سه ماه ابتدایی سال 1400 با سرعت بسیار بالایی به پایان رسید و حالا 93 روز از عید گذشته است. طی این مدل اتفاقات بسیاری در حوزه فناوری کشور رخ داده، اتفاقاتی که گاهی مثبت ولی عمدتا منفی بودند و به واسطه این اتفاقات ناخوشایند، گروه زیادی از مردم به دردسر افتادند.
فصل بهار از اخبار مثبت و امیدوارکننده خالی نبود، می‌توان گفت خبر دریافت مجوز اورژانسی برای واکسن کووایران برکت، یکی از مهمترین خبرهایی بود که در سایت آی‌تی‌رسان طی فصل بهار منتشر کردیم. رفع انحصار اینترنت از سمت وزارت ارتباطات و کاهش قیمت تلفن همراه در بازار نیز اتفاقات خوشایندی بودند که در سه ماهه ابتدایی سال تجربه کردیم و البته امیدواریم ادامه پیدا کنند.
اما خاموشی‌های برق و ارتباط آن با استخراج ارز دیجیتال و نامعلوم بودن طرح تولید گوشی‌های داخلی نیز بخشی از اتفاقات منفی بودند که در سه ماهه ابتدایی سال تجربه کردیم.
بی‌شک انتخابات ریاست جمهوری و معرفی سیزدهمین رییس جمهور منتخب مردم، مهمترین اتفاق فصل بهار بود اما ما تلاش داریم به رخدادهای مختلف حوزه فناوری نگاهی داشته باشیم.
در این مطلب می‌خواهیم تا اتفاقات مثبت و منفی فصل بهار سال 1400 را مرور کرده و برنده و بازنده‌های حوزه فناوری در سه ماهه ابتدایی سال را معرفی کنیم، با ما همراه باشید:
برنده: شبکه اجتماعی کلاب هاوس
کلاب هاوس خیلی زود وارد ایران شد و با سرعت نور، محبوبیت بسیاری میان کاربران ایرانی پیدا کرد، شاید بتوان گفت استقبال از کلاب هاوس در ایران بسیار گسترده‌تر از دیگر کشورهای دنیا بود. البته کلاب هاوس تا چندی پیش تنها در نسخه iOS منتشر شده بود و حالا با عرضه نسخه اندروید آن، قطعا کاربران و طرفداران این شبکه اجتماعی چندین برابر افزایش پیدا خواهد کرد.
دلایل زیادی برای محبوبیت چشمگیر کلاب هاوس در ایران مطرح است که ما در مقاله “چرا شبکه اجتماعی کلاب هاوس تا این حد در بین کاربران و مسئولین ایرانی محبوب است؟” به طور کامل در خصوص آن صحبت کردیم، اما جدا از محبوبیت کلاب هاوس، این شبکه اجتماعی در ایران به درگاهی برای گفتگو بی‌پرده نخبگان و صحبت‌های صریح مسئولین سیاسی کشور تبدیل شد.
محدودیت‌های خبری و رسانه‌ای، خط قرمزهای فراوان و تجربیات تلخ بسیار از خبرنگاران، نخبگان و سیاسیون از تبعات برخی سخنانشان، موجب شد تا کلاب هاوس به یک مرجع رسمی برای بازگو کردن بسیاری از مسائلی که در رسانه‌های داخلی اجازه صحبت کردن در آن موارد را ندارید، تبدیل شود.
همچنین در کلاب هاوس مسئولین و نخبگان بی‌واسطه با مسئولین در ارتباط و سیاسیون نیز پاسخگوی این افراد هستند.
کلاب هاوس بدون هیچ حمایتی در مدت کوتاهی توانست بیش از بسیاری از پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی مورد حمایت دولت، میان مردم محبوب شود و حتی مرجع اخبار مهمی از طرف سیاست‌‌مداران باشد.
