مدیران معمولا درمورد محصولات خود بدگویی نمیکنند اما سم آلتمن مدیر عامل شرکت هوش مصنوعی باز (Open AI) درمودر مبدل آموزش دیده زایا 3 (GPT-3) اینگونه عمل نکرد و در توییتی نوشت «درمورد GPT-3 بیش از حد هیجان زده شدهاید. این هوش مصنوعی در عین شکوهمندی هنوز نقاط ضعف جدی دارد و گاهی اوقات اشتباهات مضحکی از آن سر می زند» این توییت وی در پاسخ به کسانی بود که GPT-3 را تداعی لحظه پایان یک عصر علمی و تولد دورهای تازه عنوان میکردند.
نرم افزار GPT-3 یا نسل سوم پردازشگرهای زبان به خوبی انسان را شبیه سازی میکند و میتوان این نرم افزار را بهترین نویسنده غیر انسانی دانست. اگر جملهای به این نرمافزار ارائه کنیم و از آن بخواهیم جمله دیگری شبیه به آن بنویسد بدون هیچ نقصی این کار را انجام میدهد. اما این کار را یکی از قابلیتهای ایمیل هم به خوبی انجام میدهد، کاربران توقع بیشتری از این نرمافزار دارند.
آنچه GPT-3 را منحصر به فرد میکند، ۴۵ ترابایت اطلاعاتی است که برای آموزش آن به کار رفته است، یعنی بیشتر از هر نرم افزار دیگری.
از آنجایی که این نرم افزار هرنوع ترکیب ممکن برای کلمات را به خاطر میآورد، درنتیجه به سرعت مراحل آزمون و خطا را برای هر ۱۷۵ میلیارد حالت ممکن انجام میدهد. جالب اینکه این نرم افزار قادر است مهارتهای خود را در زمینههای مرتبط نیز به کار گیرد؛ با توجه به توان ترجمه GPT-3 میتواند همانطور که انگلیسی را به فرانسه تبدیل میکند زبان انگلیسی را نیز به جاوا اسکریپت تبدیل کند. در واقع این نرم افزار در حال یادگیری است؛ اما یادگیری نه به آن صورتی که ما میپنداریم.
این فرایند را نمیتوان هوش یا خلاقیت نامید. در حقیقت GPT-3 از ماهیت آنچه انجام میدهد مطلع نیست؛ این نرمافزار نمیداند که چطور یا چرا تصمیم به تکمیل جملات گرفته است؛ هیچ برداشتی از تجربه انسانی ندارد؛ و قادر به تشخیص این نیست که آیا آنچه مینویسد منطقی است یا غیر منطقی. در واقع GPT-3 الگوی علمی پیروز بر دیگر الگو ها را به ما ارائه میدهد.
در ابتدای پیدایش هوش مصنوعی، ماشینها نمیتوانستند استاد بزرگ شطرنج را شکست دهند. اما زمانی که دادههای آموزشی در اختیار آنها قرار داد شد و آنها به جای «حفظ آنچه دریافتهاند»، به «جستجو همانند یک استاد» پرداختند، توانستند استاد بزرگها را شکست دهند. این روزها دیگر استاد بزرگهای شطرنج قادر به پیروزی نیستند.
دلیل این موضوع قانون مور است، با افزایش تعداد، هزینه نیز بسیار کاهش پیدا میکند. منطق هوش مصنوعی به این صورت است که هرچه دادههای بیشتری مصرف شوند، مدلهای بیشتری شکل میگیرند و هوش مصنوعی از لحاظ کمی انسانها را شکست خواهد داد. اگر افزایش مقیاس را ملاکی برای دستیابی به هوش انسانی بدانیم، بازهم GPT-3 حدود ۱۰۰۰ برابر کوچکتر از مغز ۱۰۰ تریلیون سیناپسی انسان است.
مغز انسان تنها با چند بار مشاهده یک عمل آن را یاد میگیرد. ماشینها هنوز قادر نیستند همانند انسان با تنها چند مثال یا حتی بدون مشاهده نمونه یک عمل را بیاموزند و GPT-3 نیز از این مسئله مستثنی نیست.
