نزدیک به ۲ ماه از بازداشت مدیرعامل کریپتولند و بسته شدن این صرافی رمزارز می‌گذرد اما وضعیت مبهم برای کاربران کریپتولند ادامه دارد. کارشناسان این حوزه، زمان‌بر بودن حسابرسی دارایی‌های «سینا استوی» مدیرعامل این صرافی را عامل این موضوع دانسته و به دیجیاتو می‌گویند به احتمال زیاد افراد به بخش اعظمی از سرمایه خود خواهند رسید اما باید صبر داشته باشند. از سوی دیگر وکیل برخی از شاکیان نیز به دیجیاتو می‌گوید این پرونده به دو شاخه مختلف «توکن BRG» و «صرافی کریپتولند» تقسیم شده و همین موضوع، کار را دشوار کرده است.
اما برای بررسی بهتر ابعاد این ماجرا باید نگاهی به ماه‌های پیش انداخت؛ اواخر اردیبهشت ماه بود که خبر بازداشت «سینا استوی»، مدیرعامل کریپتولند و مجری توکن BRG به اتهام اخلال در نظام اقتصادی کشور اولین بار در حساب توییتر خود او منتشر شد.
مرکز بررسی جرائم سازمان‌یافته سایبری (زیرمجموعه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی) در پی بازداشت اعضای مرتبط با توکن BRG بیانه‌ای منتشر و اعلام کرد مقابله با این شبکه بنا بر گزارش‌های مردمی، رصدهای میدانی و درخواست‌های کنشگران از اواخر تابستان ۹۹ آغاز شده بود.
بعد از دستگیری مالک صرافی کریپتولند، فعالیت این صرافی به حالت تعلیق درآمد و از آن زمان امکان واریز و برداشت پول و دسترسی به دارایی‌های دیجیتال برای کاربران وجود ندارد.
وضعیت بازگشت سرمایه کاربران
اما پرونده استوی و صرافی کریپتولند به کجا رسیده است؟ «آرمان باباگل»، وکیل پایه یک دادگستری و پژوهشگر حوزه بلاکچین، که وکالت برخی از شاکیان این پرونده را برعهده دارد، در پاسخ به این سوال به دیجیاتو گفت: «این پرونده به دو شاخه مختلف توکن BRG و صرافی کریپتولند تقسیم می‌شود و همین موضوع کار را دشوار کرده است.»
او با توجه به اطلاعات محدودی که درباره پرونده داشته، معتقد است پروژه مربوط به صرافی کریپتولند مشکل ویژه‌ای نداشته باشد اما به شرط آن که تخلفی صورت نگرفته و دارایی‌ها دستکاری نشده باشند:
«سیستم قضایی برای بررسی دارایی‌های استوی، اقدام به مسدودسازی سایت کریپتولند کرده تا تعادل بین موجودی‌ها و بدهی‌ها بررسی شود و یک سری افراد خاص نتوانند دارایی‌های خود را خارج کنند. این گونه اگر کسری دارایی وجود داشته باشد، به نسبت مساوی بین کاربران تقسیم خواهد شد.»
باباگل ضمن ابراز امیدواری مبنی بر بازگشت بخش قابل توجهی از سرمایه کاربران کریپتولند، آنها را به صبر دعوت کرد. از سوی دیگر او به افرادی که مبالغ سنگینی در این صرافی داشته‌اند، پیشنهاد داد که به ثبت نام در سامانه‌های اعلامی اکتفا نکرده و اقدام به طرح شکایت رسمی کنند. همچنین به اعتقاد وی، ایجاد یک پویش و ارسال نامه به رئیس جدید قوه قضاییه، بی‌تاثیر نخواهد بود.
این وکیل دادگستری به بحث توکن BRG و سرنوشت خریداران آن نیز اشاره کرد و به دیجیاتو گفت تا به حال در هیچ کجای دنیا سابقه نداشته رمزارزی که عرضه شده با ممنوعیت جدی حاکمیت رو به رو شود، همین امر باعث پیچیدگی ماجرا شده است. همچنین ریزش تقریبا ۹۰ درصدی ارزش این رمزارز، کار را بیش از پیش دشوار ساخته است.
کاربران کریپتولند چه می‌گویند؟
دو ماه پس از بلوکه شدن دارایی‌ها، هنوز کاربران کریپتولند به سرمایه خود دست پیدا نکرده‌اند. ضمن این که بازار رمزارزها طی ماه‌های اخیر با ریزش قابل توجهی همراه بوده و مشتریان این صرافی قادر به فروش رمزارزهای خود نبودند.
«آریانا» یکی از افرادی است که در ۲ ماه اخیر به سرمایه ۱۰۰ میلیون تومانی خود در کریپتولند دسترسی نداشته است. او در پاسخ به این سوال که چرا پول و رمزارز خود را در داخل خود صرافی نگهداری می‌کردید به دیجیاتو گفت: «این صرافی احراز هویت آسان و در ۳ سال گذشته فعالیت بی‌حاشیه‌ای داشت. به همین دلیل آن را انتخاب و برای خرید تتر و انتقال به صرافی معروف خارجی بایننس استفاده می‌کردم.»
