رای اعتماد وزیران دولت سیزدهم به پایان رسید و حالا نوبت آن رسیده که کمیسیون ویژه برای بررسی طرح «صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی» در مجلس تشکیل شود. انتقادها همچنان به این طرح در شبکه‌های اجتماعی و در قالب بیانیه‌های مختلف پابرجاست. با این‌حال نمایندگان برموضع خود باقی ماندند و اعتقاد دارند که این حوزه نیاز به قانون‌گذاری دارد و این طرح هم همچنان باید در کمیسیون ویژه مورد بررسی قرار بگیرد. در این مورد عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس، با تاکید براینکه فضای مجازی فضای گسترده و جدیدی است و نیاز به قانون آزمایشی دارد،اعلام کرد که وقتی قانون آزمایشی باشد،اگر کارایی نداشت یا مردم را اذیت کرد، می‌توان آن را پس گرفت و تغییراتی روی آن اعمال کرد؛ اما اگر در صحن تصویب شود، دیگر نمی‌توان آن را تغییر داد. لطف الله سیاهکلی اعتقاد دارد که این فضا نیاز به قانون دارد؛ اما نه قانون سلبی و بهتر است که این قانون در قالب لایحه مطرح شود و در جلسات با عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز این موضوع مطرح و وی آن را قبول کرده و همراهی لازم را انجام داده است.

 

در زمان رای اعتماد به وزرای پیشنهادی، مخالفان عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات تاکید می‌کردند که زارع‌پور موضع خود را در برابر طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی اعلام کند که البته زارع‌پور در سخنرانی خود به این موضوع اشاره‌ای نکرد.

 

حالا لطف الله سیاهکلی، نماینده عضو کمیسیون صنایع و معادن با اعلام اینکه در جلسات نمایندگان با زارع‌پور، وی نیز  معتقد بود باید لایحه‌ای در این زمینه از سوی دولت به مجلس ارائه شود، گفت: «قانون در حوزه فضای مجازی باید در قالب لایحه به مجلس عرضه شود. چون طرح‌های مجلس، به آن قدرت و تخصص و دقت و ظرافت‌های قانونی که همه زوایا را درنظر بگیرد، نیستند. چون نماینده‌ها در حوزه‌های تخصصی فعالیت نکردند. تنها یک ایده‌ای به ذهنشان رسیده و با کمک و تحقیق دیگران سعی می‌کنند طرح به قانونی خوبی تبدیل شود؛ اما وقتی قانون به صورت لایحه به مجلس ارسال شود، از پایه و اساس بادقت و به صورت تخصصی تدوین شده است.»

 

او ادامه داد: «ما در کمیسیون به آقای زارع‌پور گفتیم که بهترین کار این است که او در حوزه فضای مجازی به مجلس لایحه ارائه دهد. او هم در این زمینه موافق بود و همراهی کرد. البته قبول کنید تهیه لایحه برای فضای مجازی کار سختی است. این فضا جدید است و ما هم تازه با این فضا آشنا شدیم.»

 

او همچنین بیان کرد: «مانند ویروس کرونا که هرروز یک جهشی دارد، فضای مجازی با تغییرات بسیاری مواجه است و بیشتر از ویروس کرونا هرروز ورژن‌های مختلف از خود بروز می‌دهد. همه افکار دنیا در یک محیط جمع شده است. این هم‌افزایی اندیشه در این فضا غوغا می‌کند. به همین خاطر هرچقد تلاش کنیم‌ نمی‌توانیم به آنها برسیم.» به گفته سیاهکلی نوشتن قانون در این حوزه سخت و پیچیده است و باید همه با هم همکاری کنند.

 

طرح صیانت نواقصی دارد

سیاهکلی در ادامه صحبت‌های خود با بیان اینکه طرح صیانت تنها یک قشای کوچکی از فضای مجازی را در برمی‌گیرد و همچین نواقص بسیاری دارد و باید آنها را برطرف کرد، گفت: «جدای از حواشی و جنجال‌ها، فضای مجازی، فضای کسب‌وکار و سبک زندگی و خیلی از امور زندگی مردم را دربرمی‌گیرد. بنابراین در این فضا که تراکنش بسیار بالاست، خطاها و خسارت‌هایی امکان دارد رخ دهد. افرادی که می‌خواهند در این فضا کار اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی و حتی کار سیاسی کنند، باید از امنیت خاطر برخوردار باشند.»

