکنولوژی واقعیت مجازی می‌توان به Osmose و Ephemere از هنرمند کانادایی، شار دیویس (Char Davis)، Is GOD Flat محصول سال ۱۹۹۴ میلادی و  Is DEVIL Curved محصول سال ۱۹۹۵ میلادی از آثار مائوریس بنایون (Maurice Benayon) اشاره کرد. تعدای از موزه‌های مطرح دنیا نیز از واقعیت مجازی و ابزار و ادوات وابسته به آن برای نمایش آثار خود استفاده کرده که به عنوان نمونه می‌توان به موزه‌ های British Museum و Guggenheim اشاره کرد.

۶. مهندسی

استفاده از ابزارهای سه بعدی طراحی بوسیله کامپیوتر (CAD) تا اواسط دهه ۱۹۹۰ میلادی تنها در صفحات نمایشگر تخت و دو بعدی ممکن بود. اما استفاده از ویدیو پروژکتورهای مدرن، دستگاه‌های ردیابی و حسگر سه بعدی و تکنولوژی مدرن کامپیوتری، طراحی سه بعدی به وسیله واقعیت مجازی را ممکن نمود.

شرکت‌های مهندسی مانند VRcom و IC.IDO با استفاده از عینک‌های سه بعدی و ویدیو پروژکتورهای چند سطحی و تکیه بر تکنولوژی واقعیت مجازی توانستند علم طراحی را از روی کاغذ و ساختار دو بعدی به محیط مجازی و سه بعدی منتقل نمایند. در حال حاضر با استفاده از تکنولوژی واقعیت مجازی مهندسین توانایی مشاهده ساختمان‌ها و ساز‌ه‌ها در محیطی سه بعدی را داشته و با قابلیت مشاهده از تمامی زوایا، امکان بهینه سازی و بازسازی بخش‌های مختلف نقشه‌های مهندسی را دارند.

۷. صنعت و هنر موسیقی

واقعیت مجازی با قرار دادن مخاطب در یک کنسرت موسیقی و در برابر هنرمندان محبوب خود، تجربه‌ای جدید و هیجان انگیز را رقم زده و وی را در موقعیت یک اجرای زنده موسیقی قرار می‌دهد.  علاوه بر این واقعیت مجازی در موزیک ویدیوها نیز حضور داشته و موجب تاثیرگذاری و جذابیت بیشتر آنها می‌گردد.

از نمونه‌های استفاده از تکنولوژی واقعیت مجازی در زمینه موسیقی می‌توان به تجربه گروه پاپ نروژی a-ha اشاره کرد که با همکاری با استودیوی Void ویدیوهایی ۳۶۰ درجه را بر روی آرشیو ویدیویی یوتیوب قرار داد که کاربران با استفاده از هدست‌های واقعیت مجازی امکان تجربه‌ موسیقایی جدید و جذابی را پیدا کردند.

۸. بازاریابی و تبلیغات

واقعیت مجازی یک فرصت طلایی و متفاوت در بخش بازاریابی و تبلیغات را در اختیار صاحبان مشاغل قرار می‌دهد تا از زاویه‌ای جدید و متفاوت با مخاطبان ارتباط برقرار نماید. شرکت‌هایی مانند کوکاکولا، شرکت سینمایی پارامونت، والت دیزنی و رستوران‌های زنجیره‌ای مک دونالدز از واقعیت مجازی در تبلیغات خود استفاده می‌کنند.

موسسه‌های عام المنفعه‌ای مانند یونیسف، بنیاد جهانی طبیعت (WWF) و سازمان عفو بین الملل (Amnesty International) نیز با استفاده از تکنولوژی واقعیت مجازی و با قرار دادن مخاطبین در فضای موردنظر خود و برداشتن فاصله مابین دو طرف، بدون نیاز به حضور فیزیکی در محل، به ارائه مستندات و شواهد موردنظر خود پرداخته و نظر مخاطبین را به واضح‌ترین شکل ممکن به خود جلب می‌نمایند.

بسیاری از شرکت‌های معماری و دفاتر معاملات املاک نیز با استفاده از تکنولوژی واقعیت مجازی و بدون نیاز به حضور مشتری در محل، محل مورد معامله را به نمایش گذاشته و امکان یک تور مجازی را برای آنها فراهم می‌کنند.

