اپلیکیشن سروش که اخیراً با نام پیام رسان سروش‌پلاس شناخته می‌شود، دارای ویژگی‌های مختلفی است که به دلیل حمایت سازمان‌ها و ارگان‌های مختلف، به یکی از جدی‌ترین گزینه‌های جایگزینی تلگرام تبدیل شده است و موافقان و مخالفان زیادی دارد. موافقان این اپلیکیشن بیش از هر دلیل فنی و کاربردی، به ایرانی بودن این اپلیکیشن اشاره می‌کنند و در مقابل، مخالفین بیش از آنکه به اشکالات فنی و کاربری سروش بپردازند، به مشکل امنیت آن استناد می‌کنند که این موضوع قطعا در هر دو طرف دارای موارد درست و غلطی است.
ایرانسل و همراه اول در یک اقدام جالب که در تبلیغات تلویزیونی اپلیکیشن سروش نیز به کرات مشاهده می‌شد، مصرف اینترنت کاربران سروش را در این پیام رسان رایگان کردند و تمامی نقل و انتقالات ترافیکی این اپلیکیشن تا پایان سال 97 به صورت رایگان محاسبه شد. اکنون هم سروش ادعا می‌کند مصرف ترافیک این برنامه، یک سوم خواهد بود.
حال ما در این مطلب قصد داریم به دلایلی اشاره کنیم که ما را برای استفاده نکردن از اپلیکیشن سروش قانع می‌کند. لازم به ذکر است که مطلب جداگانه‌ای برای دلایل استفاده از پیام رسان سروش نیز نوشته‌ایم تا با مقایسه هر دو، کاربران بهترین نتیجه‌گیری را داشته باشند.
1. امنیت و پشتیبانی؛ با کجا طرف هستیم؟
اولین و مهم‌ترین دغدغه که به صورت کلی در پیام‌رسان‌های داخلی با آنها مواجه می‌شویم، بحث امنیت است. مشکلات امنیتی سروش از همان ابتدا سر و صدای زیادی در شبکه‌های اجتماعی و فضای رسانه‌ای کشور ایجاد کرده بود که از مسئله عدم استفاده از پروتکل اس‌اس‌ال شروع و در آخرین مورد به عدم وجود رمزنگاری‌های پیشرفته در کدهای این نرم افزار پیام رسان ختم شد.
مانند هر پیام رسان داخلی دیگری، سروش هم ادعا می‌کند که اطلاعات کاربران را در اختیار شخص ثالثی قرار نمی‌دهد و فقط برای خود آنها را ذخیره می‌کند، اما این موضوع که این ادعا تا چه حد درست باشد، مسئله بزرگ کاربران است. سروش پلاس در بخش قوانین خود، در بند 2 بخش «محتوای رد و بدل شده در سروش پلاس»، این‌گونه توضیح می‌دهد:
کاربران مجاز به انتشار محتوای خلاف واقع، غیراخلاقی، ضد دین، گسترش‌دهنده خشونت و تروریسم، کودک‌آزاری و غیرقانونی نمی‌باشند و عواقب آن برعهده خود کاربر خواهد بود.
در ادامه این قوانین، صراحتاً اعلام می‌شود که کاربران باید در چهارچوب قوانین جمهوری اسلامی ایران از بخش‌های مختلف این پیام رسان استفاده کنند و عواقب تخطی از آن، بر عهده خود کاربر است. همچنین سروش پلاس اختیار مسدودسازی حساب کاربری این کاربران بدون اطلاع قبلی را دارد!
سروش یا سروش پلاس، در زمینه مشکلات امنیتی سابقه‌ای طولانی دارد، مثل افشا شدن شماره تلفن همراه افراد مختلف، از جمله محمد جواد آذری جهرمی، که بعدها گویا این مشکل برطرف شد. سوای آن، اساساً مشکلی که در مواجهه با پیام‌رسان‌های ایرانی به آن برمی‌خوریم، عدم شفافیت و مشخص بودن تیم یا اشخاص پشت آن‌هاست.
