چالش‌های دولت آینده در فضای مجازی/ اظهارات نامزدها درباره اینترنت

 
تحقق «حکمرانی نوین در فضای مجازی» چشم‌انداز مورد انتظار از دولت آینده است که با حفظ اقتدار و استقلال ملی در عرصه فضای مجازی قابل دستیابی خواهد بود.
 
با نزدیک شدن به سیزدهمین انتخابات ریاست جمهوری و اعلام برنامه‌های نامزدهای این دوره از انتخابات، چشم انداز فضای مجازی کشور در دولت آینده نیز به زودی ترسیم می‌شود.
 
از این رو لزوم حفظ اقتدار و تحقق حاکمیت ملی در عرصه فضای مجازی از جمله انتظاراتی است که کارشناسان و فعالان فضای مجازی از دولت آینده دارند. به این معنی که رئیس جمهور آینده باید طرحی در حوزه فضای مجازی داشته باشد که نه تنها ظرفیت‌های فنی و اجتماعی این فضا را در برگیرد بلکه بتواند نوع مناسبات جامعه را متناسب با مدل حکمرانی فضای مجازی تغییر دهد و به بیان دیگر طرحی از «حکمرانی نوین در فضای مجازی» ارائه دهد.
 
دولت آینده نیازمند برنامه جامع و مدون فضای مجازی
 
آنچه مسلم است اینکه فضای مجازی تنها به میزان دسترسی کاربران به شبکه اینترنت و فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی معطوف نمی‌شود و دولت آینده نیاز دارد که با برنامه‌ای جامع و مدون، تمرکز خود را روی مواردی مانند شبکه ملی اطلاعات، دولت الکترونیک، حاکمیت سایبری و مدیریت پلتفرم‌ها برای خدمات رسانی بهتر به مردم بگذارد.
 
در کنار این نیازمندی‌ها برای تحقق شعار تحول دیجیتال در کشور، برنامه‌ای جامع و مدون نیاز است که دولت آینده باید برای آن متناسب با توسعه اقتصاد دانش بنیان و اقتصاد دیجیتال و بهره گیری از توانمندی‌های داخلی، برنامه‌ای دقیق ارائه دهد. به بیان کلی، لزوم دقت به تأثیرات فضای مجازی در ساختار اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی کشور مسأله‌ای اجتناب ناپذیر است که نامزدهای این دوره از انتخابات در دولت آینده باید آن را مدنظر قرار دهند.
 
با این وجود سوال این است که مسائل فضای مجازی در دولت آینده چگونه باید مدیریت شود و دولت چگونه باید ابعاد مختلف فضای مجازی را ترسیم کند.
 
رضا تقی پور نماینده مجلس شورای اسلامی بحث اصلی کشور را دوگانه سازی های کاذب در مورد فیلترینگ نمی‌داند و می‌گوید: «امروز جنگ نرم با استفاده از قدرت سایبری نسبت به گذشته ممکن‌تر شده است. در کشور ما امروز به رغم تلاش‌های صورت گرفته، فضای مجاری در اختیار پلتفرم‌های بیگانه است و بیش از ۸۰ درصد پهنای باند کشور به صورت فعال توسط پلتفرم‌ها و سکوهایی مانند اینستاگرام، توئیتر، تلگرام و واتس اپ مورد استفاده قرار می‌گیرد.»
 
عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی در مورد اینکه آیا در مدیریت فضای مجازی تاکنون موفق بوده‌ایم، گفت: «چون اقدامی صورت نگرفته طبیعتاً موفق هم نبودیم. قطعاً منظور و هدف، خارج کردن سکوهای خارجی از صحنه فضای مجازی کشور نیست. بلکه از بین بردن انحصار و تسلط آنها بر این فضا است. مشکل امروز ما این است که در چارچوب گذاری و تنظیم مقررات در فضای مجازی بسیار کند و ناقص عمل کرده‌ایم.»
 
وزیر اسبق ارتباطات معتقد است که «جای چارچوب گذاری و ارزش گذاری محتوای فاخر امروز در فضای مجازی کشور خالی است. ما معتقدیم که قوانین محدود کننده چاره کار نیست بلکه باید آموزش و راهکار دهیم تا در جهت تعالی و کمال بهره ببریم.»
 
دولت جدید با ادبیات حکمرانی فضای مجازی آشنا باشد
 
از سوی دیگر حسین زیبنده پژوهشگر فضای مجازی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه دولت جدید باید با ادبیات حکمرانی فضای مجازی آشنا باشد، معتقد است که «دولت آینده باید عقب ماندگی فضای مجازی را جبران کند.»
 
این دانشجوی دکتری حکمرانی فضای مجازی با بیان اینکه در این دهه با توسعه پلتفرم و فناوری‌ها، نظام و مناسبات جهانی در فضای مجازی در حال سامان یافتن و شکل گرفتن است، افزود: «فناوری‌های جدید و توسعه فضای مجازی بستر مناسبی را در اختیار مسئولان کشور می‌گذارد تا امکان فرصت‌آفرینی، استفاده حداکثری و بهره‌برداری هر چه بهتر از این امکانات را در جهت تحقق اهداف و آرمان‌های انقلاب اسلامی و رفاه هرچه بیشتر مردم مهیا کنند. از این رو هرچه از این روند عقب بیافتیم، فرصت‌هایی را از دست خواهیم داد و این فرصت سوزی‌ها شاید قابل جبران نباشد.»
 
وی ادامه داد: «حال با توجه به نقاط ضعفی که در این یک دهه در مواجه فعال و خردمندانه فضای مجازی در عرصه داخلی و بین‌المللی شاهد آن بودیم لازم است که دولت بعدی با یک عزم راسخ وارد شود و جبران مافات و عقب ماندگی‌ها در حوزه فضای مجازی کند و تا جایی که ممکن است فرصت‌های از دست رفته را احیا و از فرصت‌های جدید استفاده کند.»
 
به گفته زیبنده، «دولت جدید باید قواعد جدیدی در این حوزه بنا نهد و ایجاد مناسبات جهانی جدید و نظم آفرینی جدیدی در نظام حکمرانی بین‌المللی فضای مجازی مورد انتظار است. چنین فردی باید مناسبات جهانی را به خوبی بشناسد و نظام حکمرانی بین‌الملل و آرایش دفاعی که بقیه کشورها در برابر سلطه گرفتند را به خوبی ببیند و بشناسد و دچار سهل اندیشی‌ها و جوسازی‌های رسانه‌ای نشود.»
 
این پژوهشگر تاکید می‌کند: «رقابت آینده در فضای مجازی، رقابت حکمرانی‌ها است و اگر جمهوری اسلامی و وزارت ارتباطات به عنوان متصدی فضای مجازی، با یک رویکرد صرفاً فنی به مواجهه با فضای سایبری بپردازد دیر یا زود در برابر طراحی‌هایی که بیگانگان در عرصه حکمرانی دارند، قافیه را خواهد باخت و به تبع آن بهره‌مندی از فرصت‌های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی از فضای مجازی را از دست خواهد داد.»
 
لزوم سیاستگذاری پیش دستانه در قبال فناوری‌های نوظهور
 
رسول جلیلی عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی نیز می‌گوید: «کمترین انتظار این است که رئیس دولت آینده حداقل دغدغه جمهوری اسلامی و انقلاب و دغدغه اقتدار در فضای مجازی را داشته باشد.»
 
وی بر لزوم داشتن حکمرانی روابط بین الملل و ساماندهی قدرت سایبری تاکید کرده و می‌گوید: «رئیس جمهور آینده باید قبول کند که در عرصه فضای مجازی نیز ما با دشمن مواجه هستیم و باید داشتن استقلال در فضای مجازی، موضوعیت پیدا کند. در همین حال موضوع مدیریت بر تنظیم گری بین المللی فضای مجازی از دیگر انتظارات است. چرا که ما معتقدیم نباید فقط آمریکا بر این فضا مدیریت کند.»
 
 
این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه ما باید در کشور شورای امنیت فضای مجازی داشته باشیم تا در معاهدات در شرف انجام بین المللی در این فضا، ایفای نقش کنیم، ادامه داد: «رئیس جمهور آینده باید سیاستگذاری پیش دستانه‌ای در قبال فناوری‌های نوظهور مانند هوش مصنوعی، ۵G، اینترنت اشیا و اینترنت ماهواره‌ای داشته باشد تا این فناوری‌ها به صورت قانونمند و تحت مدیریت حاکمیت، در کشور توسعه یابند.»
 
رئیس جمهور آینده باید سیاستگذاری پیش دستانه‌ای در قبال فناوری‌های نوظهور مانند هوش مصنوعی، ۵G، اینترنت اشیا و اینترنت ماهواره‌ای داشته باشد تا این فناوری‌ها به صورت قانونمند و تحت مدیریت حاکمیت، در کشور توسعه یابند
 
ارتقا فهم و اجماع نظر دولت آینده برای تحقق ایران هوشمند
 
از سوی دیگر عبدالحسین کلانتری رئیس پژوهشگاه فضای مجازی نیز بر لزوم تحقق ایران دیجیتال توسط دولت آینده اشاره کرده و گفته است: «با گذشت نزدیک به یک دهه از توجه عمیق و دقیق و دوران ساز رهبری به فضای مجازی و تمهید نهادی ایشان و تأسیس شورای عالی فضای مجازی، هنوز فهم روشن و اجماع نظری مناسبی، حتی در میان مسئولان کشور از فضای مجازی و ابعاد و مؤلفه‌های آن وجود ندارد. به همین علت است که کل فضای مجازی عموماً به شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسانها تقلیل داده می‌شود.اما قسمت عظیم این کوه یخی که یک اکوسیستم و نظم اجتماعی اقتصادی جدیدی را صورت‌بندی می‌کند و هویت و استقلال و حاکمیت ملی را به چالش می‌کشد، در حاشیه قرار می‌گیرد و یا از دستورکار خارج می‌شود. لذا ارتقا فهم و اجماع نظری و اتخاذ رویکردی تمدنی، همانطور که رهبری هم بارها متذکر شدند برای دولت آینده بسیار مهم است تا بتواند ایران دیجیتال و هوشمند را بسازد.»
 
وی ادامه داد: «باید موضوعات مرتبط با این فضا (نظیر شبکه ملی اطلاعات، پیام‌رسانها و …) را در سطح ملی و معطوف به آینده کشور مدیریت کرد و آن را از سطح کشمکش‌های سیاسی داخلی و یا از حد یک وزارتخانه فراتر برد و با تقویت توان تنظیم گری، رصد و نظارت فضای مجازی به اقدامات و کنش‌های استراتژیک مبادرت ورزید. به علاوه بسیاری از مصوبات شورای عالی فضای مجازی و ابلاغیه‌های مرکز ملی فضای مجازی به علت فقدان ضمانت اجرا، معطل می‌مانند؛ مصوبات مربوط به فعالیت پیام‌رسانهای خارجی و یا شبکه ملی اطلاعات از این جمله است. بدیهی است که سهم دولت در تحقق و یا عدم تحقق این هدف در قیاس با سایر قوا بی بدیل است. لذا دولت باید گام‌هایی جدی در مسیر تقسیم کار ملی و نظارت دقیق بر این تقسیم کار بردارد.»
 
