شاخص بورس چیست و چگونه محاسبه میشود؟
این روزها بازار بورس بسیار رونق گرفته و میزان مراجعه مردم به کارگزاریهای بزرگی مانند کارگزاری مفید و آگاه بیش از گذشته شده است. سرمایهگذاران بازار بورس برای کسب درآمد بیشتر از این بازار پرریسک معمولا عوامل مختلفی را مورد بررسی قرار میدهند. در واقع میتوان گفت که موفقیت در این بازار نیازمند ارزیابی مستمر وضعیت بازار و روند قیمت یا سود سهام شرکتها در دورههای مختلف است. یکی از مهمترین ابزارهایی که در ارزیابی بازار سرمایه بسیار مفید است تحلیل شاخص بورس است.
اصطلاح شاخص یا Index بیانگر عددی است که با استفاده از آن میتوان تغییرات یک یا چند متغیر را در طول مدتزمان معینی اندازهگیری کرد. در بازار بورس هم شاخصهای متعددی برای نشان دادن وضعیت عمومی این بازار وجود دارند. هر شاخص دارای فرمول محاسباتی خاص خودش است و هر کدام از آنها جنبههای مختلفی از وضعیت گذشته و فعلی بازار بورس را نشان میدهند. در ادامه با ما همراه باشید تا شما را با تعریف هر کدام از این شاخصها آشنا کنیم.
شاخص کل یا TEPIX
شاخص کل یا شاخص قیمت پرکاربردترین شاخص بورس است و بیانگر میزان تغییرات قیمت سهام شرکتهای حاضر در بازار سرمایه است که میتواند بازدهی این بازار را نشان دهد. بنابراین اگر شاخص کل بورس در ابتدای سال ۲۰ هزار واحد باشد و در پایان سال با ۱۰ هزار واحد افزایش به ۳۰ هزار واحد برسد معنای آن این است که میانگین بازدهی بورس از محل افزایش قیمت سهام شرکتها در آن سال ۵۰ درصد بوده است.
البته این نکته را هم باید ذکر کنیم که تاثیر شرکتهای بزرگ در افزایش یا کاهش شاخص کل بسیار زیاد است و این امر شاید یکی از نقاط ضعف این شاخص باشد. برای مثال، اگر اکثر سهام بازار با درصدهای منفی معامله شوند، چند معامله با درصد مثبت بر روی سهام شرکتهای بزرگ میتواند شاخص کل بورس را مثبت کند و برعکس. البته برای رفع این مشکل از شاخص کل هموزن استفاده میکنند که در ادامه به آن اشاره میکنیم.
اگر بخواهیم شاخص کل را براساس فرمول بیان کنیم به صورت زیر خواهد بود:
۱۰۰*(ارزش جاری بازار در زمان مبدا/ ارزش جاری بازار سهام در زمان محاسبه) = شاخص کل
ارزش جاری بازار، از مجموع ارزش جاری شرکتهای پذیرفتهشده در بورس به دست میآید. خود ارزش جاری هر شرکت برابر است با حاصلضرب تعداد سهام آن شرکت در قیمت هر سهم شرکت. ارزش جاری بازار در زمان مبدا نیز مربوط به مجموع ارزش جاری شرکتهای پذیرفتهشده در بورس در سال پایه میشود. در بورس اوراق بهادار تهران، سال ۱۳۶۹ بهعنوان سال پایه در نظر گرفته میشود.
شاخص کل (قیمت) هموزن
شاخص کل هموزن یکی دیگر از شاخصهای مهم بازار بورس است که تاثیر همه شرکتهای پذیرفتهشده در بورس را بهطور برابر در محاسبه شاخص کل در نظر میگیرد. بنابراین در این شاخص برخلاف شاخص کل، وزن و اندازه شرکتها تاثیرگذار نیست و میزان بازدهی قیمت سهام شرکتها بدون در نظر گرفتن بزرگی آنها محاسبه میشود. بنابراین اگر شما از تمامی شرکتهای حاضر در بورس به تعداد مساوی سهم داشته باشد، شاخص کل هموزن میزان بازدهی آن سبد سهام را برایتان نشان خواهد داد.
شاخص بازده نقدی یا TEDIX
شاخص دیگر در بازار بورس شاخص بازده نقدی (سود) است. این شاخص برخلاف شاخص کل که میانگین تغییرات قیمت شرکتها را محاسبه میکند، میانگین بازده سود نقدی پرداختی از سوی آنها به سهامداران را نشان میدهد. بنابراین هر وقت شاخص سود نقدی رو به کاهش بود، به این معنی است که شرکتها بهطور میانگین سود نقدی کمتری بین سهامداران خود تقسیم کردهاند.
شاخص قیمت و بازده نقدی یا TEDPIX
شاخص قیمت همانطور که از نامش پیداست بیانگر میانگین تغییرات قیمت و بازده نقدی سهام شرکتهای حاضر در بازار بورس است که می تواند بازده کل سرمایه گذاری بر روی اوراق سهام را در طی یک دوره معین نشان دهد. البته این شاخص نیز همان مشکل شاخص کل را دارد و تاثیرگذاری شرکتهای بزرگ در آن بیشتر است.
شاخص ۵۰ شرکت فعال
این شاخص سطح عمومی قیمت ۵۰ شرکت فعال بورس را نشان میدهد. هر سه ماه یکبار، شرکتهایی که خرید و فروش سهام آنها آسانتر و سریعتر از سایر شرکتها صورت بگیرد در این شاخص قرار میگیرند. بنابراین فاکتور اصلی در انتخاب این ۵۰ شرکت، قابلیت نقدشوندگی آنهاست و این شاخص میانگین وزنی این ۵۰ شرکت را ارایه میکند.
نوشته شاخص بورس چیست و چگونه محاسبه میشود؟ اولین بار در اخبار تکنولوژی و فناوری پدیدار شد.
