بحران استفاده از رایانه شخصی به جای سرور در ایران
امروزه با توجه به نیازهای متعدد در کشور، از کسبوکارهای کوچک تا شرکت‌ها و سازمان‌های بزرگ در حوزه فناوری اطلاعات، استفاده از یک یا چند رایانه سرور در کسبوکارهای رایج در جامعه، ضروری و حیاتی است. اما در این میان برخی از اشتباهات مدیریتی – فنی، بسیاری از بنگاه‌ها و شرکت‌های کوچک و متوسط را با خطر و تهدیدی جدی مواجه کرده است که در این مقاله این موضوع از چند زاویه موشکافی و بررسی شده است.
از دیروز تا امروز؛ نیاز به سرورها را نمی‌توان نادیده انگاشت
تا چند سال پیش، سرورها از دسته کالاهای لوکس در هر شرکت به حساب می‌آمدند و فقط برای کارهای خاص و بیشتر در شرکت‌ها و سازمان‌های بزرگ استفاده می شدند. شاید هیچ‌وقت در کسبوکارهای کوچک و متوسط نیازی برای استفاده از رایانه سرور احساس نمی‌شد؛ چراکه فعالیت‌های مهمی همچون امور مالی در دفترهای مخصوص و به صورت دستی ثبت می‌شد و سایر اسناد مهم نیز در پوشه‌ها و زونکن‌ها بایگانی می‌شدند؛ رایانه‌ها نیز به صورت تکی و فقط برای مصارفی مانند تایپ، اسکن یا پرینت استفاده می‌شدند، اما در عصر جدید وجود شبکه‌های کامپیوتری و در رأس آن سرورها، جزو نیازهای اولیه و زیرساختی هر کسب‌وکاری محسوب می‌شود.
از جمله دلایل آن می‌توان به این نکات اشاره کرد: نیاز امروزه تمامی کسب‌وکارها و ضرورت به اشتراک‌گذاری منابع نرم‌افزاری و سخت‌افزاری، استفاده از نرم‌افزارهای متعددی همچون نرم‌افزارهای مالی، اتوماسیون‌های اداری و نرم‌افزارهای مدیریت، ارتباط با مشتریان و از این دست نرم‌افزارها و بسیاری از موارد دیگر مانند لزوم ایجاد امنیت برای اطلاعات مجموعه و به اشتراک‌گذاری اینترنت بین کارکنان یک مجموعه.
ضررهای جبران‌ناپذیر؛ نتیجه اشتباهی مدیریتی
با وجود تمامی نیازهایی که عنوان شد، متأسفانه به دلایل مختلفی همچون صرفه‌جویی مالی که بیشترین سهم را در آن دارد، دیده می‌شود که در بسیاری از مجموعه‌ها که عموماً از دسته کسبوکارهای کوچک هستند، از رایانه شخصی بسیار معمولی به عنوان رایانه سرور استفاده می‌شود؛ به این شکل که یک سیستم‌عامل سرور مانند ویندوز سرور 2003، 2008 یا 2012 روی کیس رایانه معمولی نصب می‌شود و به این شکل آن رایانه شخصی تبدیل به رایانه سرور خواهد شد.
سپس نرم‌افزارهای حیاتی و مهمی مانند نرم‌افزارهای مالی و اتوماسیون اداری و همچنین فایل‌ها و فولدرهای استفاده روزانه کارکنان در هارددیسک‌های این رایانه قرار می‌گیرد و برای تمامی کارکنان به اشتراک گذاشته می‌شود. اشتباه بسیار بزرگ و فاحشی که می‌تواند ضررهای بزرگ و جبران‌ناپذیری به پیکره شرکت یا سازمان وارد کند.
از دلایل مهم دیگر برای انجام این کار پس از صرفه‌جویی مالی، می‌توان به آگاهی نداشتن صاحبان کسب‌وکار از خطرات و مضرات استفاده از رایانه شخصی به عنوان سرور اشاره کرد. البته نقش پررنگ بسیاری از کارشناسان شبکه را که وظیفه اطلاع‌رسانی به صاحبان و مدیران مجموعه خود را در این خصوص بر عهده دارند، نباید نادیده گرفت.
استفاده از رایانه شخصی به عنوان سرور اشتباه است
به دلایل متعددی این کار اشتباه بزرگ استراتژیکی از نوع اشتباهات مدیریتی- فنی محسوب می‌شود که در ادامه به چهار مورد از مهم‌ترین آنها اشاره شده است.
