به‌رغم آنکه در سال ۲۰۲۰ کرونا اقتصاد جهان را فشرده کرد، برخی شرکت‌‌ها ازجمله غول‌های تکنولوژی با رشدهای خیره‌کننده مواجه شدند و همین، ارزش این شرکت‌ها را به‌طرز باورنکردنی افزایش داد. در سال ۲۰۲۰ بازار تکنولوژی ۸ برنده داشت؛ به‌طوری‌که یک تریلیون دلار فقط به ارزش اپل اضافه شد و بزرگ‌ترین برنده پاندمی بود. آمازون دوم شد.

 

 

سال بد برای ما و سال خوب برای آنها! سال ۲۰۲۰ درحالی به پایان رسید که دنیا به‌خاطر ویروس کرونا به خاموشی اقتصادی وسیعی فرو رفت؛ اما این اساسا به معنای سال بدی برای اپل و هفت شرکت برتر صنعت تکنولوژی نبود. این شرکت‌ها نه تنها از وضعیت اقتصادی ناشی از کرونا آسیب چندانی ندیدند، بلکه رشد غیرقابل‌تصوری را هم نشان دادند که در بعضی از آنها کرونا یا تشدید‌کننده یا عامل اصلی این رشد بود. اپل به تنهایی بالغ بر یک تریلیون دلار نسبت به سال قبل به ارزش خود افزود. این درحالی بود که شرکت از ابتدای شیوع کرونا مجبور به بستن کارخانه‌های تولید محصولاتش در چین شد و بعدا فروشگاه‌هایش در سراسر جهان را تعطیل کرد که این تعطیلی هنوز هم در برخی نقاط ادامه دارد. بعد از آن این آمازون بود که ۷۰۰ میلیارد دلار بر ارزشش افزوده شد؛ شرکتی که گویا خدمات آنلاینش که مسیری برای دورزدن کرونا بود، نقش مهمی در پایدار ماندن تجارت در این روزها برعهده داشت. تسلا و اینودیا نیز دیگر شرکت‌هایی هستند که امسال را به نیکی به یاد خواهند آورد. گوگل و مایکروسافت هم به لطف محبوب شدن تبلیغات و برخی محصولاتشان جزو برندگان این سال بودند و البته شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات ویدئوکنفرانس و در راس آنها Zoom را می‌توان خوش اقبالان این سال نامید که ابتدای سال اساسا تصور چنین حجم تقاضایی را روی سرویس‌هایشان نداشتند. درنهایت سرویس‌های استریم ویدئو و بازهم در صدر آنها نتفلیکس هم از برندگان خانه‌نشینی مردم و نیاز به سرگرمی بودند. در ادامه نگاهی داریم به هشت برنده تکنولوژی در سال ۲۰۲۰ .

 

۱- اپل؛ همیشه برنده

 

اپل را می‌توان عجیب‌ترین و موفق‌ترین شرکت در بین برندگان سال ۲۰۲۰ دانست. درحالی‌که این شرکت عملا در لایه تولید و فروش به‌دلیل ویروس کرونا به مشکلات متعددی برخورد؛ اما سهام این شرکت با رشد خیره‌کننده یک تریلیون دلار به ارزش این شرکت افزود. نکته عجیب اینکه در ابتدای سال به‌دلیل توقف تولید در کارخانه‌های چین توان تولید اپل ۳۰ تا ۵۰ درصد کاهش پیدا کرد؛ اما در پاییز این میزان جبران شد. از ماه مارس ۲۰۲۰ اپل مجبور به بستن کل فروشگاه‌های خود در سراسر جهان شد و این هم ضربه دیگری به اقتصاد این شرکت بود. این شرکت اما در ادامه با پخش رویدادهای آنلاین به عرضه محصولات جدیدش ادامه داد که از جمله آنها می‌توان به نسل‌های جدید آی‌پد، کامپیوترهای مک با پردازنده M۱ و آی‌فون‌های سری ۱۲ اشاره کرد.

 

در تابستان شرکت اعلام کرد که درآمد فصلی آن افزایشی۱۱ درصدی داشته است. منبع اصلی درآ‌مد اپل همچنان فروش گوشی است؛ ولی رشد قابل‌توجه همه محصولات و سرویس‌های اپل چنان به مذاق بازار خوش آمد که قیمت سهام اپل به بالاترین میزان خود رسید. در روزهای پایانی سال خبر ساخت خودروی اپل بسیاری را شگفت‌زده کرد؛ چراکه چند سال قبل اعلام شده بود اپل از خیر تولید خودرو گذشته اما به نظر می‌رسد اپل می‌خواهد محصول شگفت‌انگیزش را طی چند سال آینده روانه بازار کند.

