«سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رئیس جمهوری به تازگی گفت: سرمایه‌گذاری در استارتاپها و شرکتهای دانش بنیان باید به صورت معرفی به بورس باشد، چرا که محیط کسب و کار دانش بنیان وام نیاز ندارد، بلکه باید در بازار سرمایه رشد کند. دیگر دوران خرید و فروش سهام سیمان، فولاد و پتروشیمی گذشته است فعالان بازار سرمایه روی استارتاپها سرمایه‌گذاری کنند که سالی هزار درصد رشد می‌کنند.» ولی آیا زمینه سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌های حوزه IT فراهم است؟ مشکلات پیش روی سرمایه‌گذاران در عرصه استارتاپ‌های IT چیست؟ و برای اینکه سرمایه‌گذاران سرمایه‌های خود را وارد این عرصه کنند چه باید کرد. فعالان استارتاپها و سرمایه‌گذاران در این عرصه به سؤالات «ایران» پاسخ دادند.
نبود حمایت مالی از سوی بانک ها
باقر بحری یکی از فعالان در زمینه شتاب دهنده‌های استارتاپ‌های آی تی درباره گفته معاون علمی و فناوری رئیس جمهوری به «ایران» گفت: ستاری معاون علمی و فناوری رئیس جمهوری به مطلب درستی اشاره کرده‌اند، چرا که مشکل استارتاپها با دادن وام حل نمی‌شود ،چون استارتاپها در ابتدای کار از عهده دخل و خرج خود بر نمی‌آیند بنابراین نمی‌توانند وام را بموقع بازپرداخت کنند پس پدیده‌ای به نام وام نمی‌تواند برای این بخش مفید باشد. در این میان باید وام را به کسی پرداخت کرد که از استارتاپها حمایت می‌کند و ضمن پاسخگو بودن می‌تواند مبلغ دریافتی را بازپرداخت کرده و کار استارتاپها را تسهیل کند. وام را باید به بخشی پرداخت کرد که بتواند بیشتر در راه سرمایه‌گذاری ورود کند.
این فعال در عرصه شتابدهنده‌ها با بیان اینکه سرمایه‌گذاران برای ورود به سرمایه‌گذاری در بخش استارتاپها با مشکلاتی مختلفی رو به رو هستند، افزود: اگر دولت خواهان این است که سرمایه‌گذار بخش خصوصی به عرصه سرمایه‌گذاری در بخش استارتاپها وارد شود باید مشکلات پیش روی این بخش را بردارد که یکی از این مشکلات، نبود بیمه سرمایه‌گذاری در کشور است. از سوی دیگر بانک‌ها دیگر نقش حمایت‌کننده مالی را بر عهده ندارند، بلکه به جای حمایت از سرمایه گذارها خود در این بخش سرمایه‌گذار و به اصطلاح شتاب دهنده (Startup accelerator) شده‌اند. به عبارتی اکنون بسیاری از بانک‌های کشور به جای بانکداری، بنگاهداری می‌کنند. اگر دولت خواهان ورود سرمایه‌گذاران به بخش استارتاپها است باید مشکل حمایتی از سوی بانک‌ها را حل کند.
وی در ادامه افزود: چند سالی است که جریان سرمایه‌گذاری روی استارتاپها نیز به کشور ما رسیده است و به نظرم در همین چند سال به آهستگی در حال یافتن جایگاه خود است و به مرور مکانیسم‌ها و قوانین و مقررات خود را پیدا می‌کند. باید گفت هنوز در بخش استارتاپها سرمایه‌گذار و صاحب ایده به یک تعادل نرسیده‌اند، چرا که ایده‌های استارتاپها پخته نیست و فکر می‌کنند که می‌توان روی هر ایده‌ای سرمایه‌گذاری کرد. از سوی دیگر نیز برای سرمایه‌گذاران خیلی سخت است که به یک ایده، پولی پرداخت کنند چون مانند زمین، ملک و... فیزیکی و قابل لمس نیست و هنوز نگاه سنتی در بخش سرمایه‌گذاری کشور حاکم است از این‌رو درهای بین این دو بخش وجود دارد. به عبارتی دیگر از یک سو استارتاپها خواهان صرف میلیاردها تومان سرمایه‌گذاری هستند اما از سوی دیگر سرمایه گذارها نیز به دنبال بازگشت سرمایه خود به روش‌های قدیمی هستند که از این‌رو نزدیک کردن این دو به هم زمانبر است.
فرار شرکتهای دانش بنیان
به جای فرار مغزها
مصطفی نقی‌پور فر یکی دیگر از شتاب دهنده‌های فعال در عرصه «آی تی » نیز به «ایران» گفت: دولت اگر وامی پرداخت می‌کند باید به شرکتهای دانش بنیان صنعتی و بزرگ پرداخت کند، چرا که قدرت سرمایه‌گذاری دارند، البته درست است که نباید به استارتاپها وام پرداخت کنند ولی باید وام‌های بلاعوض به استارتاپها بپردازند تا بتوانند تلاش کنند تا کارشان به سوددهی برسد.
