بتازگی محمد خوانساری رئیس پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات اعلام کرد: «فناوری رایانش ابری بخش خصوصی به بلوغ رسیده است و تدوین نقشه راه از سوی فعالان این بخش می‌تواند سرعت رشد و سطح آمادگی بازار را بیشتر کند.» در پی اعلام این خبر، روزنامه ایران به سراغ فعالان عرصه رایانش ابری رفت و نظر آنها را درباره ظرفیت بخش خصوصی در تدوین نقشه راه رایانش ابری، ضرورت و فواید تدوین نقشه راه با کمک بخش خصوصی، جایگاه ایران در منطقه و موانع و خلأها پیش روی رایانش ابری کشور را جویا شد.
رایانش ابری یک ضرورت
مرتضی سرگلزایی جوان دبیر جامعه رایانش ابری ایران درباره تعریف رایانش ابری به «ایران» گفت: رایانش ابری به معنای ایجاد یک شبکه عمومی نظیر شبکه آب، برق، گاز یا شبکه تلفن است تا مشترکان حقیقی یا حقوقی بتوانند به آن متصل شوند و خدمات فناوری اطلاعات دریافت کنند. برای هوشمندسازی خانه و ساختمان، هوشمندسازی صنایع، اداره‌ها و بیمارستان‌ها، هوشمندسازی خدمات شهری و غیره باید شبکه‌ای وجود داشته باشد که نیازهای آنها را مانند ذخیره‌سازی داده‌ها، پردازش داده‌ها و ارائه سرویس‌ها و برنامه‌های کاربردی مختلف فراهم کند. به این نوع تأمین منابع رایانشی از طریق شبکه همگانی، رایانش ابری گفته می‌شود.
دبیر جامعه رایانش ابری در پاسخ به این سؤال که آیا بخش خصوصی ظرفیت تدوین نقشه راه رایانش ابری را به جای حاکمیت دارد، گفت: نقشه راه برای استفاده دولت از رایانش ابری را باید خود دولت متناسب با نیاز خود ترسیم کند ولی دولت می‌تواند در تهیه آن از کمک بخش خصوصی و دانشگاهی استفاده کند و بخش خصوصی این ظرفیت را دارد که در این زمینه به کمک دولت بیاید.
سرگلزایی جوان درباره اینکه تدوین نقشه راه برای رایانش ابری کشور چقدر می‌تواند مفید واقع شود نیز گفت: تدوین نقشه راه برای بهره‌برداری از رایانش ابری در سازمانهای دولتی بسیار ضروری و مفید است. با توجه به اینکه دولت یک مصرف‌کننده بزرگ منابع فناوری اطلاعات است، این کار اگر به شکل صحیحی انجام شود، می‌تواند سبب افزایش بهره‌وری و کارآیی در مصرف منابع فناوری اطلاعات شود و هزینه‌ها را در دولت مدیریت کند.
این استاد دانشگاه در پاسخ به این سؤال که آیا بخش خصوصی به این بلوغ رسیده است که بتواند نقشه راه پیشنهاد دهد، گفت: در حال حاضر در حوزه رایانش ابری این ظرفیت به‌صورت نسبی ایجاد شده است. البته تعامل بین بخش خصوصی و دولتی سبب می‌شود که نقشه راه ترسیم شده قابلیت اجرایی بالاتری داشته باشد، ولی برای اجرا وحدت رویه و همراهی مستمر دولت را نیز نیاز دارد.
وی افزود: جامعه آزاد رایانش ابری از ابتدای فعالیت خود نقشه راهی را برای شکل‌گیری زیست بوم رایانش ابری در کشور ترسیم کرده و تاکنون براساس آن پیش رفته است و حتی در این مسیر نیز سعی کرده هم‌افزایی لازم را بین بازیگران مختلف ایجاد کند.
دبیر جامعه رایانش ابری ایران درباره کارهای تحقیقاتی که با کمک دانشگاه‌ها، پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات و بخش خصوصی در زمینه رایانش ابری انجام شده است نیز گفت: شناسایی و ارزیابی مستمر خدمات رایانش ابری در کشور یکی از کارهای مشترک بود که خروجی آن نقش مهمی در شناخت زیست بوم و تصمیم سازی‌های کلان گذاشته است. از سوی دیگر برنامه‌ریزی و برگزاری رویدادهای مستمر و مشترک موجب فرهنگ‌سازی و افزایش سطح بلوغ این صنعت شده است.
این فعال عرصه رایانش ابری کشور در خصوص کشورهای پیشرو در این صنعت نیز گفت: امریکا به‌عنوان یک کشور پیشرو در حوزه رایانش ابری چندین سال پیش نقشه راهی از طرف دولت فدرال برای استفاده سازمانهای دولتی از رایانش ابری در راستای افزایش بهره‌وری و مدیریت بهتر هزینه‌ها تدوین کرده است حتی در بخش رایانش ابری در سطح جهانی بین اروپا و امریکا و چین رقابت زیادی وجود دارد.