 

۲- آمازون؛ غول در غول

 

اگرچه واکسن کرونا در اواخر سال ۲۰۲۰ شروع به توزیع در کشورهای مختلف کرد؛ اما شاید تجارت الکترونیکی نسخه نجات بخش اقتصاد در این دوران قرنطینه و فاصله‌گذاری بود. خرید آنلاین در سراسر جهان با انفجار تقاضا مواجه شد و طبیعتا بزرگ‌ترین کسب‌وکار خرید و فروش آنلاین جهان سود فراوانی از این جهت دید.

 

آمازون در روزهای نخست شیوع پاندمی جزو معدود کسب‌وکارهایی بود که تعطیل نشد و حتی مجبور به استخدام بیشتر نیرو برای ساماندهی به فرآیندهای توزیع خود شد. رشد عملکرد مالی شرکت باعث رشد قیمت سهام آن (۶۵ درصد در ۹ ماه نخست) شد و تا پایان سال ۷۰۰ میلیارد دلار در این سال بر ارزش آمازون افزوده شد موضوعی که باعث شد جف بزوس بنیان‌گذار شرکت (که از قضا سال پرحاشیه‌ای را از نظر خانوادگی پشت‌سر گذاشته بود) همچنان در صدر لیست ثروتمندان جهان قرار داشته باشد. براساس آمارها آمازون در ۹ ماه اول سال ۲۰۲۰ بالغ بر ۳۵ درصد رشد فروش داشت؛ اما آمازون علاوه بر تجارت الکترونیک از بازارهای دیگری درحال منتفع شدن است که (همانند بازار رایانش ابری و بخش تبلیغات آنلاین) فروش هنگفتی را به سمت شرکت سرازیر خواهد کرد. به این ترتیب می‌توان انتظار داشت غول‌های دیگری در این غول فروش آنلاین ظهور کنند.

 

۳- تسلا؛ شگفتی سال

 

تسلا را باید شگفت‌انگیزترین شرکت سال ۲۰۲۰ نامید. اگر شما اول امسال هرمقدار سهام این شرکت را می‌خریدید تا آخر سال ۶۹۵ درصد سود کرده بودید! شرکتی که زمانی به گفته ایلان ماسک درحال ورشکستگی بود و او قصد داشت آن را به یک دهم قیمت به اپل بفروشد. در این سال چنان رشد سهامی داشت که تا همین جا خود ماسک را به دومین ثروتمند جهان تبدیل کرده و اصلا بعید نیست اگر در سال‌جاری او را در صدر لیست ببینیم. شرکتی که ابتدای سال ۷۶ میلیارد دلار ارزش‌گذاری شده بود پنج‌شنبه گذشته (اخرین روز سال ۲۰۲۰) به ارزش ۶۶۹ میلیارد دلار رسید. تسلا میزان تولید خودروی خود را در فصل سوم سال ۲۰۲۰ به بالاترین مقدار در طول عمرش رساند و عملکرد مثبت مالی در کنار توجهی که بازار به خودروهای الکتریکی نشان داده عملا تسلا را در رده بهترین شرکت‌های آمریکا قرار داد. تسلا همچنین شرکتی بود که در ماه پایانی سال ۲۰۲۰ جزو شرکت‌های شاخص S&P۵۰۰ قرار گرفت. ایلان ماسک با دیگر شرکتش اسپیس‌ایکس نیز موفقیت‌های فضایی چشمگیری در سال ۲۰۲۰ داشت اما شگفتی‌های تسلا در این سال چیز دیگری بود. زمانی صنعت خودروی این شرکت را اساسا نادیده می‌گرفت حالا تمام صنعت می‌خواهد یک تسلا باشد و از این رو شاهدیم حتی رقبای مشابه کوچک تسلا (مثل لوسید) در این سال موفقیت قابل‌توجهی داشته‌اند.

 

۴- زوم؛ اتحاد کارمندان جهان

 

آنچه باعث توجه به زوم شد تعطیلی فضای فیزیکی شرکت‌ها و دورکاری بود. این سرویس ویدئوکنفرانس خیلی زود در میان دیگر سرویس‌های مشهور مثل اسکایپ یا گوگل میت جای خود را به‌عنوان صدرنشین مستحکم کرد. سادگی رابط کاربری و کیفیت مطلوب به سرعت باعث رشد زوم در سال ۲۰۲۰ شد. به‌رغم آنکه بنیان‌گذار چینی این شرکت از گزند انتقادات نسبت به مشکلات امنیتی آن در امان نماند اما زوم عملا به ابزار اول ارتباط تصویری جهان تبدیل شد و صدها هزار میهمانی‌ یا همایش‌ و میلیون‌ها جلسه در آن برگزار شد. شرکت جوانی که سال ۲۰۱۱ در سن‌خوزه کالیفرنیا تاسیس شد تا پایان سال ۲۰۲۰ حدود ۱۰ میلیون کاربر داشت اما این تعداد در پایان سال به ۳۰۰ میلیون رسید. این شرکت به لطف پاندمی به جایگاهی رسید که شرکت‌های بسیاری آرزوی آن را دارند.

