ماه گرفتگی های سال جاری چنگی به دل نخواهند زد و تنها در ۱۱ فوریه پدیده پنامبرال و ماه گرفتگی جزئی را در ۷ام آگوست خواهیم داشت. اما وضعیت برای کسوف های امسال بهتر خواهد بود و در ۲۶ فوریه کسوف حلقوی را در نیمکره جنوبی خواهیم داشت و در ۲۱ ام آگوست نیز در ایالات متحده مردم شاهد خورشید گرفتگی کامل خواهند بود.

در لیست وقایع طبیعی دیدنی حتمی نامی از کسوف و خسوف دیده می شود. نهایتا تا ۷ عدد از این وقایع در یک سال روی خواهد داد با این حال در سال ۱۹۸۲ برای آخرین بار شاهد ۷ گرفتگی در یک سال بوده ایم. کمترین میزان ممکن نیز ۴ دفعه است، درست مانند وضعیت فعلی در سال ۲۰۱۷٫ هیچ از از خسوف های امسال کامل نخواهد بود ( با این حال در سال ۲۰۱۸ دو ماه گرفتگی کامل خواهیم داشت). اما هر دو پدیده کسوف امسال مرکزی هستند، یکی از آن ها حلقوی و دیگری نیز کامل.

چرا کسوف و خسوف روی می دهد؟

خورشید گرفتی و یا کسوف که در شکل سمت چپ قرار گرفته است تنها در روز ماه نو (اولین روز ماه) روی خواهد داد، زمانی که دیسک ماه مستقیما از میان ما و خورشید عبور خواهد کرد. بالعکس ماه گرفتگی و یا خسوف در زمان ماه کامل روی می دهد، زمانی که ماه از سایه ی زمین عبور می کند.

این نوع قرار گیری اجسام نجومی در هر ماه کامل یا ماه نو اتفاق نمی افتند زیرا مدار ماه نزدیک به ۵ درجه نسبت به مدار گردش زمین زاویه دارد. تنها هر از گاهی زمین، ماه و خورشید در خطی برابر با یکدیگر قرار می گیرند که منجر به پدیده خسوف یا کسوف خواهند شد.

سه نوع ماه گرفتی وجود دارد (کامل، جزئی و پنامبرال) که بستگی به این دارد که ماه کامل چگونه در Umbra یا بخش مرکزی سایه ی تاریک سیاره ما قرار گیرد.

اگر ماه تا مرکز این سایه برود ما شاهد خسوف کامل خواهیم بود که به ندرت وارد فاز های جزئی شده و تمام می شود. در سپتامبر ۲۰۱۵ خسوفی شکل گرفت که به صورت گسترده قابل مشاهده بود، که آخرین ماه گرفتگی کامل از سری ۴ تایی ماه گرفتگی های کامل بود که از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۵ ادامه داشتند، این نوع خسوف های کامل پی در پی نادر هستند و نمونه قبلی از آن ها در سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۴ روی داد و دفعه بعدی آن نیز در سال ۲۰۳۲ آغاز خواهد شد.

اگر تنها بخشی از ماه درون اومبرا (Umbra) قرار گیرد تنها فاز های جزئی خسوف روی می دهد. و اگر ماه تنها در مرز بیرونی اومبرا قرار گیرد همچنان سایه ای از سایه تاریک زمین بر ماه افکنده خواهد شد. هر دو این پدیده ها را در سال ۲۰۱۷ شاهد خواهیم بود/

خوشبختانه تمامی پدیده های خسوف در هر نقطه از زمین که ماه در بالای افق قرار دارد قابل مشاهده هستند (البته بحث شانس نیز در میان است، در هر صورت برای مشاهده آسمان می بایست صاف باشد).

با این حال دیدن کسوف ها کمی سخت تر است زیرا ماه سایه کوچک تری بر روی خورشید می اندازد. اگر ماه کاملا خورشید را بپوشاند، کسوف کامل در نظر گرفته می شود. هنگامی که کل کره خورشید توسط ماه پوشانده می شود تنها تشعشعات سفید رنگ آن از کناره ها قابل مشاهده هستند که ثانیه ها و گاها چندین دقیقه بدین صورت باقی می مانند. در نوامبر ۲۰۱۳، تعداد زیادی از تماشاگران در بخش دور افتاده ای از کنیا جمع شدند تا تنها ۱۱ ثانیه از خورشید گرفتگی کامل را مشاهده کنند.