بازنده: صدا و سیما
صداوسیما به عنوان یک سازمان مستقل از دولت، سیاست‌های غلطی را در پیش می‌گیرد که تنها به انزوا و از دست دادن مخاطبانش منجر می‌شود. رویکرد صداوسیما به خصوص در زمینه شبکه‌های اجتماعی عموما با مخالفت قشر زیادی از مردم جامعه همراه بوده و این مخالفت به جنگی نرم تبدیل شده است. با روی کار آمدن شبکه‌های اجتماعی، صداوسیما مخاطبان بسیاری را از دست داد، همین شبکه‌های اجتماعی در سال‌های اخیر به ابزاری برای بازگو کردن اعتراضات مردم به سیاست‌های کلی صداوسیما و انتقاد به برنامه‌ها و سریال‌های این سازمان تبدیل شده‌اند.
در صداوسیما منفی‌نگری زیادی نسبت به شبکه‌های اجتماعی خارجی وجود دارد و همواره در بخش‌های خبری یا برنامه‌های مختلف، تلاش مضاعفی برای عنوان کردن مضرات و ایجاد فضای منفی در خصوص این شبکه‌ها دیده می‌شود.
با روی کار آمدن کلاب هاوس، صداوسیما و رسانه‌های هم‌سو با این سازمان، مطالب مختلفی در باب تضعیف این شبکه اجتماعی منتشر کردند، همین اقدام در نقطه مقابل باعث شد تا مخالفت‌ها با سیاست‌های صداوسیما و این رسانه‌ها افزایش پیدا کند و کاربران انگیزه مضاعفی برای فعالیت در کلاب هاوس پیدا کنند.
صداوسیما هرگز به شکلی که باید با مردم صادق نبوده و تنها سیاست‌های خود را در پیش گرفته است، بخشی از این سیاست‌ها، تحریم کردن بسیاری از چهره‌های سیاسی و عدم ایجاد فضایی باز برای گفتگو، انتقاد و مذاکره است. به عنوان مثال آذری جهرمی یکی از تحریم شده‌ها از طرف صداوسیماست که در ماه‌ها یا شاید سال‌های اخیر، چهره و صدای او به ندرت از صداوسیما پخش شده است. حتی زمانی که وزیر ارتباطات یک هفته به سیستان و بلوچستان سفر کرد تا شخصا به اجرای طرح‌های ارتباطی در این استان نظارت کند، هیچ خبری در این باره در بخش‌های خبری صداوسیما منتشر نشد.
وزرا و مسئولین ارشد دولتی بارها از این سیاست صداوسیما انتقاد کردند، اما زمانی که انتقاد‌های‌شان بی‌تاثیر بود، به کلاب هاوس روی آوردند تا از ظرفیت این شبکه اجتماعی به عنوان رسانه‌ای برای بازگو کردن مسائل مختلف استفاده کنند.
همچنین صدا و سیما به طور کامل قافیه را به فضای مجازی باخته و حتی برای تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری نیز فضای مجازی نقش گسترده‌تری نسبت به تلویزیون داشت. انتخابات اخیر به طور کامل نشان داده که سیاست‌های صداوسیما در قبال شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی کاملا نادرست بوده و با سرکوب کردن این بخش، تنها خود صداوسیماست که مخاطبانش را از دست می‌دهد.
بازنده: صنعت برق
در اردیبهشت، به طور روزانه برق مناطق مختلف شهری در سراسر کشور قطع شد، این اتفاق هنور در برخی از مناطق ادامه دارد. اگر به سراغ منشا این اتفاق بروید، مانند هر اتفاق ناگوار دیگری که در کشور رخ می‌دهد، هر مسئول روایت مخصوص به خود را از علل قطع برق در کشور دارد.
پیش‌تر به موضوع قطع برق در کشور و ارتباطات آن به استخراج بیت کوین نیز به طور کامل پرداختیم، اما به طور خلاصه باید گفت که قطعی برق در کشور با استخراج ارز دیجیتال، صادرات برق به کشورهای همسایه، خشکسالی و کاهش تولید و فرسودگی زیرساخت تولید و شبکه توزیع برق ارتباط مستقیم دارد.
در هر حالا مدیریت ضعیف صنعت برق در تامین مقدار بار مورد نیاز کشور مشهود است، اما در این میان، بسیاری سعی داشتند این اتفاق را تماما به استخراج ارز دیجیتال ارتباط دهند، طی دو سال اخیر، وزارت نیرو هر زمانی با مشکل توزیع برق مواجه شده این موضوع را به استخراج بیت کوین یا ارزهای دیجیتال ربط داده و استخراج رمزارز‌ها بلاگردان وزارت نیرو شده است.