 

۵ – مایکروسافت؛ آهسته و پیوسته

 

مایکروسافت را می‌توان برآیندی از خود بیل‌گیتس دانست. رشد آهسته و پیوسته این شرکت عظیم در میان توفان‌ها و بحران‌های مختلف نشان‌دهنده استحکام آن دارد. همچون Zoom در مایکروسافت هم سرویس مایکروسافت تیمز یک عامل جهش این شرکت در این دوران بود همچنین سرویس‌های رایانش ابری این شرکت نیز یک عامل پیش برنده کسب‌وکار آن بود به‌طوری که به گفته ساتیا نادلا در این سال درآمد سرویس‌های کلاد شرکت برای نخستین بار از ۵۰ میلیارد دلار گذشت که ۳۶ درصد نسبت به سال قبل رشد نشان می‌دهد. آنچه مایکروسافت را به‌عنوان یک غول تکنولوژی سرپا نگاه داشته توسعه و نوآوری در سبد متنوعی از محصولات است از پلت‌فرم‌ها و زیرساخت‌ها گرفته تا محصولاتی برای کاربران نهایی این شرکت را همواره به‌عنوان برندی معتبر حفظ کرده است.

 

۶ – انویدیا؛ پرواز با پردازنده‌ها

 

شرکت انویدیا که سازنده پردازنده است هم در سال ۲۰۲۰ ارزش خود را دوبرابر کرد و به ۳۲۳ میلیارد دلار رساند. به این ترتیب انویدیا به هفدمین شرکت با ارزش تکنولوژی و شانزدهمین شرکت با ارزش آمریکا تبدیل شد. رشد فروش پردازنده‌های گرافیکی انویدیا در این سال به شکل گسترده‌ای ادامه یافت و همین یک دلیل عمده رشد ارزش آن است.

 

انویدیا سال ۲۰۲۰ همچنین شرکت سازنده چیپ ARM را از سافت ‌بانک خرید و برای آن ۴۰ میلیارد دلار پرداخت. این دومین معامله بزرگ صنعت تکنولوژی در سال ۲۰۲۰ بود، هرچند رگولاتوری چین فعلا جلوی پیشرفت این معامله را گرفته است.

 

۷- گوگل

 

گوگل هرچند از ابتدای پاندمی اعلام کرد بخش اعظم کارکنانش را دورکار می‌کند اما مشابه بسیاری از شرکت‌های تکنولوژی دیگر از پاندمی سود فراوانی برد. آنچه گوگل را در این سال موفق‌تر کرد رشد فروش آگهی آنلاین در پلت‌فرم‌های مختلف آن از جمله یوتیوب بود.

 

 ۸- نتفلیکس؛ قاتل پرده نقره‌ای

 

قرنطینه احتمالا چیزی است که نتفلیکس از آن به‌عنوان رمز موفقیت نام می‌برد. تعطیلی سینماها و سرگرمی‌های فیزیکی سیل تقاضا را به سمت سرویس‌های استریم ویدئو سرازیر کرد و طبیعتا پیشتاز این بازار بیشترین سود را از آن برد. سرویس اشتراک ویدئوی آمریکایی در سال جدید ۳۴ درصد با رشد درآمد مواجه شد و تعداد کاربران آن فقط در آمریکای شمالی ۹ درصد افزایش داشت. استراتژی شرکت برای تولید محتوا در نقاط مختلف جهان حالا برگ برنده آن هم هست. بعید به‌نظر می‌رسد با حضور نتفلیکس دیگر کسی دلش برای سینما تنگ شود.

 

نو آوری هایی که تغییرات عمده ای در سبک زندگی انسان ها از قبیل کسب و کار، تغذیه و کالاهایی که برای گذران زندگی از آنها استفاده می شود، را دچار دگرگونی اساسی می کند، موضوع جدیدی نیست.

نوآوری هایی که تقریبا هر 55 سال یکبار در سطح جهان اتفاق افتاده و انقلابی را ایجاد می کنند، در طول تاریخ قابل مشاهده است. به گونه ای که، نخستین انقلابی که زندگی بشر را دچار دگرگونی اساسی کرد، کشاورزی بود؛ بعد از آن انقلاب چاپ و در پی آن انقلاب صنعتی ظهور پیدا کرد.