کسوف کامل را تنها می تواند در خط باریکی در سطح زمین مشاهده کرد که عموما ۱۶۰ کیلومتر عرض خواهد داشت.در بیرون از آن خط نیمی از نیمکره ای که در روز به سر می برند می توانند کسوف جزئی را مشاهده کنند.

برخی از اوقات ماه کاملا در جلو خورشید قرار می گیرد ولی به طول کامل آن را پوشش نمی دهد به این پدیده کسوف حلقوی می گویند. دلیل نام گذاری آن هم به این دلیل است که شما حلقه ای از نور خورشید را حول ماه که در مرکز خورشید واقع شده است خواهید دید.  میدان دید کسوف حلقه ای نیز بسیار باریک است و رصد کنندگانی که خارج از آن هستند نیز تنها کسوف جزئی را خواهند دید.

چهار پدیده گرفتگی در سال ۲۰۱۷

۱۱ فوریه: ماه گرفتگی پنامبرال

طی این پدیده هیچ بخشی از ماه وارد اومبرا نمی شود. در ۱۰ فوریه  امسال پدیده روی می دهد (برای آمریکای شمالی بهترین خسوف پنامبرال روی خواهد داد زیرا بخش شمالی ماه اومبرا را در فاصله ۱۰۰ کیلومتری رد خواهد کرد.

افرادی که در بخش شرقی آمریکای شمالی و تمام بخش های مرکزی و جنوبی آمریکا هستند در موقعیت خوبی قرار دارند. در بخش شمال غربی ایالت متحده کل پدیده قابل مشاهده خواهد بود و خسوف میانی در سال ۷:۴۴ دقیقه بعد از ظهر به وقت استاندارد شرقی روی خواهد داد. کمی غرب تر  خسوف هنگام و سریعا پس از بالا آمدن ماه روی می دهد و در بخش غربی دور قبل از بالا آمدن ماه این پدیده روی خواهد داد. در اروپا، آفریقا و آسیای شرقی این خسوف صبح هنگام ۱۱ فوریه هنگامی که ماه در بالای آسمان قرار گرفته است قابل مشاهده خواهد بود.

۲۶ فوریه: خورشید گرفتگی حلقوی

جای تعجبی ندارد که پس از ماه گرفتگی (در ماه کامل) دو هفته بعد یک پدیده کسوف (در ماه نو) روی دهد. در ۲۶ ام فوریه سال جاری در خطی باریک (نهایتا با عرض ۳۱ کیلومتر) می توان خورشید گرفتگی حلقوی را مشاهده نمود. این خط میانی از مرز جنوب شیلی و آرژانتین، اقیانوسیه جنوبی، آنگولا و مرز زامبیا و کنگو عبور خواهد کرد.

این کسوف بسیار نزدیک به یک کسوف کامل خواهد بود (۹۸٫۵ درصد از خورشید پوشیده خواهد بود) زیرا ماه تنها ۵ روز تا حضیض فاصله خواهد داشت. حداکثر حالت این پدیده در ساعت ۱۳:۳۸   به وقت جهانی در آمریکای جنوبی و ۱۶:۲۸ وقت جهانی در آفریقا خواهد بود.

بخش های عظیمی از آمریکای جنوبی، آفریقا و قطب جنوب قادر خواهند بود کسوف جزئی را مشاهده کنند.

۷ ام آگوست: ماه گرفتگی جزئی

افرادی که در آمریکای شمالی هستند از تماشای این پدیده محروم خواهند بود اما آن دسته که در اروپای شرقی، آفریقا و تمام آسیا و استرالیا قرار گرفته اند می توانند به خوبی این پدیده را تماشا کنند.

بخش جنوبی ماه از درون اومبرا عبور خواهد کرد که نزدیک به یک چهارم در درون آن خواهد رفت. خسوف میانی در ساعت ۱۸:۲۰ به وقت جهانی روی خواهد داد. این پدیده  قریب به دو ساعت به طول خواهد انجامید. در قبل و بعد از این پدیده اگر مجهز هستید حواستان به سایه های پنامبرال در بخش جنوبی ماه باشد. می توانید تقریبا در ۳۰ دقیقه قبل و بعد از پدیده خسوف سایه های پنامبرال را در ماه مشاهده کنید.

