شرکت سونی همزمان با اولین کنسول پلی‌استیشن خود، توانست که با عرضه یک کنترلر انقلابی، در این زمینه نیز سنت‌شکنی کند. طراحی منحصربه‌فرد و ارگونومیک دسته پلی‌استیشن باعث شد تا این کنترلر تبدیل به یکی از نمادهای تاریخ بازی‌ها شود. در ادامه این مطلب قصد داریم که به تاریخچه دسته های پلی استیشن از PS1 تا PS5 بپردازیم. با ما همراه باشید.
در این مقاله، نگاهی خواهیم انداخت به تمامی دسته‌های پلی‌استیشنی که تاکنون عرضه شده‌اند. ازجمله این موارد نیز می‌توان به دسته پلی‌استیشن 5، اشاره کرد.
چه چیزی در طول زمان، ثابت مانده است؟
مواردی وجود دارند که در تمامی دسته‌های پلی‌استیشن، قابل مشاهده هستند. در سمت راست این کنترلرها، کلیدهای عملگر و همچنین برچسب‌های هندسی آن‌ها را داریم: مثلث سبز رنگ، دایره قرمز رنگ، ضربدر آبی رنگ و همچنین مربع صورتی.
کلیدهای عملکرد همیشه در سمت راست این دسته‌ها بوده‌اند. در سمت چپ نیز همیشه شاهد کلیدهای جهت‌یابی بوده‌ایم. در جلوی دسته نیز می‌توانید 4 کلید را مشاهده کنید. در فضای خالی بین کلیدهای عملکرد و جهت‌یابی نیز همیشه کلیدهای Start و Select وجود داشته‌اند.
البته در دو طرف دسته نیز می‌توان دو عدد دستگیره را مشاهده کرد که می‌توان گفت از مواردی هستند که کمترین تغییر را به خود دیده و به نوعی، دسته‌های پلی‌استیشن را با این دستگیره‌ها می‌شناسیم. این دستگیره‌ها طراحی شده تا کار با این کنترلرها را آسان‌تر و راحت‌تر کنند.
Original PlayStation Controller
سال عرضه: 1994
تاریخچه دسته های پلی استیشن را با اولین نمونه از آن‌ها آغاز می‌کنیم. اولین نمونه از این طراحی را با نام PlayStation Controller می‌شناسند. رنگ این دسته‌ها همانند رنگ خود کنسول، خاکستری بود که باعث هماهنگی بیشتر این دو دستگاه می‌شد. در تصویر بالا می‌توانید این دسته را مشاهده کنید. همان‌طور که می‌بینید، لوگوی پلی‌استیشن در بالای کلیدهای Start و Select، قرار گرفته است.
اولین کنترلر پلی‌استیشن بیشتر از آن لحاظ با مابقی جانشین‌های خود متفاوت بوده که تنها دسته‌ای از شرکت سونی است که آنالوگ ندارد. این دسته سیمی بود و همچنین درگاه اختصاصی خود را نیز داشت که البته در آینده، این درگاه نیز کنار گذاشته شد. این کنترلر دو نوع تغییر را به‌خودی خود، تجربه کرده است. افزایش در ابعاد و طول سیم نیز از بهبودهایی بودند که سونی آن‌ها را بر روی این کنسول، اعمال کرده بود.
Dual Analog
سال عرضه: 1997
دسته Dual Analog یک جایگزین کوتاه مدت برای دسته‌های اولیه پلی‌استیشن بود. البته همین کنترلر توانست که راه را برای یکی از بهترین ویژگی‌های دسته‌های نسل‌های آینده، هموارتر کند. در سال 1997، کنترلرهای Dual Analog، آنالوگ‌ها را نیز به معادله افزودند. این ویژگی از آن زمان تاکنون، در این دسته‌ها مشاهده میشود.
این آنالوگ‌ها در بازی‌هایی که از آن‌ها پشتیبانی می‌کردند، قابل استفاده بودند. کاربران در آن زمان می‌توانستند که از میان حالت دیجیتالی (D-pad)، استفاده از آنالوگ‌ها (حالت آنالوگ) و یا تقلید از PlayStation Analog Joystick (شبیه‌ساز کنترل هواپیما)، به انتخاب بپردازند.