برای توضیح بیشتر، سری به نمونه‌های خارجی بزنیم. در خصوص مالکیت و اشخاص یا ارگان‌های پشت تمامی پلتفرم‌های مطرح دنیا، شفافیت کاملی وجود دارد. مثلاً با یک سرچ ساده می‌فهمیم که جک دورسی مالک توییتر بود که الآن توسط ایلان ماسک خریداری شده است یا پاول دورف، مالک تلگرام و مارک زاکربرگ، مالک گروه متا (فیس‌بوک، اینستاگرام و واتس‌اپ) بر همه ما آشنا هستند و در صورت بروز هرگونه مشکل، این افراد مسئول و پاسخ‌گو خواهند بود.
در خصوص پیام‌رسان‌های ایرانی چیزی که در این بخش با آن مواجه می‌شویم، عدم شفافیت و ادعاهای نادرست است. اطلاعاتی در اختیار کاربران وجود ندارد که شخص مدیر و مسئول و مهم‌تر از آن، نهادها و سهام‌داران این برنامه‌ها چه کسانی هستند؛ البته اگر جستجویی انجام دهید، با نام‌هایی مواجه می‌شوید اما مسئولیت و صحت این نام‌ها در ابهام و متناقض با سایر شنیده‌هاست و مشخص نیست اگر مشکلی رخ دهد، چه کسی مسئول و پاسخ‌گو خواهد بود.
2. کپی از تلگرام با چاشنی همیشگی تکذیب
حرف و ادعای کار و استعداد داخلی از سویی و کپی مطلق از کارهای خارجی از سویی دیگر، ظاهراً تبدیل به بخش جداناپذیر پیام‌رسان‌های داخلی شده است. در مطلب «6 دلیل برای آنکه از پیام رسان ایتا استفاده نکنیم!» هم این موضوع را درباره ایتا بررسی کردیم. همه می‌توانن از سورس تلگرام استفاده کنند اما به جهت پیشرفت، نه اینکه برخی قابلیت‌های آن را حذف کنید و یک نسخه ناقص‌تر بسازید و هربار هم منکر کپی کردن از تلگرام شوید!
پیشنهاد می‌کنیم چند پیام رسان خارجی، مانند سیگنال، تلگرام و واتس‌اپ را کنار هم باز کنید و به گشت و گذار در آنها بپردازید تا متوجه تفاوت در محیط کاربری و ایده اورجینال آنها بشوید. سپس تلگرام را در کنار سروش، ایتا و چند پیام رسان داخلی دیگر باز کنید. از منوی تنظیمات تا آیکون‌ها و مدل نمایش عکس و فیلم گرفته تا شکل و شمایل کانال‌ها، گروه‌ها و مخاطبین، همگی کپی تلگرام هستند؛ معمولاً هم کپی نسخه‌های قدیمی تلگرام هستند و امکانات نسخه‌های جدید را ندارند.
جالب آن‌جاست که این پیام‌رسان‌ها نه تنها کپی از کد تلگرام هستند و این موضوع را هم تکذیب می‌کنند، بلکه کپی ناشیانه‌ای هم هستند و اگر کمی در آنها بگردید، آثار جالبی از تلگرام در آنها پیدا می‌کنید. به اسکرین‌شات‌های زیر دقت کنید:
در قسمت «تنظیمات گفتگو» که خود این بخش، کپی صفر تا صدی از تلگرام است، توسعه‌دهندگان سروش حتی متنی که به عنوان نمونه نوشته شده را هم تغییر نداده‌اند. متن فارسی این بخش تغییر کرده است (البته ساعت آن همچنان یکی است) ولی اگر زبان برنامه را به عربی یا انگلیسی تغییر دهید، دقیقاً همان متنی که در تلگرام می‌بینید را مشاهده خواهید کرد. درست است که سورس تلگرام در دسترس است و همه می‌توانند از آن استفاده کنند، اما حداقل کمی هم از خودتان خلاقیت داشته باشید!
