در سال 84 بود که شرکت ام‌تی‌ان به عنوان یکی از برجسته‌ترین شرکتهای مخابراتی در آفریقا برای توسعه سرمایه‌گذاری خود به سراغ خاورمیانه آمد و در ایران، افغانستان، سوریه و یمن به عنوان یکی از اپراتورهای اصلی تلفن همراه ورود پیدا کرد.
شرکت ام‌تی‌ان از ابتدا به دنبال سرمایه‌گذاری در کشورهای در حال توسعه بود و خود را رقیبی برای شرکتهای مخابراتی بزرگ در اروپا و شرق آسیا نمی‌دید. به همین جهت به خاورمیانه آمد تا در بازاری بدون رقیب و پرسود شرکت کند.
همزمان با تصمیم ورود ام‌تی‌ان به خاورمیانه، همراه اول به عنوان اپراتور اصلی ایران در حال فعالیت بود و نبود رقیب قدرتمند، موجب شد تا بازار در انحصار این شرکت باشد. برای شکسته شدن این انحصار برای مدت کوتاهی ترک‌سل در کنار شرکت گسترش الکترونیک به عنوان رقیب جدی برای همراه اول فعالیت کرد اما در نهایت ام‌تی‌ان جایگزین ترک‌سل شد و با دراختیار قرار گرفتن 49 درصد سهام ایرانسل، اپراتور دوم ایران با سرمایه‌گذاری خارجی ظهور کرد.
ایرانسل از همان ابتدا با قدرت وارد بازار شد، عرضه سیمکارت‌های اعتباری ارزان قیمت و تخفیف‌های مختلف در هزینه پیامک و مکالمه به مناسبت‌ها و اعیاد مختلف، از جمله اولین اقدامات این شرکت بود. ایرانسل با تبلیغات گسترده به زودی توانست رقیبی جدی برای همراه اول تلقی شود و ظرف مدت کوتاهی سهم قابل توجه از بازار ایران را در اختیار بگیرد.
ایرانسل در تمامی این سال‌ها رقیبی جدی و قدرتمند برای همراه اول بود و نقش بسزایی در توسعه و پیشرفت زیرساخت‌های مخابراتی در ایران داشت. رقابت همراه اول و ایرانسل در 15 سال گذشته بیش از هر چیزی به نفع مردم بود و به رشد فناوری در داخل ایران کمک کرد. به طور قطع اگر ایرانسل با قدرت و جدیت به عنوان رقیبی برای همراه اول مطرح نمی‌شد، خیلی از پیشرفت‌های فعلی در حوزه مخابرات، اینترنت دیتا و … بسیار کندتر از آن چیزی که شاهدش بودیم حاصل می‌شد.
گروه ام‌تی‌ان به عنوان یکی از دو سهام‌دار ایرانسل با توجه به دانش و قدرت مالی بالا، توانست به پیشرفت ایرانسل و زیرساخت‌های سیستم‌های مخابراتی تلفن همراه در ایران کمک کند و حالا نیز به عنوان یک شرکت پیشرو در ورود اینترنت نسل پنجم به ایران باشد.
مشکلات اقتصادی و سیاسی در ایران، مانعی برای ام‌تی‌ان
اما کار ام‌تی‌ان در ایران آسان نبود، چندسالی از حضور این شرکت در کشور نگذشته بود که تحریم‌های سنگین آمریکا علیه ایران آغاز شد. البته شاید این مورد در ابتدا خیلی مشکل‌ساز نبود اما با گذر سال‌ها، تحریم‌ها سنگین‌تر شد و حالا چندسالی می‌شود که این شرکت حتی برای خروج درآمد مالی خود از کشور با مشکلات عمده‌ای دست و پنجه نرم می‌کند.
مشکل دیگر ام‌تی‌ان در ایران، تورم بالا و کاهش چشمگیر ارزش پول ملی بود. طی 15 سال اخیر ارزش پول کشور به پایین‌ترین رتبه ممکن در جهان رسید و این روند همچنان ادامه دارد. افزایش نرخ ارزش به صورت ناگهانی، افزایش تورم و سیر نزولی ارزش پول ملی از جمله مهم‌ترین دلایلی است که بسیاری از سرمایه‌گذاران خارجی را از ایران فراری داد اما ام‌تی‌ان جایگاه با ثباتی داشت و به همین دلیل از جمله معدود شرکت‌هایی بود که در ایران ماند.
شرکت ام‌تی‌ان با وجود تمام مشکلات مالی، سیاسی و حتی مدیریتی طی 15 سال گذشته، ایران را ترک نکرد و اصلی‌ترین دلیل این اتفاق درآمد و سود قابل توجه این شرکت از ایران و به طور کلی بازار خاورمیانه بود. اما داستان ام‌تی‌ان در ایران به اواخر خود نزدیک شده و طی 3 تا 5 سال دیگر به پایان می‌رسد.