استفاده از آنالوگ‌ها با فشار دادن کلید جدیدی به نام Analog صورت می‌پذیرفت. این کلید در پایین و مرکز کلیدهای Start و Select قرار داشت. ساخت کنترلر Dual Analog به دلیل عدم پشتیبانی از ویبره، در سال 1998 متوقف شد.
از لحاظ ظاهری، دسته‌های Dual Analog از جانشینان آینده خود (DualShock)، به‌راحتی قابل تمییز هستند. این موضوع بدین دلیل است که آنالوگ‌های Dual Analog، پوشش لاستیکی نداشته و صرفا کمی فرورفتگی را جهت قرار گیری انگشت شما، ارائه می‌کردند.
DualShock
سال تولید: 1998
تولید کنترلرهای DualShock را می‌توان یکی دیگر از نقاط عطف موجود در تاریخچه دسته های پلی استیشن دانست. DualShock تغییرات متعددی را به خود دیده است. این تغییرات به شکل، عملکرد و حتی سبک نامگذاری آن نیز سرایت کرده‌اند.
آنالوگ‌ها در بین طرفداران پلی‌استیشن، بسیار محبوب بودند. به همین در DualShock نیز همچنان شاهد حضور آن‌ها هستیم. علاوه بر این، آنالوگ‌های دسته‌های DualShock اکنون دو کلید عملکرد بیشتر را نیز ارائه می‌دادند. اگر آنالوگ‌ها را به سمت پایین فشار دهید، آنگاه صدایی همانند کلیک کردن را خواهید شنید. کلیدهای تخصیص یافته به آنالوگ‌های چپ و راست نیز به‌ترتیب، L3 و R3 نامیده می‌شوند.
این اولین کنترلر پلی‌استیشن بود که از قابلیت بازخورد لمسی برخوردار بود (این ویژگی در اصل جهت قرارگیری در کنترلر Dual Analog طراحی شده بود). همانند پیشینیان خود، این دسته نیز سیمی بود و جهت هماهنگی بیشتر با طراحی پلی‌استیشن اولیه، به همان رنگ خاکستری معروف عرضه می‌شد.
دستگیره‌های DualShock نسبت به Dual Analog، طول بیشتری داشتند. موتورهای تولید لرزش در دستگیره‌ها تعبیه شده بودند و در واقع این موتورها می‌توانستند که در واکنش به وقایع رخ داده در بازی، ایجاد ویبره کنند. در حالی که این کنترلر با کنسول پلی‌استیشن 2 سازگار بود، اما در هر صورت در برخی از بازی‌ها، کار نمی‌کرد (اما با بازی‌هایی پلی‌استیشن 1 که بر روی پلی‌استیشن 2 اجرا می‌شدند، سازگار بود).
DualShock 2
سال عرضه: 2000
با معرفی DualShock 2، همه چیز شروع به تغییر کرد. اول از همه اینکه این کنترلر همزمان با کنسول دوم شرکت سونی معرفی شد؛ بله، پلی‌استیشن 2. البته از آنجایی که DualShock 2 نسبت به نسخه قبل از خود، چندان تغییر نکرده بود، پس طبیعی بود که هیجان چندانی را نیز به علاقه‌مندان، منتقل نکند.
در هر صورت، DualShock 2 اولین دسته پلی‌استیشن بود که از رنگ‌بندی پیش‌فرض خود، فاصله گرفت. DualShock 2 در رنگ مشکی براق نیز عرضه شد. این مورد نیز باعث شد که ظاهر این دسته، جذاب‌تر به نظر برسد. البته کنترلرهای پیشین نیز در رنگ‌بندی مختلفی عرضه می‌شدند، اما مدل‌های پایه آن‌ها همیشه خاکستری بودند.
این دسته نیز همچنان سیمی بود و همانند پیشینیان، دارای سه کلید Start ،Select و Analog بود. البته DualShock 2، کلیدهای عملکرد (سمت راست) را به آنالوگ سمت راست، متصل کرد. بدین ترتیب این کلیدها نیز می‌توانستند که به فشار حساس باشند.