پلیس فتا ماه گذشته از تمام افرادی که در صرافی کریپتولند سرمایه‌گذاری کرده بودند خواست تا به سایت گرداب مراجعه کرده و اطلاعات خود اعم از میزان دارایی و سرمایه‌شان را به انضمام مدارک و مستندات، اعلام کنند. آریانا نیز می‌گوید ماه گذشته در سایت گرداب ثبت نام کرده اما هنوز پاسخی دریافت نکرده است.
«نینا» ۲۸ سال دارد و مترجم زبان انگلیسی است. او به دیجیاتو می‌گوید کارمزد پایین و ترید روزانه در بازار رمزارزها در کنار اعتمادی که به صرافی کریپتولند داشته موجب شده تا سرمایه ۱۶۰ میلیون تومانی خود را در این صرافی نگهداری کند و حدود ۲ ماه است که به آن دسترسی ندارد.
او نیز در سایت گرداب اطلاعات خود را ثبت کرده است. پس از گرداب، بار دیگر از کاربران این صرافی خواسته شده تا در سامانه «عودت دارایی کاربران کریپتولند» ثبت نام کرده و اطلاعات دقیق اعم از شماره کارت بانکی، عکس و مستندات میزان دارایی، شماره تلفن و ... وارد کنند. این درحالی است که کاربران بسیاری نسبت به لزوم ارائه مستندات اعتراض داشته‌اند چرا که دلیلی نداشته پیش از این اتفاق، اسکرین شاتی از دارایی‌های خود ثبت کنند.
برخی از افرادی که مطالبه اموال خود را دارند می‌گویند با وجود مشخصات کامل‌شان در سایت کریپتولند نیازی به چنین اقداماتی نبوده است. هرچند این احتمال مطرح است که مسئولین رسیدگی به پرونده، به دنبال صحت سنجی اطلاعات ثبت شده در سایت با خوداظهاری مشتریان این صرافی باشند.
از سوی دیگر طبق شنیده‌ها، بازپرس پرونده ۲ بار اقدام به تعیین زمان برای پرداخت سرمایه بلوکه شده کاربران کریپتولند کرده اما به نظر می‌رسد هنوز اقدام جدی در این زمینه صورت نگرفته است. آن طور که گفته شده یکی از علت‌های این امر، بی اطلاعی بخش قابل توجهی از کاربران این صرافی بوده که هنوز در سامانه‌های اعلام شده ثبت نام نکرده‌اند.
هشدارها کافی بود؟
پس از توقف فعالیت کریپتولند، عده‌ای از فعالین در جامعه رمزارز ایران و همچنین برخی از فعالین صنفی اعلام کردند که در ماه‌های گذشته بارها نسبت به فعالیت‌های مشکوک هشدارهای لازم را داده بودند.
اما یکی از افرادی که در این صرافی حساب داشته عقیده دیگری دارد. او در این باره به دیجیاتو گفت: «در ایران تا اتفاقاتی این چنینی رخ می‌دهد، عده‌ای مدام می‌گویند که ما هشدار داده بودیم. اما این آدم‌ها چند ماه پیش کجا بودند؟ اگر واقعا این هشدار و اطلاع رسانی قوی و گسترده بوده بایستی من و هزاران کاربر دیگر نیز مطلع می‌شدیم.»
تقریباً ۴ ماه قبل از دستگیری مدیرعامل کریپتولند، انجمن بلاکچین ایران توکن BRG را در «لیست هشدار» خود قرار داد. اما به نظر می‌رسد این مسئله آنقدرها کاربران را از ابهام‌های مطرح شده آگاه نکرده بود. برای مثال «حسین» یکی از افرادی است که به دیجیاتو می‌گوید چندین هزار دلار توکن BRG خریداری کرده و اکنون با توجه به ریزش سنگین قیمت این رمزارز، سرمایه خود را از دست رفته می‌بیند.
او نیز از هشدارهای داده شده در رابطه با ابهام‌های این پروژه کاملا ناآگاه بوده و با تصور به این که BRG نوعی «رمزارز ملی» محسوب می‌شود به سراغ آن رفته است. آن طور که حسین می‌گوید هنوز در رابطه با تکلیف سرمایه از دست رفته خریداران توکن BRG صحبتی نشده و در حال حاضر تنها بحث دارایی‌های کاربران کریپتولند توسط مراجع قضایی پیگیری شده است.
این موارد در حالی مطرح می‌شود که مدیرعامل کریپتولند، اسفند سال ۹۹ در جشنواره وب و موبایل ایران و در مصاحبه‌ای با نشریه مالی «راه پرداخت» گفت که «تضمین اعتماد مردم به صرافی، خود من هستم.»