نقی‌پور فر افزود: مشکلی که در بخش سرمایه‌گذاری استارتاپ ها وجود دارد این است که ساز و کار درستی در قانون تجارت وجود ندارد تا وقتی مشکلی پیش آمد، سرمایه‌گذاران دچار زیان‌های مالی نشوند. اکنون کم و بیش روی استارتاپ‌های عرصه آی تی سرمایه‌گذاری میشود، ولی ممکن است در آینده با مشکلات جدی مواجه شوند. همانطور که همه می‌دانند سرمایه‌گذاری در بخشهای دانش بنیان بسیار خطرپذیراست و شاید سرمایه برنگردد. از سوی دیگر نظام مالیاتی کشور این بحث مطرح شده را قبول نمی‌کند و مالیات‌های سنگینی باید پرداخت کرد از این‌رو سرمایه‌گذاران با مشکلات جدی مواجه می‌شوند.
این فعال در عرصه شتاب دهنده‌ها گفت: باید فضای حضور سرمایه‌گذاران را در کسب و کارهای نوین باز کنیم و به نوعی مالیات و قوانین تجارت را تسهیل کرد ،چون اگر این اتفاق رخ دهد به صورت طبیعی سرمایه‌گذاری در بخش استارتاپها و کسب و کارهای نو بخصوص در عرصه آی تی شکل میگیرد و در عین حال اگر زمینه‌های سرمایه‌گذاری روی استارتاپها در کشور تسهیل نشود، همانطور که زمانی فرار مغزها در کشور اتفاق افتاد با فرار شرکتهای دانش بنیان مواجه خواهیم شد.
نقی‌پور در ادامه برای برون رفت از این مشکل به «ایران »گفت: در درجه اول همه باید کمک کنند فضای کسب و کار بیشتر از قبل باز شود و مهمتر اینکه قوانین را تسهیل کنند تا سرمایه‌های خوابیده کشور به این سمت و سو حرکت کنند؛ همه می‌دانند نقدینگی در کشور زیاد است، رکورد نقدینگی در بخش غیردولتی داریم اگر قوانین درباره مشوق‌های مالی برای سرمایه‌گذار تسهیل نشود نقدینگی در همان فضای سابق باقی می‌ماند و در بخشهای مسکن، ملک، سکه و ارز و... جابه‌جا میشود و رونق اقتصادی در داخل کشور روی نخواهد داد.
ایده خوب، عامل جذب سرمایه گذار
مهدی سجادی یکی از مدیران استارتاپها که با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در حال انجام کار خود است، با بیان اینکه پرداخت وام مستقیم به استارتاپها خوب نیست و به جای بهبود بیشتر اوضاع کار آنها را خراب می‌کند، به «ایران» گفت: سرمایه‌گذاری روی استارتاپها اکنون نسبت به قبل بیشتر شده ولی موضوع این است نه تنها ایده خوب و پخته وجود ندارد ،بلکه تیم اجرایی خوب نیز کم است به عبارتی افرادی که پای کار بایستند تا به نتیجه برسد کم است. اگر تیم خوب اجرایی پشت یک ایده خوب باشد سرمایه‌گذار هم به این عرصه ورود می‌کند،هنوز نیروهای انسانی به دنبال کارهای دولتی هستند، بنابراین وقتی برای به ثمر رسیدن یک ایده نمی‌گذارند.
سجادی افزود: به نظرم اکنون سرمایه‌گذارها در حال اعتماد کردن به بخش استارتاپها بخصوص در بخش آی تی هستند و دلیل آن به دلیل موجی است که در جهان دراین بخش به راه افتاده و به کشور ما نیز رسیده. از سوی دیگر مواردی مانند سرمایه‌گذاری روی تاکسی‌های آنلاین موفق هم عمل کرده و موجب شده است سرمایه‌گذاران این بخش را بیشتر شناخته و کم کم به این بستر ورود کنند.نوید بهرنگی یکی دیگر از مدیران استارتاپ در فضای مجازی نیز به «ایران» گفت: معمولاً به استارتاپ‌هایی که وام پرداخت می‌کنند دچار ورشکستگی می‌شوند، چراکه استارتاپها بین 6 ماه تا یک سال در کل درآمدی ندارند که بتوانند وام را بازپرداخت کنند از این‌رو درصد ورشکستگی آنها بالا می‌رود. از سوی دیگر صاحبان استارتاپها نیز سرمایه خطرپذیر ندارند، به عبارتی مگر چقدر سرمایه و پس‌انداز دارند که هم بتوانند زندگی و هم در کار خود سرمایه‌گذاری کنند، اگر هم داشته باشند تنها بخشی از آن را میتوانند وارد کار کنند.
این فعال در بخش برگزاری کنفرانس‌ها و همایش‌های آنلاین افزود: ولی باید گفت که بهترین راه همان سرمایه‌گذاری بخش خصوصی روی ایده‌های خوب استارتاپها بخصوص در حوزه آی تی است. به نظرم اگر کسی ایده خوب و تیم اجرایی خوبی داشته باشد، می‌تواند سرمایه‌گذار جذب کند در عین حال توجه به این نکته ضروری است که سرمایه‌گذار دنبال خیرات کردن نیست چون می‌خواهد سود کسب کند و سرمایه‌اش برگردد ولی چون سرمایه استارتاپی 5 سال بعد بر می‌گردد و پروسه طولانی است از این رو رغبت به سرمایه‌گذاری کمتر است، بر این اساس سعی می‌کنند وارد کارهایی شوند که زودتر سرمایه آنها برگردد.