Sixaxis
سال عرضه: 2006
تاریخچه دسته های پلی استیشن را با بحث در مورد Sixaxis ادامه می‌دهیم. سونی در هنگام عرضه پلی‌استیشن 3، به‌طور موقت سبک نامگذاری دسته‌های خود را نیز کنار گذاشت. در آن زمان، کنسول جدید غول ژاپنی به همراه بهترین کنترلر ساخته شده این شرکت تا آن زمان؛ یعنی Sixaxis عرضه شد. دلیل این لقب نیز این بود که Sixaxis، بی‌سیم بود.
این اولین باری بود که بازی‌بازان جهت اتصال دسته خود به کنسول، نیازمند سیم نبودند. البته این موضوع نیز مشکلات خاص خود را داشت. یکی از این موارد، تمام شدن باتری دسته در وسط یک موقعیت حساس بود. می‌توانید این دسته‌ها را از طریق کابل micro-USB به USB، متصل کنید. بدین ترتیب سونی درگاه موردعلاقه خود را نیز تغییر داد.
علاوه بر این‌ها، Sixaxis به حرکت نیز حساس بود. این قضیه بدین معنا بود که می‌توانستید المان‌های خاصی را همانند حفظ تعادل بر روی کنده درخت در بازی Uncharted، بدین وسیله کنترل کنید. جهت انجام این کار نیز کافی بود که دسته خود را به این طرف و آن طرف، کج کنید. به دلیل وجود این قابلیت، Sixaxis ویبره نداشت. واضح بود که سونی از Dual Analog چندان درس نگرفته بود. همچنین کلید Analog نیز از دسته‌های این شرکت، حذف شد. به جای کلید Analog، کلید Home قرار داده شد که لوگوی پلی‌استیشن نیز بر روی آن حک شده بود. از این کلید جهت خارج شدن از بازی و رفتن به صفحه اصلی پلی‌استیشن، استفاده می‌شد.
DualShock 3
سال عرضه: 2007
سونی در ادامه فهمید که دسته‌های شوک‌دار برای بازی‌بازان بسیار جذاب هستند و به همین دلیل کمی به عقب بازگشت و DualShock 3 را برای پلی‌استیشن 3 معرفی کرد. طراحی DualShock 3 بسیار شبیه به Sixaxis بود و فقط در آن از Force Feedback استفاده شد و همچنین واژه DualShock نیز در جلوی آن، حک شد.
Force Feedback نسخه اختصاصی سونی، در رابطه با بازخورد لمسی به کار رفته در DualShock 2 بود. کنترل‌ها، توانایی‌های بی‌سیم و شارژ micro-USB به USB، همگی دست‌نخورده باقی مانده بودند DualShock 3 همچنین قابلیت حساسیت به حرکت Sixaxis را نیز حفظ کرده بود. در نهایت سونی توانست که دستاورد خوبی در این زمینه داشته باشد و سرانجام در اینجا بود که تعادلی بی‌نظیر در بین کنترل و تعامل، به وجود آمد.
DualShock 4
سال عرضه: 2013
DualShock 4 به همراه کنسول پلی‌استیشن 4، عرضه شد. این کنترلر شباهت‌های زیادی به DualShock 3 داشت، اما طبیعتا در مواردی نیز با یکدیگر متفاوت بودند. کنترل‌های عمومی این دسته، بدون تغییر باقی مانده بودند و آنالوگ‌ها نیز همچنان حضور داشتند. علاوه بر این، فناوری‌های تشخیص حرکت و بازخورد لمسی نیز در این کنترلر وجود داشتند.
بارزترین تفاوت، مربوط به تاچ‌پد خازنی بالای دسته بود. این تاچ‌پد می‌تواند به دو لمس همزمان، واکنش نشان دهد و همچنین می‌تواند عملکردهای مربوط به چندین کلید را نیز انجام دهد. مثلا در هنگام اجرای بازی‌های PlayStation Now، کنترلر از تاچ‌پد به‌عنوان کلیدهای Start و Select استفاده می‌کند.