 

سیاهکلی معتقد است که امنیت خاطر را قانون مشخص می‌کند و قانون آرامش می‌دهد و بستر فعالیت را گسترش می‌دهد. او تاکید می‌کند که همواره در کشور قوانین را از زاویه سلبی نگاه می‌کنیم و فکر می‌کنیم قانون برای فعالیت ما یک مانع است و این بدترین نوع نگاه به قانون است.

 

او با بیان اینکه بدترین قانون هم قانون سلبی است، گفت: «ما باید از قانون سلبی احتراز کنیم. البته در بعضی مواقع چنین قانونی نیاز است؛ اما در کل قانون بسترساز و محل توسعه است و افراد وقتی قانون هست، می‌توانند فعالیت کنند. فضای مجازی هم باید از این ظرفیت برخوردار باشد. حتما باید دقت کنیم که در این قانون حوزه‌های سلبی آن حداقل باشد و در کنار آن حوزه‌های ایجابی و ایجاد پیشرفت برای فعالان این حوزه در نظر گرفته شود.»

 

او در پاسخ به این سوال که از منظر مردم بررسی این طرح در کمیسیون ویژه در فضایی غیرشفاف است، گفت: «اصل ۸۵ اصل بسیار خوب قانون اساسی است. این اصل چه می‌گوید؟ براساس اصل ۸۵، نمایندگی غیرقابل واگذاری است. نماینده منحصر به فرد است و نمایندگان نمی‌توانند نایبی برای خود انتخاب کنند تا آنها کارهای مردم را انجام دهند. مردم به نمایندگان خود رای دادند و نماینده‌ها وکیل مردم هستند و به همین خاطر غیرقابل واگذاری است.»

 

سیاهکلی در ادامه اضافه کرد: «اما در ادامه این اصل گفته می‌شود که درمواردی که شرایط کشور ایجاب می‌کند یا موضوعی تخصصی و پیچیده مطرح است، نمایندگان می‌توانند به جمع دیگری از نمایندگان این وکالت را بدهند تا آن جمع قانونگذاری کنند.»

 

در نظر سیاهکلی این اصل قانون اساسی خصوصیات خوبی دارد، اول اینکه مصوبات آن آزمایشی است. او در این مورد گفت: «اگر این طرح در صحن مجلس بررسی و تبدیل به قانون شود، دیگر نمی‌‌توان آن را تغییر داد و باید حتما آن را اجرایی کرد. دوم خصوصیت این است که زیرنظر شورای نگهبان این طرح اجرایی می‌شود و سوم اینکه بین سه تا پنج سال به‌صورت آزمایشی اجرا می‌شود. فضای مجازی نیاز به قانون آزمایشی دارد. نمی‌توانیم قانون قطعی برای آن در نظر بگیریم. وقتی قانون آزمایشی باشد، اگر کارایی نداشت یا مردم را اذیت کرد، می‌توان آن را پس گرفت و تغییراتی روی آن اعمال کرد.» او بیان کرد که قانون آزمایشی انعطاف‌پذیری و سرعت عمل را دارد؛ اما اگر در صحن تصویب شود، دیگر نمی‌توان آن را تغییر داد.

 

آنطور که سیاهکلی می‌گوید چون فضای مجازی، فضای جدیدی است، لازم است که قانون آن هم آزمایشی باشد و مدام در رفت و برگشت و براساس نیاز مردم تغییرات روی آن اعمال شود. او همچنین بیان کرد که وقتی بعد از اجرای آزمایشی قانون جامع و کاملی به دست آمد که رضایت عموم مردم را به همراه داشت، در مجلس تصویب نهایی می‌شود.

 

او با بیان اینکه گاه در زمینه اصل ۸۵ شدن طرحی، نمایندگان بدعمل کردند و قانون ضعیفی تصویب شده است، گفت: «برای اینکه برای بررسی این طرح به خوبی عمل کنیم، اول اعلام کردیم که نباید کمیسیون فرهنگی مسئولیت این کار را به عهده بگیرد و پنج تا شش کمیسیون را درگیر بررسی این طرح کردیم. همچنین قرار شد ۲۳ نفر از این کمیسیون‌ها برای حضور در کمیسیون ویژه انتخاب شوند. این یک فرصت مناسب است.»