آموزش شبکههای عصبی GPT-3 هزینه بر است. مایکروسافت سال گذشته یک میلیارد دلار روی این پروژه سرمایه گذاری کرد. مسئله آلودگی کربنی نیز یکی دیگر از مشکلات پیش روست. حال آنکه یک شبکه عصبی بزرگ با آلودگی کربن پنج خودرو در تمام طول حیاتشان برابری میکند. از همین رو این سوال مطرح میشود که آیا هوش مصنوعی ارزش چنین هزینههایی را دارد؟
اما مسئله اصلی این است که هوش مصنوعی تجاری باید قانونمند شود. این شرکت پیشتر راهاندازی GPT-2 با یک و نیم میلیارد پارامتر را به دلیل ترس از کاربردهای احتمالی به تعویق انداخت. ترس این شرکت بسیار منطقی بود؛ هوش مصنوعی میتواند از گرایشات نژادپرستانه و جنسیت ستیز دادههایی که دریافت میکند تقلید کند.
در عصر خبرهای جعلی، دستگاههایی همچون GPT سلاحهای قدرتمندی محسوب میشوند: سلاح هایی که با انتشار اطلاعات نادرست و تفرقه انداز، رقبای سیاسی را به جان هم بیاندازد.
اجرای موفقیتآمیز مدل ماهواره پارس-۱ در پژوهشگاه فضایی
رئیس پژوهشگاه فضایی ایران از انجام موفقیت آمیز آزمونهای عملکردی مدل تجمیع شده ماهواره سنجشی پارس ۱ خبر داد.
حسین صمیمی اعلام کرد: آزمونهای عملکردی ماهواره سنجشی پارس ۱ در مرکز آزمون و یکپارچهسازی پژوهشگاه فضایی ایران با موفقیت انجام شد.
وی خاطر نشان کرد: آزمون عملکردی ماهواره سنجشی پارس ۱ به صورت مخابراتی، با استفاده از رک بخش زمینی در باندهای S، X و UV، نرمافزار مرکز کنترل ماموریت و نرمافزار دریافت تصویر انجام شد. همچنین از شبیهساز GPS و شبیهساز ایستگاه تعیین موقعیت رادیویی به منظور بررسی عملکرد ماژولهای مرتبط استفاده شد.
صمیمی تاکید کرد: آزمون کارایی المانهای ماهواره مانند چرخ عکسالعملی، مغناطیسسنج، عملگر مغناطیسی، ژیروسکوپ، سنسور خورشید، سنسور ستاره، محمولههای تصویربرداری، سنسورهای حرارتی و... نیز در بسترهای آزمون اختصاصی، پیشتر با موفقیت انجام شده است.
بر اساس اعلام پژوهشگاه فضایی ایران، رییس پژوهشگاه فضایی ماهواره سنجشی پارس ۱ را به عنوان یکی از پروژههای کلیدی پژوهشگاه فضایی ایران، جزء کلاسهای ماهوارههای تصویربرداری دانست که امکان تصویربرداری در شب را میسر میکند.
انتظارات خود را از کاربردهای آینده ماهوارهها اعلام کنید
دبیر ستاد برگزاری هفته جهانی فضا زمان برگزاری هفته جهانی فضا در سال جاری در ایران را مصادف با ۱۳ تا ۱۹ مهر ماه دانست و گفت: در سال جاری به دلیل رعایت پروتکلهای بهداشتی برنامههای این هفته به صورت آنلاین و غیرحضوری برگزار خواهد شد.
سعید قربانی امروز در نشست خبری سازمان فضایی در خصوص هفته جهانی فضا که به صورت لایو اینستاگرام برگزار شد، افزود: هفته جهانی فضا همه ساله از ۴ تا ۱۰ اکتبر برگزار میشود که این زمان در سال جاری مصادف با روزهای ۱۳ تا ۱۹ مهرماه است و به منظور ترویج این علم در میان مردم از سوی همه کشورها برنامههایی را در این راستا برگزار میکنند.
وی نامگذاری روز جهانی فضا را در پی تصویب قطعنامهای در سازمان ملل در سال ۱۹۹۹ دانست و اظهار کرد: هدف از این اقدام ترویج و توسعه دانش فضایی و آشنا کردن مردم و جوانان از نقش فناوری فضایی در زندگی انسانها بر روی زمین و هم افزایی میان کشورهای دارنده فناوری فضایی در راستای استفاده صلح آمیز از این فناوری است.
قربانی به دلایل نامگذاری یک هفته به نام هفته جهانی فضا اشاره کرد و یادآور شد: در روز ۴ اکتبر سال ۱۹۵۷، اسپتونیک - ۱، نخستین ماهواره جهان توسط اتحاد جماهیر شوروی به فضا پرتاب شد و ۱۰ سال بعد در روز ۱۰ اکتبر ۱۹۶۷ آمریکا اولین ماهواره خود را به فضا پرتاب کرد. پیشنهاد برگزاری هفته جهانی فضا از ۴ تا ۱۰ اکتبر به ابتکار اساتید و محققان ایرانی به سازمان ملل پیشنهاد شد و در نهایت این پشنهاد به تصویب رسید.