این در حالی است که محدودیت برق مورد نیاز ماینرها تعیین شده و تمامی استخراج کنندگان قانونی در راستای قوانین وزارت نیرو فعالیت می‌کنند و حتی در بسیاری از مواقع، مجبور به توقف فعالیت خود می‌شوند. بسیاری از فعالین حوزه بلاکچین و ارزهای دیجیتال معتقدند که سازمان توانیر در ارائه اطلاعات و آمارهای مربوط به ماینینگ اغراق می‌کند.
البته در این زمینه نباید تاثیر ماینرهای غیرمجاز را در نظر گرفت، از طرفی نباید فعالیت استخراج‌کنندگان غیر قانونی را به پای تمامی ماینرها نوشت، فردی که فعالیت غیرقانونی می‌کند تکلیفش مشخص است و باید با او برخورد شود، نباید در این زمینه حقوق افرادی که به صورت قانونی در حال فعالیت هستند را ضایع کرد.
بازنده: سرمایه‌گذاران حوزه استخراج ارز دیجیتال
بسیاری از سیاسیون در سخنان خود ایران را مقصد مناسبی برای سرمایه‌گذاری به ویژه در حوزه فناوری می‌دانند، اما واقعیت آن است که ایران به هیچ‌وجه برای سرمایه‌گذاری مناسب نیست و ما طی سال‌های اخیر بسیاری از سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی را از کشور فراری داده‌ایم.
یکی از گروه‌هایی که در فصل بهار دوران سختی را گذراندند و متاسفانه در میان بازنده‌های این فصل قرار می‌گیرند، سرمایه‌گذاران استخراج ارز دیجیتال بودند.
همانطور که گفتیم فعالان حوزه استخراج ارز دیجیتال که سرمایه‌های هنگفتی را برای فعالیت در کشور تامین کرده‌اند، آن دیوار کوتاهی هستند که همه تقصیرها گردن آنها می‌افتد. از زمستان سال گذشته و موضوع کمبود گاز تا امسال و موضوع کمبود برق، همگی به استخراج ارز دیجیتال ارتباط داده می‌شود و این درحالی است که پیش از رشد این صنعت در داخل کشور به کرات شاهد قطع برق یا گاز بوده‌ایم.
سرمایه‌گذاران این حوزه بازیچه دست مسئولین شده‌اند و فعالیت آنها با تصمیمات لحظه‌ای تهدید می‌شود. در ابتدای خرداد رییس جمهور اعلام کرد که استخراج ارز دیجیتال تا پایان شهریور ممنوع است و به همین راحتی سرمایه‌گذاران در این بخش باید منتظر بنشینند تا 6 ماه ابتدایی سال به اتمام برسد تا بتوانند مجددا فعالیت خود را آغاز کنند.
برنده: خریداران تلفن همراه
قیمت تلفن همراه در بهار سال جاری نسبت به زمستان سال گذشته حدود 20 تا 30 درصد ارزان شد، در حال حاضر بسیاری از مدل‌های بازار به پایین‌ترین قیمت خود طی 6 ماه گذشته رسیده‌اند و به طور کلی زمان خوبی برای خرید تلفن همراه است.
دلایل مختلفی موجب شده تا از ابتدای اردیبهشت قیمت تلفن همراه در بازار کشور کاهش یابد، بخشی از این کاهش قیمت، به دلیل بسته بودن مغازه‌ها به خاطر شیوع ویروس کرونا در سراسر کشور بود.
همزمان با پایین آمدن کرکره مغازه‌ها، واردات کالا به کشور متوقف نشد و شرکت‌های وارد کننده در اواخر فروردین و ابتدای اردیبهشت، مقدار زیادی تلفن همراه وارد کشور کردند که موجب شد بازار از تلفن همراه اشباع شود.
حتی بر اساس بررسی‌های صورت گرفته، به تعداد کافی تلفن همراه در بازار وجود دارد و بازار تا دو ماه آینده کاملا تامین است. از طرفی قیمت ارز نیز در سال جدید روندی نزولی داشته و حالا دلار به کانال 23 هزار تومان نزدیک شده است، به این ترتیب، شاهد افت قیمت حدود 20 درصدی در بازار تلفن همراه کشور هستیم.