ام‌تی‌ان به دنبال خروج از خاورمیانه
شرکت ام‌تی‌ان پس از 15 سال بازار خاورمیانه را ترک می‌کند تا به گفته مدیر عامل این شرکت، بر بازار آفریقا متمرکز شود. پیچیدگی اوضاع در خاورمیانه و پرداخت بدهی‌ها از جمله اصلی‌ترین دلایل ام‌تی‌ان برای ترک خاورمیانه است.
با توجه به کاهش ارزش پول در ایران برخی از کشورهای همسایه، سود این شرکت در بازار خاورمیانه با افت شدیدی رو‌به‌رو شده و حتی ارزش این شرکت را تحت تاثیر قرار داده است، از این رو مدیران ام‌تی‌ان دیگر حضور این شرکت در خاورمیانه را به صلاح خود نمی‌دانند.
به نظر می‌رسد در حال حاضر بهترین موقعیت برای خروج ام‌تی‌ان از ایران و خاورمیانه باشد، طبق گفته رالف ماپیتا مدیر مالی این شرکت، طی سال گذشته با وجود شیوع کرونا و مشکلات اقتصادی در ایران، درآمد خدمات ایرانسل فروش دیتا رشد قابل توجهی داشته، همچنین سرمایه‌گذاری ام‌تی‌ان در اسنپ نیز با رشد خوبی همراه بود و سود قابل توجهی به این شرکت رساند. البته این درآمدها با توجه به ارزش پایین پول ملی، سود قابل توجهی برای ام‌تی‌ان ندارد.
با توجه به بدهی‌های ام‌تی‌ان، این شرکت به دنبال آن است تا تمام سرمایه‌های غیرمتمرکز و فرعی خود را در تمامی دنیا جمع‌‌آوری کند و با فروش سهام و دارایی‌های خود در پی پرداخت بدهی‌ها و سرمایه‌گذاری متمرکز و با ثبات در آفریقا است. این شرکت به جز خاورمیانه، سهام خود در شرکتهای دیگر مانند جومینا آفریقا و بلگاکام بلژیک را به فروش می‌رساند.
آینده خدمات ارتباطی تلفن همراه در ایران بدون ام‌تی‌ان چگونه خواهد بود؟
در زمانی که ایران به سمت تقویت زیرساخت برای اینترنت نسل پنجم حرکت می‌کند، مهم‌ترین نگرانی برای آینده خدمات ارتباطی تلفن همراه در ایران، جای خالی ام‌تی‌ان در شرکت ایرانسل خواهد بود. به نظر نمی‌رسد سرمایه‌گذار خارجی دیگری برای بدست آوردن 49 درصد سهام ام‌تی‌ان وارد عمل شود و به احتمال فراوان، ایرانسل به طور کلی به یک شرکت دولتی یا نیمه خصوصی ایرانی تبدیل می‌شود.
تجربه، دانش و قدرت مالی شرکت ام‌تی‌ان طی سا080های اخیر به رشد ایرانسل کمک فراوانی کرده اما حالا اگر قرار باشد ایرانسل به یک شرکت تمام ایرانی تبدیل شود، نمی‌توان آینده درخشانی برای آن متصور شد.
0
در حال حاضر شرکت خصوصی داخلی قدرتمندی برای جایگزینی ام‌تی‌ان در ایرانسل وجود ندارد، از طرفی اگر قرار باشد سازمان یا شرکت دولتی جای ام‌تی‌ان را پر کند، رقابت ایرانسل با همراه اول تحت تاثیر قرار می‌گیرد. رقابت دو سازمان یا نهاد ایرانی به طور معمول دستخوش مصلحت‌اندیشی‌ها و تقسیم قدرت می‌شود که نتیجه اثربخشی برای آینده ارتباطات تلفن همراه ایران به همراه ندارد.
ام‌تی‌ان طی یک برنامه میان مدت سه تا پنج ساله از ایران خارج می‌شود، طی این مدت باید جایگزین مناسبی برای ام‌تی‌ان پیدا شود. با وجود شرایط موجود در ایران، احتمال پیدا شدن سرمایه‌گذار مناسب و مستعد خارجی نزدیک به صفر است، مگر این که به اتفاق غیرمنتظره‌ای مانند بهبود پیداکردن روابط میان ایران و آمریکا در دولت‌های بعدی دل ببندیم.
نوشته بررسی دلایل خروج شرکت MTN از ایران، آینده ایرانسل چگونه خواهد بود؟ اولین بار در اخبار فناوری و موبایل پدیدار شد.