دبیر ستاد برگزاری هفته جهانی فضا ادامه داد: در این راستا انجمن هفته جهانی فضا هر ساله موضوعی را برای برگزاری رویدادهای هفته جهانی فضا انتخاب میکند تا تمام فعالیتها و رویدادها در سراسر جهان در این هفته پیرامون این شعار برنامهریزی شود.
به گفته وی این انجمن شعار هفته جهانی فضا در سال ۲۰۲۰ (۱۳۹۹) را "ماهوارهها زندگی را بهتر میکنند"، اعلام کرده است.
رییس حوزه ریاست سازمان فضایی با بیان اینکه همواره این سوال مطرح میشود که ماهوارهها چه تحولاتی را میتوانند در زندگی انسان ایجاد کنند، خاطر نشان کرد: با توسعه فناوری فضایی ماهوارهها امروزه به طرق مختلف بر زندگی ما اثر گذارند که از آن جمله میتوان به کاربردهای ماهوارهها در حوزه کشاورزی اشاره کرد که از شناسایی مناطق دارای آفات کشاورزی تا آنالیز میزان رطوبت خاک، هواشناسی و فرسایش خاک کاربرد دارد.
قربانی با اشاره به برنامههای هفته جهانی فضا در ایران توضیح داد: متاسفانه شیوع ویروس کرونا در ایران و جهان، برنامههای این هفته جهانی را تحت تاثیر قرار داده و به دلیل رعایت پروتکلهای بهداشتی کلیه نشستها و کارگاهها به صورت مجازی برگزار خواهد شد
وی با تاکید بر اینکه برنامههای این هفته در ایران بیشتر در محورهای گفتوگو تدارک دیده شده است، ادامه داد: علاوه بر آن مسابقات غیر حضوری نقاشی نیز در سال جاری برگزار خواهد شد.
دبیر ستاد برگزاری هفته جهانی فضا "الو ماهواره" را از دیگر برنامههای این هفته در ایران نام برد و در این باره توضیح داد: هدف از برگزاری این رویداد ایجاد رویکرد آینده نگرانه به خدمات ماهوارهای است؛ از این رو مشارکت کنندگان مصاحبهای با ماهوارهها خواهند داشت و کاربردهای آتی این تجهیزات فضایی را بیان خواهند کرد.
قربانی ثبت رویداد فضایی را از دیگر برنامههای این هفته نام برد و یادآور شد: در این بخش علاقهمندان با مراجعه به سایت سازمان فضایی رویدادهای پیشنهادی خود را در حوزه فضایی ثبت میکنند و ما این رویدادها را با نام آنها درج خواهیم کرد.
اجازه دولت به وزارت ارتباطات برای برخورد شدید با گرانفروشی اپراتورها صادر شد
مهلت ۴۸ ساعته برای بازگرداندن بستهها، تخلف در یکماه برای همراه اول جریمه ۵۱۰ میلیارد تومانی و برای ایرانسل جریمه ۳۳۰ میلیارد تومانی را به همراه خواهد داشت.
وزیر ارتباطات چندی پیش گفته بود، برخورد با تخلف اپراتورها برایشان عبرت آموز خواهد بود و هدف از جریمهها الزام آنها به تعدیل قیمت خدمات به نفع مردم است.
اوپو گوشی هوشمند مجهز به فناوری Li-Fi تولید میکند
برخی منابع ادعا میکنند که شرکت چینی اوپو تولید گوشی هوشمند با فناوری بحثبرانگیز Li-Fi را در دستورکار دارد.
میانبر دسکتاپ Incognito گوگل کروم به نسخه ویندوز اضافه میشود
گزارشهای اخیر نشان میدهد گوگل قصد دارد در ماههای آینده، نسخهی دسکتاپ کروم را به میانبری برای دسترسی مستقیم به حالت Incognito مجهز کند.
فیسبوک در بهار امسال هفت میلیون پست حاوی اطلاعات غلط کووید ۱۹ را حذف کرده است
فیسبوک در بیانیهی مطبوعاتی جدیدش میگوید در بهار ۱۳۹۹ هفتمیلیون پست حاوی اطلاعات غلط از بیماری ویروس کرونا را حذف کرده است و روند حذف پستها همچنان ادامه دارد.