بازنده: طرح تولید تلفن همراه ایرانی
سال گذشته با تبلیغات بسیار اعلام شد شرکت ایرانی صاایران قرار است تلفن همراه ایرانی تولید کند و بخشی از بازار تلفن همراه در اختیار گوشی‌های باکیفیت و ارزان قیمت ایرانی قرار خواهد گرفت. البته پس از مدت کمی مشخص شد که شرکت صاایران در اصل واردکننده تلفن همراه است و تلفن‌های همراه این برند در چین تولید می‌شوند.
ستار هاشمی، معاون وزیر ارتباطات سال گذشته در مورد ظرفیت تولید گوشی همراه ایرانی و برنامه‌ریزی انجام شده برای سال 1404 گفت: بر اساس اسناد بالادستی و یک هدف برنامه‌ریزی شده، قرار است تا سال 1404 نزدیک به 20 درصد حجم بازار داخلی تلفن همراه را در دست بگیریم. همچنین برنامه داریم تا پایان سال بیش از 400 هزار گوشی داخلی توسط شرکت‌های داخلی تولید کنیم.
مورد دوم حرف‌های معاون وزیر ارتباطات هرگز رخ نداد تا آنکه در فروردین اعلام شد که دولت با حمایت از شرکت‌های ایرانی طرح حمایت از تولید تلفن همراه ایرانی را پیگیری خواهد کرد. طبق اخبار اعلام شد که این حمایت به صورت تامین فضای تولید، تست و ارزیابی محصولات و همچنین ارائه تسهیلات کم‌بهره با یارانه سود برای سرمایه‌گذاری ثابت، سرمایه در گردش و تحقق، توسعه و صادرات محصولات صورت می‌گیرد و شرایط کامل شرکت‌ها برای ورود به این طرح اعلام گردید.
سپس مجددا ستار هاشمی در اردیبهشت در خصوص طرح تولید تلفن همراه ایرانی اعلام کرد: روند شناسایی و تولید تلفن همراه هوشمند، ظرفیت‌سازی در بازار و شناخت عرضه و تقاضا از سال 98 توسط معاونت فناوری و نوآوری وزارت ارتباطات آغاز شده، لازم بود که این اقدامات پیش از تخصیص و راهبری منابع مالی، اقدامات و تعاملات جدی با تمامی بازیگران و ذینفعان حوزه گوشی تلفن همراه صورت بگیرد.
این طرح اهداف مختلفی را پیگیری می‌کند که مهمترین آن تحقق مصوب شورای عالی فضای مجازی مبنی بر اختصاص 20 درصد سهم بازار گوشی‌های هوشمند به تولید داخلی تا سال 1404 است؛ از دیگر اهداف این طرح می‌توان به دستیابی به ارتقای سهم اقتصاد دیجیتال در توسعه ارتباطات، بهره‌مندی اقشار جامعه از ابزارهای نوین ارتباطی، توسعه عدالت ارتباطی با تولید گوشی همراه هوشمند و تبلت از طریق تامین زیرساخت‌های تولید شامل تامین فضای تولید، تست و ارزیابی محصولات و تامین مالی واحدهای تولیدی اشاره کرد.
در حالی که قرار بود در قدم اول 400 هزار تلفن همراه ایرانی تا پایان سال گذشته تولید شود، این اتفاق رخ نداد و حالا وزارت ارتباطات به دنبال برنامه‌ریزی و تعامل با شرکت‌های ایرانی برای تولید تلفن همراه ایرانی است. به این ترتیب در صورتی که قرار بود گوشی‌های ایرانی صاایران به زودی وارد بازار شوند، به نظر می‌رسد فعلا از گوشی ایرانی خبری نیست و مشخص شد تبلیغات پیرامون تولید تلفن همراه در کشور طی سال گذشته بیشتر جنبه تبلیغات و شوآف داشته است.
