هنگامی‌که یک خانم 25 ساله به بخش اورژانس مراجعه کرد؛ از مشکلاتی نظیر ضعف، سرگیجه و تنگی نفس رنج می‌برد. اما پزشکان سریعا متوجه علائم بسیار نگران‌کننده‌تر در بدن وی شدند.

اوتیس وارن؛ پزشک متخصص اورژانس که سال گذشته در ایالت رود آیلند به درمان این خانم پرداخته بود، در گفتگو با نشریه واشنگتن پست اعلام کرد که این بیمار، ظاهری آبی‌رنگ داشته است.

بر اساس گزارش منتشر شده در شماره روز پنجشنبه نشریه New England Journal of Medicine، ناخن‌ها و پوست این خانم دارای سایه‌هایی آبی‌رنگ و کبود بود که این مورد به‌عنوان یک علامت معمول برای کمبود اکسیژن بدن در نظر گرفته می‌شود. بعلاوه خون بدن وی نیز به شکلی غیرمعمول تیره شده بود.

خوش‌بختانه پزشکان موفق به تشخیص دقیق عامل ایجاد چنین مشکلی شدند.

به گفته آقای وارن، علائم این بیماری به یک وضعیت نادر و بالقوه خطرناک موسوم به methemoglobinemia اکتسابی اشاره دارد که در این شرایط با قرار گرفتن بیمار در معرض برخی داروها یا مواد شیمیایی، شکل مولکول‌های هموگلوبین بدن شخص تغییر کرده و مانع از آزاد شدن اکسیژن خون در بافت‌های اطراف می‌شود. در نتیجه بافت‌ها ظاهری کبودرنگ به خود گرفته و خون حامل اکسیژن آزاد نشده نیز تیره‌تر می‌شود و رنگ آن از قرمز روشن و درخشان به قهوه‌ای شکلاتی تغییر خواهد کرد.

همچنین امکان انتقال بیماری methemoglobinemia از طریق اعضا خانواده نیز وجود دارد؛ اگرچه احتمال آن بسیار پایین‌تر است.

در این مورد خاص، پزشکان اعلام کردند که وضعیت بیمار فوق از واکنش بدن وی به یک داروی مسکن درد دندان ناشی شده بود. این دارو حاوی بنزوکائین بوده است؛ ماده‌ای فعال که در بسیاری از پمادهای بی‌حس‌کننده نیز به‌کار گرفته می‌شود. همچنین بنزوکائین غالبا به منظور بی‌حس کردن بینی و گلوی بیماران حین فرآیند درمان توسط پزشکان و پرستاران مورد استفاده قرار می‌گیرد. براساس اعلام سازمان غذا و دارو از سال 1971 به بعد بیش از 400 مورد بیماری methemoglobinemia ناشی از مصرف بنزوکائین گزارش شده است.

به گفته آقای وارن، صبح روز بعد از استعمال دارو، خانم بیمار (که در گزارش به نام وی اشاره نشده است) به پزشکان اعلام کرد که وی با احساس تنگی نفس از خواب بیدار شده است. سپس وی چهره خود را در آینه مشاهده کرد و بسیار نگران شد و سریعا به بیمارستان مراجعه نمود. این خانم در بدو ورود به بیمارستان به کادر پزشکی اعلام کرد که بدن وی به رنگ آبی در آمده است. به گفته اوتیس وارن، تغییر رنگ خون در نمونه‌های دریافت شده از بدن بیمار نیز مشهود بوده است.

پیش‌تر برخی رسانه‌ها گزارش کردند که خون بدن این زن به رنگ آبی تیره بوده است؛ اما آقای وارن با رد این موضوع تاکید کرد که خون بدن بیمار به رنگ قهوه‌ای درآمده بود. آقای وارن طی دوران فعالیت حرفه‌ای خود تنها با یک بیمار دیگر از این طیف مواجه شده بود؛ اما وی کماکان علائم آن بیمار را کاملا به‌خاطر دارد. وی معتقد است که علائم مذکور از جمله مواردی هستند که همواره در ذهن پزشکان باقی خواهند ماند.