برق برج میلاد مهمترین برج ارتباطی کشور نیم ساعت قطع شد
برق برج میلاد مهمترین برج مخابراتی و ارتباطی کشور امروز (۲۲ مرداد) برای کمتر از نیمساعت از سوی اداره برق تهران قطع شد. اداره برق دلیل این قطعی نیم ساعته را بدهی این برج به شرکت برق اعلام کرده است. این اتفاق در حالی رخ میدهد که با توجه به نصب تجهیزات مخابراتی و ارتباطی و حضور یکی از اصلیترین دیتاسنترهای کشور در این برج و ارائه سرویس از محل برج به برخی از مراکز حساس ارتباطی کشور، این اقدام میتواند موجب اخلال در ارائه سرویسهای آنلاین شود. چندی پیش نیز بهدلیل قطعی چندساعته فیبرنوری شهرداری با خروج دیتاسنتر آسیاتک از مسیر سرویس دهی، تعدادی از سایتهای مهم کشور برای بیش از ۵ ساعت از دسترس خارج شدند.
پس از شیوع ویروس کرونا و اعمال برنامههای فاصلهگذاری اجتماعی بسیاری از بخشهای تجاری برج میلاد تعطیل و درآمدهای این برج نیز با کاهش چشمگیری مواجه شد از سویی تعرفههای این برج برای خدمات عمومی مانند تعرفههای تجاری محاسبه میشود. این درحالی است که مسئولان این برج معتقدند که این برج زیربنایی ۶۳ هکتاری دارد که تمامی این مراکز تجاری نیست و محاسبه نرخ برق براساس تعرفه فرهنگی میتواند کمکی به رفع این مشکل کند.
مشکلی ایجاد نشد
معاون فنی برج میلاد در گفتوگو با پیوست با اعلام اینکه سیستمهای پشتیبانی این برج موجب شد تا مشکلی برای زیرساختهای موجود در برج بهوجود نیاید گفت: «با توجه به حساسیت برج میلاد، زیرساختهای پشتیبانی این برج به گونهای طراحی شده که میتواند برای مدتی قطعی برق را جبران کند؛ اما قطعی برق در این برج در صورت تکرار یا تداوم میتواند خسارتهای جبران ناپذیری به جای بگذارد.»
او ادامه داد: «هر چند UPSهای موجود در برج برای مدتی میتواند جوابگوی برق باشد؛ اما با توجه به آسانسورهای بکارگرفته شده در برج، اگر کسی در آسانسور میماند، میتوانست مشکلزا باشد.»
او تاکید کرد: «از سویی ما به مراکز حساسی از جمله هلالاحمر و اورژانس تهران و دیتاسنتر آسیاتک خدمات ارائه میدهیم و هر گونه اختلال در سرویسدهی میتواند خطرات جبران ناپذیری بهجا بگذارد.»
او با اشاره به اینکه برج میلاد بعد از حرم امام رضا بزرگترین نیروگاه مقیاس کوچک در تولید برق است گفت: «ما به صورت میانگین یک مگاوات به برق شهر بر میگردانیم ولی به دلیل اینکه فرکانس این نیروگاه CCHP با برق شهر هماهنگ است و از طریق آن تولید برق میکند قطعی برق شهر موجب توقف در تولید برق نیز شد.»
مشتریانی که نیامدند
برج مخابراتی میلاد با هدف ارائه خدمات و فرستنده مخابراتی در قلب تهران راهاندازی شد و در ابتدا قرار بود مانند سایر کشورها از این برج برای ارائه خدمات مخابراتی استفاده شود؛ اما تا کنون به صورت محدود از این قابلیت برج استفاده شده است. برج میلاد هماکنون به هلال احمر و اورژانس تهران و سایر مراکز حساس کشور ارائه خدمت میکند اما با توجه به ارتفاع این برج از خدمات مخابراتی آن، شرکتها ارائهدهنده خدمات مخابرات و شرکتهای FCP نمیتوانند بهرهمند شود.
امکان ارائه خدمات در ارتفاع بیش از ۴۰۰ متر فقط از طریق برودکست وجود دارد و این امکان هماکنون فقط در اختیار صداوسیما است. سرویس برودکست یا همان فرکانس ۷۰۰ و ۸۰۰ که به صورت اختصاصی در اختیار صدا و سیماست. با وجود اینکه برج میلاد بارها به صدا و سیما پیشنهاد کرده که از این قابلیت برج میلاد استفاده کنند و خدمات برودکست خود را به این برج منتقل کند اما این سازمان تا کنون اقدامی در این زمینه انجام نداده است.