کلانتری یکی از اقدامات مهم و مؤثر دولت آینده را تنظیم گری پلتفرم‌های خارجی و مسئولیت پذیر و شناسنامه دار و متعهد کردن آنها در کشور عنوان کرد و گفت: «یکی از مسائل مهمی که باید در بحث حکمرانی فضای مجازی حل شود، یافتن نقطه بهینه و تعادل میان مفاهیم آزادی و استقلال و مناسبات ملی و بین المللی است. چرا که تاکید مفرط و آنارشیستی بر آزادی، استقلال کشور را به خطر می‌اندازد و ما را دچار رهاشدگی می‌کند که امروزه در برخی حوزه‌های فضای مجازی با آن درگیر هستیم. از سوی دیگر تاکید مفرط و سنتی بر استقلال، کشور را از مواهب زیادی که از خلال تعاملات متکثر این فضا عاید می‌شود محروم می‌کند. به همین نحو دولت آینده باید تعادل و ترکیب بهینه ای میان رویکردهای ملی و بین المللی در فضای مجازی برقرار کند.»
 
کلید واژه‌های پرتکرار نامزدهای ریاست جمهوری در حوزه فضای مجازی
 
چالشهای پیش روی دولت آینده در حالی از سوی فعالان فضای مجازی مطرح شده که در هفته‌های اخیر اظهارات نامزدهای ریاست جمهوری انتخابات سیزدهم بیشتر معطوف به حضور در شبکه‌های اجتماعی و لزوم دسترسی آحاد مردم به این شبکه‌ها است.
 
سعید جلیلی با تاکید بر اینکه فیلترینگ توئیتر توجیه ندارد، این‌طور گفته که «برخی محدودیت‌ها در فضای مجازی وجود دارد که خود من توجیه زیادی برای آن ندارم. مثلاً اینستاگرام باز است اما توئیتر فیلتر است. اینها کار ویژه‌شان یکی است و باید از آن فرصت هم استفاده کرد. فضای مجازی یک فرصت است و جوانان امروز ما فرصتی را در اختیار دارند که ۳۰ سال قبل نبود؛ برای اینکه هم خود را اثبات کنند و هم مسائل خلاف فرهنگ و ارزشهای خود را سلب کنند.»
 
وی تاکید کرده که «دولت باید برای فضای مجازی برنامه داشته باشد نه اینکه همین‌طور رها باشد، ولی متأسفانه گاهی تا می‌گوئیم نباید فضای مجازی رها باشد، برخی‌ها فکر می‌کنند بگیرد و ببندد و این حرف‌ها. برعکس باید دولت برنامه در راستای استفاده حداکثری از فرصت‌هایش داشته باشد.»
 
ابراهیم رئیسی دیگر کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری با تاکید بر اینکه در فضای مجازی حضور دارم، گفته است: «بسیاری از مسائل از این طریق به من منتقل می‌شود، فضای مجازی ابزار نظارت ملت بر دولت و دولتمردان است.»
 
وی با بیان اینکه تمام مردم حق استفاده از اینترنت و فضای مجازی را دارند اما به دلیل اینکه زیرساخت‌ها با مشکلات زیادی روبه‌رو است این امکان در حال حاضر برای همه مردم وجود ندارد، می‌گوید: «من از بچه‌ها می‌پرسم، وقتی دارید در اینترنت بازی می‌کنید به علت مشکلات اینترنت، چند بار حال شما گرفته می‌شود؟ فضای مجازی باید برای همه مردم در دسترس باشد.»
 
رئیسی با وعده اینکه استفاده از اینترنت باید برای دهک‌های پایین جامعه رایگان شود، تاکید می‌کند: «اینترنت رایگان حق مردم است و دولت مردمی برای درآمد زایی مردم از اینترنت برنامه‌های روشنی دارد. فضای مجازی و اینترنت امروز تمام لایه‌های زندگی ما را تحت تأثیر قرار داده و تبدیل به یک حق مردم شده است.»
 
وی همچنین با طرح این سوال که چرا نباید بگذاریم مردم در این فضای مجازی اشتغال داشته باشند، می‌گوید: «فضای مجازی در دولت مردمی ما حتماً به شفافیت بیشتر در تمام امور و کارها در راستای کمک به مردم کمک خواهد کرد.»

علیرضا زاکانی دیگر نامزد این دوره انتخابات ریاست جمهوری نیز گفته است: «فضای مجازی فرصتی بی نظیر است و امروز فضای مجازی به خاطر بی مبالاتی ما به تخلیه‌گاه جوانان تبدیل شده چراکه ارزش این فضا را نمی‌دانیم و فرصت‌هایش را در نمی‌یابیم، بنابراین فقط در معرض تهدیدات آن قرار می‌گیریم، از این رو به دنبال این هستم که با توسعه جدی موضوع، در جهت منافع ملی، به مصالح انقلاب کمک کنم. ارتقای حکمرانی فضای مجازی یکی از برنامه‌های من است.»
 
محسن رضایی نیز گفته است که «فضای مجازی را با مدیریت در دسترس همه قرار می‌دهم.»
 
عبدالناصر همتی نیز تنها خواستار رفع فیلتر توئیتر شده است.
 
نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری در دومین مناظره انتخاباتی نیز که حول محور فرهنگی و اجتماعی بود، در خصوص فضای مجازی صحبت خاصی نکردند و تنها اشاره کوتاهی از سوی برخی نامزدها درباره فیلترینگ مطرح شد.
در این جلسه سوالی در خصوص برنامه دولت آینده درباره شبکه ملی اطلاعات از محسن مهرعلیزاده پرسیده شد، اما وی پاسخ شفافی به این سوال نداد و بار دیگر برنامه خود را در این حوزه محدود به حوزه فیلترینگ کرد.

پیگیری قضایی رضا تقی‌پور از منتشرکنندگان خبر فیلتر شبکه‌های اجتماعی

 
رضا تقی‌پور، نماینده مجلس شورای اسلامی در واکنش به اظهاراتی که به نقل از او درباره فیلترینگ فضای مجازی و شبکه‌های مجازی با تصویب طرح جدیدی در مجلس مطرح شده بود، از پیگیری قضایی علیه منتشرکنندگان این خبر کذب خبر داد.
 
او شایعات منتشر شده درباره طرح مجلس درخصوص فیلترینگ را دروغ و کذب دانست و گفت: با اقدام قضایی این موضوع را پیگیری می‌کنم.
 
تقی‌پور افزود: صحبت‌های مختلفی که طی هشت ماه گذشته دیگران و بنده درباره طرح مذکور داشته‌ایم، تقطیع و با استفاده از کلیدواژه‌های مطرح شده این خبر کذب را تولید و منتشر کردند.
 
این نماینده مجلس یادآور شد: طرح ساماندهی فضای مجازی اصلا برای محدودیت فضای مجازی نیست بلکه برای استفاده صحیح و مناسب از فضای مجازی و حفظ حریم خصوصی کاربران است.
 
تقی پور گفت: بنده همواره حامی توسعه فضای مجازی بوده و هستم و اقدامات بنده در توسعه زیرساخت‌های فضای مجازی در زمان تصدی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات بر همگان علی الخصوص نخبگان حوزه ICT روشن است.
 
گفتنی است، به نقل از او درخصوص تصویب طرحی با موضوع فضای مجازی گفته شده بود در این طرح پیام‌رسان‌های خارجی مسدود می‌شوند مگر اینکه قانون ما را بپذیرند و همه کاربران باید احراز هویت شوند. ضمن اینکه حبس و جزای نقدی برای توزیع و انتشار فیلترشکن در نظر گرفته شده و در صورت شروع به ارتکاب به جرایم علیه امنیت داخلی پیام‌ها کنترل خواهند شد.

نماینده مجلس: فیلترینگ شبکه های اجتماعی کذب است

 
 
نماینده مجلس شورای اسلامی در واکنش به انتشار اخباری به نقل از وی درباره فیلترینگ فضای مجازی این اخبار را تکذیب و خبر از اقدام قضایی علیه منتشرکنندگان این مطلب داد.
 
 رضا تقی پور انوری نماینده مجلس شورای اسلامی شایعات منتشر شده درباره طرح مجلس درخصوص فیلترینگ را دروغ و کذب دانست و گفت با اقدام قضایی این موضوع را پیگیری می‌کنم.
 
وی گفت: صحبت‌های مختلفی که طی ۸ ماه گذشته دیگران و بنده درباره طرح مذکور داشته ایم، تقطیع و با استفاده از کلیدواژه‌های مطرح شده این خبر کذب را تولید و منتشر کردند.
 
این نماینده مجلس یادآور شد: طرح ساماندهی فضای مجازی اصلا برای محدودیت فضای مجازی نیست بلکه برای استفاده صحیح و مناسب از فضای مجازی و حفظ حریم خصوصی کاربران است.
 
تقی پور گفت: بنده همواره حامی توسعه فضای مجازی بوده و هستم و اقدامات بنده در توسعه زیرساخت های فضای مجازی در زمان تصدی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات بر همگان علی الخصوص نخبگان حوزه ict روشن است.

پنج اولویت تکنولوژی دولت آینده

 کاندیداهای ریاست‌جمهوری نخستین مناظره خود درمورد موضوعات اقتصادی را در حالی به پایان بردند که تقریبا هیچ‌کدام اشاره‌ای به اقتصاد دیجیتال نکردند. بر اساس آمارها، سهم اقتصاد دیجیتال در سال‌های آینده به ۱۰درصد GDP کشور خواهد رسید و رشد ابزارهای دیجیتال، زندگی روزمره و کسب‌وکارهای مردم را بیش از پیش تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.
 
کاندیداهای ریاست‌جمهوری نخستین مناظره خود در مورد موضوعات اقتصادی را درحالی به پایان بردند که تقریبا هیچ‌کدام برای بخش دیجیتال سهمی در اقتصاد قائل نبودند یا در مهم‌ترین سخنان اقتصادی آن را شایسته اشاره‌ای هم ندانستند. هرچند اقتصاد دیجیتال بخشی راهبردی از سیاست‌های کلی اقتصادی است اما با توجه به پتانسیل‌های موجود بخش‌خصوصی و نیروی جوان و متخصص این بخش می‌تواند پیش‌برنده کل جریان اقتصادی باشد. بر اساس اعلام سازمان تنظیم مقررات سهم اقتصاد دیجیتال ایران در پایان سال ۹۹ به حدود ۵/ ۶ درصد از کل GDP ایران رسید و بنابر آمارها تا پایان دولت جدید این سهم به ۱۰‌درصد خواهد رسید. با توجه به رشد قابل‌توجه ابزارهای دیجیتال در زندگی روزمره مردم و نیاز روزافزون آنها به این فضا می‌توان اولویت‌هایی را برای دولت آینده در این حوزه ترسیم کرد. از توسعه زیرساخت‌های اینترنتی گرفته تا توجه به کسب‌وکارهای نوپا و از توسعه ۵G تا حذف نهادهای متعدد نظارتی و مجوزهای رنگارنگ؛ همه به نوعی سیاست‌هایی هستند که با رفاه، معیشت و اقتصاد جامعه رابطه مستقیمی دارند.
 