از این دسته نکات، به دفعات و تعداد می‌توان در سروش و یا سایر پیام‌رسان‌های ایرانی پیدا کرد، کافی است یک بار تلگرام و سروش پلاس را در کنار هم باز کنید و متوجه شوید که حتی متن بخش‌های مختلف تنظیمات هم خالی از تغییرات حداقلی هستند.
3. نبود نسخه تحت وب سروش
یکی از ویژگی‌های پرطرفدار واتس‌اپ، تلگرام و حتی پیام‌رسان‌های داخلی مانند ایتا، بله و آی‌گپ، وجود نسخه وب است که مورد استفاده بسیاری از کاربران قرار می‌گیرد. دلیل پرطرفدار بودن این نسخه‌ها، این است که به راحتی و بدون نیاز به نصب اپلیکیشن و یا برنامه‌ای در ویندوز، می‌توان به محیط پیام رسان دسترسی داشت و در صورت نیاز به فایل یا پیام، صرفا با باز کردن مرورگر در هر دستگاهی می‌توان به فضای شخصی رسید.
نسخه وب در این اپلیکیشن وجود نداشته و به طور کلی، مدیران سروش قید طراحی و راه‌‌اندازی آن را زده‌اند. گزینه دیگر شما برای استفاده از سروش بر روی کامپیوتر، استفاده از نسخه ویندوز آن خواهد بود که در بخش بعدی به آن اشاره می‌کنیم.
4. فاجعه‌ای به نام نسخه ویندوز سروش پلاس
دلیل دیگری که باعث می‌شود این پیام رسان ایرانی بر خلاف تلگرام، ایتا، آی‌گپ و… یک پیام رسان کامل به نظر نرسد، مشکلاتی است که در نسخه ویندوز این پیام رسان وجود دارد. تجربه کاربری ما یک نتیجه بی‌اغراق داشت: افتضاح!
نسخه ویندوز سروش پلاس، در حد یک فاجعه است؛ از قسمت تنظیمات که رسماً هیچ آپشنی در آن وجود ندارد که بگذریم، حتی نمایش پروفایل و امکانات چت کردن هم به شکل عجیبی مبتدیانه است. در تصویر زیر، بخش بالا سمت راست که پروفایل مخاطب خود را مشاهده می‌کنید، تمامی گزینه‌ها جز گزینه «Block user» غیرقابل استفاده هستند و کار نمی‌کنند!
بخش پایین سمت راست در تصویر بالا که می‌بینید، متعلق به قسمت استیکرهاست. استیکرهای نسخه ویندوز سروش پلاس نه تنها با نسخه اندروید سینک نیستند، بلکه به طور کلی از بخش ویترین سروش هم استیکری لود نمی‌شود، محیط کاربری آن در وضعیتی اسفناک قرار دارد و حتی کلمه «Emojis» هم با اشتباه املایی همراه است و «Emojies» نوشته شده است!
بخش‌هایی که در تنظیمات سمت چپ تصویر می‌بینید هم اصلاً معلوم نیست برای چه هستند و تیک‌ها و اسلایدها چه چیزی را فعال می‌کنند. بخش Connection type هم امکان اضافه کردن پروکسی را فراهم می‌کند که طبیعتاً برای سروش کار نمی‌کنند و احتمالاً این بخش هم پس از کپی از سورس تلگرام، در سروش جا مانده است!
5. بخش حریم خصوصی تهی از امکانات است!
قسمتی که سروش از امکانات تلگرام حذف کرده، بخش تنظیمات حریم خصوصی است. در سروش پلاس شما نمی‌توانید مشخص کنید چه کسانی عکس پروفایل یا شماره تلفن شما را ببینند، یا مثلا نمی‌توان آخرین بازدید و وضعیت آنلاین بودن خود را روی همه یا مخاطبین خاصی بست! طبیعتاً این امکان که بتوانید محدود کنید چه کسانی بتوانند با شما تماس بگیرند یا شما را به گروه‌ها و کانال‌ها اضافه کنند هم وجود ندارد! یعنی عملا حریم خصوصی وجود ندارد…!