 

امروزه با مفهوم انقلاب دیجیتال مواجه هستیم. این مقوله به نوعی انقلاب فناوری هاست، که تحت عنوان فناوری اطلاعات شناخته می شود. این مقوله امکان انتقال بی درنگ متن، صدا و داده های ویدئویی، در هر جای جهان را برای انسان فراهم و همچنین امکان ذخیره آسان داده ها و بازیابی آنها را در هر زمانی، میسر کرده است.

 

سوای این اتفاقات آنچه که امروزه برای دولت ها، جوامع و سیاستگذاران حائز اهمیت است، شناخت روش هایی، برای پیش بینی روندهای فناوری اطلاعات در آینده است. به گونه ای که با در اختیار داشتن نگاهی بلندمدت و علمی بتوانند پیش از وقوع حوادث و شرایط آینده، آنها را پیش بینی کرده و از قبل، خود را برای رویارویی با آنها آماده کنند. رسیدن به چنین نتیجه مطلوبی نیازمند داشتن دیدگاهی مشخص و برنامه ریزی از قبل است که در ادبیات امروز از آن تحت عنوان «آینده نگاری» یاد می شود.

 

با توجه به اهمیت این موضوع دولت ها به ویژه در کشورهای در حال توسعه برای باقی ماندن در عرصه رقابت جهانی و حضور قدرتمند در عرصه های علوم و فناوری باید از تجربیات دولت های موفق صنعتی بهره مند شوند. چنانکه، بسیاری از کشورها مانند کره جنوبی، برزیل و هندوستان در اوایل دهه 80 میلادی با الهام از کشورهای مطرحی مانند ژاپن و آمریکا و بومی سازی تجربیات به دست آمده بر اساس نیازها و زیرساخت ها ی موجود کشورشان اولویت های فناوری خود را تعیین کردند.

 

از این روست که در عصر حاضر همه کشور ها درصددند با شناخت نقش فناوری ارتباطات و اطلاعات به عنوان محور بسیاری از تحولات جهانی و همچنین مطرح کردن آن به عنوان یکی از ابزارها و بسترهای مهم توسعه همه جانبه، از این غافله عقب نمانند. به همین دلیل متصدیان امور مملکتی که خواهان افزایش قدرت و ثروت ملی و بهبود بخشیدن به شاخص های زندگی شهروندان خود هستند، در هزاره سوم به این امر توجه و اهتمام ویژه ای دارند.

 

اما در این میان نباید از این موضوع غافل ماند که فناوری زمانی می تواند به اهداف مورد نظر برسد که درست در زمانی که باید ایجاد شده و زیرساخت ها و بسترهای آن در جامعه آماده شود.

 

پژوهش های بسیاری در این حوزه انجام شده که نتایج همه آنها نشان می دهد کشورهای موفق در این حوزه، فناوری های «امنیت اطلاعات» را از نظر شاخص اثرهای اجتماعی، شاخص اثرهای اقتصادی و شاخص اهمیت، فناوری های برتر آینده شناخته و از آنها بهره گرفته اند.

 

بر اساس این پژوهش ها به طور متوسط فاصله زمانی میان تحقق فناوری و پذیرش و به کارگیری آن در جامعه، حدودا بیش از 5 سال خواهد بود. به گونه ای که تحلیل آینده ‌نگاری ژاپن و چین بیانگر این موضوع است که این کشورها پا را از زمان فراتر نهاده و ابعاد نهفته در مدل توسعه اطلاعاتی را مطالعه و شناسایی کرده و از حالا برای آنها برنامه ریزی می کنند.

 

از این رو، بر اساس اسناد بلندمدت کشورمان در این حوزه که از جمله آن سند چشم‌انداز 1404 است، بر دانش‌بنیان شدن جامعه و دستیابی به یک جامعه اطلاعاتی تاکید فراوانی شده است. از این رو، برای تحقق این امر به زیرساخت ها و به کارگیری فناوری اطلاعات اشاره شده است.

 

با این وجود آنچه در حال حاضر موجود است، چالشهایی مانند نبود قانون جامع، ضعف فرهنگ استفاده، ضعف زیرساخت، و ضعف ابزاری مانند امضای الکترونیکی و ... است که دلیل آن می تواند عدم توجه به آینده پژوهی در این حوزه در سال های گذشته باشد.

 

از این رو، برای اینکه در آینده در مواجهه با فناوری های نوینی مانند 5G دیگر با مشکلات این چنینی مواجه نشویم، ترویج برنامه‌ریزی با رویکرد آینده‌نگاری و بومی‌سازی آن و پایش روندهای جهانی فناوری اطلاعات در تمامی دستگاه ها و نهادهای بخش دولتی و خصوصی و همچنین در نگرش مسوولان و حاکمیت به شدت توصیه می شود.