۲۱ آگوست: کسوف کامل

آخرین و خاص ترین پدیده گرفتگی امسال. هنگامی که ماه خورشید را در بر می گیرد، خط باریک کسوف کامل می تواند در هر نقطه ای از زمین واقع شود که اغلب در نواحی دور دست خواهد بود. اما پدیده امسال برای بسیاری از مردم قابل دسترسی خواهد بود زیرا خط باریک کسوف کامل که ۷۰ مایل عرض خواهد داشت از اقیانوس آرام تا اطلس و آمریکا کشیده خواهد شد. سایه کامل ماه از سال ۱۹۹۱ (در هاوایی) تا کنون هرگز ار قاره آمریکا و یا هر یک از۴۸ ایالت مجاور آن از سال ۱۹۷۹ تا به کنون عبور نکرده است. علاوه بر این از سال ۱۹۱۸ تا به کنون کسوف کاملی از یک خشکی به خشکی دیگری عبور نکرده است!)

این پدیده به خصوص زمان متوسطی خواهد داشت و تقریبا ۲٫۳/۴ دقیقه کسوف کامل خواهد داشت.  مسیر آن از ۱۴ ایالت عبور خواهد کرد. این خط از خط ساحلی شمال اورگون مرکزی در اواسط صبح عبور خواهد کرد و با سرعت تقریبی ۱ مایل در هر ۲ ثانیه به سمت شرق می رود و از ایداهو مرکزی، وایومینگ، نابراسکا و میوزی عبور خواهد کرد. (کسوف کامل در بخش جنوبی کاربوندال، ایلینوز بیشترین زمان را خواهد داشت). این نوار تاریک مسیر خود را در تنسی و کارولینای جنوبی ادامه خواهد داد و در اواسط بعد از ظهر از ایالت های مرکزی خارج و به سواحل اقیانوس اطلس در شمال شرقی چارلزتون خواهد رسید. بخش غیر قابل دسترسی از مونتانای جنوبی نیز در مسیر آن قرار خواهد داشت علاوه بر بخشی قابل دسترس در گوشه جنوب غربی آیوا.

تمام این نقاط به یک میزان شانس دیدن کسوف کامل را ندارند. هواشناس کانادایی، جی اندرسون بر اساس سوابق پوشش های ابری، به وضعیت آسمان صاف در روز کسوف نگاهی کرده است. طبق گفته های او بهترین شرایط جوی برای تماشای این پدیده بخشی دور دست در شمال اورگون مرکزی و نواری بزرگ که از نابراسکا تا تنسی کشیده می شود خواهد بود.

در همین حال تمام افرادی که در آمریکای شمالی قرار دارند کسوف جزئی را تجربه خواهند کرد. به عنوان مثال در لوس آنجلس و یا بوستون ماه ۶۰ درصد از خورشید را می پوشاند، در میامی ۷۸ درصد، در شیکاگو ۸۷ درصد و در سیاتل یا دنور این میزان به ۹۲ درصد خواهد رسید.

آیا شما هم مثل من منتظر این پدیده ها هستید که بتوانید به هر طریقی که شده آن ها را رصد کنید؟ اگر تا کنون خورشید گرفتگی را تجربه کرده باشید مطمئنا آرزو دارید که یکی از این رویداد ها امسال بر آسمان ایران نیز پوشش داده شود. نظر خود را در این باره با گویا آی تی در میان بگذارید و این مطلب را برای اطلاع عموم روی شبکه های اجتماعی نشر دهید.

منبع: skyandtelescope.com

رصد خانه استراتسفریک ناسا برای مطالعات نجومی، مبتنی بر مادون قرمز (SOFIA)  ساخته شده که بر روی بدنه هواپیما بوئینگ ۷۴۷SP توسعه یافته است. این رصد خانه هم اکنون به عنوان بزرگترین رصد خانه هوایی دنیا شناخته می شود.

در درون این هواپیما تلسکوپی بازتاب دهنده با قطر ۲٫۵ متری وجود دارد که با استفاده از طول موج های مادون قرمز به منجمان امکان مطالعه بر روی انواع اجسام و پدیده های آسمانی از جمله تولد ستاره ها، تشکیل سیستم های ستاره ای جدید، تشکیل سیاه چاله ها و غیره را می دهد. دوربین ها، طیف سنج ها و فوتومتر های درون SOFIA همگی با طول موج مادون قرمز کار می کنند که به دانشمندان مستقر در آن امکان مطالعه بر روی منظومه شمسی را می دهند.

پس از رویت آب در Europa توسط تلسکوپ هابل، SOFIA  به زودی قرار است ماموریت بررسی  ماه سیاره نپتون یعنی تریتون را عهده بگیرد. داده های بدست آمده از سیاره نپتون نشانه هایی از فعالیت آتشفشانی در تریتون به دست داده اند.