وی افزود: بازار رقابتی در حوزه رایانش ابری هنوز در منطقه ما شکل نگرفته است. بنابراین کشور ما می‌تواند در ایجاد آن پیشقدم شود، چرا که در حال حاضر در ایران حدود 250 سرویس فعال در حوزه رایانش ابری شناسایی شده است که تا سال 1400 دو برابر خواهد شد و این ظرفیت خوبی محسوب می‌شود و لازم است برای صادرات خدمات رایانشی به کشورهای منطقه به‌صورت جدی برنامه‌ریزی شود.
سرگلزایی جوان به خلأها و موانع پیش روی رایانش ابری نیز در کشور اشاره کرد و گفت: در زمینه قوانین و مقررات خلأ وجود دارد چرا که در تدوین قوانین مرتبط با رایانش ابری، نیاز به شناخت بالایی از این نوع کسب و کارها و شیوه کارکرد آنها دارد. موضوعاتی نظیر انحصار در شبکه ارتباطات زیرساخت، تحریم و نیز فیلترینگ آسیب بسیار زیادی به این نوع کسب و کارها وارد می‌کند.
صرفه‌جویی در هزینه با رایانش ابری
علیرضا هاشمی گلپایگانی استاد دانشگاه امیرکبیر نیز با بیان اینکه رایانش ابری بحث زیرساختی فناوری اطلاعات است و امروزه برای ارائه هرگونه خدمات به رایانش ابری نیاز است به «ایران» گفت: در زمینه رایانش ابری امکانات متنوع و خوبی در بخش دولتی وجود دارد ولی از تمام ظرفیت‌های آن بدرستی استفاده نمی‌شود. می‌توان ظرفیت‌های خالی را در زمان‌های خاصی در اختیار بخش‌های دیگر قرار داد تا بتوان از آن بهره‌برداری کرد. با این شیوه می‌توان سرمایه‌ای را که برای راه‌اندازی رایانش ابری، هزینه شده است جبران و صرفه‌جویی کرد.
این استاد دانشگاه گفت: نقشه راه می‌تواند به این هدف گفته شده کمک کند تا مشخص شود چگونه می‌توان از ظرفیت‌های موجود رایانش ابری در کشور استفاده کرد و در اختیار فعالانی مانند استارتاپ‌ها، خدمات الکترونیکی و غیره قرار داد تا ارزان تر بتوانند خدمات ارائه کنند.
وی افزود: وجود نقشه راه خوب است اما اینکه تنها نقشه راهی با کمک بخش خصوصی تدوین کنیم کافی نیست چرا که باید نقشه راهی تدوین شود که مورد اتفاق همه کسانی باشد که در این عرصه فعالیت می‌کنند.
هاشمی گلپایگانی با اشاره به اینکه دانش فنی طراحی راه‌اندازی و توسعه رایانش ابری در کشور وجود دارد و ما در منطقه جزو برترین‌ها در دانش فنی محسوب می‌شویم، گفت: حوزه رایانش ابری نیاز به سخت افزار بالایی دارد از این‌رو سرمایه‌گذاری کلانی را می‌طلبد و نبود سرمایه‌گذار یکی از موانع بزرگ است. البته در بخش سخت افزاری، کشور وابسته به کشورهای توسعه یافته است و تحریم‌ها نیز تأثیر منفی در توسعه آن می‌گذارد.
فرهاد فاطمی یکی از فعالان عرصه رایانش ابری نیز درباره موانع توسعه رایانش ابری در کشور به «ایران» گفت: قوانین و مقررات دست و پاگیری در این حوزه وجود دارد و همین قوانین و مقرراتی که بیشتر آنها نیز غیرضروری است، سرعت کار و توسعه را می‌گیرد. به نظرم بهتر است این موانع حل شود تا بخش خصوصی بتواند با فراغ بال بیشتر کار خود را در حوزه رایانش ابری توسعه دهد و استارتاپ‌ها و خدمات الکترونیک بتوانند خدمات خود را بر این بستر به مردم ارائه دهند.
فاطمی با بیان اینکه نمونه‌هایی از نقشه‌های راه در سال‌های گذشته از سوی نهادهای دولتی ارائه شده است، افزود: بخش خصوصی بخصوص کسب و کارهای نوپا نیاز دارند تا موانع برداشته شود، چرا که ما نمی‌توانیم از خوان‌های بسیاری که در دریافت مجوزها وجود دارد، عبور کنیم. به عبارتی برای همکاری با سازمانهای دولتی مجوزهای بسیاری را مانند مجوز افتا، پدافند غیرعامل و... طلب می‌کنند در صورتی که این مجوزها در روند کاری و سرویسی که سازمان دولتی دریافت خواهد کرد، تأثیری ندارد.
این فعال عرصه رایانش ابری، نبود حمایت‌های قانونی و مالی را از مشکلات دیگر این حوزه بیان کرد و گفت: هر کشوری هدف‌گذاری می‌کند ولی برای رسیدن به این اهداف حاکمیت کار را به بخش خصوصی واگذار و حمایت می‌کند ولی در کشور ما حمایت‌ها بسیار ضعیف است و اگر هم نقشه یا سندی نوشته می‌شود، بیشتر روی کاغذ می‌ماند و شکل اجرایی به خود نمی‌گیرد.