جزئیات سند مقابله با انحصار کسب و کارها در فضای مجازی
معاون مرکز ملی فضای مجازی با تاکید بر لزوم مقابله با انحصار کسب و کارها در فضای مجازی گفت: انحصارهایی در فضای مجازی درحال شکل گیری است که باعث از بین رفتن نظم بازار و ضرر کاربران می شود.
سند سیاستها و الزامات کلان حمایت از رقابت و مقابله با انحصار سکوهای فضای مجازی هفتم مردادماه امسال به دستور رئیس جمهور توسط دبیر شورای عالی فضای مجازی ابلاغ شد.
این سند از آن جهت دارای اهمیت است که با توجه به توسعه اقتصاد سکویی (پلتفرم) در دنیا و نیز به واسطه ویژگیهای منحصر به فرد پلتفرمها از جمله کنترل قابل توجه بر کلان دادهها و بهره گیری از اثرات قدرتمند شبکه ای، نگرانیهای جدی در خصوص شکل گیری و تقویت انحصار، کاهش رقابت پذیری و افزایش موانع ورود به بازار برای کسب و کارهای نوپا در این زمینه وجود دارد.
پلتفرم (سکو) به بستر نرمافزاری یا سختافزاری گفته میشود که بهعنوان زیرساخت اجرا یا توسعه در یک سامانه استفاده میشود. بر اساس این تعریف، در حوزههای فناوری و کسب و کار اینترنتی، پلتفرم بستری فناورانه است که میتواند تعامل دوسویهای و یا چندسویه را مدیریت کند و به همین دلیل شبکههای اجتماعی، پیام رسان ها و سایتهای تجاری آنلاین به نوعی پلتفرم محسوب میشوند.
با این وجود بررسیهای جهانی نشان میدهد که موضوع ایجاد انحصار در فضای کسب و کار سکوهای فضای مجازی و نحوه مواجهه با آن به یک دغدغه برای کشورها تبدیل شده است. به همین دلیل قانونگذاری و تنظیمگری در حوزه تقویت رقابت و مقابله با انحصار، تقریباً در اکثر کشورهای دنیا از دو سال پیش با جدیت آغاز شده است.
از این رو در داخل کشور نیز با توجه به روند رو به افزایش چالشها، پروندهها و منازعات مرتبط با شکلگیری انحصار یا بروز و ظهور رفتارهای ضد رقابتی در بازار کسب و کارهای فضای مجازی، سند سیاستها و الزامات کلان حمایت از سکوهای فضای مجازی و مقابله با انحصار در این حوزه تدوین شده است.
این سند با هدف تضمین حفاظت حداکثری از حقوق کسب و کارها و برنامهریزی همهجانبه برای بهبود شرایط آنها در فضای مجازی تدوین شده است تا با مقابله با شکل گیری انحصار در بازار سکوهای فضای مجازی، موانع ورود کسب وکارهای نوپا به بازار سکوها کاهش یابد.
در این زمینه ابوالحسن فیروزآبادی رئیس مرکز ملی فضای مجازی گفته است: «مفاد سند، مصادیق اقدامات ضد رقابتی در بازار کسب و کارهای فضای مجازی را روشن ساخته، از طریق ایجاد و ارتقا شفافیت، ارائه دهندگان خدمات سکو را از تبعیض قائل شدن میان کسب و کارهای بهره بردار منع کرده، با سو استفاده از قدرت و موقعیت بازار برای محدودسازی رقبا مقابله کرده و ادغامها و تملکهایی که انحصار را تقویت میکنند، محدود خواهد ساخت.»
در همین رابطه سید هادی سجادی، دبیر کمیسیون عالی تنظیم مقررات و معاون امور اقتصادی و تنظیم مقررات مرکز ملی فضای مجازی در خصوص ابلاغ و انتشار «سند سیاستها و الزامات کلان حمایت از رقابت و مقابله با انحصار سکوهای فضای مجازی» به سوالات پاسخ داد.
متن این گفتگو به شرح زیر است.
* به عنوان نخستین سوال، سند الزامات کلان حمایت از رقابت پلتفرمها و جلوگیری از انحصار در فضای پلتفرمی کشور، شامل چه مواردی است و چه سازوکارهایی برای جلوگیری از انحصار در این مصوبه درنظر گرفته شده است؟
این سند با هدف تقویت فضای رقابتی، رفع انحصارهای موجود، جلوگیری از ایجاد انحصارهای جدید و ممانعت از ارتکاب اعمال ضدرقابتی توسط سکوهای فعال در فضای مجازی کشور تدوین شده است.