برنامه هایی در خصوص اجرای کمپین رصد کردن در سال ۲۰۱۷ برای SOFIA در نظر گرفته شده است. نیمی از زمان این برنامه صرف مطالعه بر روی دنباله دار ها و سیارک هایی که حول دیگر ستاره ها و ابر سیاه چاله ها می گردند می شود در حالی که نیم دیگر آن صرف مطالعه نحوه تشکیل ستاره ها و مدیوم های بین ستاره ای می شود.

آیا تا کنون چیزی در مورد رصد خانه های هوایی شنیده بودید؟ جالب است که بسیاری از تحقیقات آسمانی مهم توسط این رصد خانه ها به بار می نشیند. مثلا مساله مهم تولد ستارگان چیزی است که برای من خیلی جذاب است و این را هم باید بدانیم که توسط این گونه رصد خانه هاست که این رویداد های مهم ثبت می شوند. نظر خود را با گویا آی تی در میان بگذارید و با انتشار این مطلب، به توسعه دانش فضا و نجوم شناسی کاربران دنیای مجازی کمک کنید.

منبع: astronomy

باز آلدرین، چارلی دوک و هریسون اشمیت برای اولین بار در فستیوال استارموس چهارم و در مهد علم و دانش نروژ یعنی تروندهایم و در حضور هزاران نفر از مردم گرد هم می آیند. آن ها در نشستی چند ساعته با نام “به سمت ماه و فراتر از آن” شرکت خواهند کرد. این سه مرد که پا بر ماه نهاده اند از سفرشان به ماه می گویند و نقطه نظرات شان در خصوص سفر به مریخ در آینده را نیز بیان خواهند کرد.

چارلی دوک گفته است : “بنده مفتخر هستم که در دو کنفرانس پیشین استارموس با گروهی از گفت و گو کنندگان شناخته شده تر شرکت کرده ام. از برندگان نوبل گرفته تا سفرکردگان به ماه و دانشمندان برتر. تمامی سخنرانی ها سرشار از اطلاعات و تفکر بر انگیز و سرگرم کننده بوده اند. بنده مشتاق شرکت در استارموس چهارم هستم، مخصوصا بخشی از آن که قرار است با دیگر همکاران ام که مانند خودم به ماه سفر کرده اند به بحث و گفتگو بپردازم.”

هریسون اشمیت  نیز گفته است که: ” فستیوال های استارموس علایق زیادی را در زمینه علم و هنر به وجد می آورند. این همایش ها تجسمی از ایده ی خلاقانه ترکیب این نمایش این مجاهدت ها و تعامل پر انرژی شان در معرض عموم را عرضه می کنند. من برای برگشت به نروژ و پیوستن به فستیوال استارموس ۲۰۱۷ و شرکت در گفتگو های “زندگی در جهان” بسیار مشتاق هستم. درست است، ماموریت های ماه از جمله ماموریت اپولو ۱۷ که خودم در آن حضور داشتم همگی ۴۵ سال پیش روی داده اند و بینش های ژئو زیستی ای از محیط های تشکیل دهنده حیات در سیاره زمین در زمان های کهن به دست داده اند.”

بخشی از داستان باز آلدرین: او در سال سال ۱۹۶۳ به گروه سوم از فضانوردان توسط ناسا برگزیده شد. آلدرین اولین فضانورد با مقام دکتری بود و او را با نام “دکتر. سرقرار” می شناختند. تکنیک های پیاده شدن و قرار ملاقات گذاشتن های او برای فضاپیما ها در مدار زمین و ماه بخشی حیاتی در موفقیت ماموریت های جوزانی و اپولو تاثیر به سزایی داشتند و هنوز هم امروزه به کار می روند. او در تکنیک تمرین های زیر آبی که به جهت تمرین حرکت در فضا انجام می شدند پیشگام بود. در سال ۱۹۶۶ در ماموریت مداری جوزان ۱۲، باز موفق به انجام اولین قدم زدن در فضا یعنی extra-vehicular activity (EVA) و رکورد EVA جدیدی (۵ ساعت و نیم) را به ثبت برساند. در حین آن ماموریت  او موفق به ثبت اولین سلفی در فضا شد. در ۲۰ جولای  سال ۱۹۶۶، باز آلدرین و نیل آرماسترانگ تصویر تاریخی قدم بر ماه آپولو ۱۱ را به ثبت رساندند و تبدیل به اولین انسان هایی شدند که بر روی سیاره ای دیگر پا نهاده اند. قریب به ۶۰۰ میلیون نفر در آن روز در حال تماشا بوده اند که بزرگترین و پرجمعیت ترین تماشای تلویزین در تاریخ بشریت بوده است. هنگام برگشت از ماه، باز آلدرین مدال آزادی از رئییس جمهور و بسیاری جوایز دیگر از سراسر دنیا دریافت نمود. سیارک “۶۴۷۰ آلدرین” و “دهانه آتش فشانی آلدرین” بر روی ماه به افتخار او نام گذاری شده اند. در سال ۲۰۱۱ به همراه تیم ماموریت آپولو ۱۱ یعنی نیل آرماسترانگ، مایکل کالینز همگی مدال طلای کنگره ای دریافت کردند. در اکتبر سال ۲۰۱۴ او موسسهShareSpace  اش را به جهت تمرکز بر روی تحصیلات، علم، تکنولوژی ، مهندسی، هنر و ریاضیات STEAM نو سازی کرد تا هیجان و علاقه به فضا را در کودکان متشعل سازد. در آگوست سال ۲۰۱۵ او انستیتو فضایی باز آلدرین را در فلوریدا تک به جهت تبلیغ و توسعه بینش و اهداف اش در خصوص اسکان دائم انسان ها در کره مریخ تاسیس نمود. از زمان بازنشستگی اش از ناسا و نیرویی هوایی آمریکا، کلنل آلدرین  خود را یک سیاستمدار برای فضا و حامی اکتشافات فضایی انسان می داند.