   آزادسازی قیمت اینترنت
قیمت اینترنت رابطه مستقیمی با کیفیت آن دارد. طی سال‌های اخیر قیمت اینترنت ثابت؛ یا ثابت ‌مانده یا بسته به سیاست دولت کمی هم کاهش یافته است. قیمت اینترنت شاید جزو معدود اقلامی باشد که چنین مسیر ثابت یا کاهشی را در این سال‌ها طی کرده است. هرچند چنین وضعیتی در نگاه‌اول می‌تواند مطلوب خریداران و کاربران باشد و حتی برخی اقدامات پوپولیستی می‌تواند کمی رضایت عمومی را هم به‌همراه داشته باشد اما نگاهی به عوارض آن مشخص می‌کند در شرایط تورمی ثبات قیمت یک کالا یا خدمات به‌تنهایی نتایج مطلوبی به‌بار نمی‌آورد، چنانکه در حوزه اینترنت اصرار سیاستگذار بر ثبات قیمت اینترنت ثابت عملا جلوی توسعه این صنعت را گرفته و نتایج آن عملا به‌ ضد خود آن تبدیل شده است. افت کیفیت اینترنت ثابت باعث‌شده کاربران مجبور به انتخاب اینترنت‌همراه به عنوان خط اصلی ارتباطی خانگی یا کسب و کار خود باشند و همین هم باعث افزایش هزینه‌های آنان شده و هم چالش‌هایی را برای توسعه اینترنت همراه به‌وجود آورده است. با این حال در جایی‌که اهداف سیاسی اولویت سیاستگذار است خود صنعت و شاخص‌های سلامت آن مورد ارزیابی قرار نمی‌گیرد.
 
در بخش اینترنت ثابت انحصار هم یک مانع اصلی توسعه به‌حساب می‌آید. مخابرات سیم مسی را در اختیار دارد و معدود شرکت‌های اینترنتی باقی‌مانده (که عمدتا از بخش‌خصوصی هستند) مجبور به استفاده از شبکه مخابرات هستند. از سوی دیگر محدودیت‌های تعرفه‌ای و عدم‌رشد آنها در سال‌های اخیر باعث‌شده مخابرات هم در این بازی چیده‌شده خود را بازنده ببیند. مجموعه این عوامل در کنار انحصار شرکت زیرساخت در واردات پهنای باند هم باعث شده این بازار بر چرخ تعادل نچرخد هر چند عملکرد سال‌های اخیر شرکت زیرساخت در بهبود سرعت و کیفیت شبکه داخلی تا اندازه‌ای زخم‌های کهنه مربوط به کیفیت را از این ناحیه کمرنگ کرده است.
 
شاید مهم‌ترین اولویت دولت آینده رفع تمامی انحصارات، آزادسازی تعرفه‌ای و حمایت از سرمایه‌گذاری در این عرصه باشد.
 
   توسعه اینترنت موبایل ۵G
 
وضعیت اینترنت موبایل هم هرچند نه به وخامت اینترنت ثابت اما کاملا در شرایط شکننده‌ای است. سرعت اینترنت موبایل ایران هم‌اکنون در اندازه متوسط است اما آمارها نشان‌دهنده نرخ رشد پایین اینترنت موبایل در ایران در مقایسه با کشورهای دیگر است. تورم بالا و کاهش قدرت پول ملی باعث‌شده که دسترسی به تکنولوژی در این عرصه هم در بخش زیرساخت و هم در بخش دسترسی با چالش مواجه شود.
 
اینترنت موبایل حوزه بسیار رو‌به‌رشدی است و به‌خصوص با ظهور ۵G و سرازیر‌شدن محصولات تکنولوژی مبتنی بر نسل پنجم توسعه در این بخش ناگزیر است.
 
تا سال ۲۰۲۴ نسل پنجم موبایل بیش از ۴۰ درصد جهان را تحت‌پوشش قرار خواهد داد. در ایران دو اپراتور به صورت محدود و در چند نقطه به‌طور آزمایشی دکل‌های نسل پنجم را راه‌اندازی کرده‌اند که عمدتا افتتاح نمادین نسل پنجم قلمداد می‌شود اما بنا به گفته هر دو اپراتور هنوز با آغاز توسعه ۵G در کشور فاصله زیادی باقی است. یکی از مهم‌ترین موانع توسعه ۵G در ایران تحریم‌هاست که سرمایه‌گذاری در این حوزه را عملا ناممکن کرده است. با توجه به رشد استارت‌آپ‌ها و کسب‌وکارهای دیجیتال در سال‌های اخیر اینترنت نسل پنجم می‌تواند تحولی انقلابی در این عرصه محسوب می‌شود. همین جریان استارت‌آپی در جریان پرش تکنولوژی به ۳G و ۴G و در اواسط دهه ۹۰ شمسی به‌وجود آمد و قوام یافت.
 
   کسب‌وکارهای اینترنتی استارت‌آپ‌ها
حدود یک دهه از حضور کسب وکارهای نوپا و اینترنتی که تحت‌عنوان استارت‌آپ‌ها برای جامعه شناخته شده‌اند می‌گذرد. آنچه این کسب‌وکارها را از کسب‌وکارهای سنتی متمایز می‌کرد تمرکز بر جریان کارآفرینی، سرمایه‌گذاری جسورانه، بهره‌مندی از نیروی جوان متخصص و آشنا به تکنولوژی بود که به‌دنبال توافق هسته‌ای و حضور برخی سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی در این عرصه فرصت رشد و عرض‌اندام یافتند. با این حال یک دهه پس از آن روزها اوضاع روبه‌راه نیست. از یک اکوسیستم نوآور بزرگ حالا چند شرکت شاخص باقی‌مانده‌اند که همین شرکت‌ها به‌رغم داشتن نام و برند مشکلات بزرگی را پیش‌روی خود دارند. یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های این شرکت‌ها تحریم‌ها و ادامه پیدا نکردن سرمایه‌گذاری خارجی (که به‌صورت محدود وارد این حوزه شده بود) بود. مانع بزرگ دیگر از سوی رگولاتورهای بازار سهام برای ورود به این بازار و نقدکردن بخشی از سرمایه‌گذاری انجام شده و موانع توسعه کسب و کار بود که باعث‌شده چشم‌انداز راه‌اندازی وخواب سرمایه در این حوزه امید‌بخش نباشد. به‌رغم وعده‌های مکرر مسوولان بورس طی یک‌سال و نیم اخیر اکنون و در پایان دولت هیچ استارت‌آپی وارد بازار سرمایه نشده است. عملکرد دولت در این عرصه هم به اعطای وام و تسهیلات به شرکت‌های دانش‌بنیان نتایج مشخصی به‌بار نیاورده و از سوی دیگر سرمایه‌گذار خصوصی را هم تشویق به مشارکت در این بخش نکرده است.
 
   محدود کردن فیلترینگ
فیلترینگ در این دوره از انتخابات یکی از کم چالش‌ترین موضوعات بود، چون تقریبا هیچ کاندیدای تایید صلاحیت شده و حتی رد صلاحیت شده‌ای نبود که از سیستم فعلی فیلترینگ اینترنت انتقاد نکند.
 
کاندیداهای باقی‌مانده موجود همگی در شبکه‌های فیلتر‌شده‌ای چون تلگرام و کلاب‌هاوس مشغول به فعالیتند و حضور مرتب دارند و همین نشان‌دهنده این است که سیستم فعلی فیلترینگ مورد پذیرش آنها نیست. با این حال کاندیداهای موجود از قضا حتی قبل از حضور در سمت یک کاندیدا فرصت و حتی گاه قدرت تغییر وضعیت فیلترینگ را داشته‌اند. در یک مورد حتی همین دو هفته قبل تلاش‌هایی برای مسدود‌کردن اینستاگرام انجام گرفت هرچند که در نهایت به سرانجام نرسید اما نشان‌دهنده وضعیت شکننده این عرصه است. همین چند ماه اخیر شبکه کلاب‌هاوس توسط دو اپراتور موبایل دچار اختلال شد اما نه تلاش‌های دولت و نه سروصداهای بعدی مشخص نکرد که دستور اختلال از کجاست.
 
فیلترینگ سختگیرانه از یک‌سو و تحریم‌های اینترنتی از سوی دیگر همواره دو چالش اصلی فضای اینترنت ایران به‌شمار می‌رود.
 
   حذف سیاست‌ها و مقررات دست و پاگیر
یک مانع بزرگ رشد در حوزه تکنولوژی تعدد سیاست‌ها و سیاستگذاران است که با اضافه‌شدن عرصه‌های جدیدتر به تعداد این سیاستگذاران نیز افزوده می‌شود. در برخی حوزه‌های محتوایی مانند ساخت سریال و فیلم برای VOD شاهد حضور صداوسیما (ساترا) به‌عنوان سیاستگذار جدید هستیم که به جمع ناظران و سیاستگذاران قبلی اضافه شده است یا در حوزه نوظهوری چون رمزارز شاهد حضور چندین نهاد (مجلس،‌ بانک‌مرکزی، وزارت صمت، وزارت نیرو و ...) هستیم.
 
در حوزه‌های کلان‌تر مانند سیاستگذاری حوزه اینترنت هم شورای فضای مجازی، هم وزارت ارتباطات و هم مجلس مشغول فعالیت‌های مختلف هستند. یا در حوزه‌ای چون واردات تلفن‌همراه نهادهایی چون سازمان تنظیم مقررات، گمرک، بانک مرکزی، وزارت صمت و حتی ستاد قاچاق کالا تاثیرگذارند. مجموعه سیاست‌ها و بازیگران مختلف در حوزه‌های مختلف تکنولوژی باعث شده مسیر توسعه ارگانیک در بخش‌های مختلف نامشخص باشد و همین کار را برای فعالان این بخش‌ها سخت و دشوار کرده است.
 
حذف موانع مربوط به ایجاد کسب‌وکار یکی از مهم‌ترین خواست‌های فعالان بخش‌های مختلف حوزه تکنولوژی بوده اما مرتبا بر تعداد مجوز و موانع این بحث افزوده شده است. براساس نظرسنجی‌ها مالیات و بیمه بزرگ‌ترین موانع ایجاد و توسعه کسب‌وکارهای جدید تلقی شده‌اند.  سیاست‌های ناکارآمد در بخش سرمایه‌گذاری در حوزه تکنولوژی عملا باعث‌شده سهم بخش‌خصوصی در این عرصه تقریبا به صفر برسد و نهادهای خصولتی دست بالاتری را در مقابل رقبای خصوصی خود داشته باشند.

نقش «فیلترینگ» در تبلیغات انتخاباتی/ حذف انحصار پلتفرمهای خارجی

 
مسئول ستاد فضای مجازی ابراهیم رئیسی در انتخابات ۱۴۰۰، به سوالات فعالان فضای مجازی پاک، درباره مدیریت فضای مجازی در دولت آینده و الزامات تبلیغات سیاسی در این فضا پاسخ داد.
 
به گزارش خبرنگار مهر، پنجاه و هشتمین محفل هم افزایی فعالان فضای مجازی پاک با محور «الزامات تبلیغات انتخاباتی در فضای مجازی» با حضور رضا تقی پور مسئول ستاد فضای مجازی سید ابراهیم رئیسی و کارشناسان فضای مجازی برگزار شد.
 
در این نشست مجازی، ابتدا سند الزامات و چارچوب تبلیغات سیاسی در فضای مجازی که توسط یک گروه تحقیقاتی در سال ۹۸ برای تنظیم گری فعالیت‌های سیاسی در انتخابات مجلس تدوین شده بود، با نگاهی عام به اصول تبلیغات در فضای مجازی و با هدف حفاظت از منافع مردم و حاکمیت، مورد بررسی قرار گرفت.
 
مطابق با این سند، بر لزوم تدوین پارامترهای هدف برای انتخاب اصلح و آگاهانه کاندیدا به دور از برجسته سازی های رسانه‌ای تاکید شد و اصول تبلیغات سیاسی در عرصه فضای مجازی شامل ضرورت مشخص بودن هویت ارسال کنندگان پیام، ضرورت پخش پیام‌های تولیدشده و حفظ حافظه انتخابات، شفافیت مالی تبلیغات سیاسی و شفافیت مالی و اعتبارسنجی پیام‌ها مورد تاکید قرار گرفت.
 