براساس اظهارات اوتیس وارن، هنگامی‌که پزشکان به مصرف بنزوکائین پی بردند؛ سریعا به حل مشکل پرداخته و از یک آنتی‌بادی با نام متیلین بلو به‌عنوان پادزهر استفاده کردند.

متیلین بلو، هموگلوبین تغییر شکل یافته را به فرم طبیعی خود بازگردانده و توانایی خون برای اکسیژن رسانی را احیا خواهد کرد.

نمونه‌های خونی دریافت شده از خانم 25 ساله مبتلا به methemoglobinemia اکتسابی – نشریه New England Journal of Medicine

بعدها نتایج آزمایشات نیز تشخیص گذشته پزشکان را تایید کرد و نشان داد که بیماری مذکور، 44 درصد از مولکول‌های هموگلوبین موجود در بدن خانم بیمار را تحت تاثیر قرار داده است. به گفته آقای وارن، بیمارانی با بیش از 50 درصد هموگلوبین معیوب می‌توانند در معرض خطر نارسایی قلبی، کما یا حتی مرگ قرار گیرند. بنابراین یقینا وی در لبه پرتگاه قرار داشته است.

در سال 2018 موسسه FDA به خطرات استعمال داروهای حاوی بنزوکائین و بیماری  methemoglobinemia اشاره نمود و خاطرنشان کرد که طی یک دهه گذشته، 119 گزارش مختلف پیرامون عوارض مصرف این دارو را دریافت کرده است که البته اکثر آن‌ها جدی و نیازمند درمان بوده‌اند.

از این تعداد، 4 نفر از جمله یک نوزاد فوت کرد. آژانس فدرال هشدار داد که استعمال هرگونه داروی خوراکی حاوی بنزوکائین جهت درمان نوزادان و کودکان با سن کم‌تر از 2 سال ممنوع است. این دسته از افراد مشخصا مستعد ابتلا به اختلالات خونی هستند. FDA در یادداشتی اعلام کرد که استعمال این محصولات دارای مخاطراتی جدی بوده و تاثیر آن‌ها بر تسکین دردهای دهان و دندان و مشخصا دردهای لثه‌ای ناشی از رویش دندان در نوزادان نیز بسیار ناچیز است.

میزان بنزوکائین مصرف شده توسط خانم بیمار مشخص نشده است؛ اما به عقیده آقای وارن، حتی مصرف مقادیر اندک از این ماده نیز بسته به وضعیت جسمانی افراد می‌تواند خطرناک باشد. بر اساس اظهارات وی، داروی فوق همواره به شکلی معمول و بدون کوچک‌ترین مشکل مورد استفاده قرار گرفته و تنها برخی افراد خاص با عوارض عجیب و غریب آن مواجه شده‌اند؛ لذا افراد تا پیش از ابتلا به عوارض دارو از وجود چنین مشکلی اطلاع نخواهند یافت.

خانم بیمار 2 دوز از داروی متیلین بلو را از طریق تزریق وریدی دریافت کرد و به فرآیند درمان، پاسخ مناسبی نشان داد. این فرد تا زمان رفع کامل علائم بیماری برای مدت 1 شب در بیمارستان بستری بود و نهایتا با مراجعه به دندان‌پزشک از مرکز درمانی مرخص شد.

وارن گفت که وی و سایر پزشکان با توجه به نادر بودن بیماری این خانم تصمیم گرفتند تا جزئیات مربوط به تجربه بیمار را در نشریه روز پنجشنبه منتشر کرده و از آن تحت عنوان یک مورد فیزیولوژیکی بسیار جالب یاد کنند. به گفته آقای وارن، وی در طول فعالیت‌های 20 سال آینده خود نیز احتمالا هرگز با موردی مشابه مواجه نخواهد شد.

نوشته ماجرای خانمی که به دلیل حساسیت، پوستش به رنگ آبی درآمد! اولین بار در اخبار تکنولوژی و فناوری پدیدار شد.