۹. ادبیات علمی تخیلی

رمان‌ها و داستان‌های زیادی بر اساس واقعیت مجازی به رشته تحریر درآمده‌اند. در بسیاری از این نوشته‌ها به بیان ماجراهایی در خصوص اسیر شدن شخصیت‌ها در واقعیت مجازی اشاره شده است. از نمونه‌های شاخص این رمان‌ها می‌توان به بازیکن شماره ۱ آماده (Ready Player One) اثر ارنست کلاین (Ernest Cline) نویسنده آمریکایی و سقوط برف (Snow Crash) اثر نیل استفنسون (Neal Stephenson) نویسنده آمریکایی اشاره نمود.

در دهه‌ها ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ میلادی نیز نوشته‌های سبک سایبرپانک (Cyberpunk – یکی از زیر مجموعه‌ها رمان‌های علمی-تخیلی) از تکنولوژی واقعیت مجازی به عنوان مسیری برای تغییر سبک زندگی اجتماعی یاد می‌کردند.

واقعیت مجازی ؛ نگرانی‌ها و چالش‌ها

واقعیت مجازی با چالش‌هایی مانند خطرات ایمنی و تاثیر منفی بر سلامت استفاده کنندگان، حفظ حریم خصوصی و مشکلات فنی و تکنیکی روبرو بوده و از این رو مخالفانی را در برابر خود می‌بیند. با توجه به مدرن بودن و حضور تازه در بازار، اثرات دراز مدت استفاده از تکنولوژی واقعیت مجازی بر سیستم عصبی و حواس پنجگانه انسان هنوز ناشناخته است.

کاربران واقعیت مجازی ممکن است با مشکلاتی نظیر اختلال در سیستم تعادل مواجه شده و یا با توجه به عدم وجود موانع فیزیکی در سیستم‌های مبتنی بر واقعیت مجازی ، احساس رضایت کافی از دنیای واقعی را از دست بدهند. علاوه بر این اعتیاد به واقعیت مجازی نیز می‌تواند یکی دیگر از اثرات مخرب جانبی این تکنولوژی به حساب آید.

واقعیت مجازی در ایران

تکنولوژی واقعیت مجازی در ایران حاضر بوده و در حال حاضر تعدادی شرکت در این زمینه مشغول به فعالیت هستند. تعدادی از شرکت‌ها و موسسه‌های فعال در زمینه تکنولوژی واقعیت مجازی در ایران عبارتند از:

• شبیه ساز رانندگی نصیر : محصولی از دانشگاه خواجه نصیر طوسی که از سال ۱۳۸۶ شروع به فعالیت نموده و شامل ده‌ها شبیه ساز برای خودروهای سبک و سنگین مختلف است. این شبیه ساز یکی از بهترین نمونه‌ها در زمینه واقعیت مجازی در ایران به حساب می‌آید.
• موسسه رسانه پرداز آمیتیس : این شرکت، سازنده بازی اکشن شخص اول مبارزه در خلیج عدن بوده و از سال ۱۳۹۳ فعالیت خود را در زمینه تکنولوژی واقعیت مجازی در ایران آغاز نموده است. این شرکت سازنده اولین هدست واقعیت مجازی در ایران با نام Amytech 1 بوده و یکی از پیشگامان تکنولوژی واقعیت مجازی در ایران نیز به شمار می‌آید. علاوه بر این، شرکت آمیتیس هدست واقعیت مجازی Amyset را نیز برای گوشی‌های تلفن همراه هوشمند تولید نموده است.
• شرکت فناوری دریک : این شرکت یکی از نمونه‌های موفق در زمینه تکنولوژی واقعیت مجازی در ایران بوده و بر اساس عینک Cardboard شرکت گوگل، عینک واقعیت مجازی VRSpace را تولید نموده که از کیفیت بالاتری نسبت به نمونه اصلی برخوردار است.
• شرکت کد کم (CAD CAM) : این شرکت اولین مرکز واقعیت مجازی در ایران در حوزه مدیریت و اکتشاف صنعت نفت است.
• شرکت راویس (Ravis Co.) : این شرکت در سال ۱۳۹۵ فعالیت خود را آغاز نموده و یکی از فعال‌ترین شرکت‌های واقعیت مجازی در ایران در بخش بازی‌های کامپیوتری و سیستم‌های سرگرمی است.

سخن آخر

واقعیت مجازی ساخت یک دنیای مجازی و غیر واقعی برای حواس پنج‌گانه انسان‌ها بوده و بیانگر تجربه‌ای است از رویدادها و اتفاقاتی که در شرایط عادی به وقوع نپیوسته و آزمونی است برای میزان درک شخص از محیط و نحوه برخورد و واکنش وی با محیط شبیه سازی شده پیرامونی. واقعیت مجازی از مجموعه‌ای از تکنولوژی‌ها مدرن استفاده کرده و علاوه بر استفاده در زمینه‌های سرگرمی، کاربردهایی جدی و خاص نیز دارد. با پیشرفت دستگاه‌ها و تکنولوژی‌ها، واقعیت مجازی روز به روز ارزان‌تر شده و در دسترس بازه گسترده‌تری از کاربران قرار می‌گیرد.