طبق بررسی‌ها و مطالعات تطبیقی از سایر مقررات دنیا نیز مشخص شد که پلتفرم‌ها در فضای فعلی، بخش مهمی از بازیگران عرصه انتخابات هستند و در زمینه تبلیغات سیاسی در فضای مجازی در دنیا نیز سخت گیری و حساسیت زیادی وجود دارد. لذا ضروری است که تبلیغات سیاسی و انتخاباتی کاندیدها روی پلتفرم‌های داخلی اتفاق بیافتد.
 
اشاره مقام معظم رهبری به رفع شبهات و پرهیز از دوگانه سازی ها
 
در این نشست رضا تقی پور با اشاره به وضعیت شیوع کرونا و شرایطی که تبلیغات انتخاباتی نامزدهای ریاست جمهوری را تحت تأثیر قرار داده است اظهار داشت: با توجه به ممنوعیت تشکیل تجمعات و اجتماعات انتخاباتی، امروز عمده نشست‌ها و اطلاع رسانی‌ها و تبلیغات از طریق فضای مجازی صورت می گیرد و با وجودی که هم اکنون اغلب مردم در این فضا حضور دارند، می‌توان گفت که نقش رسانه‌ای فضای مجازی بیشتر از گذشته، در امتداد فضای واقعی گسترده شده است.
 
این نماینده مجلس با بیان اینکه در حوزه تبلیغات انتخابات، برخلاف دفعات قبل، عمده تبلیغات در فضای مجازی انجام می‌شود، به نقش روزافزون رسانه‌ای فضای مجازی اشاره کرد و افزود: طی دو دهه اخیر این نقش هر روز بیشتر شده و سهم این فضا حتی در انتشار عمومی از رادیو و تلویزیون برجسته‌تر است.
 
فیلترینگ؛ در مقابل دیوار کشی پیاده روها
 
عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی با اشاره به فرمایشات اخیر مقام معظم رهبری در ششم خردادماه جاری درباره اینکه فضای مجازی و سیاست خارجی اولویت مردم نیست، گفت: من فکر می‌کنم اشاره رهبر انقلاب برای رفع شبهه و پرهیز از دوگانه سازی بود که از مدت‌ها قبل رقبای ریاست جمهوری در مورد آن اظهاراتی داشته اند. یکی از برنامه‌های جدی این آقایان بحث فیلترینگ بود؛ درست مانند موضوع دیوارکشی پیاده روها که در انتخابات گذشته مطرح شد؛ این بار هم قرار بود بحث فیلترینگ را با همین روش طرح کنند.
 
وی ادامه داد: طبیعی است که این بحث‌ها، اصلاً بحث اصلی کشور نیست و دوگانه‌های کاذب است. در این ارتباط مقام معظم رهبری خواستند که اولویت‌ها را تبیین و از ایجاد دوگانگی‌های کاذب جلوگیری کنند؛ والا فرمایشات ایشان در فضای مجازی برای همه کاملاً مشخص و مبرهن است. برداشت من از فرمایشات رهبری این است که برای ارائه برنامه کاندیداها موضوعات فوری‌تری مانند اشتغال، بیکاری، اقتصاد و معیشت و سختی که مردم متحمل می‌شوند در اولویت است تا اینکه بخواهیم درباره پهنای باند و فیلترینگ صحبت کنیم.
 
مسائل فضای مجازی در دولت بعدی چگونه مدیریت می‌شود
 
مسئول ستاد فضای مجازی سید ابراهیم رئیسی با تاکید بر اینکه علاوه بر اینکه مدیریت فضای مجازی در ایام انتخابات مهم است، افزود: مدیریت این فضا برای ایام پس از انتخابات و دولت آینده نیز مهم است و سوال باید این باشد که مسائل فضای مجازی در دولت بعدی چگونه مدیریت می‌شود.
 
وی با اشاره به اینکه اتفاقات سال ۸۸ در فضای مجازی مدیریت شد و باعث شکل گیری فتنه از سوی معاندان و دشمنان شد، خاطرنشان کرد: امروز جنگ نرم با استفاده از قدرت سایبری نسبت به گذشته ممکن‌تر شده است و به طور قطع یکی از کاربردهای جدی جنگ نرم در انتخابات شکل می‌گیرد.
 
وزیر اسبق ارتباطات با تاکید بر اینکه شبکه‌های اجتماعی و پیام رسان ها با کارکرد رسانه‌ای که دارند می‌توانند ذهنیت کاربران را به عینیت تبدیل کنند، به نقش شبکه‌های اجتماعی در ترویج مشارکت و نیز کنترل و سرکوب مردم در انتخابات ۲۰۲۰ آمریکا اشاره کرد و گفت: بحث نفوذ یا تقلب و دخالت مؤثر در انتخابات از منظر جنگ نرم از سال ۲۰۱۶ آمریکا شروع شد. به نحوی که غول‌های فناوری آمریکا از طریق ۳۰۰ رسانه در حوزه ذهنی و عینی روی مردم تاثیرگذاشتند.
 
تقی پور ادامه داد: در کشور ما امروز به رغم تلاش‌های صورت گرفته، فضای مجاری در اختیار پلتفرم‌های بیگانه است و بیش از ۸۰ درصد پهنای باند کشور به صورت فعال توسط پلتفرم‌ها و سکوهایی مانند اینستاگرام، توئیتر، تلگرام و واتس اپ مورد استفاده قرار می‌گیرد. طبیعی است که تأثیرگذاری در این فضا با دخالت‌های اشکار این پلتفرم‌ها اتفاق می‌افتد.
 
وی گفت: اگر می‌خواهیم فضای مجازی یک فضای قابل اعتماد باشد باید مدیریت آن در داخل کشور اتفاق بیافتد. شبکه ملی اطلاعات نیز در این فضا تعریف شده اما در این زمینه پیشرفت کمی داشتیم.
 
از بین بردن انحصار و تسلط پلتفرمهای خارجی از فضای مجازی کشور
 
مسئول ستاد فضای مجازی حجت الاسلام رئیسی در پاسخ به این سوال که آیا باید شبکه‌های اجتماعی خارجی را از فضای انتخابات خارج کنیم و آیا در مدیریت این فضا تاکنون موفق بوده ایم، گفت: ما چون اقدامی نکرده ایم طبیعتاً موفق هم نبودیم. قطعاً منظور و هدف خارج کردن سکوهای خارجی از صحنه فضای مجازی کشور نیست. بلکه از بین بردن انحصار و تسلط آنها بر این فضا است.
 
تقی پور گفت: مشکل امروز ما این است که در چارچوب گذاری و تنظیم مقررات در فضای مجازی بسیار کند و ناقص عمل کرده ایم. این در حالی است که حتی اتحادیه اروپا نیز از سال ۲۰۱۶ برای حدود ۱۰ پلتفرم اصلی آمریکایی که تسلط زیادی بر فضای مجازی اروپایی‌ها داشتند و یکه تازی می‌کردند، مقررات وضع کرده تا این پلتفرم‌ها خودشان را با شرایط مدنظر کشورهای اروپایی تطبیق دهند. به نحوی که این پلتفرم‌ها در اروپا به صورت پیش تنظیم، چارچوب‌های فیلترینگ را اعمال می‌کنند.
 
شاهد تعریف اینترنت اروپایی و چینی هستیم
 
وی با اشاره به اینکه هم اکنون شاهد تعریف اینترنت سومی تحت عنوان اینترنت اروپا، بعد از اینترنت امریکایی و اینترنت چینی هستیم، افزود: این رویکردها با اعمال مدیریت صحیح اتفاق می‌افتد.
 
تقی پور با بیان اینکه این انتخابات می‌تواند فرصتی باشد که یک نمونه عینی از فضای مجازی پاک و مثبت را به نمایش بگذاریم، خاطرنشان کرد: جای چارچوب گذاری و ارزش گذاری محتوای فاخر امروز در فضای مجازی کشور خالی است. ما معتقدیم که قوانین محدود کننده چاره کار نیست بلکه باید آموزش و راهکار دهیم تا در جهت تعالی و کمال بهره ببریم.
 
مسئول ستاد فضای مجازی حجت الاسلام رئیسی با اشاره به تدوین گزارش کارشناسی برای ارائه راه حل های مثبت و مفید و سازنده در تحول محتوا در فضای مجازی، گفت: کلیات و سرفصل‌های برنامه‌های آقای رئیسی درباره فضای مجازی نیز تهیه شده است و به زودی توسط خودشان اطلاع رسانی می‌شود.

فیروزآبادی: اعتقاد به فیلتر ندارم/با رهاسازی فضای مجازی مخالفم

 
یک داوطلب کاندیداتوری در انتخابات ریاست جمهوری با انتقاد از بی‌تصمیمی حکومت در برخی مسایل چالشی می‌گوید: «اگر ما می‌خواستیم اینستاگرام را ببندیم باید آن را می‌بستیم و اگر می‌خواستیم که باز باشد باید دولت و حکومت آن را با صدای بلند اعلام می‌کرد که من این را نمی‌بندم تا مردم بتوانند برنامه ریزی کنند.»
 
ابوالحسن فیروزآبادی که رییس مرکز ملی فضای مجازی است معتقد است: «یکی از ابتذال‌های سیاسی این است که گفتمان فضای مجازی در کشور ما به فیلترینگ محدود شده است و جریان‌های سیاسی در این دام غوطه می‌خورند. یکی از گلایه‌های من از دوستان و اصحاب رسانه این است که در دام ابتذال سیاسی افتاده‌اند. هر جا می‌روم از من می‌پرسند اینستاگرام فیلتر می شود یا نه. اولا مرکز ملی فضای مجازی که من رئیس آن هستم مسئول فیلتر نیست، فیلتر قانون دارد و همه در آن مشارکت دارند. کارگروهی از دولت، قوه قضاییه و مجلس در این باره تصمیم می‌گیرند. بعضا نمی‌توانند به نتیجه برسند لذا برخی فیلترها به بحث گذاشته می‌شود و ما به همان دولت و حکومت بی‌تصمیم می‌رسیم که این بدترین روش است.»
 
او با بیان اینکه «به عنوان مسئول سیاست گذار در حوزه فضای مجازی اعتقاد به فیلتر ندارد»، می‌افزاید: «تصمیم گیری فیلترینگ از لحاظ قانونی بر عهده من نیست، شورای عالی فضای مجازی این اختیار را دارد که من یکی از ۲۷ عضو آن هستم؛ لذا اولا نباید مبحث را به فیلترینگ کاهش دهیم و ثانیا بحث اصلی فراموش شده و آن این است که شما برای صنعت ۴، دولت دیجیتال و جلوگیری از نفوذ اجنبی در رسانه‌های ما چه کردید که نتواند هر چه دلش می‌خواهد سانسور و هدایت کند.»
 
فیروزآبادی با تاکید بر ضرورت توجه به راه اندازی پلتفرم‌های ملی، می‌گوید: «چه اعتباری است که پول ما در پلتفرم‌های خارجی معامله شود و فردا از اعتبار ساقط نشود، یا اجازه ندهند جابه جا شود. همان کاری که در تحریم کردند می‌توانند در سطح جیب مردم بکنند. من نمی‌توانم نسبت به این بی‌تفاوت باشم. »
 
دبیر شورای عالی فضای مجازی با بیان اینکه تناقض حضور مقامات سیاسی و اجتماعی در پلتفرم‌هایی مثل توییتر را نتوانسته حل کند، می‌افزاید: «من معتقدم کل حکومت نمی‌تواند چشم بر یک مشکل ببندد. یک پلتفرم بسته می‌شود و بعد مقامات و شخصیت‌های سیاسی و اجتماعی در همان پلتفرم که غیرقانونی اعلام شده فعالیت می‌کنند. فعالیت‌شان هم به این صورت است که بعضا اخبار حکومت را اول در پلتفرم توییتر می‌زنند و بعد توضیحات را در رسانه‌های رسمی می‌گویند.»
 