با توجه به اینکه فصل نهم قانون اجرای سیاستهای کلی اصل ۴۴ با عنوان «تسهیل رقابت و منع انحصار»، یک قانون مناسب و قدرتمند در زمینه مقابله با انحصار است و در مقایسه با بسیاری از کشورها قانون پیشرو و کاملی به شمار میآید، ما در سند تدوین شده دغدغه اصلی مان تبیین و تشریح مصادیق بروز رفتارهای ضدرقابتی یا ایجاد انحصار در فضای مجازی بوده است تا به عنوان پشتیبان قانون فعلی، راه را برای شورای رقابت و بقیه تنظیم گران این حوزه روشن سازد.
اهم موضوعاتی که به آن پرداختهایم شامل مباحثی چون مقابله با باندلینگ های غیر موجه و سو استفاده از موقعیت مسلط در بازار، مباحث بی طرفی سکویی و بی طرفی دستگاهی، لزوم شفافیت الگوریتمی، الزامات ادغام و تملک و توسعه افقی و عمودی کسب وکارها، الزامات سکوها در برابر کسب و کارهای بهره مند مانند عدم تحمیل بندهای قراردادی ناعادلانه و الزمات سکوها در برابر کاربران مانند موضوعات مرتبط با حفاظت از داده بوده است.
از سوی دیگر در این سند بندهایی وجود دارد مبنی بر اینکه شورای رقابت، تعاریف و معیارهای خود را متناسب با الزامات و ویژگیهای فضای مجازی بازنگری کند، مثلاً در تعریف بازار مرتبط، تعریف استاندارد رفاه مشتری یا تشخیص نشانههای بروز انحصار در بازار، عواملی چون اثرات شبکه ای مستقیم و غیرمستقیم و میزان دادههای در اختیار سکوها را نیز لحاظ کند.
* این مصوبه دقیقاً شامل چه پلتفرمهایی میشود و هم اکنون به کدام دسته از بازیگران فضای مجازی و کسب و کارها ابلاغ شده است؟
این مصوبه تمامی سکوهای فعال بر بستر فضای مجازی را شامل میشود، چه آنهایی که در بازارهای دوسویه فعالیت میکنند و چه آنها که بازارهای چندسویه را هدف گرفتهاند.
مخاطب اصلی این سند شورا و مرکز ملی رقابت است که سند به آن ابلاغ شده است، اما سایر تنظیم گران فعال در کشور علاوه بر اینکه در تدوین سند مشارکت فعال داشتهاند، ملزم به رعایت آن نیز هستند.
* هدف از تدوین این سند چیست و آیا برای ساماندهی فضای کسب و کارهای بومی در مقابل کسب و کارهای خارجی فضای مجازی، برنامه مشخص و قوانینی تدوین شده است؟
هدف سند به طور واضح این است که از ثبات بازار کسب و کارهای سکویی فضای مجازی صیانت کند و موانع ورود را برای بازیگران نوپا کاهش دهد. وقتی این هدف محقق شود، خود به خود کاربران سکوها هم به واسطه فضای رقابتی ایجاد شده، از مضرات و مخاطرات ایجاد انحصار در امان خواهند ماند.
در مواردی تنها یک بازیگر فعال در برخی حوزهها داریم که سند در این مورد هم کارگشا خواهد بود؛ زیرا تکیه ما در تدوین سند بروز و ارتکاب اقدام غیررقابتی بوده است و مصادیق این اقدامات هم تبیین شده است، لذا حتی یک بازیگر منفرد و منحصر در یک بازار مشخص هم به طور مثال نمیتواند بندهای قراردادی را به کسب و کارهای بهره بردار تحمیل کند یا اینکه به صورت بی رویه اقدام به توسعه فعالیت خود در سایر لایههای زنجیره تأمین کند.
هدف مهم دیگر سند این است که معیارها و ویژگیهای رقابت در بازار کسب وکارهای فضای مجازی و وجوه تمایز آنها با کسب وکارهای فضای سنتی را در جهت مواجهه با چالش شکل گیری انحصار در این فضا، در اختیار متولی و تنظیم گر رقابت کشور، یعنی شورای رقابت قرار دهد.