اما در مجموع واقعیت مجازی می‌تواند به عنوان یک ابزار بسیار کارآمد در زمینه علوم به شمار آمده و همچنین با استفاده از آن در سیستم‌های آموزشی، خطرات و هزینه‌های ناشی از کسب مهارت در رشته‌های پرخطر مانند خلبانی، رانندگی و عمل‌های حساس جراحی را کاهش دهد.

 

منبع : تکراتو

 

 

مطلب واقعیت مجازی (Virtual Reality) چیست؟ برای اولین بار در وب سایت تکراتو - اخبار روز تکنولوژی نوشته شده است.

اچ‌تی‌سی اچ‌تی‌سی در اواخر آبان در کنفرانس VDC 2017 از هدست واقعیت مجازی مستقل جدیدی با تراشه اسنپدرگون ۸۳۵ کوالکام رونمایی خواهد کرد.

ال‌جی روی هدست واقعیت‌ مجازی مشغول به کار است که با توجه به ثبت آن در اداره مالکیت معنوی اتحادیه اروپا، «اولتراگیر» نامیده می‌شود.

از شمشیر های لیزری و وسایل حمل و نقل پیشرفته تا فضاپیما هایی که با سرعتی بیش از سرعت نور حرکت می‌کنند و گجت هایی که تکنولوژی آنها فراتر از درک انسان امروزی است، این‌ها بخش عمده مطالب علمی تخیلی را شکل می‌دهند.

در طول زمان، بشر مرز های تکنولوژی را در نوردیده است. برای برخی اهمیت بیش از اندازه به داستان های علمی تخیلی و تبعات ناشی از وابستگی بسیار انسان ها به تکنولوژی موضوعی به غایت نگران کننده است. خصوصا وقتی صحبت از روبات ها و هوش مصنوعی (AI) به میان می‌آید، این نگرانی ها دوچندان می‌شود. با گوشه چشمی به تخصصی‌تر و پیچیده‌تر شدن ماشینها و تصور آن زمانی که آنها توانایی تفکر مستقل هم داشته باشند، سرنوشت انسان های وابسته به این تکنولوژی را بیش از پیش برایمان در ابهام فرو خواهد رفت.

در پنج اکتبر سال جاری، کنفرانس کمیک نیویورک(NYCC) برگزار شد. در بخشی از این کنفرانس گروهی از نویسندگان علمی تخیلی در پنلی تحت عنوان “تکنولوژی : آینده ما با ربات‌ها” به بحث پرداختند. از سرعت بالای پیشرفت در حوزه رباتیک گفتند و اینکه چگونه این پیشرفت‌ها با تصورات علمی-تخیلی در مورد پیدایش ربات‌های هوشمند(خواه مفید یا مضر) مطابقت دارند. همچنین این پرسش را مطرح کردند که آیا نگرش های بدخواهانه در حوزه تکنولوژی می‌تواند آینده آن را به چالش بکشد؟

در سال های اخیر، یکی از برجسته‌ترین چهره ها در دنیای فناوری، ایلان ماسک، مدیر اجرایی شرکت های تسلا و اسپیس‌ایکس بوده است. او در طی این سال ها مدام از خطرات بالقوه هوش مصنوعی (AI) سخن به میان آورده است. او در ۱۱ آگوست امسال در توئیتی عنوان کرد که مقوله هوش مصنوعی (AI)  به مراتب بیشتر از کره شمالی خطر آفرین است. همچنین در روز ۱۵ ژوئیه در انجمن مدیریت فرمانداران (NGA) خواستار وضع قانون برای تنظیم وضعیت هوش های مصنوعی شد، “تا قبل از آنکه این روبات‌ها به خیابان بیایند و خون مردم را بریزند”

دوست یا دشمن ؟

بخش عمده‌ای از ترس های فعلی در مورد هوش مصنوعی ریشه در گسترش کامپیوتر های ابرهوشمند دارد که توانایی خواندن ذهن انسان را دارند. در واقع خطرات ناشی از هوش مصنوعی ممکن است بدلیل شباهت هایش با هوش انسانی باشد. هوش مصنوعی توسط اطلاعات تولید شده توسط انسان پدیدار می‌شود. انسانی که نقاط ضعف و عیوب خاص خودش را دارد، پس به دقیقا به اندازه ما پیچیده هستند ولی بی روح !

