تحقیقات ما نشان می دهند ویروس ها به گونه ای تکامل می یابند که برای مردان کشنده تر از زنان باشند. یکی از قدیمی ترین اسرار جهان پزشکی آن است که چرا برخی از عفونت ها در مردان علائمی به مراتب شدیدتر از زنان ایجاد می کنند.

گویا آی تی – مردانی که به بیماری سل مبتلا می شوند، با احتمال ۱٫۵ برابر بیشتر از زنان می میرند. همچنین مردانی که به ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) آلوده می شوند، به احتمال ۵ برابر بیشتر از زنان در نهایت به سرطان مبتلا می گردند. البته امروزه دانشمندان فکر می کنند دلیل این مسئله را می دانند. آنها می گویند زنان میزبانهای باارزش تری برای ویروس ها هستند، در نتیجه این پاتوژن ها به گونه ای تکامل می یابند که آنها را برای مدتی طولانی تر از مردان زنده نگه دارند.
فرانسیسکو اوبدا، یکی از اعضای تیم تحقیقاتی و از دانشگاه رویال هالووی لندن، می گوید “ویروس ها به گونه ای تکامل می یابند که برای زنان کمتر خطر داشته باشند. زیرا می خواهند جمعیت زنان را حفظ کنند. دلیل آنکه آنها بیماری هایی با وخامت کمتر را در زنان ایجاد می کنند، آن است که ویروس می خواهد از مادر به فرزند منتقل شود؛ چه از طریق تغذیه کودک از شیر مادر، چه صرفا از طریق تولد نوزاد از مادر”.

فرض اصلی آن است که بیماری، آشکارترین نشانه برای آن است که ما با یک ویروس یا باکتری آلوده شده ایم، اما “هدف” این باکتری یا ویروس ایجاد بیماری نیست! هدفش تکثیر و گسترش خود از میزبانی به میزبان دیگر است.
بیماری ای که با آلودگی به یک ویروس یا باکتری ایجاد می شود، یکی از عوارض جانبی آن آلودگی است که هم برای میزبان و هم برای پاتوژن تاسف بار می باشد.. زیرا اگر میزبان بستری شود یا بمیرد، دیگر نمی تواند به گسترش آن ویروس کمک کند.
یکی از محققان این تحقیق، وینسنت جانسن، به نشریه New Scientist گفت ” بیماری آن چیزی نیست که پاتوژن به دنبال آن است، زیرا پاتوژن می خواهد بدون آنکه کسی بفهمد خود را به افراد دیگر برساند”.

یعنی اگر شما یک ویروس یا باکتری باشید که قادرید از فردی به فرد دیگر گسترش پیدا کنید – از جمله از مادری به فرزندش – برای شما به صرفه تر است که یک زن را آلوده کنید، چون شانس آن وجود دارد که این زن در طی تماس های روزمره خود با افراد مختلف، یا از طریق زایمان ، این آلودگی را به افراد دیگر منتقل کند.
از طرف دیگر، مردان، فقط یک حالت ممکن برای انتقال آن ویروس دارند. زیرا آنها نمی توانند از طریق بارداری، زایمان یا شیردهی ناقل آن ویروس باشند.
اوبدا و گروهش تصمیم گرفتند به این سوال پاسخ دهند که چرا پاتوژن ها به زنان بیشتر از مردان علاقه مند هستند. آنها این کار را با نگاه به پاسخ بیمار انجام ندادند، بلکه به استراتژی پاتوژن نگاه کردند.
آنها به جای تمرکز بر سیستم ایمنی زنان و مردان و نقشی که این سیستم در شدت علائم بیماری ایفا می کند، در پی بررسی این موضوع بر آمدند که پاتوژن برای دستیابی به این نتایج چه کاری انجام داده است.