برنده: وزارت ارتباطات
هر چند در بخش قبلی نقش وزارت ارتباطات در طرح و برنامه‌ریزی ناموفق تولید تولید گوشی ایرانی قابل تامل است، اما این وزارتخانه در روزهای پایانی عمرش در دولت دوازدهم روزهای شلوغی را پشت سر گذاشت. این وزارتخانه طی ماه اخیر طرح دسترسی تمامی روستاهای بالای 20 خانوار به شبکه ملی ارتباطات را محقق کرد، همچنین به تازگی به جهت رفع انحصار اینترنت، مرکز تبادل بین‌المللی شهید فخری‌زاده در منطقه ویژه اقتصادی پیام راه‌اندازی شد.
مهمترین تاثیر ایجاد این مرکز داده، فراهم آوردن شرایط تولید و ارائه محتوای ایرانی از طرف تولیدکنندگان داخلی برای بازار بین‌المللی است. علاوه بر آن اکنون می‌توانیم بخشی از محتوا و داده‌ای که در خارج از کشور تولید می‌شود و در داخل، علاقمند دارد را در داخل کشور میزبانی کنیم. این اتفاق باعث می‌شود علاقمندان به محتوای خارجی خدمات مورد نظرشان را با کیفیت بهتر و قیمت ارزان‌تر دریافت کنند.
وزارت ارتباطات برای شرکت در میتینگ‌های مجازی انتخاباتی 7 گیگابایت اینترنت یک ماهه برای تمامی مردم در نظر گرفت، ضمنا این وزارتخانه تلاش زیادی برای رفع اختلال کلاب هاوس توسط برخی اپراتورها تلفن همراه داشت و حتی دولت خواستار جریمه روزانه 50 میلیارد تومان برای این اپراتورها شد که فعلا دیوان عدالت اداری جهت بررسی بیشتر این حکم را متوقف کرده و جزئیات بیشتری از این موضوع منتشر نشده است.
وزیر ارتباطات در ماه‌های اخیر مجددا با انتقاد از شیوه فیلترینگ سایت‌ها اعلام کرد که فیلترینگ دیگر منسوخ شده، او همچنین اعتراف کرد که وزارت ارتباطات شریک خوبی برای استارتاپ‌ها نیست و سیستم حمایت از کسب و کارهای نوپا باید تغییر کند.
با نگاهی به عملکرد وزارت ارتباطات در سه ماه ابتدایی سال می‌توان این وزارتخانه را در صف برندگان بهار 1400 قرارداد.
برنده: تیم تولید واکسن داخلی کرونا
همزمان با شیوع ویروس کرونا در کشور، متخصصین بیماری‌های تنفسی و ویروس‌شناسی با عظمی جدی فعالیت خود را برای شناسایی ابعاد مختلف این ویروس منحوس و راه‌های مقابله با آن، آغاز کردند. چندی نگذشت که واکسن‌های ایرانی کووایران برکت، پاستور و کوورازی به مرحله کارآزمایی بالینی رسیدند و حالا واکسن کووایران برکت به اولین واکسن کرونا ایرانی تبدیل شده که توانست مجوز وزارت بهداشت برای مصرف اضطراری را دریافت کند.
مراحل کارآزمایی بالینی این واکسن در سه مرحله با نتایج بسیار خوبی همراه بوده و به زودی از این واکسن در طرح ملی واکسیناسیون استفاده می‌شود. طبق اعلام سعید نمکی، وزیر بهداشت و درمان، در مرحله سوم کارآزمایی بالینی واکسن کووبرکت بر روی ۱۴ هزار نفر و واکسن پاستور نیز بر روی ۲۵ هزار نفر تست شد و در نهایت مدارک این مرحله به وزارت بهداشت ارسال گردید.
طبق گفته‌های وزیر بهداشت، امروز نیز مجوز مصرف اضطراری واکسن پاستور صادر خواهد شد. طبق بررسی‌ها، واکسن پاستور 62 درصد قدرت اثرگذاری دارد که چند برابر بیشتر از واکسن آسترازنکا است. واکسن رازی و سیناژن نیز مراحل آزمایش بالینی را پشت‌سر می‌گذارند. به طور کلی هفت واکسن ایرانی در دست تولید هستند که از آنها برای واکسناسیون عمومی در پاییز استفاده می‌شود.
نوشته برنده‌ها و بازنده‌های بهار 1400؛ مروری بر اتفاقات حوزه فناوری ایران در سه ماهه ابتدایی سال اولین بار در اخبار فناوری و موبایل پدیدار شد.