1- طول عمر و کارایی قطعات در سرورها بیشتر است: رایانه‌های شخصی برای استفاده‌های خانگی یا اداری طراحی شده‌اند و برای استفاده در جایگاه سرور طراحی نشده‌اند. از آنجا که سرورها 24 ساعته روشن هستند و فقط برای رفع ایراد یا ارتقای نرم‌افزاری و سخت‌افزاری از دسترس خارج می‌شوند؛ طول عمر و همچنین کارایی قطعات موضوع بسیار مهمی در سرورها است. قطعات استفاده‌شده در سرورها، مانند هارددیسک‌ها، منابع تغذیه، رم و پردازنده‌ها، در مقایسه با رایانه‌های شخصی طول عمر بسیار بیشتری دارند. در صورتی که رایانه‌ای شخصی را در جایگاه سرور قرار دهید و آن را دائم روشن بگذارید، در کمتر از 2 تا 3 سال فرسوده می‌شود و باید هر روز منتظر از کار افتادن قطعات مختلف آن باشید.
2- قطعات سرورها، با کیفیت بهتر و برای پردازش‌های سنگین‌تری طراحی شده‌اند: پردازنده‌ها، رم و هارددیسک‌های قابل استفاده در سرورها در مقایسه با قطعات رایانه شخصی، دارای امکانات، سرعت و کیفیت بسیار بالاتری هستند و قدرت پردازش آنها نیز بیشتر است. برای مثال، پردازنده‌هایی که در سرورها استفاده می‌شود، از خانواده «Xeon» از شرکت «Intel» هستند که در مقایسه با پردازنده‌های خانواده «Core i» از شرکت Intel که در رایانه‌های شخصی استفاده می‌شوند، قدرت پردازشی بیشتر، کیفیت ساخت بالاتر و امکانات خاصی دارند.
3- سرورها دارای امکانات متعددی برای افزایش امنیت اطلاعات شما هستند: در سرورها تمهیداتی ایجاد شده است که می‌توانید به کمک آنها درصد از بین رفتن اطلاعات را تا حد ممکن کاهش دهید. برای مثال، به وسیله قطعه‌ای به نام «Raid Controller» که در سرورها استفاده می‌شود، می‌توانید هارددیسک‌های سرور را مدیریت کنید و امکان کپی پشتیبانی‌گیری برای هاردها در نظر بگیرید. این در صورتی است که عموماً رایانه‌های شخصی فاقد این امکان هستند و در صورت از بین رفتن هارددیسک، کل اطلاعات از بین خواهد رفت.
4- سرورها از سیستم‌های مجازی‌سازی پشتیبانی می‌کنند: امروزه تکنولوژی نرم‌افزاری در مدیریت شبکه‌های رایانه‌ای پیشرفت چشمگیری داشته است که بی‌اغراق یکی از بزرگ‌ترین دستاوردها در سال‌های اخیر را می‌توان «virtualization» یا مجازی‌سازی دانست که در حال حاضر در کشور ما نیز بسیار استفاده می‌شود. در بسیاری از رایانه‌های شخصی امکان نصب نسخه سرور نرم‌افزارهای VMware یا Hyper-v که از معتبرترین نرم‌افزارهای این حوزه هستند، وجود ندارد.
تهدیدات و خطرات استفاده از رایانه شخصی در جایگاه سرور
از بزرگ‌ترین خطراتی که ممکن است کسب‌وکار را تهدید کند، از بین رفتن اطلاعات مهمی مانند اطلاعات نرم‌افزارهای مالی و اتوماسیون اداری است که ممکن است در اثر از بین رفتن هارددیسک رایانه شخصی این اتفاق رخ دهد. فقط یک لحظه به این فکر کنید که تمام اطلاعات و دفاتر مالی و حسابداری که طی چندین سال در نرم‌افزار وارد شده بود، یک‌باره به دلیل سوختن هارددیسک از بین برود. چه بر سر مجموعه خواهد آمد؟
از سایر مضرات استفاده از رایانه‌ها شخصی به عنوان سرور، می‌توان به کندی سرعت شبکه رایانه‌ای و به تبع آن کاهش سرعت و کارایی روزانه آن مجموعه به دلیل قدرت کم پردازش اطلاعات در رایانه شخصی اشاره کرد. همچنین هر از چند گاهی نیز باید منتظر از کار افتادگی قطعات مختلف به‌کاررفته در این رایانه باشید.