از طرفی در این سند، لزوم تنظیم گری پیشینی نیز مورد تأکید قرار گرفته است. زیرا همانطور که میدانید در بازار سکوهای فضای مجازی به واسطه ویژگیهایی چون صرفه اقتصادی قابل توجه توسعه مقیاس و توسعه قلمرو، وجود اثرات شبکه ای قدرتمند، قدرت حاصل از در اختیارگیری کلان دادهها و امکان ایجاد وابستگی در کاربران و دشواری جابهجایی میان سکوها برای کاربر، اولاً انحصارها به سرعت شکل میگیرند و ثانیاً اگر بازیگری به قدرت انحصاری دست یابد، بازگرداندن بازار به مسیر ثبات و سلامت و از میان برداشتن این انحصار بسیار دشوار خواهد بود.
لذا در سند سیاستها و الزامات کلان حمایت از رقابت و مقابله با انحصار سکوهای فضای مجازی به طور مثال بر لزوم فعال سازی رویههای تحقیق و تفحص شورای رقابت و لزوم گزارش گیری های منظم تأکید کردهایم تا تنظیم گری پیشینی در مقابل تنظیم گری پسینی تقویت شود.
* برای جلوگیری از انحصار پلتفرمهای خارجی در این سند چه قوانینی در نظر گرفته شده و چه شرایطی وضع شده است؟ آیا این پلتفرمها ملزم به اخذ مجوز و یا تاسیس دفتر نمایندگی در ایران خواهند شد؟
اگرچه تمامی الزامات این سند در خصوص سکوهای خارجی نیز صادق و برقرار است اما تمرکز سند بیشتر بر سکوهای داخلی و تنظیم گری آنها بوده است، چرا که با موارد بسیاری مواجه شده بودیم که انحصارهایی در حال شکل گیری است که در نهایت به از میان رفتن نظم بازار و متضرر شدن کاربران خواهد انجامید.
البته واقفیم که موضوع انحصار سکوهای خارجی در کشور و خروج حجم عظیمی از دادههای کاربران از کشور بسیار حائز اهمیت و بعضاً مخاطره برانگیز است اما همان گونه که میدانید تعیین تکلیف در این خصوص مستلزم اقدامات جدی در حوزههای دیگری مانند بحث تقویت دیپلماسی و رایزنیهای بین المللی در جهت قانونمندسازی فعالیت این سکوها و همچنین وضع قوانین و مقررات مرتبط، مانند آنچه اخیراً در پارلمان ترکیه تصویب شده، است.
* با توجه به اینکه این سند با توجه به بررسی وضعیت کسب و کارهای فضای مجازی در کشور تدوین شده، نتایج این بررسی چه بوده است؟ کدام کسب و کارها بیشتر با مقوله انحصار مواجه هستند و تهدیدات ناشی از انحصار مربوط به کدام کسب وکارها است؟
همان طور که میدانید موضوع شکل گیری مدلهای کسب و کار سکویی در کشور ما قدمت خیلی زیادی ندارد اما در همین مدت اندک برخی از بازیگران این عرصه چنان قدرت گرفتهاند که میتوان گفت رقابت با آنها دیگر تقریباً غیرممکن است. این موضوع میتواند آسیبهای بسیاری را متوجه کاربران سکوها، چه عموم مردم و چه کسب و کارهای بهره بردار کند.
وقتی یک پلتفرم به انحصار دست یافت و در کاربران ایجاد وابستگی کرد دیگر نه برای افزایش قیمت ارائه خدمات مانعی بر سر راهش است و نه اینکه الزامی برای ارتقاء یا حتی حفظ کیفیت خدمات و محصولات خود دارد.
با مواردی مواجه شدهایم که پلتفرم، بندهای قراردادی ناعادلانه را به کسب و کارهای بهره بردار تحمیل کرده، مثلاً آنها را از ارائه خدمت در سایر سکوها منع کرده یا اینکه در الگوریتمهای رتبه بندی خود، شفافیت لازم را نداشته و میان کسب وکارهایی که خود منفعتی از آنها داشته با سایر کسب و کارها، تبعیض قائل شده است.
شاید در وهله اول مواردی در خصوص سکوهای ارائه دهنده خدمات حمل و نقل یا ارائه دهنده خدمات رستوران و غذا توجه ما را به خود جلب کرد اما با بررسیهای بیشتر متوجه شدیم در خیلی از بازارها و حوزههای دیگر هم این مسائل وجود دارد. مثلاً در میان سکوهای فعال در بازارهای برنامکهای دستگاههای هوشمند (اپلیکیشنها) یا بازارگاه های همتا به همتا هم مسائل غیررقابتی فراوانی مشاهده شده که مواردی از آنها به شورای رقابت هم ارجاع شده است.