بخشی از داستان هرسیون اشمیت: در سال ۱۹۶۵، ناسا اشمیت را به عنوان اولین دانشمندان فضانورد خود انتخاب کرد. به عنوان یک فرد غیر نظامی، اشمیت موفق به دریافت گواهی خلبانی از نیروی هوایی ایالت متحده در سال ۱۹۶۶ و خلبانی هلیکوپتر از نیروی دریایی در سال ۱۹۶۷ و زمان ۲۱۰۰ ساعت پرواز را به ثبت رساند. اشمیت خلبان نمونه اپولو ۱۷ شد و در ۱۱ دسامبر ۱۹۷۲ نیز آخرین فردی بود که قدم بر روی ماه نهاد.  نیومکزیکو در سال ۱۹۷۶ اشمیت را به عنوان سناتور اش در مجلس سنا به رسمیت شناخت که در این سمت او ۶ سال خدمت کرد و سپس وارد شغل مشاور علوم دینامیک فضایی و زمینی شد. او در شورا هایی تعاونی و بدون سود بسیاری شرکت داشته است و هم اینک نیز سر رئیس اصلی شرکت علوم مداری (Orbital Sciences Corporation) می باشد. اشمیت در نیو مکزیکو به همراه همسر اش ترسا فیتزگیبون و چند حیوان خانگی زندگی می کند. او کار مشاوره، نوشتن و سخنگویی در خصوص علوم و سیاست های سیاره ای و فضایی را همچنان دنبال می کند.

بخشی از داستان دوک: دوک یک مهندس، افسر نیرویی هوایی و خلبان آزمایشی و فضانورد سابق ناسا است. به عنوان خلبان نمونه ناسا در ماموریت آپولو ۱۶ در سال ۱۹۷۲ او جوان ترین و دهمین فردی بود که توانست بر روی ماه قدم بگذارد. به دلیل انجام آزمایش های متعدد بر روی سطح ماه و مقدار مصالح سنگی آورده شده به زمین در این ماموریت، آپولو ۱۶ را یکی از موفق ترین سفر ها به ماه می نامند. در آپریل ۱۹۶۶، دوک یکی از ۱۹ فرد منتخب ناسا برای گروه پنجم فضانوردان ناسا شد. در ۱۹۶۹ او جزوی از تیم پشتیبانی فضانوردان ماموریت آپولو شد. او به عنوان CAPCOM (مامور ارتباطات) در ماموریت آپولو ۱۱ یعنی اولین فرود در ماه خدمت کرد که در آن لهجه جنوبی آن برای همگان آشکار شد.

در استارموس چهارم این فضانوردان که بر روی ماه قدم زده اند داستان های زندگی هایشان را با جزییاتی جذاب و ناگفته و در گفتگویی جذاب و درگیر کننده با یکدیگر به اشتراک می گذارند. این لحظه از تاریخ تکرار نشدنیست. از دیگر فضانوردانی که در این همایش حضور دارند می توان از آلکسی لئونوو، والتر کانینگهام، ساندرا ماگنوس و تری ویرتز نام برد.

نظرات و دیدگاه های خود را درباره این مطلب با ما و دیگر کاربران گویا آی تی در میان بگذارید. همچنین با اشتراک گذاری این مطلب در شبکه های اجتماعی خود دیگران را نیز از این رویداد جذاب آگاه نمایید.

منبع: astronomy