چه کسانی را باید در این موضوع مقصر دانست؟
قطعاً بزرگ‌ترین دلیل انجام این کار، آگاهی نداشتن از معایب و مضرات آن است، اما در این بین انتظارات از کارشناسان، مشاوران و مجریان فناوری اطلاعات و همچنین مسئولان شبکه در شرکت‌ها و سازمان‌ها بیشتر است که با رساندن آگاهی‌های لازم به صاحبان و مدیران کسب‌وکارها، مانع استفاده از رایانه‌های شخصی به عنوان سرور شوند.
اخیراً مشاهده می‌شود که بسیاری از شرکت‌های فروش نرم‌افزارهای مالی به مشتریان خود استفاده از کیس‌های رایانه‌های شخصی را پیشنهاد می‌دهند و حتی خود اقدام به تهیه برای آنها می‌کنند. در صورتی که حداقل انتظار از چنین شرکت‌هایی که در هنگام فروش کالای خود به مشتریان، وظیفه مشاوره را نیز بر عهده دارند، این است که به وظایفی که در جایگاه یک مشاور بر دوش دارند بهتر عمل کنند و استفاده از یک سرور هرچند ارزان را به مشتریان خود پیشنهاد بدهند؛ زیرا استفاده از یک سرور ارزان، بسیار مناسب‌تر و منطقی‌تر از استفاده از یک کیس رایانه قوی به عنوان سرور است.
از خرید سرور نترسید
حال که قانع شده‌اید باید در جایگاه سرور، از سرور استفاده کنید نه از رایانه شخصی اما توان پرداخت هزینه‌های تهیه یک سرور بزرگ را ندارید، تکلیف چیست؟ این مشکل مختص ایران نیست و در بسیاری از کشورها به دلیل آگاهی نداشتن از مضرات استفاده از رایانه‌های شخصی به جای سرور، این کار انجام می‌شود. اما شرکت‌های تولیدکننده سخت‌افزار سرور مانند DELL، HP، IBM و سایر تولیدکنندگان، برای این گروه، یعنی کسبوکارهای کوچک و متوسط، سرورهایی با قیمت‌های بسیار رقابتی و نزدیک به کیس رایانه شخصی تولید کرده‌اند. این سرورها که عموماً به لحاظ شکل شبیه به کیس رایانه‌های معمولی هستند، به نام سرورهای ایستاده یا سرورهای برجی که برگردان واژه «Tower Servers» هستند، در بازار شناخته می‌شوند و برای استفاده در شرکت‌ها و بنگاه‌های کوچک و متوسط بسیار مناسبند.
جالب است بدانید که نیمی از محصولات تولیدکنندگان این حوزه، برای همین گروه از مشتریان است. در نتیجه، می‌توانید با کمی هزینه بیشتر، در حدود 15 تا 30 درصد، به جای رایانه شخصی، یک سرور ایستاده تهیه کنید و خیال خود را برای همیشه از این موضوع راحت کنید. فراموش نکنید که پیشرفت کسب‌وکار شما در گرو زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری مورد استفاده‌تان است.
سخن آخر
با وجود اینکه این معضل در بسیاری از کشورهای جهان وجود دارد، اما طبق بررسی‌های انجام‌شده همچنان این آمار در کشور ما و به خصوص در کسبوکارهای کوچک و متوسط بسیار بالا است؛ آگاهی نداشتن و نبود حساسیت‌های لازم در این باره، پررنگ‌ترین دلایل برای این آمار بالا است.
به هر حال باید این نکته را در نظر بگیریم که بهبود فضای پیشرفت کسب‌وکار در کشور، سهم بسزایی در بهبود اقتصاد کشور خواهد داشت و استفاده از زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری صحیح و اصولی، موضوعی بسیار حیاتی برای پیشرفت هر مجموعه محسوب می‌شود. امید است در آینده با ارائه مشاوره‌های درست و منطقی از سوی مشاوران، کارشناسان و مسئولان شبکه در این حوزه، شاهد کاهش استفاده از رایانه‌های شخصی به جای سرور باشیم و این را نیز همیشه به یاد داشته باشیم که لازمه پیشرفت در هر زمینه‌ای، استفاده صحیح و بجا از ابزارهای در اختیار و قابل تهیه در زمان مناسب است.