دومین تفاوت بزرگ، مربوط به نوار نورانی موجود در جلوی دسته می‌شد. این نوار به شرایط مختلف، واکنش نشان می‌دهد (مثلا در هنگام روشن شدن و یا شارژ شدن، نور آن تغییر می‌کند). همچنین اگر دو یا چند کاربر از یک کنسول استفاده کنند، آنگاه دسته متعلق به هر کدام، رنگی خاص را نشان خواهد داد. این ویژگی همچنین با PlayStation Camera نیز کار کرده و در واقع به دوربین نشان می‌دهد که کنترلر در کجا قرار دارد.
همچنین یک جک هدست نیز بر روی DualShock 4 تعبیه شده که می‌تواند صدای استریو را به کاربر تحویل دهد. بدین ترتیب می‌توانید هدفون و یا هدست‌های مجهز به جک 3.5 میلی‌متری خود را به کنترلر وصل کرده تا بدین ترتیب صدای بازی خود را به جای تلویزیون، از این طریق بشنوید.
درگاه Extension نیز یکی دیگر از ویژگی‌های جدید کنترلرهای DualShock 4 است. این درگاه این امکان را می‌دهد که هدست‌ها، شارژرها و صفحه‌کلیدهای کوچک را به دسته پلی‌استیشن 4 خود، متصل کنید.
همچنین کلیدهای Share و Options نیز اضافه شدند. این کلیدها، منوهای متفاوتی را بر روی پلی‌استیشن 4 شما، باز می‌کنند. Options همان‌طور که انتظار دارید، منوی گزینه‌ها را باز می‌کند. با فشار دادن کلید Share نیز می‌توانید به ابزارهایی دسترسی پیدا کنید که می‌توانند شما را در زمینه به‌اشتراک‌گذاری گیم‌پلی از طریق استریم کردن و یا اسکرین‌شات، یاری برسانند.
DualSense
سال عرضه: 2020
در نهایت و پس از مرور تاریخچه کنترلرهای پلی‌استیشن، به DualSense می‌رسیم. همان‌طور که می‌دانید، این کنترلر به همراه کنسول پلی‌استیشن 5 عرضه میشود. اولین موردی که متوجه آن خواهید شد، رنگ‌های به کار رفته در این دسته‌ها است؛ سیاه و سفید (جهت هماهنگی با ظاهر کنسول).
فرم فاکتور DualSense نیز تا حد زیادی شبیه به DualShock 4 است. شکل آن نیز کمی تغییر کرده است. یکی از بهترین تغییرات این دسته نیز به نور پس‌زمینه تاچ‌پد مربوط میشود.
همچنین کلید Create نیز جایگزین کلید Share دسته پلی‌استیشن 4 شده است. بازی‌بازان این امکان را دارند با استفاده از میکروفن داخلی DualSense، با سایر گیمرها ارتباط برقرار کنند. بنابراین جهت انجام این کار، نیازی به هدفون ندارید. جدیدترین کنترلر سونی از درگاه USB Type-C استفاده می‌کند. بدین ترتیب دیگر خبری از درگاه micro-USB دسته DualShock 3 نیست.
سخن پایانی
در بالا سعی کردیم که تاریخچه کنترلرهای پلی‌استیشن را برای شما بازگو کنیم. کنسول‌های شرکت سونی، 5 نسل است که در کنار گیمرهای سرتاسر جهان بوده و توانسته‌اند که لحظات جذابی را برای آن‌ها، رقم بزنند. امیدواریم که همین‌طور شاهد پیشرفت این صنعت باشیم.
نوشته سیر تکامل و تاریخچه دسته‌های کنسول پلی‌استیشن از گذشته تا به امروز اولین بار در اخبار فناوری و موبایل پدیدار شد.
PlayStation Store تخفیف‌های منظمی را ارائه داده که طیف گسترده‌ای از بازی‌ها را در بر می‌گیرند. طرح‌های فروش نیز حالتی نامحدود داشته و بنابراین اگر یکی از آن‌ها تمام شود، آنگاه دیگری آغاز خواهد شد. همچنین این احتمال نیز وجود دارد که در یک زمان مشخص، بیش از یک طرح فروش وجود داشته باشد.