مشروح گفت‌وگوی ایسنا با ابوالحسن فیروزآبادی را در زیر می‌خوانید:
 
-مهمترین چالش کشور را در آستانه انتخابات ریاست جمهوری چه می‌دانید و فکر می‌کنید دولت آینده با چه چالش‌هایی مواجه است؟
 
بزرگترین چالش ما مشکلات داخلی است البته بحث دیپلماسی بسیار مهم است و رفع تحریم باید در اولویت قرار گیرد ولی باید واقع بین باشیم و ببینیم عاملیت دولت و کشور درمیزان تولد در دو سال اخیر ۳۰درصد کاهش داشته در حالی که مرگ و میر به نسبت قابل توجهی افزایش داشته است رفع تحریم چقدر است. ما شاهد بودیم همان طور که جنگ به ما تحمیل شد تحریم هم به ما تحمیل شد؛ لذا نمی‌توانیم آن را در شرایط فعلی یک طرفه با شرایط مناسب به پایان برسانیم. این در حالی است که ما مشکلات زیادی هم در داخل داریم و من معتقدم کارهای بسیاری می توان انجام داد.
 
اگرچه معتقدم که اول باید مشکلات حل شود. مثلا صنعت مسکن سازی در کشور ما داخلی است و حتی اکثر اقلام اصلی آن مثل فولاد، سیمان، کاشی و حتی لوازم منزل صادر می شود. این کارها را می‌توان حتی در شرایط تحریم انجام داد. اگر ما مشکل مسکن را حل کنیم مشکل بزرگ جوانان نیز حل می شود و آن سن ازدواج است که در شرایط بدی قرار دارد و تقریبا سال به سال میزان موالید کاهش می‌یابد. در دو سال اخیر میزان تولد تقریبا ۳۰ درصد کاهش یافته، در حالی که مرگ و میر به نسبت قابل توجهی افزایش داشته و این‌ها نگران کننده است. من معتقدم این مشکلات قابل حل است. ما می توانیم مشکل حاشیه نشینی را در شرایط تحریم حل کنیم.
 
برخی مشکلات به این دلیل است که مسئولیت پذیری وجود نداشته است. مثلا دولتی سر کار می‌آید و مدت زیادی وقت می‌گذارد که یارانه را قطع کند یا نه، هدفمند کند یا نه و آخریارانه نقدی در حالی همواره محل بحث دولت‌هاست که چیزی حدود یک و نیم میلیارد دلار است اما یارانه انرژی که ۸۰ میلیارد دلار است رها شده است سر به بی‌تصمیمی می‌رسد. نه یارانه را قطع می‌کند و نه کاهش و افزایشی می‌دهد و هدفمندی هم صورت نمی‌گیرد؛ در حالی که یارانه نقدی که ما به مردم می دهیم چیزی حدود یک و نیم میلیارد دلار است و یارانه انرژی که به مردم می‌دهیم بسته به نرخ نفت و گاز کمتر از ۷۰، ۸۰ میلیارد دلار در سال نیست. شما این ۸۰ میلیارد دلار را رها کرده‌اید. بخش عمده‌ای از این‌ها، اتلاف انرژی برق و گاز است. کدام یک از خانه‌های این مملکت عایق مناسب دارد. این‌ها را رها کردیم و راجع به یک و نیم میلیارد دلار یارانه نقدی صحبت می‌کنیم که خودش در ایجاد رونق در بازار، تحریم بازار تقاضا و هدایت بازار تولید نقش مثبت دارد. مدام بحث می شود و آخر به بی تصمیمی می‌رسیم. این ها مشکلاتی است که در داخل می‌شود حل کرد.
 
در سه، چهار دولت اخیر شکاف درآمدی فربه‌تر شده و افراد زیر خط فقر بیشتر شده‌اند. این‌ها ربطی به تحریم ندارد و می‌توان آن را حل کرد. اینکه در کشور ۵۰ میلیون نفر مستحق یارانه هستند و حداقل این یارانه‌ها در زندگی ۴۰ میلیون نفر تأثیری ندارد نشان می‌دهد این کار غلط است و باید درست شود. این ربطی به تحریم ندارد. ما باید به مردم قول بدهیم. من قول می‌دهم که بتوانم این کار را انجام دهم. بحث من این است که نظام یارانه‌ای ما صد میلیارد دلار است و ما باید این نظام را مدیریت کنیم نه فقط یک و نیم میلیارد دلار یارانه نقدی. ضمن اینکه در بحث یارانه من معتقدم به جای دادن یارانه به گروه های اندک رأس هرم که از ابتدای انقلاب این گونه عمل شده باید این روش را عوض کرد.
 
ما در یک دوره به کارخانه دارها یارانه دادیم و یک گروه فربهی ایجاد شد که خصوصیات و توانمندی لازم برای بخش خصوصی را نداشت و شاید لیاقت اداره تسهیلات مالی ارزانی که در اختیارش گذاشتیم را هم نداشت. ما در اصلاح نظامات به جای اینکه به قاعده جامعه توجه کنیم به هرم آن توجه کردیم. من معتقدم باید بازار تقاضا و کف جامعه را تحریک کرد. عاقل‌ترین عقل جمعی بر عقل فردی غالب است و عقل جمع بیشتر هم بر جمع کمتر غالب است. دولت من این نظریه را دارد که اگر بناست یارانه بدهم یارانه را مدیریت می‌کنم که به صورت هوشمند و عادلانه به قاعده جامعه بدهم. قاعده جامعه خودش تشخیص می‌دهد که پول یارانه سوخت را بگیرد و سوخت مصرف کند یا چیز دیگر. من سبد سوخت، سبد غذا و سبد مسکن تعریف خواهم کرد و مثلا برای سبد مسکن به مسکن‌ساز یارانه نمی‌دهم، بلکه به مصرف کننده یارانه می‌دهم. این تحریک بازار تقاضا است.
 
- آیا شما بنا دارید تا پایان رقابت‌های انتخاباتی در صحنه حضور داشته باشید؟
 
اگر در خروجی شورای نگهبان باشم تا انتها در رقابت‌ها حضور خواهم داشت. بر خلاف تحلیل‌هایی که می‌گویند ممکن است وسط کار انصراف دهم این صحت ندارد. من اعتقادیاگر تایید صلاحیت شوم تا انتها در رقابت‌های انتخاباتی خواهم بود  حضور پیدا کردم و کسی که اعتقادی حضور پیدا کرده سعی می‌کند تا جایی که می‌تواند اعتقادش را به کرسی بنشاند.
 
- شما خود را در کدام جریان سیاسی تعریف می‌کنید؟
 
گذشته من نشان می‌دهد در هیچ جریانی نبودم. من ۴۰ سال فعالیت داشتم. از روزنامه نگاری شروع کردم و از زمان دانشجویی تا امروز تلاش کردم حفظ نظام جمهوری اسلامی را در اولویت قرار دهم و آنچه برای ایران و سرافرازی مردم ایران مناسب می‌دانم در راهش مجاهدت کنم. من تلاش کردم برای عامه مفید باشم چه در دهه‌های اول انقلاب که در حوزه‌های امنیتی بودم و آن را لازم می‌دانستم و چه بعد از آن که در حوزه اقتصادی فعالیت کردم و وارد شستا شدم و راه‌اندازی اپراتور سوم را به عنوان سنگ بنای توسعه فضای مجازی دنبال کردم.
 
- البته جایگاه شغلی شما سیاسی نبوده، خود را به کدام جناح سیاسی نزدیک‌تر می‌دانید؟
 
من طرفدار عقلانیتم، تلاش کردم از افراط و تفریط پرهیز کنم. همچنین تلاش دارم از تجربه و دانش بشری در زندگی استفاده کنم به خاطر همین به شدت اهل مطالعه بودم باطرفدار عقلانیت، مخالف افراط و تفریط و صاحب نظریه‌ام اینکه رشته‌ام فنی بود اما مدرک علوم مدیریتی گرفتم. در حوزه‌های علوم انسانی هم مطالعات عمیقی دارم؛ البته این استقلال رأی به معنی بی‌نظری نیست. من صاحب نظریه هستم. یکی از مشکلات جمهوری اسلامی این است که ما چون حزب نداریم افراد بدون نظریه به حکومت می‌رسند و بعد قول‌هایی که برای سفره و چیزهای دیگر می‌دهند را فراموش می‌کنند؛ زیرا مبتنی بر نظریه نیست. کسانی هستند که از اصول مسلم علمی تبعیت نمی‌کنند و عقلانیت در مبنای قضاوت‌شان ضعیف است. این‌ها بیشتر تابع فشارهای بیرونی هستند و نمی‌توانند مشکلات را اصولی حل کنند. گاهی به دنبال حل یک مشکل می روند و از مسائل دیگر غافل می شوند. مردم ما خوب درک می‌کنند و به دنبال دولتی هستند که به آن اعتماد کنند. این دولت یک دولت مسئولیت پذیر است که می‌تواند آن‌ها را از کوره‌راه‌های جهان امروز عبور دهد.
 
ملت‌ها در رقابت زنده با هم هستند. البته ملت‌ها همیشه با هم رقابت می‌کردند اما این رقابت‌ها با هم مرتبط نبود. تقریبا تمام کشورهای توسعه یافته راز موفقیت‌شان این است که ملت‌شان یکپارچه در رقابت‌های جهانی شرکت می‌کنند و دچار تفرق و ابتذال سیاسی نمی‌شوند و درگیر چیزهایی که در حوزه سیاست ضرورت ندارد هم نمی‌شوند. من به هیچ وجه موافق ابتذال سیاسی که الان وجود دارد نیستم. سطح بحث‌ها عمدتا پایین است و همچنین خدشه‌دار کردن قوانین جاری و نهادهای متصدی نیز دنبال می‌شود. من به این معنا که اهل اشکال گرفتن، تخلف گرفتن و چالش‌های مصنوعی درست کردن باشم، سیاسی نیستم.
 
در جهان امروز و ایران امروز ما نیاز به مدیرانی داریم که معتقد به شایسته سالاری، تخصص و وجوه اجتماعی باشند، حتی علم و تکنولوژی هم امروز اجتماعی است. لبه تکنولوژی آن چیزی است که همه جامعه با آن درگیر هستند مثل ارتباطات، موبایل، رمزارزها، رسانه‌های اجتماعی و شبکه‌های اجتماعی، معنی ندارد بگوییم مدیر قوه اجرایی کشور باید بیشتر سیاسی باشد. من می‌گویم باید بیشتر اجتماعی، دانشمند و تکنولوژیست باشد، تجربه زیسته در این جامعه را داشته باشد و نظریه داشته باشد.
 