روبات های هوشمند دارای تفکر مستقل هستند، اما این لزوما به معنای برتری آنها نیست. در رمان علمی‌-تخیلی مستقل (Autonomous) از Newitz که در سال ۲۰۱۷ به چاپ رسیده است، ربات‌هایی که مانند انسان‌ها فکر‌ می‌کنند و حتی احساسات دارند، کماکان صاحبانشان بر آنها حق مالکیت دارند، مگر آنکه ۱۰ سال بگذرد و یا هزینه‌های ساخت خود را پرداخت کنند. در طول تاریخ بشریت، برده‌داری به‌عنوان یک سنگ‌بنای اقتصادی قلمداد شده بود. اما در دنیای آینده، احتمالا موسسات برده‌داری ربات های هوشمند پدید خواهد آمد.

پالادین شخصیت اصلی رمان “مستقل” هرچه بیشتر خودآگاه می‌شود، بیشتر به سمت داشتن شخصیت‌ پیش میرود و این مووع لزوما به معنای داشتن آزادی شخصیتی نیست. ربات‌های کاملا هوشمند ممکن است فقط در دنیای علمی‌-تخیلی وجود داشته باشد. اما هوش مصنوعی اخیرا گام های بزرگی در جهت ایجاد رفتار های منحصر به فرد انسان برداشته است. مانند فعالیت های هنری، ساخت آهنگ و یا حتی نوشتن رمان بعدی “آواز یخ و آتش” تا اساسی باشد برای فصل جدید سریال بازی تاج و تخت !

آینده ای بسیار مبهم‌

شاید بتوان پیش‌بینی کرد که فناوری هایی که در اطرافمان وجود دارد در آینده به چه شکلی درخواهند آمد. غالبا تکنولوژی های نوین بدون توجه به پیامد‌های دراز مدت، معرفی می‌شوند و به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند.

رمان “جهان دیگر” (Otherworld) نوشته Kristen Miller، یک شکل پیشرفته از واقعیت مجازی را بررسی می‌کند که تمام حواس را شامل شده و بدین‌گونه گذر ماه ها و سال ها را در یک فضای مجازی به چالش می‌کشد. در دنیای واقعی ما، واقعیت مجازی، تجربه‌ای نسبتا جدید به شمار می‌رود ولی ممکن است در گذر زمان به آن عادت کنیم. درواقع تکنولوژی ممکن است به نحوی غیرقابل انتظار خود را به زندگی روزمره ما ضمیمه کند. به عنوان مثال ۵ سال پیش چه کسی حدس میزد که فیسبوک می‌تواند نقشی کلیدی در عرصه انتخابات ریاست جمهوری داشته باشد؟ و اکنون تصور کنید که چه پیامد های غیرمنتظره‌ای ممکن است ۵ سال پس از گسترش استفاده از تکنولوژی واقعیت مجازی انتظارمان را بکشد. احتمالا آینده‌ای بسیار مبهم در پیش رو خواهد بود، چه بسا ما برای چنین روزی آمادگی نداشته باشیم!

در مجموع دنیای علمی‌-تخیلی با تمام پتانسیل هایش در نمایاندن آینده، به هیچ عنوان توانایی پیش بینی آن را ندارد. با این همه، دنیای علمی-تخیلی به منزله‌ی آینه‌ای است در برابر مسائل مدرن که بیان کردن آنها امری دشوار است. به این نکته اشاره کرد بخش عمده‌ای از داستان های علمی‌-تخیلی در مورد آینده براساس تکنولوژی های امروزی ساخته می‌شوند.  این احتمال را باید در نظر گرفت که ممکن است در آینده ما دنیا خود را با روبات های هوشمند به اشتراک بگذاریم. حال سوال اینجاست آیا انسان های می‌توانند این هوش مصنوعی را بعنوان بخشی از جامعه بشری بپذیرند؟

منبع : Space.com

مطلب آیا هوش مصنوعی بخشی از آینده‌ی جامعه بشری خواهد بود؟ برای اولین بار در وب سایت تکراتو - اخبار روز تکنولوژی نوشته شده است.

شرکت فیسبوک که به‌عنوان مالک آکیولس شناخته می‌شود، در حال توسعه‌ی فناوری واقعیت مجازی موسوم به ونوس برای کنسرت‌ها و برنامه‌های زنده است.