6. تماس تصویری و دستیار صوتی عجیب
تماس تصویری سروش پلاس نسبت به یک پیام رسان نه‌چندان مطرح، قابل قبول بود، ولی مشکلی عجیب داشت. تصویر کوچکی که از خودتان می‌بینید، کشیده است! احتمالاً علت این موضوع آن است که سروش برای آنکه تماس تصویری سبک‌تر شود، ابعاد آن را کم کرده است ولی تصویر پایین شما همچنان مستطیل است. احتمالاً اگر سروش یک پیام رسان اورجینال با کدنویسی اصلی بود، چنین باگی در آن پیش نمی‌آمد.
از دستیار صوتی بدون صوت سروش پلاس هم نگذریم! ایده دستیار صوتی در این پیام رسان واقعاً جالب بود و ابتدا از وجود چنین چیزی، آن هم به زبان فارسی ذوق‌زده شدیم، اما بلافاصله پس از شروع به کار با آن متوجه ایرادات و عدم کارایی زیاد آن شدیم. دستورات بسیار محدود و کمی در آن وجود دارد و برخی مواقع هم با خطا مواجه می‌شود.
7. ادعای 27 میلیون کاربر در سروش، تا چه حد واقعی؟
سروش پلاس در وبسایت خود صراحتاً ادعا می‌کند که بیش از 27 میلیون کاربر دارد، اما این ادعا چه‌قدر صحت دارد؟ این ادعا یعنی چیزی حدود یک سوم ایرانیان (تمام افراد شامل سالمند و خردسال و بدون دسترسی به اینترنت) از پیام رسان سروش استفاده می‌کنند، کسری که اگر سروش را روی گوشی خود نصب کنید و مخاطبان خود را در آن ببینید، حتی نزدیک آن هم نخواهد بود، احتمالاً اکثر آنها هم حساب‌های غیرفعال هستند. ماجرا وقتی به اوج می‌رسد که سری به صفحه پیام رسان سروش پلاس در گوگل پلی بزنید. در این فروشگاه که معتبرترین فروشگاه اندروید به شمار می‌آید، تعداد نصب‌های سروش ۵ میلیون عنوان شده است!
شاید برایتان جالب باشد در این رابطه داستانی درباره سروش هم بدانید. تعدادی از کاربران گزارش داده بودند که سروش بدون اطلاع و اجازه از آنها، با نام و شماره آنها اکانت ساخته است! این قضیه به حدی جدی شد که واکنش‌های توییتری متعدد و نهایتاً صحبت عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات درباره پیگیری این وضعیت را به همراه داشت.
عیسی زارع‌پور گفت: «در مورد ابهاماتی که در خصوص عضویت بی‌اختیار در پیام رسان سروش به وجود آمده، مرکز ملی فضای مجازی در حال بررسی است. مطالبی که به ما واصل شده را در اختیار مرکز ملی قرار داده‌ایم.» هرچند در ادامه و تاکنون نتیجه‌ای از این بررسی منتشر نشده است.
8. ادعای ارزان‌ترین تماس
از دیگر ادعاهای وبسایت سروش پلاس، باید به ادعای ارزان‌ترین تماس تصویری اشاره کرد. تایید یا عدم تایید این ادعا نیاز به تحقیق و آزمایش زیادی دارد (خصوصا که حالا باید از وی‌پی‌ان هم استفاده شود!)، اما وقتی نگاهی به صفحه ویکی‌پدیای پیام‌رسان سروش انداختیم، توضیحی درباره این ادعا ارائه داده بود.
طبق گفته این صفحه، تماس صوتی در سروش 9 کیلوبایت بر ثانیه دیتا مصرف می‌کند، یعنی حدود 50 درصد بیشتر از تلگرام! این مقدار یعنی سروش پلاس برای هر تماس صوتی اینترنتی نزدیک به 600 کیلوبایت در هر دقیقه ترافیک مصرف می‌کند، در حالی که این عدد برای واتس‌اپ به کمتر از 300 کیلوبایت می‌رسد.