- شما مسئول عالی‌ترین نهاد سیاست گذار در حوزه اینترنت هستید و افکار عمومی هم عموما دغدغه فیلترینگ را دارند. نقش شما در فیلترینگ چه بوده؟
 
یکی از ابتذال‌های سیاسی این است که گفتمان فضای مجازی در کشور ما به فیلترینگ محدود شده است و جریان‌های سیاسی در این دام غوطه می‌خورند. فضای مجازی امروز دریکی از ابتذال‌های سیاسی این است که گفتمان فضای مجازی به فیلترینگ محدود شده است کنار جوانان به عنوان نیروی انسانی، پیشران توسعه و تحول است. ما باید از تکنولوژی‌های اطلاعاتی و ارتباطی به عنوان پیشران و در راستای توسعه صنعت و کشاورزی استفاده کنیم. بخش خدمات هم باید بهره وری و تنوع اش افزایش یابد و پرسونالایز شود؛ یعنی خدمت بر اساس افراد متناسب و شخصی سازی شود. این کار فقط از راه تکنولوژی امکان‌پذیر است و من معتقدم پیشران توسعه و تحول در کشور غیر از جوانان و نیروی متخصص که موجود است، توسعه فضای مجازی است و در این مسیر دولت به مثابه پلتفرم، الگوی من خواهد بود، یعنی دولت شبکه‌هایی را برقرار کند که در آن همه افراد جامعه بتوانند برای خود کار تولید کنند، همه به هم خدمت ارائه کنند و ضمنا از این شبکه‌ها برای توسعه صنعت استفاده شود.
 
صنعت دنیا به سمت صنعت ۴ حرکت می‌کند، یعنی صنعت پیوسته. صنعت‌های ملی در نظام جهانی بر روی پلتفرم‌ها کار می‌کنند. اگر قبلا شما خودرو می‌خریدید رابطه شما باگلایه من از اصحاب رسانه این است که در دام ابتذال سیاسی افتاده‌اند کارخانه سازنده قطع می‌شد اما الان قرار نیست این اتفاق بیفتد. شما اگر قبلا تلفن می‌خریدید رابطه‌تان با سازنده قطع می‌شد، ولی امروز اپل و اندروید تا روز آخر با شماست. ما داریم به سمت نظام صنعتی جهانی می‌رویم باید این را در کشور پیاده سازی کنیم. همه این‌ها مستلزم توسعه فضای مجازی است.
 
یکی از گلایه‌های من از دوستان و اصحاب رسانه این است که در دام ابتذال سیاسی افتاده‌اند. هر جا می‌روم از من می‌پرسند اینستاگرام فیلتر می شود یا نه. اولا مرکز ملی فضای مجازی که من رئیس آن هستم مسئول فیلتر نیست، فیلتر قانون دارد و همه در آن مشارکت دارند. کارگروهی از دولت، قوه قضاییه و مجلس در این باره تصمیم می‌گیرند. بعضا نمی‌توانند به نتیجه برسند؛ لذا برخی فیلترها به بحث گذاشته می‌شود و ما به همان دولت و حکومت بی‌تصمیم می‌رسیم که این بدترین روش است. به اعتقاد من اگر ما می‌خواستیم اینستاگرام را ببندیم باید آن را می بستیم و اگر می خواستیم که باز باشد باید دولت و حکومت آن را با صدای بلند اعلام می‌کرد که من این را نمی‌بندم تا مردم بتوانند برنامه ریزی کنند.
 
البته من به عنوان سیاست گذار در حوزه سیاست گذاری و مدیریت کلان فضای مجازی و هماهنگ سازی نقش دارم، یعنی بین تمام ارکان فعال و ذی ربطان حوزه فضای مجازی هماهنگی ایجاد می‌کنم و سعی می‌کنم مشکلات را کاهش دهم. در حوزه فیلترینگ هم اگر مشکلی باشد مداخله می‌کنم که مشکل را حل کنم ولی تصمیم گیری فیلترینگ از لحاظ قانونی بر عهده من نیست، شورای عالی فضای مجازی این اختیار را دارد که من یکی از ۲۷ عضو آن هستم. لذا اولا نباید مبحث را به فیلترینگ کاهش دهیم و ثانیا بحث اصلی فراموش شده و آن این است که شما برای صنعت ۴، دولت دیجیتال و جلوگیری از نفوذ اجنبی در رسانه‌های ما چه کردید که نتواند هر چه دلش می‌خواهد سانسور و هدایت کند.
 
چه تضمینی داریم که همین امروز پلتفرم داران آمریکایی علیه ما تصمیمی نگیرند. همان طور که یک جریان سیاسی بزرگ در آمریکا که احتمال دارد برنده انتخابات هم بوده باشد راچطور برخی توقع دارند نسبت به راه‌اندازی پلتفرم‌های ملی بی‌تفاوت باشیم؟ حذف کردند و هنوز هم اجازه نمی دهند آن جریان سیاسی شروع به فعالیت کند. وقتی این‌ها آنقدر نسبت به جامعه خود بی رحم و ضد آزادی هستند چطور برخی توقع دارند ما نسبت به راه اندازی پلتفرم‌های ملی بی‌تفاوت باشیم. من غیرت دارم و معتقدم باید پلتفرم‌های ملی راه بیندازیم. معتقدم نمی‌شود اقتصاد دیجیتال و نظام پولی و رمزارزی بر روی پلتفرم‌هایی باشد که ما مدیریت آن را نداریم. تعریف ملت چیست. گروهی از مردم در سرزمینی مشخص که می‌توانند مقدرات خود را مدیریت کنند. ملت در جهان امروز افراد هم زبان و هم قوم نیستند، چه اعتباری است که پول ما در پلتفرم‌های خارجی معامله شود و فردا از اعتبار ساقط نشود، یا اجازه ندهند جابه جا شود. همان کاری که در تحریم کردند می‌توانند در سطح جیب مردم بکنند. من نمی‌توانم نسبت به این بی‌تفاوت باشم.
 
من به عنوان مسئول سیاست گذار در حوزه فضای مجازی اعتقاد به فیلتر ندارم ولی معتقدم باید چیزی شبیه اینستاگرام و رمزارز راه اندازی کنم. دولت باید مسئولیت پذیر باشد. اگر امروز ملت رمزارز داخلی ندارند و از رمزارز خارجی استفاده می‌کنند راجع به آن بی‌تفاوت نباشند. در همین تهران روزانه چند هزار میلیارد تومان بیت کوین معامله می‌شود که این بدون مقررات و مسئولیت پذیری است. ما باید مسئولیت پذیر باشیم. درست است نمی‌شود خیلی این حوزه را مقررات گذاری کرد ولی می‌شود آسیب‌های آن را کاهش داد. اولا باید به مردم سواد داد که آگاهانه وارد شوند و فکر نکنند مثلا در معاملات رمزارزی شیب همیشه صعودی است بلکه ممکن است نزولی هم باشد.
 
می‌توان مکانیسم‌هایی پیش بینی کرد که پول مردم را بیمه کرد. مثلا نظامات بیمه‌ای را تقویت کرد. یکی از بحث‌های ما نوسازی نظام‌های بانکی، مالی و پولی است. این نوسازی درما کاندیداها باید نشان دهیم دولتی را روی کار خواهیم آورد که توخالی نیست سیستم جهانی است. ما نمی‌توانیم در اتاق دربسته نظام بانکی، پولی و مالی تعریف کنیم وگرنه وضع بورس، بانک و ارز ما همین می‌شود که شاهدش هستیم و بخش بزرگی از دارایی‌های این مردم به خطر می‌افتد. در شرایطی که مردم ریسک اشتغال، ازدواج، آلودگی محیط زیست و هوا دارند باید ریسک پول هم داشته باشند؟ ما باید ساماندهی، مدیریت و کمک کنیم وگرنه این مشکل حل نمی‌شود. متأسفانه به دلیل پایین بودن سطح مسئولیت پذیری مشکلات را بیان نمی‌کنیم و نمی‌گذاریم بیان شود. این مقدور نیست. آن هم با توجه به توسعه فضای مجازی و رسانه‌ای و اینکه امروز هر شهروند یک خبرنگار است و می‌تواند یک کانال صوتی، تلویزیونی، رادیو یا روزنامه داشته باشد. باید تحول صورت گیرد.
 
ما نمی‌توانیم مشکلات را پنهان کنیم. اگر به پنهان کاری ادامه دهیم به این می‌رسیم که می‌گویند دولت توخالی است. دولت‌های توخالی در واقع دولت‌هایی هستند که متناسب با تحولات حرکت نمی‌کنند و روش‌هایشان قدیمی است و حرکت‌های پسینی می‌کنند و راه‌حل‌های پیشینی ندارند. در این صورت دولت‌ها توخالی می‌شوند و مردم هم رغبت نمی‌کنند در انتخاباتی شرکت کنند که بخواهند دولت توخالی انتخاب کنند. ما کسانی که کاندیدا شده‌ایم باید نشان بدهیم دولتی را خواهیم آورد که توخالی نیست.
 
- شما ضرورت توجه به پلتفرم های داخلی را مطرح کردید. ما شاهد این بودیم که تعدادی پیام رسان داخلی ایجاد شد که حمایت حاکمیت را هم داشتند اما این‌ها پا نگرفتند. ضمن اینکه موضوعی که نباید خلط شود این است که شاید کسانی که دغدغه فیلترینگ دارند مشکلی با راه اندازی پلتفرم داخلی نداشته باشند اما آنچه برای آن‌ها اهمیت دارد حق انتخاب و امکان استفاده از پلتفرم‌های بین‌المللی در کنار پلتفرم‌های داخلی است، چه توضیحی در این باره دارید؟
 
یکی از اصول نظری بنده همین است. ما در مرکز ملی فضای مجازی در مورد پلتفرم‌های رسانه‌ای هدفی را تعیین کردیم که ۵۰ درصد داخلی و ۵۰ درصد خارجی باشد. البته من دربا رهاسازی فضای مجازی مخالفم ولی این به معنای فیلترینگ نیست سایر پلتفرم‌ها این دیدگاه را ندارم. در مورد پیام رسان‌های داخلی هم بیشتر حمایت سمبلیک صورت گرفت و این حمایت مسئولانه نبود. ما دولت فربهی داریم که علوفه، چای و کود تهیه می‌کند، این دولت برای حوزه شبکه‌های اجتماعی، پیام رسان و پلتفرم اهمیت قائل نشد که مسئولیت بپذیرد و اختلاف من با برخی دوستان در دولت این بود که شما باید مسئولیت بپذیرید. من معتقدم مجموعه سیاست‌های خصوصی سازی و عدم تصدی گری منتهی به رهاسازی شد. من با رهاسازی فضای مجازی مخالفم ولی این به معنی فیلترینگ نیست. به معنی این است که دولت باید در این حوزه ورود می‌کرد.
 
اما چرا بخش خصوصی ورود نکرد؟ ما پلتفرم‌ها و اپلیکیشن‌های خوبی در حوزه پرداخت، کیف پول، بلیت هواپیما، حمل و نقل و جهانگردی داریم و به دلیل فشار کرونا پلتفرمابتذال سیاسی بخش خصوصی توانمند را نگران کرد لذا وارد  حیطه پیام‌رسان‌های داخلی نشد آموزشی هم راه افتاد و کمتر از یک درصد دانش آموزان از نظام آموزشی در دوران کرونا محروم شدند. این بهترین شاخص است. پس ما توان تکنولوژیکی و توان ملی داشتیم اما ابتذال سیاسی بخش خصوصی ما را نگران کرد. بخش خصوصی هوشمند است و سود و زیانش را نگاه می‌کند و بعد مدیریت می‌کند. اگر احساس کند در حوزه‌ای سرمایه گذاری می تواند به خطر بیفتد و عواقب داشته باشد در آنجا ورود نمی‌کند؛ بنابراین بخش خصوصی توانمند ما و همچنین بخش خصولتی جدی وارد نشد. دولت هم حمایت مسئولانه نکرد بلکه حمایت سمبلیک کرد. البته همراهی کرد و پنج میلیارد تومان وام داد که دو جا بیشتر آن را نگرفتند. از این پیام رسان درنمی‌آید. پیام رسان عزم ملی می‌خواهد.
 