اوبدا به مایکل کوپر از نشریه ResearchGate گفت “ما از این موضوع شگفت زده شدیم که با وجود این همه توضیحات ممکن برای تفاوت های مشاهده شده در شدت بیماری زنان و مردان وجود دارد، چرا نقش پاتوژن ها تا این حد نادیده گرفته شده است. ما از چشم پاتوژن به این مسئله نگاه کردیم و این موضوع را بررسی نمودیم که آیا انتخاب طبیعی در هر جنسیت به شیوه متفاوتی انجام می گیرد یا خیر”.
محققان خود را با یک مدل ریاضیاتی برای انتقال پاتوژن ها میان زنان و مردان آغاز کردند و از این مدل برای پاسخ به این سوال بهره بردند که کدام استراتژی بیش از همه به نفع ویروس مورد نظر است.
ویروسی که آنها در کانون توجه قرار دادند، ویروس لیمفوتروپیک سلول T انسانی از نوع ۱ (HTLV-1) بود که در ژاپن، کشورهای حوزه دریای کارائیب و غرب آفریقا یافت می شد.
نتایج تحقیقات آنها نشان داد HTLV-1 مردان ژاپنی را با احتمال ۳٫۵ برابر بیشتر از زنان ژاپنی به لئوکامیای سلول T بزرگسالان (ATL) (سرطان خون) – که یک بیماری کشنده است – مبتلا می کند. اما در حوزه دریای کارائیب، احتمال آنکه این ویروس تا حد بروز سرطان خون پیشرفت کند، در هر دو جنس تقریبا برابر بود.
با توجه به اینکه HTLV-1 هم از طریق رابطه جنسی و هم در طی دوران شیردهی از مادر به فرزند منتقل می شود، محققان نشان دادند تفاوت در طول دوره شیردهی در ژاپن و کشورهای حوزه دریای کارائیب می تواند این تفاوت در نتایج را توضیح دهد.

اوبدا می گوید “احتمالا دلیل این تفاوت آن است که زنان ژاپنی در مقایسه با زنان کشورهای حوزه دریای کارائیب، بیشتر فرزندان خود را با شیرمادر تغذیه می کنند و دوره شیردهی نیز در آنها طولانی تر است. به همین دلیل شانس انتقال بیماری از مادر به فرزند هم بیشتر می شود”.
مثالهای بسیار زیادی وجود دارد که این فرضیه را تایید می کند: ویروسها و باکتری هایی که می توانند از مادر به فرزند منتقل شوند، زنان را میزبانهای ارزشمندتری می دانند و گونه های مختلف خود را به گونه ای رشد می دهند که زنان را برای مدت زمانی بیشتر از مردان زنده نگه دارند.
مردان آلوده به ویروس اپشتین- بار، با احتمال دو برابر زنان به لنفوم هوچکین مبتلا می شوند و مردان بیش از زنان در معرض خطر ابتلا به آبله مرغان حاد قرار دارند. هر دو ویروس می توانند از مادر به فرزند منتقل شوند.

اما این فرضیه یک مورد مهم را نمی تواند توضیح دهد: ویروس یا باکتری چگونه متوجه می شود یک مرد را آلوده کرده یا یک زن را؟
طبق توضیحاتی که جانسن در مصاحبه با نشریه New Scientist ارائه کرده، بدون شک آنها می توانند زنان و مردان را از هم تشخیص دهند. زیرا برخی نشانه های هورمونی و مسیرهای شیمیایی وجود دارند که میان زنان و مردان متفاوت هستند. البته محققان هنوز نتوانسته اند این حقیقت را اثبات کنند.
جانسن می گوید “شاید بتوان کاری کرد که ویروس فکر کند در بدن یک زن قرار دارد (در حالی که در واقع در بدن یک مرد است) و به این ترتیب عملکرد آن را تغییر دهیم”.
این گروه تحقیقاتی قصد دارد تفاوت پاسخ جنسیت های مختلف حیوانات به یک ویروس خاص را بررسی کند و این کار را با رترو ویروس هایی که باعث ایجاد سرطان در جوجه ها می شوند، آغاز خواهد کرد.

جانسن می گوید “وقتی یک گله از جوجه ها با یک ویروس خاص آلوده شوند، شکل گیری تومور در جوجه های نر بیشتر از جوجه های ماده اتفاق می افتد”.
نتایج این تحقیق در نشریه Nature Communications منتشر شده است.