9. نظارت بر کپی‌رایت؛ شعار یا واقعیت؟
سروش پلاس در وبسایت خود از تیمی به نام «تیم مدیریت کانال‌های سروش پلاس» می‌گوید و اذعان می‌کند وظیفه این تیم، همانند نامش، نظارت بر محتوای کانال‌ها و مواردی از جمله حق مالکیت معنوی مولف اثر یا کپی‌رایت و جلوگیری و سانسور محتواهای مستهجن، خشونت‌آمیر و سایر موارد است. هدف اصلی این تیم «کمک به تولیدکنندگان محتوا» ذکر شده است.
با وجود چنین ادعایی، جالب است که به راحتی در بخش «ویترین» سروش پلاس که متعلق به محتواست، می‌توانید انواع نقض‌های کپی‌رایت را ببینید. محتواهایی که در اینستاگرام تولید می‌شوند، از آشپزی گرفته تا لوازم آرایشی و بهداشتی، حتی با وجود آی‌دی مولف اصلی در سروش پلاس پیدا می‌شوند!
مسئله دیگر که اصل قسمت کانال‌داری است و باید از مهم‌ترین وظایف این تیم باشد، رسیدگی به کانال‌های اصلی و یا فیک است که «تیک آبی» یک آپشن خوب در تمام پلتفرم‌ها برای تشخیص کانال‌های اصلی به شمار می‌رود. سروش پلاس هم تیک آبی دارد، ولی با مقداری باگ! بعضی مواقع تیک آبی نمایش داده نمی‌شود و باید روی اسم کانال یک بار دیگر بزنید تا تیک آبی نمایش داده شود.
در همین راستا به تصویر زیر نگاه کنید. کانال ورزش سه را در تلگرام و سروش پلاس باز کردیم. از شباهت ظاهری کامل آنها که بگذریم، در تلگرام کانال ورزش سه با بیش از یک میلیون مشترک، تیک آبی دارد و مشخص است که کانال رسمی آن‌هاست اما در سروش پلاس خبری از تیک آبی نیست و جالب اینکه یک هفته‌ای هم می‌شود که حتی یک پست خشک و خالی هم منتشر نشده!
در این قسمت دو حالت مطرح می‌شود، یا کانال سمت راست که یک هفته فعالیتی نداشته و یک چهارم کانال تلگرام ورزش سه مخاطب دارد، کانال اصلی این رسانه ورزشی است که در آن صورت باید این سوال را پرسید که چرا تیک آبی ندارد، درحالی که در یک پلتفرم خارجی مانند تلگرام موفق به کسب تیک آبی شده است؟! اگر هم این کانال متعلق به ورزش سه نیست، کار این تیم نظارتی چیست که کانال‌هایی با نام و لوگوی ورزش سه یا رسانه‌های دیگر، درحال فعالیت هستند؟
به هرحال، اگر به بخش فیلم‌ها و کارتون‌های خارجی سروش پلاس هم مراجعه کنید، ایده نظارت بر کپی‌رایت در این پیام رسان مقداری خنده‌دار می‌شود.
در مجموع سروش پلاس یک پیام رسان غیر اورجینال و شلوغ است که سعی در ارائه امکاناتی مانند پخش زنده تلویزیون و رادیو دارد، اما در ویژگی‌های ابتدایی یک پیام رسان مشکل دارد! حتی در بخشی به نام «پست‌چین» که برای فیلتر محتوا در نظر گرفته شده و می‌توانید در آن محتوای مد نظر خود در دسته‌بندی انتخابی را ببینید، کار به درستی انجام نمی‌شود. در تصویر زیر ما بخش علم و فناوری را انتخاب کردیم، ولی پست‌های نمایان شده ارتباطی به علم و فناوری نداشتند!!
نوشته 9 دلیل برای آنکه از پیام رسان سروش استفاده نکنید! اولین بار در آی تی رسان منتشر شد.