شما صحنه آرایش پیام رسان‌ها در دنیا را ببینید که آمریکا به جز چین، روسیه و کره بقیه دنیا را قبضه کرده است. ما می‌خواهیم جا پای دولت‌های بزرگی بگذاریم آن هم در فضایی که در آن ابتذال سیاسی هست. معلوم است که بخش خصوصی وارد نمی‌شود در حالی که در حوزه‌های دیگر وارد شده و موفق بوده و حتی در نظام آموزشی که نیاز فوری وجوداگر فضای سیاسی سالم‌تری داشتیم در حوزه در حوزه محتوا و رسانه، شرکت‌های بیشتر و بهتری داشتیم داشته و پلتفرم خارجی نمی‌توانسته آن را تأمین کند ما پاسخ گرفتیم. در سایر پلتفرم‌ها مثل آپارات نسبتا موفق بودیم. هرچند اگر فضای سیاسی سالم‌تری داشتیم و وجوه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در فضای مجازی بیشتر مورد توجه قرار می‌گرفت شاید در حوزه محتوا و رسانه آپارات و شرکت‌های مشابه آن را بیشتر و بهتر داشتیم. اختلافاتی وجود داشت که این حوزه به وزارت ارشاد مربوط است یا صداوسیما و مداخلاتی داشتند که به نظرم در چارچوب ابتذال سیاسی قرار می‌گیرد. یک حکومت نباید در این حوزه‌ها ۱۰ سال بحث کند باید دو ماهه مشکل را حل کند آن هم وقتی که نسل تحولات پنج ساله است. مگر اینستاگرام و یوتیوب امروز با دو سال پیش یکی است؟ وقتی ما می‌خواهیم تصمیم بگیریم که چه کسی باید مقررات گذاری کند ۱۰ سال مذاکره و بحث می‌کنیم که این همان مسئولیت ناپذیری، رهاسازی و عدم انسجام در سیاست‌هاست که نشان می‌دهد نظریه و اجماع نظری در کشور وجود ندارد.
 
- در حال حاضر اکثر قریب به اتفاق داوطلبان کاندیداتوری و بسیاری از مقامات مهم کشور در پلتفرم‌هایی مثل توییتر و تلگرام حضور دارند که فیلتر شده است. چطور می‌توان این تناقض را برای افکار عمومی حل کرد؟
 
وقتی می‌گویم باید مسئولیت پذیری وجود داشته باشد به همین معناست. دولت نمی‌تواند چشمش را بر یک مشکل ببندد. البته دولت فقط قوه مجریه است. من معتقدم کل حکومت نمی‌تواند چشم بر یک مشکل ببندد. یک پلتفرم بسته می‌شود و بعد مقامات و شخصیت‌های سیاسی و اجتماعی در همان پلتفرم که غیرقانونی اعلام شده فعالیت می‌کنند. فعالیت‌شان هم به این صورت است که بعضا اخبار حکومت را اول در پلتفرم توییتر می‌زنند و بعد توضیحات را در رسانه‌های رسمی می‌گویند. شما که رسانه‌های رسمی هستید بایدحضور مقامات و شخصیت‌های سیاسی و اجتماعی در توییتر و بعضا انتشار اخبار اول حکومت در آن تناقض است معترض اصلی این موضوع باشید. این هواداری از فیلتر نیست، چرا باید یک مقام رسمی خبر سیاسی خود و کارکرد و پروژه‌ای که می‌خواهد افتتاح کند را در توییتر اعلام کند؟ من متوجهم که توییتر پلتفرم رهبران سیاسی دنیاست و خبرهای سیاسی را در توییتر می‌زنند اما مگر خبر افتتاح پروژه سیاسی است؟ این‌ها تناقض است و من هم نتوانستم این تناقض را نه در ذهن و نه در عمل حل کنم.
 

فیروز آبادی: از لحاظ قانونی نمی‌توان با فروشنده VPN برخورد کرد

 
 
دبیر شورای عالی فضای مجازی با ذکر این نکته اگر هم بر اساس گفته برخی دولتمردان در کشور مافیای VPN وجود داشته باشد اعلام کرده در قانون صراحتی مبنی بر غیرمجاز بودن فروش وی‌پی‌ان وجود ندارد و نمی‌توان با آن‌ها برخوردی کرد.
 
«ابوالحسن فیروزآبادی» در بخشی از گفت‌وگویی تفصیلی خود با خبر فوری به موضوع VPN قانونی و فروشندگان فیلترشکن اشاره کرده و تاکید داشته که نباید از لفظ مافیای VPN فروشی در کشور استفاده کرد چرا که مافیا فقط به دنبال پول به هر روشی است. او درباره اینکه آیا اطلاعاتی از این گروه دارد یا خیر گفته که جهرمی (وزیر ارتباطات) باید در این مورد پاسخ بدهد و چیزی که او می‌داند این است وی‌پی‌ان فروش‌های کشور مشخص هستند و حدود ۱۳ الی ۱۴ وی‌پی‌ان فروش اصلی را داریم:
 
«شاید آقای جهرمی در ارتباط با مافیای وی‌پی‌ان اطلاعاتی را داشته و سلطان VPN داشته باشیم اما با وجود مشخص بودن فروشنده‌های فیلترشکن در کشور، در قانون صراحتی مبنی بر غیرمجاز بودن فروش آن نداریم و طبق قانون اساسی ما حق هیچگونه کسب و کاری را نمی‌توانیم سلب کنیم. لذا در مجلس دوره قبل و همچنین این دوره راجع به دسترسی غیر مجاز و استفاده از وی‌پی‌ان‌ها بحث شد و هیچ‌گاه در مجلس به نتیجه‌ای مبنی بر این که در کشور وی‌پی‌‌ان مجاز یا غیر مجاز داشته باشیم، نرسیدیم.»
 
او با اعتقاد بر این که پیاده‌سازی طرح فروش VPN قانونی کار سختی بوده و نیاز به اجماع نظر دارد، افزود: «من موافق نیستم لغت‌ مافیای وی‌پی‌ان فروشی در کشور مطرح گردد. قطعا آن‌ها برای ادامه کسب‌وکار خود تلاش می‌کنند ولی تاثیری در تصمیم‌گیری‌های به این‌ مهمی ندارند.»
 
دبیر شورای عالی فضای مجازی با رد این موضوع که فروشندگان فیلترشکن وابسته به دستگاه‌های حکومتی هستند می‌گوید افرادی مانند «محمود احمدی نژاد» که ادعا داشتند در این زمینه اطلاعاتی دارند در این مورد نظر بدهند: «آن‌ها به ما خبر دهند تا بررسی کنیم اما تا جایی که ما مطلعیم، فعالین این حوزه مالکان بخش خصوصی هستند.»
 
فیلترینگ کم کم منتفی می‌شود
دبیر شورای عالی فضای مجازی در بخش دیگری از مصاحبه خود خود ابراز خرسندی کرد که کارآمدی فیلترینگ کم کم دارد منتفی می‌شود زیرا تکنولوژی‌هایی که امروز در بازار عرضه می‌شود کار فیلترینگ را به شدت سخت و پر هزینه کرده است.
 
او با تاکید بر این که در کنار پیام رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی خارجی، بایستی نمونه‌های داخلی را رشد بدهیم، اظهار داشت: «از ابتدا در شورای عالی فضای مجازی شعارمان این بود که برای همه پلتفرم‌ها و حتی پلتفرم‌های داخلی جایگزین داشته باشیم. رسانه در حقیقت بعنوان رکن‌ دموکراسی معرفی می‌گردد. ما رکن حکومت مان را نباید برای یک بستری لرزان و خارج از اراده ملی قرار بدهیم. به همین دلیل همیشه اعتقاد دارم که باید متناسب بسترهای رسانه‌های غربی که همین پلتفرم‌ها خارجی هستند، پلتفرم‌های داخلی را داشته باشیم.»
 
وی همچنین تصمیم‌گیری شورای عالی فضای مجازی در رابطه با فیلتر اینستاگرام را رد و عنوان کرد با وجود بحث‌های پیرامون آن در کارگروه‌های مختلف، تقریبا نظر غالب بر این است که فعلا اینستاگرام فیلتر نگردد.

نگران افزایش فیلترینگ در دولت بعد هستیم/ محدودیت‌ها راندمان شرکت‌ها راکاهش می‌دهد/ یکی از تبعات فیلترینگ فرار مغزها است

نایب رییس کمیسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات اتاق بازرگانی ایران اظهار داشت‌: بخش خصوصی واقعی بسیار نگران است که بعد از تغییر و تحولات دولت یا حتی انتهای این دولت، حرکاتی مانند فیلترینگ گسترده صورت بگیرد و این پیش‌بینی از طرف بسیاری مطرح شده است. البته صحبت‌هایی هم شد اما وزارت ارتباطات به شکلی این جریان را نگه داشته است.
 
عبدالرضا نوروزی در مورد تاثیرات فیلترینگ بر اقتصاد و تجارت کشور اظهار کرد: دوستانی که فیلترینگ را در برنامه‌های کاری خود قرار دادند ابعاد زیان آن را نمی‌دانند. در حد پایین دستی، وقتی فیلتر انجام می‌شود فیلترشکن رواج می‌یابد، یک بازار کسب و کار که مشخص نیست پشت آن چه کسانی وجود دارند از طریق این فیلترشکن‌ها به وجود می‌آید که هزینه آن از جیب مردم می‌رود. از طرفی هم وقتی فیلترشکن‌ها عمومی می‌شوند، بسیاری به سایت‌هایی دسترسی پیدا می‌کنند که ممکن است از نظر شرایط سنی، اخلاقی و غیره مناسب نباشد و خسارات زیادی از این نظر به وجود آورده است.
 
وی افزود: بسیاری در بستر فضای مجازی و اپلیکیشن‌ها، کسب وکارهای مختلفی را راه‌اندازی کرده‌اند. در شرایطی مانند شرایط حاصل از شیوع کرونا یا به علت نبود امکانات این فضا برای ایجاد کسب و کار انتخاب می‌شود، ولی به یک باره بنا بر اتفاقات خاصی که در کشور رخ می‌دهد، به طور سلیقه‌ای فیلتر انجام و باعث می‌شود که این کسب‌وکارها مشتریان خود را که شاید برای جمع‌آوری آنها چند سال زمان گذاشته‌اند، از دست می‌دهند.
 
نوروزی خاطرنشان کرد: من فکر می‌کنم برای یک بار هم که شده حاکمیت باید در این مورد تصمیم بگیرد. البته در طرف مقابل باید درک کرد که نظام یا دولت چه نگرانی‌هایی از بابت این مسائل دارد، برای آن برنامه‌ریزی کرد تا متضرر نشوند. نهادهای مختلف بخش خصوصی در این مورد اعتراضات زیادی کرده‌اند اما تا به امروز نتیجه جدی نگرفته‌ایم.
 
وی در ادامه اضافه کرد: بخش خصوصی واقعی بسیار نگران است که بعد از تغییر و تحولات دولت یا حتی انتهای این دولت برای انتخابات، حرکاتی مانند فیلترینگ گسترده‌تر صورت بگیرد و این پیش‌بینی از طرف بسیاری مطرح شده است. صحبت‌هایی هم شد اما وزارت ارتباطات به شکلی این جریان را نگه داشته است. ولی اگر بعدا جریان همسو قرار بگیرد، احتمالا بخواهند حرکاتی انجام دهند که در این صورت دوباره بخش خصوصی ضرر می‌کند.
 