* وضعیت پلتفرمهای بومی پس از این مصوبه، چگونه خواهد بود و این سند از چه زمانی قابلیت اجرا دارد؟
نکته حائز اهمیت این است که در سراسر دنیا، لزوم چاره اندیشی در خصوص مسأله بروز انحصار در بازار سکوهای فضای مجازی به یک دغدغه تبدیل شده است.
بسیاری کشورها بررسیهای خود را شروع کردهاند، مثل ما کارگروه تشکیل داده و الزاماتی وضع کردهاند. مثلاً در جدیدترین رخداد این حوزه در تاریخ ۸ مرداد کمیته ضد انحصار کنگره آمریکا مدیران عامل چهار غول فناوری یعنی گوگل، فیسبوک، آمازون و اپل را فراخوانده و در یک جلسه ۵ ساعته آنها را به مواردی از رفتارهای انحصارطلبانه و ضدرقابتی محکوم کرده و از آنها توضیح خواسته است. لذا باید توجه کرد که این خطر در همه دنیا حس شده و لزوم پرسش گری و مطالبه گری احساس شده است.
خوشبختانه ما در این حوزه به موقع عمل کردهایم و انتشار این سند گام خوبی است که دغدغه مندی ما را نشان میدهد. اینجا لازم است از دکتر شیوا رئیس شورای رقابت و همکارانشان بابت اینکه در کارگروهی که برای نهایی سازی سند تشکیل شد مشارکت فعال داشتند تشکر کنم که ما را خالصانه یاری کردند.
سند پس از اینکه در کمیسیون عالی تنظیم مقررات مرکز ملی فضای مجازی طرح شد و در کارگروه مذکور، اصلاح و نهایی شد با دستور ریاست جمهور ابلاغ شده و در اختیار شورای رقابت قرار گرفته است. البته باید بگویم با توجه به همکاری خوبی که شکل گرفته تا همین حالا هم مفاد سند در تصمیم گیری های شورای رقابت مدنظر قرار گرفته است.
این نکته نیز مهم است که مطابق این سند، کارگروهی که در مرکز ملی فضای مجازی با مشارکت مرکز ملی رقابت، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزارت صنعت، معدن و تجارت، سازمان تنظیم مقررات، صدا و سیما، سازمان نظام صنفی رایانهای و اتحادیه کسب و کارهای اینترنتی تشکیل دادهایم، به عنوان بازوی مشورتی شورای رقابت به فعالیت خود ادامه میدهد و سند را هم در بازههای زمانی مشخص بازنگری میکند که اگر نیاز به اصلاح یا به روز رسانی بود، اقدام شود.
آزمایشگاه تخصصی مودم VDSL در پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات راه اندازی شد
این فعالیت پژوهشی از ابتدای سال ۱۳۹۸ آغاز و پس از مطالعه استانداردها و مستندات فنی موجود در این زمینه، امسال -در سال جهش تولید - با همت و تلاش کارشناسان اداره آزمایشگاه فناوری ارتباطات به بهره برداری رسید.
بنا بر این گزارش، به منظور راه انداری این آزمایشگاه، قابلیتهای تجهیزات موجود در آزمایشگاه ADSL که در سالهای پیش در پژوهشگاه ایجاد شده بود، بررسی و با طراحی بستر مناسب برای آزمون، امکان ارتقای شرح خدمات آزمایشگاه موجود برای ایجاد آزمایشگاه آزمون VDSLمیسر شد.
با افزایش سرعت شبكه هاي اینترنتی، كاربران تمايل دارند تا از خدمات و سرويسهاي جدید ارایه شده در اين شبكه ها با سرعت بالا استفاده كنند، لذا كيفيت و كارآمدي تجهيزات مورد استفاده در اينگونه شبكهها از اهميت بسیار بالایی برخوردار می باشد. با توجه به استفاده روزافزون از مودم VDSL در دنیا و رویکرد وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و شرکت مخابرات ایران در ارتقای تجهیزات و خدمات اینترنت ثابت به VDSL و توجه تولید کنندگان داخلی به تولید این محصول و همچنین واردات روز افزون آن، نیاز به آزمایشگاهی برای سنجش عملکرد، کارایی و تطابق این محصول با استانداردهای روز دنیا وجود داشت، لذا این آزمایشگاه جهت آزمون تجهیزات وارداتی و تولید داخل و ارائه مشاوره و همکاری فنی و پژوهشی با شرکتهای تولیدی داخلی آمادگی راه اندازی گردید و اینک آماده ارائه خدمات به مشتریان می باشد.
شایان ذکر است طی سالهای گذشته بیش از ۹۰ مدل انواع ADSL در این آزمایشگاه تحت آزمون قرار گرفته است.