دعوت مالباختگان به صبر
در حال حاضر، اصلی‌ترین دغدغه کاربران کریپتولند، بازگشت سریع‌تر دارایی‌های آنان است. اما این موضوع چرا به درازا کشیده است؟ «سپهر محمدی» رئیس انجمن بلاکچین، انجمنی که این روزها به دستور وزارت کشور معلق شده، در پاسخ به این سوال به دیجیاتو گفت:
«به نظر می‌رسد ضابط قضایی با مسدودسازی سایت کریپتولند به دنبال بررسی دقیق دارایی‌های این صرافی بوده تا ببیند دارایی‌ها با بدهی‌های این مجموعه تناسبی دارد یا خیر؛ و به اصطلاح خالی فروشی صورت نگرفته باشد. از همین روی، این پروسه زمان‌بر شده است.»
همچنین امکان ادعاهایی خلاف واقع از سوی برخی از کاربران نزدیک به مدیر صرافی، از دیگر مواردی است که از نظر محمدی موجب شده مقام قضایی به دقت دارایی‌ها را بررسی کرده تا براساس عدالت، سرمایه تمام مشتریان صرافی بازگردانده شود و عده‌ای خاص نتوانند تمامی سرمایه را خارج و دست باقی کاربران خالی بماند.
او در ادامه به مالباختگان توصیه کرد تا صبور بوده و ضمن دقت به بیانیه‌هایی که ضوابط قضایی منتشر می‌کنند، جهت خوداظهاری دارایی‌های‌شان اقدام کنند. محمدی ابراز امیدواری کرد تا این پروسه هر چه سریع‌تر آغاز و معتقد است اکثر دارایی‌های کاربران عودت داده خواهد شد.
اما «محمدمهدی شریعتمدار»، رئیس هیئت مدیره انجمن فین تک ایران اعتقاد دیگری دارد. او با بیان این که احتمالا بخش زیادی از دارایی‌های کاربران به صورت توکن BRG نگهداری می‌شده به دیجیاتو می‌گوید با توجه به ریزش شدید قیمت این رمزارز، بخش زیادی از دارایی‌های این چنینی از دست رفته است. همچنین آن بخشی که به عنوان پشتوانه BRG بوده نیز خدشه‌دار شده است.
شریعتمدار با اشاره به این موارد، اعتقاد دارد تعیین تکلیف این موضوع زمان بر خواهد بود. او در همین رابطه گفت: «بررسی دارایی‌ها زمان زیادی می‌خواهد تا این که اطمینان حاصل شود هر کاربر از پلتفرم چه میزان طلبکار بوده است. همچنین در نهایت فکر نمی‌کنم کاربران به تمام دارایی خود دست پیدا کنند.»
رئیس هیئت مدیره انجمن فین‌تک نیز ضمن دعوت کاربران کریپتولند به صبر، به دیجیاتو گفت با توجه به این که کریپتولند یک شرکت ثبت شده بوده، امکان شکایت از آن با مراجعه به مراجع قضایی وجود دارد و افراد می‌توانند با توجه به مستندات خود، شکایت کرده تا این پروسه زودتر و دقیق‌تر انجام شود.
نکته مهم: دارایی را در ولت شخصی نگهداری کنید
سپهر محمدی با بیان این که کاربران صرفا برای مبادلات از صرافی‌های رمزارز استفاده کنند، می‌گوید پس از خرید رمزارزها بایستی دارایی خود را از صرافی به ولت شخصی منتقل کرد.
شریعتمدار نیز معتقد است نگهداری رمزارزهای خریداری شده در ولت شخصی، امنیت بیشتری دارد اما نمی‌توان به کاربران کریپتولند برای این موضوع خرده گرفت زیرا چنین کاری در دنیا مرسوم است اما بایستی به صرافی انتخاب شده دقت کرد.
او در پاسخ به این سوال که مردم بایستی برای اعتماد به یک صرافی به چه چیزهایی توجه کنند، به دیجیاتو می‌گوید توجه به موسسین و نحوه شکل‌گیری صرافی بسیار مهم است. همچنین انجمن‌های صنفی لیست هشداری در این زمینه گردآوری کرده‌اند که می‌توان به آن مراجعه کرد. رئیس هیئت مدیره انجمن فین‌تک با بیان این که در حال حاضر شاخص‌های دیگری وجود ندارد، به دیجیاتو گفت:
«ما در تلاش هستیم تا شاخص‌های دیگری در این رابطه اضافه شوند. به عنوان مثال دنبال اضافه کردن سرویس کاستودی هستیم تا شرکت‌هایی که دارایی‌های مردم را به صورت چند امضایی نگهداری می‌کنند، ساز وکارهای خود برای امنیت دارایی‌های کاربران‌شان را به صورت شفاف اعلام کنند تا مردم بتوانند بین درگاه‌های تبادل رمزارز، تمایز و تفکیک قائل شوند.»
او همچنین تاکید کرد تا افراد علاقمند به بازار رمزارزها با بخشی از سرمایه خود که امکان ریسک روی آن وجود دارند، به فعالیت در این حوزه روی بیاورند زیرا این بازار نوسانات شدیدی دارد.