نایب رییس کمیسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات اتاق بازرگانی ایران با تاکید بر لزوم برنامه‌ریزی دولت بعد در این مورد گفت: یکی از خواسته‌های بخش خصوصی از کسانی که می‌خواهند در صندلی ریاست‌جمهوری بنشینند این است که قول‌هایی در این زمینه بدهند. کسب‌وکارهای زیادی در فضای مجازی داریم اگر در این مورد برنامه‌ریزی نشود اینها از بین می‌روند، ما الان هم مشکلات عدیده‌ای در داخل کشور داریم و اگر مشکل این چنینی هم اضافه شود این مشکلات افزایش می‌یابد.
 
وی اضافه کرد:‌ یکی از تبعات این موضوع فرتر مغزها است. بسیاری که در این بستر کار می‌کنند، چندین بار ضربه خوردند و دوباره از نو شروع کردند. تا یک اندازه‌ای می‌توان آنها را برای ماندن تشویق کرد. ولی آن طرف مرز، حتی در کشورهای همسایه با درخواست‌های بالا نسبت به ایران این دوستان را را جذب می‌کنند. این هم مساله دیگری برای کسب وکارهای بزرگتر می‌شود که وقتی می‌خواهیم کارمند جذب کنیم یا وجود ندارد یا با قیمت‌های گزاف‌تر کار می‌کنند. در این زنجیره هر نقطه‌ای را که نگاه کنیم تنها ضرر است.
 
نوروزی با اشاره به تاثیر فیلترینگ بر کاهش راندمان کاری شرکت‌ها بیان کرد: وقتی شرکت‌ها می‌خواهند با یک سایت کار کنند و مدام با فیلترینگ مواجه باشند، به کندی کارهایشان پیش می‌رود، نیاز به اینترنت پرسرعت و بدون فیلترینگ دارند که بتوانند به دنیا دسترسی داشته باشند. امروز دنیای گردش اطلاعات و ارتباطات است و وقتی سرعت این گردش از ما گرفته شود یا وقتی در یک شرکت می‌بینیم که سیستم کند یا فیلتر شده، راندمان آن روز از 100 به 40 می‌رسد، همه اینها ضرر است.
 
وی در پاسخ به سوالی در مورد تاثیر این موضوع بر طرف‌های خارجی گفت: قدرت تعیین کننده در تجارت خارجی سیاسی است ولی فیلترینگ لایه اجرایی داخل کشور است و شاید فیلترینگ برای طرف‌های خارجی ما چندان تعیین‌کننده نباشد. درست است که روی کار تاثیرگذار است اما چون می‌خواهند کار کنند توجه زیادی به آن ندارند. مسئله مهم در این زمینه بیشتر سیاسی است و  شاهد آن بودیم که برای مثال بعد از تحریم‌ها بسیاری که در ایران سرمایه‌گذاری کرده‌ بودند، دفاتر خود در ایران را بستند و کشور را ترک کردند.

دبیر شورای عالی فضای مجازی: فیلترینگ کم کم درحال منتفی شدن است

 
«سید ابوالحسن فیروزآبادی»، دبیر شورای عالی فضای مجازی کشور اذعان داشت این شورا در مورد فیلترینگ هیچ ورودی نداشته و نظر اکثریت بر عدم فیلتر اینستاگرام است. فیروزآبادی که اکنون داوطلب شرکت در انتخابات ریاست جمهوری است، در اظهار نظری جدید گفت که فیلترینگ کم کم در حال منتفی شدن است و پلتفرم‌های بومی باید در کنار پلتفرم‌های خارجی رشد کنند.
 
چند سالی می‌شود که زمزمه‌هایی مبنی بر فیلترینگ اینستاگرام به گوش می‌رسد و بسیاری از مقامات دولتی و حکومتی نسبت به لزوم بسته شدن و فیلترینگ این شبکه اظهاراتی داشته‌‌اند اما با این وجود، شبکه اجتماعی پرطرفدار در ایران از تیغ تیز فیلتر گریخته است.
 
دبیر شورای عالی فضای مجازی کشور در مصاحبه‌ای با «خبر فوری» به بحث فیلتر اینستاگرام اشاره کرد و گفت:
 
«تا آن جایی که من در جریان هستم، چیزی قرار نیست فیلتر شود. هیچ تقاضایی مبنی بر فیلترینگ به شورا نیامده است. علاوه بر این، نظر غالب بر فیلتر نشدن اینستاگرام است.»
 
او در اظهار نظری متفاوت، اعلام کرد که فیلترینگ کم کم در حال منتفی شدن است و به جای آن بایستی در کنار پیام رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی خارجی، به رشد نمونه‌های داخلی کمک کرد.
 
از سوی دیگر فیروزآبادی با خطرناک خواندن انحصار در فضای مجازی، دولت را به کم کاری و عدم توجه کافی به پیام‌رسان‌های داخلی متهم کرد. این در حالی است که پیام‌رسان‌های داخلی طی سال‌های گذشته وام‌های میلیاردی مختلفی در قالب تسهیلات از وزارت ارتباطات دریافت کرده بودند.
 
بخش دیگر صحبت‌های دبیر شورای عالی فضای مجازی به فیلترشکن اختصاص داشت. او با بیان این که در قانون صراحتی مبنی بر غیر مجاز بودن فروش فیلترشکن وجود ندارد، به بحث مافیای فروش فیلترشکن اشاره کرد و گفت: «اگر چه شاید وزیر ارتباطات، اطلاعاتی از مافیای VPN و فیلترشکن داشته باشد اما من معتقدم در این حوزه مافیایی وجود ندارد.»
 
ابوالحسن فیروزآبادی، رئیس مرکز ملی فضای مجازی و دبیر شورای عالی فضای مجازی، شنبه این هفته و در آخرین روز ثبت نام از داوطلبان انتخابات ریاست جمهوری، در ستاد انتخابات کشور حضور یافت و داوطلب این دوره از انتخابات شد. او سپس با حضور در جمع خبرنگاران گفت:
 
«هیچ وقت از فیلترینگ دفاع نکرده‌ام و معتقدم باید در فضای مجازی همانند فضای فیزیکی حدود و قلمرو ایران و انقلاب اسلامی مشخص باشد. اگرچه اعتقادی ندارم در کشور پلتفرم‌هایی داشته باشیم که نسبت به ما تعهدی نداشته و عکس‌ها را به دل‌خواه خود حذف می‌کنند اما تا اینستاگرام داخلی نداشته باشیم معتقد به فیلتر اینستاگرام نیستم.»
 
فیروزآبادی چند ماه پیش و در اسفند سال ۹۹، در ششمین همایش ملی فضای مجازی پاک با اعلام اینکه ایران در بین ده کشور دارای فیلترشده‌ترین اینترنت است، گفت که حاکمیت نخواسته فضای مجازی را به حال خود رها کند. او گفت که با وجود این نظارت دسترسی به محتوای نامناسب همچنان ممکن است و نمی‌توان به صورت ۱۰۰ درصدی این فضا را کنترل کرد اما نباید آن را هم رها کرد. او همچنین اعلام کرده بود که طرح مدیریت VPN قانونی با همکاری سایر دستگاه‌ها پیش می‌رود و ابراز امیدواری کرد که به زودی این طرح به نتیجه برسد.

جهرمی: ۵ عضو کارگروه فیلترینگ، به فیلتر سایت «پیوندها» هم رای مثبت دادند

 
 
وزیر ارتباطات از نحوه برگزاری جلسات کارگروه فیلترینگ به شکل آنلاین انتقاد کرد و عملکرد آن را زیر سوال برد. او تاکید کرد که یک بار درخواست فیلتر سایت «پیوندها» را در این جلسات مطرح کرده و برخی اعضای این کارگروه به آن رای مثبت دادند.
 
«محمد جواد آذری جهرمی» شب گذشته در یکی از اتاق‌های کلاب‌هاوس در اعتراض به مکانیزم جلسات آنلاین کارگروه فیلترینگ و عملکرد آن، گفت که یک بار برای محک زدن این کارگروه درخواست فیلتر سایت «پیوندها» را ارائه داده تا واکنش اعضا را بسنجد: «۴ دستگاه رای مثبت به فیلتر دادند، ۱ دستگاه در توضیحات نوشت این سایت قبلا فیلتر شده است!»
 
جهرمی در کلاب هاوس گفت مکانیزم برگزاری جلسات آنلاین از دولت دهم در کارگروه فیلترینگ ایجاد شد تا به جای جلسات حضوری، فقط ۵ عضو از ۱۲ عضو آن به شکل آنلاین تصمیم‌گیری کنند. او گفت: « برای نشان دادن مشکلات این مکانیزم و نحوه برگزاری جلسات، درخواست فیلتر سایت پیوندها ارسال کردیم و پس از رای مثبت ۵ عضو، موضوع به کارگروه اطلاع داده شد.»

 
جهرمی تاکید کرده به خاطر رخ دادن همین موارد بود که در نهایت دولت دوازدهم تصمیم جدیدی در اینباره گرفت: «قرار بر این شد که برای سایت‌ها و نرم افزارهایی که مخاطبان زیادی دارند به هیچ وجه در جلسات آنلاین تصمیم‌گیری نشود.» او به کلاب هاوس و فیلترینگی که این پلتفرم روی شبکه‌های موبایل دارد اشاره کرد و گفت: «اینکه درباره کلاب هاوس یک دستگاهی بر اساس نظر کارشناسی خودش اقدامی کرده را نمی‌دانم. دادستانی هم اعلامی در این باره نداشته است. اگر کسی اعتقاد دارد که کلاب هاوس باید فیلتر شود، باید در چارچوب قانونی عمل کند و هزینه‌اش را هم بپردازد.»
 
وزیر ارتباطات در نهایت تاکید دوباره‌ای روی غیرقانونی بودن اختلال در کلاب‌هاوس کرد و گفت: «برخی اپراتورها اقدام خلافی کرده اند، باید متناسب با قانون هم با آنها برخورد شود. ابزارهای زیادی هم برای این برخورد داریم مانند کاهش مدت پروانه، که حتما از آن استفاده خواهیم کرد.»
 
چندی پیش معاون وزیر ارتباطات نیز طی یادداشتی که منتشر ساخت درباره ساز و کار فیلترینگ در کشور و انتقاداتی که به آن وارد است توضیحات مفصلی را ارائه داد. «امیر ناظمی» درباره نحوه برگزاری جلسات گفته بود: «واقعیت آن است که اساسا در این کارگروه فیلترینگ سایت‌ها به صورت تک‌تک مورد رای‌گیری قرار نمی‌گیرند. بر اساس یک مصوبه یا بهتر بگوییم یک توافق در سال ۹۰ راه‌های میان‌بری برای فیلترینگ ایجاد شده است که بر اساس ۵ عضو (که ۳ مورد از خارج از دولت و ۲ مورد از طرف دولت است) با تطبیق مصادیق کلی به سایت‌ها، برای فیلترینگ راه ساده‌تر و میان‌بری دارند. نکته مهم آن است که وزارت ارتباطات تنها یک رای از آن ۱۲ رای را دارد.»
 
به گفته ناظمی مرجع اصلی فیلترینگ در ایران «کارگروه تعیین مصادیق» است و در کنار این نهاد، مراکزی چون «شورای عالی امنیت ملی» و «مرکز ملی فضای مجازی» نیز از قدرت فیلتر کردن یک پلتفرم برخوردار هستند.